Dinastiyang Zhou

Ang Dinastiyang Zhou (Tsino: 周朝; pinyin: Zhōu cháo) (1112–256 BK) ay isa sa mga dinastiya sa kasaysayan ng Tsina. Nagsimula ito nang natalo ang mga Shang ng mga Zhou (Chou). Itinatag ang Dinastiyang Zhou na namahala sa loob ng 900 taon, pinakamahaba sa lahat ng dinastiya. Sa panahon ng Zhou, lumitaw ang piyudalismo. Ito ay sistemang pampolitika na nagbigay ng kapangyarihan sa mga aristokrata o pyudal na panginoon sa mga lupang pag-aari ng hari. Bilang kapalit kailangang maging tapat ang mga pyudal na panginoong maylupa sa hari. Dito rin umiral ang Ginintuang Panahon ng Pilosopiya na pinangunahan nina Confucius at Lao-tzu. Kahit maraming digmaan sa dinastiya, masasabing sa panahong ito maraming pag-unlad ang naganap. Sa panahong ito, natutunan ang pag-araro at pagamit ng matutulis na sandatang yari sa bakal. Napaunlad din ang irigasyon para sa patubig ng mga pananim. Ang mag-amang sina Wu Wang at Ch'eng Wang at ang kapatid na duke ng una ang tatlong bayani na kinikalala ng mga Zhou.

Dinastiyang Zhou 周朝
c. 1046 BK–256 BK
Konsentrasyon ng populasyon at hangganan ng Kanlurang Dinastyang Zhou (1050-771 BK) sa Tsina
Katayuan	Kaharian
Kabisera	Fenghao[lower-alpha 1] (1046-771 BK) Wangcheng[lower-alpha 2] (771-510 BK; 314–256 BK)[1] Chengzhou (510-314 BK)[1]
Karaniwang wika	Lumang Tsino
Relihiyon	Katutubong Tsinong relihiyon, Pagsamba sa mga ninuno, Pagsamba sa kalangitan[2]
Pamahalaan	Pyudal na monarkiya
Hari
• m. 1046–1043 BK	Haring Wu
• 781–771 BK	Haring You
• 770–720 BK	Haring Ping
• 314–256 BK	Haring Nan
Kanselor
Kasaysayan
• Labanan ng Muye	c. 1046 BK
• Rehensiya ng Gonghe	841–828 BK
• Paglipat sa Wangcheng	771 BK
• Pagpapatalsik kay Haring Nan ng Zhou ng Estadong Qin	256 BK
• Pagbagsak ng huling mga muog ng Zhou	249 BK
Populasyon
• 273 BK	30,000,000
• 230 BK	38,000,000
Salapi	Mostly spade coins and knife coins
Pinalitan Pumalit Dinastiyang Shang Dinastiyang Qin
Bahagi ngayon ng	Tsina

Dinastiyang Zhou
"Zhou" in ancient bronze script (top), seal script (middle), and modern (bottom) Chinese characters
Tsino	周朝
Mga transkripsyon Pamantayang Mandarin Hanyu Pinyin Zhōu cháo Gwoyeu Romatzyh Jou chaur Wade–Giles Chou1 ch'ao2 IPA [t͡ʂɤ́ʊ̯ t͡ʂʰɑ̌ʊ̯] Wu Romanisasyon Tseu zau Yue: Kantones Romanisasyong Yale Jāu chìuh Jyutping Zau1 ciu4 Southern Min Hokkien POJ Chiu tiâu Lumang Tsino Baxter–Sagart (2014) *tiw m-traw

