อำเภอสูงเม่น

สูงเม่น (ไทยถิ่นเหนือ: ) เป็นอำเภอหนึ่งของจังหวัดแพร่

อำเภอสูงเม่น
อำเภอ
การถอดเสียงอักษรโรมัน
• อักษรโรมัน	Amphoe Sung Men
วัดพระหลวงธาตุเนิ้ง
คำขวัญ:  สูงเม่นถิ่นตำนาน คัมภีร์ใบลานล้ำค่า บูชาพระธาตุเนิ้งคู่บ้าน ตากธรรมงานประเพณี ผลิตภัณฑ์ดีไม้สัก อนุรักษ์อ่างแม่มาน
แผนที่จังหวัดแพร่ เน้นอำเภอสูงเม่น
พิกัด: 18°3′7″N 100°6′42″E
ประเทศ	ไทย
จังหวัด	แพร่
พื้นที่
• ทั้งหมด	375.0 ตร.กม. (144.8 ตร.ไมล์)
ประชากร  (2564)
• ทั้งหมด	72,567 คน
• ความหนาแน่น	193.51 คน/ตร.กม. (501.2 คน/ตร.ไมล์)
รหัสไปรษณีย์	54130 54000 (เฉพาะตำบลเวียงทอง)
รหัสภูมิศาสตร์	5404
ที่ตั้งที่ว่าการ	ที่ว่าการอำเภอสูงเม่น หมู่ที่ 3 ตำบลสูงเม่น อำเภอสูงเม่น จังหวัดแพร่ 54130
ส่วนหนึ่งของสารานุกรมประเทศไทย

ที่ตั้งและอาณาเขต

อำเภอสูงเม่นมีอาณาเขตติดต่อกับเขตการปกครองข้างเคียงดังต่อไปนี้

• ทิศเหนือ ติดต่อกับตำบลป่าแมต ตำบลนาจักร ตำบลช่อแฮ อำเภอเมืองแพร่
• ทิศตะวันออก ติดต่อกับตำบลช่อแฮ อำเภอเมืองแพร่
• ทิศใต้ ติดต่อกับตำบลน้ำหมัน อำเภอท่าปลา ตำบลบ้านด่านนาขาม อำเภอเมืองอุตรดิตถ์ (จังหวัดอุตรดิตถ์) และตำบลแม่จั๊วะ ตำบลปงป่าหวาย อำเภอเด่นชัย
• ทิศตะวันตก ติดต่อกับตำบลต้าผามอก อำเภอลอง

ประวัติ

อำเภอสูงเม่นตั้งอยู่ที่บ้านสูงเม่น ท้องที่ลำน้ำแม่พวก ต่อมาได้เปลี่ยนชื่อเป็น อำเภอแม่พวก ตามลำน้ำที่ตั้งในปี พ.ศ. 2445^[1] ต่อมาเมื่อ พ.ศ. 2460 ทางราชการได้เปลี่ยนชื่อจากอำเภอแม่พวกเป็น อำเภอสูงเม่น^[2]

คำว่า "สูงเม่น" ไม่ปรากฏว่ามีผู้ใดจัดทำประวัติไว้เป็นหลักฐาน เพียงแต่ได้รับทราบจากคำบอกเล่าจากบุคคลที่รู้บอกว่า สถานที่ตั้งวัดสูงเม่นเดิมเป็นป่าพงไพรหนาแน่น เป็นที่ชุมนุมของสัตว์ชนิดหนึ่ง คือ เม่น ได้มาชุมนุมอาศัยอยู่ ต่อมาบ้านเมืองได้เจริญขึ้น ป่าแห่งนี้ได้ถูกแผ้วถาง ราษฎรได้ใช้เป็นสถานที่อยู่อาศัยรวมกันเป็นหมู่บ้านพร้อมกับได้สร้างวัดขึ้นชื่อวัดสูงเม่น ด้วยเหตุดังกล่าวทางราชการจึงได้เปลี่ยนชื่อจากอำเภอแม่พวกเป็นอำเภอสูงเม่น แต่คำว่า "สูงเม่น" เป็นการเพี้ยนเสียงและรูปอักษรทางภาษาไทยกลางที่เขียนขึ้นมาตามความเข้าใจผิดของทางราชการในสมัยนั้น ซึ่งถ้าเขียนตามหลักการอ่านการเขียนและความหมายทางภาษาล้านนาแล้ว สูงเม่นจะต้องสะกดเป็น "สุ่งเหม้น" โดยคำว่า "สุ่ง" แปลว่ารู และ "เหม้น" แปลว่าตัวเม่น

