อำเภอกระทุ่มแบน

กระทุ่มแบน เป็นหนึ่งในสามอำเภอในจังหวัดสมุทรสาคร เป็นที่ตั้งของเทศบาลนครอ้อมน้อยและเป็นอำเภอปริมณฑลของกรุงเทพมหานคร

อำเภอกระทุ่มแบน
อำเภอ
การถอดเสียงอักษรโรมัน
• อักษรโรมัน	Amphoe Krathum Baen
คำขวัญ:  ท่าจีนไหลผ่าน โรงงานมากมี ของดีเบญจรงค์ ดงกล้วยไม้งาม
แผนที่จังหวัดสมุทรสาคร เน้นอำเภอกระทุ่มแบน
พิกัด: 13°39′24″N 100°16′6″E
ประเทศ	ไทย
จังหวัด	สมุทรสาคร
พื้นที่
• ทั้งหมด	135.276 ตร.กม. (52.230 ตร.ไมล์)
ประชากร  (2564)
• ทั้งหมด	182,112 คน
• ความหนาแน่น	1,346.23 คน/ตร.กม. (3,486.7 คน/ตร.ไมล์)
รหัสไปรษณีย์	74110, 74130 (เฉพาะตำบลอ้อมน้อย)
รหัสภูมิศาสตร์	7402
ที่ตั้งที่ว่าการ	ที่ว่าการอำเภอกระทุ่มแบน ถนนเจริญสวัสดิ์ ตำบลตลาดกระทุ่มแบน อำเภอกระทุ่มแบน จังหวัดสมุทรสาคร รหัสไปรษณีย์ 74110
ส่วนหนึ่งของสารานุกรมประเทศไทย

ที่ตั้งและอาณาเขต

อำเภอกระทุ่มแบนมีอาณาเขตติดต่อกับเขตการปกครองข้างเคียง เรียงตามเข็มนาฬิกา ดังนี้

• ทิศเหนือ ติดต่อกับอำเภอสามพราน (จังหวัดนครปฐม)
• ทิศตะวันออก ติดต่อกับเขตหนองแขมและเขตบางบอน (กรุงเทพมหานคร)
• ทิศใต้ ติดต่อกับอำเภอเมืองสมุทรสาคร
• ทิศตะวันตก ติดต่อกับอำเภอบ้านแพ้ว

ประวัติศาสตร์

อำเภอกระทุ่มแบนตั้งอยู่ริมคลองภาษีเจริญ ตามประวัติศาสตร์อำเภอกระทุ่มแบนได้จัดตั้งขึ้นตามพระราชบัญญัติลักษณะปกครองหัวเมือง ร.ศ. 116 ตรงกับปี พ.ศ. 2440 ประกอบด้วยตำบลต่าง ๆ รวม 7 ตำบล ดังนี้

1. ตำบลตลาดกระทุ่มแบน
2. ตำบลปลายคลองกระทุ่มแบน (ปัจจุบันเรียกว่าตำบลแคราย)
3. ตำบลคลองกระทุ่ม (ปัจจุบันเรียกว่าตำบลคลองมะเดื่อ)
4. ตำบลดอนไก่ดี
5. ตำบลท่าเสา
6. ตำบลหนองแขม (ปัจจุบันเรียกว่าตำบลสวนหลวง)
7. ตำบลดำเนินสะดวก (ปัจจุบันนี้ขึ้นกับอำเภอบ้านแพ้ว และ เรียกว่าตำบลสวนส้ม)

ทั้ง 7 ตำบล ได้จัดตั้งขึ้นเป็นอำเภอกระทุ่มแบนขึ้นตรงต่อเมืองสมุทรสาคร ซึ่งต่อมาในปี พ.ศ. 2445 พระบาทสมเด็จพระมงกุฎเกล้าเจ้าอยู่หัวได้โปรดเกล้าโปรดกระหม่อม ให้เปลี่ยนคำว่า "เมือง" เป็น "จังหวัด" ทั่วทุกแห่งในราชอาณาจักร ขึ้นตรงต่อมณฑลนครชัยศรี

