เขตปกครองตนเองซินเจียงอุยกูร์

เขตปกครองตนเองซินเจียงอุยกูร์ (Uyghur: شىنجاڭ ئۇيغۇر ئاپتونوم رايونى-; จีน: 新疆维吾尔自治区) เป็นเขตปกครองตนเองของจีนในภาคตะวันตกเฉียงเหนือของประเทศ เป็นเขตปกครองใหญ่ที่สุดของจีน เป็นเขตการปกครองชาติที่ใหญ่ที่สุดเป็นอันดับ 8 ของโลก กินพื้นที่กว่า 1.6 ล้านตารางกิโลเมตรและเป็นเขตการปกครองที่มีประชากรมากที่สุดติดอันดับหนึ่งในสิบ มีดินแดนพิพาทอักไสชินที่จีนบริหารอยู่ ซินเจียงมีพรมแดนติดต่อกับประเทศรัสเซีย มองโกเลีย คาซัคสถาน คีร์กีซสถาน ทาจิกิสถาน อัฟกานิสถาน ปากีสถานและอินเดีย นอกจากนี้ยังมีพรมแดนติดต่อกับทิเบต มีน้ำมันสำรองอุดมสมบูรณ์และเป็นภาคที่ผลิตแก๊สธรรมชาติใหญ่ที่สุดของจีน

เขตปกครองตนเองซินเจียงอุยกูร์
เขตปกครองตนเอง
การถอดเสียงภาษาต่าง ๆ
• ภาษาจีน	新疆维吾尔自治区 (Xīnjiāng Wéiwú'ěr Zìzhìqū)
• อักษรย่อ	XJ / 新 (พินอิน: Xīn)
• ภาษาอุยกูร์	شىنجاڭ ئۇيغۇر ئاپتونوم رايونى‎
• ทับศัพท์อักษรอุยกูร์	Shinjang Uyghur Aptonom Rayoni
สถานที่สำคัญในเขตปกครองตนเองซินเจียงอุยกูร์
แผนที่แสดงที่ตั้งของเขตปกครองตนเองซินเจียงอุยกูร์
พิกัด: 41°N 85°E
ตั้งชื่อจาก	ซิน (新, xīn) ("ใหม่") เจียง (疆, jiāng) ("แนวพรมแดน" หรือ "ชายแดน")
เมืองหลวง (และเมืองใหญ่สุด)	อุรุมชี
เขตการปกครอง	14 จังหวัด, 99 อำเภอ, 1005 ตำบล
การปกครอง
• เลขาธิการพรรค	เฉิน เฉวียนกั๋ว (陈全国)
• ประธาน	Shohrat Zakir
พื้นที่[1]
• ทั้งหมด	1,664,897 ตร.กม. (642,820 ตร.ไมล์)
อันดับพื้นที่	อันดับที่ 1
ความสูงจุดสูงสุด (เคทู)	8,611 เมตร (28,251 ฟุต)
ความสูงจุดต่ำสุด (ทะเลสาบ Ayding[2])	−154 เมตร (−505 ฟุต)
ประชากร  (2010)[3]
• ทั้งหมด	21,815,815 คน
• ประมาณ  (2018)[4]	24,870,000 คน
• อันดับ	อันดับที่ 25
• ความหนาแน่น	15 คน/ตร.กม. (40 คน/ตร.ไมล์)
• อันดับความหนาแน่น	อันดับที่ 29
ประชากรศาสตร์
• องค์ประกอบ  ทางชาติพันธุ์	อุยกูร์ – 45.84% ฮั่น – 40.48% คาซัค – 6.50% หุย – 4.51% อื่น ๆ – 2.67%
• ภาษาและ  ภาษาถิ่น	ภาษาอุยกูร์ (ภาษาทางการ)[5] ภาษาจีนกลาง (ภาษาทางการ) ภาษาคาซัค ภาษาคีร์กีซ Oirat ภาษามองโกเลีย และภาษาอื่น ๆ 43 ภาษา
รหัส ISO 3166	CN-XJ
GDP (2017)[6]	1.1 ล้านล้านเหรินหมินปี้ (อันดับที่ 26)
- ต่อหัว	45,099 เหรินหมินปี้ (อันดับที่ 21)
HDI (2018)	0.731[7] (สูง) (อันดับที่ 27)
เว็บไซต์	www.xinjiang.gov.cn