• วันที่ 22 มีนาคม 2445 เปลี่ยนแปลงชื่ออำเภอสูงเม่น จังหวัดแพร่ เป็น อำเภอแม่พวก^[1]
• วันที่ 29 เมษายน 2460 เปลี่ยนแปลงชื่ออำเภอแม่พวก จังหวัดแพร่ เป็น อำเภอสูงเม่น^[2]
• วันที่ 10 มิถุนายน 2490 ตั้งตำบลบ้านกวาง แยกออกจากตำบลบ้านเหล่า ตั้งตำบลสบสาย แยกออกจากตำบลร่องกาศ ตำบลดอนมูล และตำบลบ้านปง^[3]
• วันที่ 17 กันยายน 2498 จัดตั้งสุขาภิบาลสูงเม่น ในท้องที่บางส่วนของตำบลสูงเม่น^[4]
• วันที่ 21 กุมภาพันธ์ 2499 เปลี่ยนแปลงเขตอำเภอลอง กับอำเภอสูงเม่น โดยโอนพื้นที่หมู่ 15 (ในขณะนั้น) ของตำบลห้วยอ้อ อำเภอลอง ไปขึ้นกับตำบลเด่นชัย อำเภอสูงเม่น^[5]
• วันที่ 15 ตุลาคม 2499 จัดตั้งสุขาภิบาลเด่นชัย ในท้องที่บางส่วนของตำบลเด่นชัย^[6]
• วันที่ 5 กุมภาพันธ์ 2506 แยกพื้นที่ตำบลเด่นชัย และตำบลแม่จั๊วะ อำเภอสูงเม่น ไปตั้งเป็น กิ่งอำเภอเด่นชัย ขึ้นกับอำเภอสูงเม่น^[7]
• วันที่ 27 กรกฎาคม 2508 ยกฐานะกิ่งอำเภอเด่นชัย อำเภอสูงเม่น เป็น อำเภอเด่นชัย^[8]
• วันที่ 2 กรกฎาคม 2530 เปลี่ยนแปลงเขตสุขาภิบาลสูงเม่น เพื่อความเหมาะสมในการบริหารกิจการ และการทะนุบำรุงท้องถิ่น^[9]
• วันที่ 9 มกราคม 2539 ตั้งตำบลพระหลวง แยกออกจากตำบลดอนมูล^[10]
• วันที่ 25 พฤษภาคม 2542 ยกฐานะสุขาภิบาลสูงเม่น เป็นเทศบาลตำบลสูงเม่น^[11] ด้วยผลของกฎหมาย

การแบ่งเขตการปกครอง

การปกครองส่วนภูมิภาค

อำเภอสูงเม่นแบ่งพื้นที่การปกครองออกเป็น 12 ตำบล 110 หมู่บ้าน ได้แก่

ที่	ชื่อตำบล	ตัวเมือง	อักษรโรมัน	จำนวนหมู่บ้าน	จำนวนหลังคาเรือน	จำนวนประชากร[12]
1.	สูงเม่น		Sung Men	10	2,716	8,046
2.	น้ำชำ		Nam Cham	15	3,326	9,959
3.	หัวฝาย		Hua Fai	13	3,378	10,106
4.	ดอนมูล		Don Mun	10	2,783	7,537
5.	บ้านเหล่า		Ban Lao	9	1,974	5,521
6.	บ้านกวาง		Ban Kwang	6	1,133	3,294
7.	บ้านปง		Ban Pong	6	1,596	5,080
8.	บ้านกาศ		Ban Kat	7	1,129	3,197
9.	ร่องกาศ		Rong Kat	11	2,619	7,367
10.	สบสาย		Sop Sai	6	1,167	3,803
11.	เวียงทอง		Wiang Thong	12	3,656	10,003
12.	พระหลวง		Phra Luang	5	1,402	4,004

การปกครองส่วนท้องถิ่น

ท้องที่อำเภอสูงเม่นประกอบด้วยองค์กรปกครองส่วนท้องถิ่น 13 แห่ง ได้แก่

• เทศบาลตำบลสูงเม่น ครอบคลุมพื้นที่บางส่วนของตำบลสูงเม่น
• องค์การบริหารส่วนตำบลสูงเม่น ครอบคลุมพื้นที่ตำบลสูงเม่น (เฉพาะนอกเขตเทศบาลตำบลสูงเม่น)
• องค์การบริหารส่วนตำบลน้ำชำ ครอบคลุมพื้นที่ตำบลน้ำชำทั้งตำบล
• องค์การบริหารส่วนตำบลหัวฝาย ครอบคลุมพื้นที่ตำบลหัวฝายทั้งตำบล
• องค์การบริหารส่วนตำบลดอนมูล ครอบคลุมพื้นที่ตำบลดอนมูลทั้งตำบล
• องค์การบริหารส่วนตำบลบ้านเหล่า ครอบคลุมพื้นที่ตำบลบ้านเหล่าทั้งตำบล
• องค์การบริหารส่วนตำบลบ้านกวาง ครอบคลุมพื้นที่ตำบลบ้านกวางทั้งตำบล
• องค์การบริหารส่วนตำบลบ้านปง ครอบคลุมพื้นที่ตำบลบ้านปงทั้งตำบล
• องค์การบริหารส่วนตำบลบ้านกาศ ครอบคลุมพื้นที่ตำบลบ้านกาศทั้งตำบล
• องค์การบริหารส่วนตำบลร่องกาศ ครอบคลุมพื้นที่ตำบลร่องกาศทั้งตำบล
• องค์การบริหารส่วนตำบลสบสาย ครอบคลุมพื้นที่ตำบลสบสายทั้งตำบล
• องค์การบริหารส่วนตำบลเวียงทอง ครอบคลุมพื้นที่ตำบลเวียงทองทั้งตำบล
• องค์การบริหารส่วนตำบลพระหลวง ครอบคลุมพื้นที่ตำบลพระหลวงทั้งตำบล