• ในปี พ.ศ. 2469 ทางราชการได้มีคำสั่งโอนตำบลดำเนินสะดวกไปขึ้นกับอำเภอบ้านแพ้ว ซึ่งตั้งขึ้นใหม่ในจังหวัดสมุทรสาคร และในปีเดียวกันนี้ได้มีคำสั่งโอนตำบลท่าไม้ ตำบลบางยาง ตำบลซูกั้ง (หนองนกไข่) ตำบลอ้อมน้อย รวม 4 ตำบล ซึ่งอยู่ในความปกครองของอำเภอสามพราน จังหวัดนครปฐม มาขึ้นกับอำเภอกระทุ่มแบน จังหวัดสมุทรสาคร
• ในปี พ.ศ. 2483 ได้ยกฐานะพื้นที่ของตำบลกระทุ่มแบนหรือตำบลตลาดกระทุ่มแบนในปัจจุบันขึ้นเป็นเทศบาลตำบลกระทุ่มแบน^[1]
• ในปี พ.ศ. 2486 สมัยพลโท หลวงพรหมโยธี ดำรงตำแหน่งรัฐมนตรีว่าการกระทรวงมหาดไทย จังหวัดสมุทรสาครได้ถูกยุบรวมกับจังหวัดธนบุรี ซึ่งมีผลให้อำเภอกระทุ่มแบนขึ้นกับจังหวัดธนบุรีไปด้วย ในระยะนั้นรัฐบาลมีนโยบายจัดตั้งปลัดตำบล จึงได้ยุบตำบลดังต่อไปนี้

1. ตำบลดอนไก่ดีกับตำบลท่าเสา เรียกว่าตำบลท่าเสา
2. ตำบลแครายกับตำบลสวนหลวง เรียกว่าตำบลสวนหลวง
3. ตำบลอื่น ๆ ยังคงสถานะเดิม

• ในปี พ.ศ. 2489 ได้ประกาศยกฐานะจังหวัดสมุทรสาครขึ้นใหม่ ซึ่งอำเภอกระทุ่มแบนก็ได้กลับเข้ามาอยู่ในการปกครองของจังหวัดสมุทรสาครพร้อมทั้งได้มีการประกาศแยกตำบลที่รวมกันข้างต้นเป็นตำบลเหมือนเดิมที่เป็นอยู่ก่อน^[2]
• ในปี พ.ศ. 2504 เปลี่ยนชื่อจากตำบลหนองแขม เป็น ตำบลสวนหลวง
• ในปี พ.ศ. 2510 ได้ยกฐานะพื้นที่ของตำบลอ้อมน้อย ขึ้นเป็น สุขาภิบาลอ้อมน้อย^[3]
• ในวันที่ 26 กรกฎาคม พ.ศ. 2518 เกิดการนัดหยุดงานของกรรมกรหญิงโรงงานกระเบื้องเคลือบวัฒนาวินิลไทม์ อำเภอกระทุ่มแบน ฝ่ายนายจ้างใช้อันธพาลเข้าคุ้มครองโรงงาน เกิดการปะทะกับฝ่ายกรรมกร เป็นเหตุให้ น.ส.สำราญ คำกลั่น กรรมกรหญิงอายุ 15 ปี ถูกยิงเสียชีวิต ซึ่งนับเป็นครั้งแรกที่เกิดความรุนแรงถึงขั้นเสียชีวิตในการนัดหยุดงาน^[4]
• ในปี พ.ศ. 2537 ได้ยกฐานะพื้นที่ของสุขาภิบาลอ้อมน้อย ขึ้นเป็น เทศบาลตำบลอ้อมน้อย^[5]
• ในปี พ.ศ. 2538 ได้ยกฐานะจากเทศบาลตำบลกระทุ่มแบน เป็น เทศบาลเมืองกระทุ่มแบน^[6]
• ในปี พ.ศ. 2545 ได้ยกฐานะจากเทศบาลตำบลอ้อมน้อย เป็น เทศบาลเมืองอ้อมน้อย^[7]
• เมื่อวันที่ 18 มกราคม 2551 ได้ยกฐานะองค์การบริหารส่วนตำบลสวนหลวง เป็นเทศบาลตำบลสวนหลวง
• เมื่อวันที่ 11 พฤศจิกายน 2553 ได้ยกฐานะจาก เทศบาลเมืองอ้อมน้อย เป็น เทศบาลนครอ้อมน้อย^[8]

การแบ่งเขตการปกครอง

การปกครองส่วนภูมิภาค

อำเภอกระทุ่มแบนแบ่งเขตการปกครองออกเป็น 10 ตำบล 76 หมู่บ้าน ได้แก่

ลำดับ	อักษรไทย	อักษรโรมัน	จำนวนประชากร (ธันวาคม 2565)[9]	แผนที่
1.	ตลาดกระทุ่มแบน	Talat Krathum Baen	26,255
2.	อ้อมน้อย	Om Noi	53,584
3.	ท่าไม้	Tha Mai	9,861
4.	สวนหลวง	Suan Luang	36,766
5.	บางยาง	Bang Yang	5,443
6.	คลองมะเดื่อ	Khlong Maduea	22,115
7.	หนองนกไข่	Nong Nok Khai	3,821
8.	ดอนไก่ดี	Don Kai Di	8,348
9.	แคราย	Khae Rai	8,907
10.	ท่าเสา	Tha Sao	7,809

