จักรวรรดิฆวอแรซม์
From Wikipedia, the free encyclopedia
จักรวรรดิฆวอแรซม์[หมายเหตุ 2] เป็นจักรวรรดิมุสลิมนิกายซุนนีที่มีต้นตอจากมัมลูกเตอร์กิก ซึ่งมีวัฒนธรรมแผลงเป็นเปอร์เซีย[9][10]ที่เคยปกครองพื้นที่ที่ปัจจุุบันอยู่ในเอเชียกลาง อัฟกานิสถาน และอิหร่านราวช่วง ค.ศ. 1077 ถึง 1231 ในตอนแรกเคยมีสถานะรัฐบริวารของจักรวรรดิเซลจุค[11] และคาราคิไต (ราชวงศ์เหลียวตะวันตก)[12] แล้วเป็นเอกราชประมาณ ค.ศ. 1190 จนกระทั่งมองโกลเข้าพิชิตใน ค.ศ. 1219–1221
จักรวรรดิฆวอแรซม์ خوارزمشاهیان Khwārazmshāhiyān | |||||||||||||||||||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
ป. 1077–1231 | |||||||||||||||||||||||
ดินแดนจักรวรรดิฆวอแรซม์ ป. ค.ศ. 1215 ในช่วงต้นการพิชิตของมองโกล | |||||||||||||||||||||||
สถานะ | จักรวรรดิ | ||||||||||||||||||||||
เมืองหลวง | กูร์กอนจ์ (1077–1212) ซามาร์กันต์ (1212–1220) กัซนี (1220–1221) แทบรีซ (1225–1231) | ||||||||||||||||||||||
เมืองใหญ่สุด | แชฮ์เรเรย์ | ||||||||||||||||||||||
ภาษาทั่วไป | เปอร์เซีย (ทางการ, ราชสำนัก, พูด)[1][2] อาหรับ (เทววิทยา, เหรียญกษาปณ์[3]) เตอร์กิกคิปชาก (ราชวงศ์, พูด)[4] เติร์กโอฆุซ (พูด)[5] | ||||||||||||||||||||||
ศาสนา | อิสลามนิกายซุนนี | ||||||||||||||||||||||
การปกครอง | สมบูรณาญาสิทธิราชย์ | ||||||||||||||||||||||
ฆวอแรซม์ชอฮ์ | |||||||||||||||||||||||
• 1077–1096/7 | Anushtegin Gharchai | ||||||||||||||||||||||
• 1220–1231 | Jalal ad-Din Mingburnu | ||||||||||||||||||||||
ยุคประวัติศาสตร์ | สมัยกลาง | ||||||||||||||||||||||
• ก่อตั้ง | ป. 1077 | ||||||||||||||||||||||
• การรุกรานจักรวรรดิฆวอแรซม์โดยมองโกล | 1219–1221 | ||||||||||||||||||||||
• ยุทธการที่ยัสซือเชเมน | 1230 | ||||||||||||||||||||||
• สิ้นสุด | 1231 | ||||||||||||||||||||||
พื้นที่ | |||||||||||||||||||||||
ประมาณ ค.ศ. 1210[6] or | 2,300,000 ตารางกิโลเมตร (890,000 ตารางไมล์) | ||||||||||||||||||||||
ประมาณ ค.ศ. 1218.[7] | 3,600,000 ตารางกิโลเมตร (1,400,000 ตารางไมล์) | ||||||||||||||||||||||
ประชากร | |||||||||||||||||||||||
5,000,000 | |||||||||||||||||||||||
สกุลเงิน | ดิรฮัม | ||||||||||||||||||||||
|
หลังเอาชนะจักรวรรดิเซลจุคและจักรวรรดิฆูริด จนถึงขั้นขู่ขวัญรัฐเคาะลีฟะฮ์อับบาซียะฮ์ จักรวรรดิฆวอแรซม์จึงกลายเป็น "จักรวรรดิแผ่ขยายที่ทรงพลังและอุกอาจที่สุดในดินแดนเปอร์เซีย" ในช่วงต้นคริสต์ศตวรรษที่ 13 คาดว่าจักรวรรดินี้กลายเป็นมหาอำนาจสูงสุดในโลกมุสลิม[13] มีการประมาณการว่าจักรวรรดิกินพื้นที่ 2.3 ล้านตารางกิโลเมตร[14]ถึง 3.6 ล้านตารางกิโลเมตร[15] ซึ่งทำให้เป็นหนึ่งในจักรวรรดิที่มีพื้นที่มากที่สุดในประวัติศาสตร์ จักรวรรดิที่มีต้นแบบจากจักรวรรดิเซลจุคเมื่อก่อนหน้า ได้รับการปกป้องจากกองทัพทหารม้าขนาดใหญ่ที่ส่วนใหญ่เป็นชาวเติร์กคิปชาก[16]
จักรวรรดิฆวอแรซม์เป็นจักรวรรดิเติร์ก-เปอร์เซียสุดท้านก่อนการรุกรานเอเชียกลางโดยมองโกล ใน ค.ศ. 1219 จักรวรรดิมองโกลภายใต้การนำของเจงกิสข่านรุกรานจักรวรรดิฆวอแรซม์ โดยใช้เวลาพิชิตดินแดนทั้งหมดภายใน 2 ปี ชาวมองโกลใช้ประโยชน์จากจุดอ่อนที่มีอยู่กับความขัดแย้งในจักรวรรดิ เข้าปิดล้อม และปล้นสะดมเมืองที่ร่ำรวยที่สุด ในขณะเดียวกันก็สังหารพลเมืองในหนึ่งในสงครามที่นองเลือดที่สุดในประวัติศาสตร์มนุษย์
วันที่ก่อตั้งจักรวรรดิของฆวอแรซม์ชอฮ์ยังคงเป็นที่โต้แย้ง ราชวงศ์ที่ปกครองจักรวรรดิได้รับการสถาปนาโดย Anush Tigin (มีอีกชื่อว่า Gharachai) เดิมเป็นทาสชาวเตอร์กิกภายใต้ผู้ปกครองแฆร์จีสถาน (ภายหลังมัมลูก) ในการรับใช้เซลจุค อย่างไรก็ตาม ผู้ทำให้ฆวอแรซม์เป็นเอกราชจากเพื่อนบ้านคือ Ala ad-Din Atsiz (ครองราชย์ ค.ศ. 1127-1156) ผู้เป็นลูกหลานของ Anush Tigin