อ้างอิง

1. "แจ้งความกระทรวงมหาดไทย" (PDF). Royal Gazette. 19 (53): 1024. March 22, 1903. คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิม (PDF)เมื่อ 2012-05-16. สืบค้นเมื่อ 2010-07-31.
2. "ประกาศกระทรวงมหาดไทย เรื่อง เปลี่ยนชื่ออำเภอ" (PDF). Royal Gazette. 34 (0 ก): 40–68. April 29, 1917. คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิม (PDF)เมื่อ 2011-11-07. สืบค้นเมื่อ 2010-07-31.
3. "ประกาศกระทรวงมหาดไทย เรื่อง ตั้งตำบลในจังหวัดต่าง ๆ" (PDF). ราชกิจจานุเบกษา. 64 (26 ง): 1114–1433. 10 มิถุนายน 2490. คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิม (PDF)เมื่อ 2011-11-09. สืบค้นเมื่อ 2020-07-21.
4. "ประกาศกระทรวงมหาดไทย เรื่อง จัดตั้งสุขาภิบาลสูงเม่น อำเภอสูงเม่น จังหวัดแพร่" (PDF). ราชกิจจานุเบกษา. 72 (74 ง): (ฉบับพิเศษ) 86-87. 17 กันยายน 2498.
5. "พระราชกฤษฎีกาเปลี่ยนแปลงเขตอำเภอในท้องที่จังหวัดนครราชสีมา จังหวัดแพร่ จังหวัดพระนครศรีอยุธยา และจังหวัดพัทลุง พ.ศ. ๒๔๙๙" (PDF). ราชกิจจานุเบกษา. 73 (16 ง): 147–150. 21 กุมภาพันธ์ 2499.
6. "ประกาศกระทรวงมหาดไทย เรื่อง จัดตั้งสุขาภิบาลเด่นชัย อำเภอสูงเม่น จังหวัดแพร่" (PDF). ราชกิจจานุเบกษา. 73 (83 ง): (ฉบับพิเศษ) 61-63. 15 ตุลาคม 2499.
7. "ประกาศกระทรวงมหาดไทย เรื่อง แบ่งท้องที่ตั้งเป็นกิ่งอำเภอ" (PDF). ราชกิจจานุเบกษา. 80 (14 ง): 221–222. 5 กุมภาพันธ์ 2506. คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิม (PDF)เมื่อ 2012-04-06. สืบค้นเมื่อ 2020-07-21.
8. "พระราชกฤษฎีกาตั้งอำเภอศรีสวัสดิ์ อำเภอสังขละบุรี อำเภอท่าคันโท อำเภอดอกคำใต้ อำเภอแม่ใจ อำเภอจุน อำเภอขามทะเลสอ อำเภอไพศาลี อำเภอท่าวังผา อำเภอบ้านกรวด อำเภอเด่นชัย อำเภอปทุมรัตน์ อำเภอกะเปอร์ อำเภออากาศอำนวย อำเภอดอนเจดีย์ อำเภอจอมพระ และอำเภอสามโก้ พ.ศ. ๒๕๐๘" (PDF). ราชกิจจานุเบกษา. 82 (59 ก): 565–569. 27 กรกฎาคม 2508. คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิม (PDF)เมื่อ 2008-10-01. สืบค้นเมื่อ 2020-07-21.
9. "ประกาศกระทรวงมหาดไทย เรื่อง เปลี่ยนแปลงเขตสุขาภิบาลสูงเม่น อำเภอสูงเม่น จังหวัดแพร่" (PDF). ราชกิจจานุเบกษา. 104 (125 ง): 4612–4614. 2 กรกฎาคม 2530.
10. "ประกาศกระทรวงมหาดไทย เรื่อง ตั้งและกำหนดเขตตำบลในท้องที่อำเภอสูงเม่น จังหวัดแพร่" (PDF). ราชกิจจานุเบกษา. 113 (3 ง): 58–63. 9 มกราคม 2539.
11. "พระราชบัญญัติเปลี่ยนแปลงฐานะของสุขาภิบาลเป็นเทศบาล พ.ศ. ๒๕๔๒" (PDF). ราชกิจจานุเบกษา. 116 (9 ก): 1–4. 24 กุมภาพันธ์ 2542. คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิม (PDF)เมื่อ 2008-04-09. สืบค้นเมื่อ 2020-07-21.
12. จำนวนประชากรและบ้าน จำแนกเป็นรายอำเภอ และรายตำบล จังหวัดแพร่ ณ เดือนธันวาคม พ.ศ. 2553, สำนักบริหารทะเบียน กรมการปกครอง กระทรวงมหาดไทย

แหล่งข้อมูลอื่น

• amphoe.com