Kasaysayan ng Tsina Kasaysayan ng Tsina
SINAUNA
Neolitikong Tsina c. 8500 - c. 2070 BCE
Dinastiyang Xia c. 2070 – c. 1600 BCE
Dinastiyang Shang 1600–1046 BCE
Dinastiyang Zhou c. 1046 – 256 BCE
Kanluraning Zhou
Silanganing Zhou
Panahon ng Tagsibol at Taglagas
Panahon ng Nagdirigmaang mga Estado
IMPERYAL
Dinastiyang Qin 221 BCE–206 BCE
Dinastiyang Han 206 BCE–220 CE
Kanluraning Han
Dinastiyang Xin
Silanganing Han
Tatlong Kaharian 220–280
Wei, Shu & Wu
Dinastiyang Jin 265–420
Kanluraning Jin	Labing-anim na Kaharian 304–439
Silanganing Jin
Katimugan at Hilagaing mga Dinastiya 420–589
Dinastiyang Sui 581–618
Dinastiyang Tang 618–907
( Ikalawang Zhou 690–705 )
Limang Dinastiya at Sampung Kaharian 907–960	Dinastiyang Liao 907–1125
Dinastiyang Song 960–1279
Hilagaing Song		Kanluraning Xia
Katimugang Song	Jin
Dinastiyang Yuan 1271–1368
Dinastiyang Ming 1368–1644
Dinastiyang Qing 1644–1912
MAKABAGO
Republika ng Tsina 1912–1949
Republikang Bayan ng Tsina 1949–kasalukuyan	Republika ng Tsina (Taiwan) 1949–kasalukuyan
Kaugnay na mga artikulo  Mga dinastiya sa Kasaysayan ng Tsina Kasaysayang pang-ekonomiko ng Tsina Historiograpiya ng Tsina Kasaysayan ng Tsinong Sining Kasaysayan ng edukasyon sa Tsina Kasaysayan ng agham at teknolohiya sa Tsina Kasaysayang makabatas ng Tsina Kasaysayang lingguwistika ng Tsina Kasaysayang pangmilitar ng Tsina Kasaysayang pandagat ng Tsina Mga panahon sa kasaysayan ng Tsina
This box: tingnan usapan baguhin

Naipasa sa dinastiyang Zhou ang Basbas ng Langit at ang titulo na Anak ng Langit. Naimbento ang bakal na araro. Ipinagawa ang mga irigasyon at dike laban sa pagbaha ng Huang Ho. Nagpagawa ng mga kalsada at sumulong ang kalakalan. Naimbento ang sandatang crossbow at bumuo ng hukbong nakakabayo at gumamit ng chariot. Dahil malawak ang teritoryo ng Zhou, humina ang kontrol nito sa nasasakupang estadong lungsod. Nauwi ito sa panahon ng digmaan ng mga estado. Lumitaw ang pilosopiyang Confucianismo at Taoismo. Si Confucius ang naghain ng solusyon sa kaguluhan ng lipunan.

Mga nota

1. Fenghao is the modern name for the twin city formed by the Western Zhou capitals of Haojing and Fēngjīng.
2. The exact location of Wangcheng and its relation to Chengzhou is disputed. According to Xu Zhaofeng, "Chengzhou" and "Wangcheng" were originally synonymous and used to name the same capital city from 771 to 510 BK. "The creation of a distinction between Wangcheng and Chengzhou probably occurred during the reign of King Jing", under whom a new capital "Chengzhou" was built to the east of the old city "Wangcheng". Nevertheless, the new Chengzhou was still sometimes called Wangcheng and vice versa, adding to the confusion.^[1]

Mga sanggunian

1. "Considering Chengzhou ("Completion of Zhou") and Wangcheng ("City of the King")" (PDF). Xu Zhaofeng. Inarkibo mula sa ang orihinal (PDF) noong Hulyo 22, 2015. Nakuha noong 22 Hulyo 2015. {{cite web}}: Unknown parameter |deadurl= ignored (|url-status= suggested) (tulong)CS1 maint: date auto-translated (link)
2. "Encyclopædia Britannica: Tian". Nakuha noong 17 Agosto 2015.{{cite web}}: CS1 maint: date auto-translated (link)

Ang lathalaing ito na tungkol sa Kasaysayan at Tsina ay isang usbong. Makatutulong ka sa Wikipedia sa pagpapalawig nito.