การปกครองส่วนท้องถิ่น

ท้องที่อำเภอกระทุ่มแบนประกอบด้วยองค์การปกครองส่วนท้องถิ่น 10 แห่ง ได้แก่

• เทศบาลนครอ้อมน้อย ครอบคลุมพื้นที่ตำบลอ้อมน้อยทั้งตำบล
• เทศบาลเมืองกระทุ่มแบน ครอบคลุมพื้นที่ตำบลตลาดกระทุ่มแบนทั้งตำบล
• เทศบาลเมืองคลองมะเดื่อ ครอบคลุมพื้นที่ตำบลคลองมะเดื่อทั้งตำบล
• เทศบาลตำบลสวนหลวง ครอบคลุมพื้นที่ตำบลสวนหลวงทั้งตำบล
• เทศบาลตำบลดอนไก่ดี ครอบคลุมพื้นที่ตำบลดอนไก่ดีทั้งตำบล
• เทศบาลตำบลแคราย ครอบคลุมพื้นที่ตำบลแครายทั้งตำบล
• องค์การบริหารส่วนตำบลท่าไม้ ครอบคลุมพื้นที่ตำบลท่าไม้ทั้งตำบล
• องค์การบริหารส่วนตำบลบางยาง ครอบคลุมพื้นที่ตำบลบางยางทั้งตำบล
• องค์การบริหารส่วนตำบลหนองนกไข่ ครอบคลุมพื้นที่ตำบลหนองนกไข่ทั้งตำบล
• องค์การบริหารส่วนตำบลท่าเสา ครอบคลุมพื้นที่ตำบลท่าเสาทั้งตำบล

การคมนาคม

ถนน

ถนนสายสำคัญในอำเภอกระทุ่มแบน ได้แก่

• ถนนเพชรเกษม
• ถนนพุทธสาคร
• ถนนพุทธมณฑลสาย 4
• ถนนพุทธมณฑลสาย 5
• ถนนสุคนธสวัสดิ์
• ถนนเจริญสวัสดิ์
• ถนนเศรษฐกิจ

การขนส่ง

เส้นทางรถประจำทางในอำเภอกระทุ่มแบน ได้แก่

หมวด 1

• สาย 80A หมู่บ้าน วปอ.11 - สวนหลวงพระราม 8 (ไทยสมายล์บัส)
• สาย 81 พุทธมณฑลสาย 5 - ท่าราชวรดิฐ (ไทยสมายล์บัส)
• สาย 84 วัดไร่ขิง - BTS กรุงธนบุรี (ไทยสมายล์บัส)
• สาย 123 สวนสามพราน - ท่าราชวรดิฐ (สมาร์ทบัส)
• สาย 163 ศาลายา - BTS สนามกีฬาแห่งชาติ (ไทยสมายล์บัส)
• สาย 189 วัดบางยาง - สถานีรถไฟชุมทางตลิ่งชัน (ขสมก.)
• สาย 539 อ้อมน้อย - อนุสาวรีย์ชัยสมรภูมิ (เอกชน)
• สาย 547 หมู่บ้านเอื้ออาทรศาลายา - ถนนตก (สมาร์ทบัส

หมวด 3

• สาย 382 (วงกลม) พุทธมณฑล​สาย ​5​ - พุทธ​มณฑล​สาย​ 4​ - วัด​เพลิน​เพชร​ (เดินรถเช้า-เย็น)
• สาย 384 บิ๊กซี​อ้อม​ใหญ่​ - วัด​นคร​ชื่น​ชุ่ม​
• สาย 402 นครปฐม​ - สมุทรสาคร​
• สาย 498 แยก​อ้อ​มน้อย​ - สถานีรถไฟ​ศาลา​ยา​
• สาย 725 แ​ย​กวัด​เทียน​ดัด​ - วัด​นคร​ชื่น​ชุ่ม​

สถานศึกษา

สังกัดเทศบาลนครอ้อมน้อย

• โรงเรียนเทศบาลอ้อมน้อย
• โรงเรียนอนุบาลเทศบาลอ้อมน้อย
• วิทยาลัยอาชีวศึกษาเทศบาลอ้อมน้อย

สังกัดเทศบาลเมืองกระทุ่มแบน

• โรงเรียนเทศบาลวัดดอนไก่ดี (สังวรจันทสรราษฎรวิทยา)
• โรงเรียนเทศบาลศรีบุณยานุสสรณ์

สังกัดสำนักงานเขตพื้นที่การศึกษาประถมศึกษาสมุทรสาคร

โรงเรียนวัดนางสาว โรงเรียนบ้านปลายคลองน้อย โรงเรียนวัดหนองนกไข่ โรงเรียนวัดท่ากระบือ โรงเรียนวัดบางยาง โรงเรียนบ้านท้องคุ้ง โรงเรียนวัดอ่างทอง โรงเรียนวัดอ้อมน้อย โรงเรียนบ้านคลองแค

โรงเรียนวัดศรีสำราญราษฎร์บำรุง โรงเรียนบ้านสวนหลวง โรงเรียนบ้านแคราย โรงเรียนวัดสุวรรณรัตนาราม โรงเรียนบ้านดอนไก่ดี โรงเรียนวัดท่าเสา โรงเรียนบ้านคลองกระทุ่มแบน โรงเรียนวัดราษฎร์บำรุง โรงเรียนวัดใหม่หนองพะอง

สังกัดสำนักงานเขตพื้นที่การศึกษามัธยมศึกษา เขต 10

• โรงเรียนกระทุ่มแบน "วิเศษสมุทคุณ"
• โรงเรียนอ้อมน้อยโสภณชนูปถัมภ์
• โรงเรียนกุศลวิทยา

สำนักงานคณะกรรมการส่งเสริมการศึกษาเอกชน

• โรงเรียนปัญจพรพิทยา
• โรงเรียนอนุบาลบ้านทอฝัน
• โรงเรียนอนุบาลยุวธัช
• โรงเรียนประชินนุสรณ์

สังกัดองค์การบริหารส่วนจังหวัดสมุทรสาคร

• โรงเรียนบ้านปล่องเหลี่ยม

อ้างอิง

1. "พระราชกฤษฎีกาจัดตั้งเทศบาลตำบลกระทุ่มแบน จังหวัดสมุทรสาคร พุทธศักราช 2483" (PDF). ราชกิจจานุเบกษา. 57 (0 ก): 549–553. 15 ตุลาคม 2483.
2. "พระราชบัญญัติจัดตั้งจังหวัดสมุทรปราการ จังหวัดนนทบุรี จังหวัดสมุทรสาคร และจังหวัดนครนายก พุทธศักราช 2489" (PDF). ราชกิจจานุเบกษา. 63 (29 ก): 315–317. 9 พฤษภาคม 2489. คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิม (PDF)เมื่อ 2008-04-09. สืบค้นเมื่อ 2010-05-17.
3. "ประกาศกระทรวงมหาดไทย เรื่อง จัดตั้งสุขาภิบาลอ้อมน้อย อำเภอกระทุ่มแบน จังหวัดสมุทรสาคร" (PDF). ราชกิจจานุเบกษา. 84 (พิเศษ 51 ง): 1–2. 5 มิถุนายน 2510.
4. https://doct6.com/learn-about/how/chapter-2/2-2/2-2-1
5. "พระราชกฤษฎีกาจัดตั้งเทศบาลตำบลอ้อมน้อย" (PDF). ราชกิจจานุเบกษา. 111 (12 ก): 18–20. 1 เมษายน 2537.
6. "พระราชกฤษฎีกาจัดตั้งเทศบาลเมืองกระทุ่มแบน จังหวัดสมุทรสาคร พ.ศ. 2538" (PDF). ราชกิจจานุเบกษา. 112 (40 ก): 62–65. 24 กันยายน 2538. คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิม (PDF)เมื่อ 2019-11-28. สืบค้นเมื่อ 2010-05-17.
7. "พระราชกฤษฎีกาจัดตั้งเทศบาลเมืองอ้อมน้อย" (PDF). ราชกิจจานุเบกษา. 119 (93 ก): 1–3. 20 กันยายน 2545. คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิม (PDF)เมื่อ 2012-01-25. สืบค้นเมื่อ 2010-05-17.
8. "ประกาศกระทรวงมหาดไทย เรื่อง เปลี่ยนแปลงฐานะเทศบาลเมืองอ้อมน้อย อำเภอกระทุ่มแบน จังหวัดสมุทรสาคร เป็นเทศบาลนครอ้อมน้อย" (PDF). ราชกิจจานุเบกษา. 127 (พิเศษ 149 ง): 45. 27 ธันวาคม 2553. คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิม (PDF)เมื่อ 2011-11-10. สืบค้นเมื่อ 2012-11-04.
9. "ระบบสารสนเทศเพื่อการบริหาร". stat.bora.dopa.go.th.