ที่ตั้งและอาณาเขต

เขตปกครองตนเองซินเจียงอุยกูร์มีพื้นที่ติดต่อดังนี้

• ทิศเหนือ ติดต่อกับ ประเทศคาซัคสถาน ประเทศรัสเซีย และประเทศมองโกเลีย
• ทิศใต้ ติดต่อกับ เขตปกครองตนเองทิเบต ประเทศจีน และรัฐชัมมูและกัษมีระ อินเดีย
• ทิศตะวันออก ติดต่อกับ มณฑลชิงไห่ แล มณฑลกานซู ประเทศจีน
• ทิศตะวันตก ติดต่อกับ ประเทศคาซัคสถาน คีร์กีซสถาน ทาจิกิสถาน อัฟกานิสถาน และปากีสถาน

ประวัติศาสตร์

ตั้งแต่สองพันปีก่อนเป็นต้นมา ดินแดนซินเจียงก็เป็นดินแดนส่วนหนึ่งของประเทศจีน ที่มีความเป็นเอกภาพและประกอบด้วยหลายชนชาติ เมื่อ 60 ก่อนคริสต์ศักราช ราชวงศ์ฮั่นได้จัดตั้งองค์กรบริหารซียวี่ เพื่อปกครองเขตซินเจียงโดยตรง ซึ่งมีขอบเขตรวมถึงทะเลสาบปาเอ่อร์คาสือ (巴尔喀什湖) และเขตที่ราบสูงพ่าหมีเอ่อร์ (帕米尔高原) ภายในเวลา 1,000 ปีเศษต่อจากนั้น เขตซินเจียงสังกัดอยู่ในองค์กรบริหารท้องถิ่น ที่จัดตั้งโดยรัฐบาลกลาง

ครั้นถึงราชวงศ์ชิง รัฐบาลกลางได้แต่งตั้งนายพลอีหลี เพื่อปกครองดินแดนซินเจียงทั้งหมดและเมื่อถึงปี พ.ศ. 2427 เขตซินเจียงได้รับการสถาปนาขึ้นเป็นมณฑล ทำให้ความสัมพันธ์ระหว่างซินเจียงกับมณฑลต่าง ๆ ในแผ่นดินใหญ่จีนมีความใกล้ชิดยิ่งขึ้น

เดือนกันยายน พ.ศ. 2492 ซินเจียงได้รับการปลดแอกอย่างสันติ จนเมื่อถึงวันที่ 1 ตุลาคม สาธารณรัฐประชาชนจีนได้สถาปนาขึ้น เขตซินเจียงจึงกลายเป็นเขตบริหารระดับมณฑลที่มีอำนาจปกครองตนเองได้เขตหนึ่งของจีน

ประวัติศาสตร์จีนในสมัยโบราณมีมาตั้งแต่สมัยวัฒนธรรมเครื่องปั้นดินเผาแดงและเครื่องปั้นดินเผาดำเริ่มต้นการปกครองโดยราชวงศ์เซี่ย ราชวงศ์ซาง ราชวงศ์โจว และราชวงศ์ฉินตามลำดับ และสิ้นสุดลงที่สมัยราชวงศ์ฮั่น ค.ศ. 220

ภูมิประเทศ

มีภูเขาอาเอ่อร์ไท่ซาน ภูเขาเทียนชาน และภูเขาคุนหลุนชานตั้งอยู่จากทิศเหนือไปยังทิศใต้ มีแม่น้ำทาริมซึ่งเป็นแม่น้ำภายในดินแดนที่ไม่ไหลลงทะเลที่ใหญ่ที่สุดของจีน มีทะเลสาบโบสทัง (ทะเลสาบปั๋วซือเถิง) เป็นทะเลสาบที่ใหญ่ที่สุดในซินเจียงและเป็นทะเลสาบน้ำจืดที่ใหญ่ที่สุดแห่งหนึ่งในประเทศจีน^[8] แอ่งตูร์ปัน (แอ่งถูหลู่ฟาน) ซึ่งเป็นพื้นที่ต่ำสุดของจีน พื้นที่ส่วนใหญ่เป็นทะเลทราย ทะเลทรายทากลามากัน (塔克拉玛干沙漠, ทะเลทรายถ่าเคอลาหม่ากาน) เป็นทะเลทรายที่ใหญ่ที่สุดของจีน และอันดับที่สองของโลก และมีทะเลทรายกู๋เอ่อร์ปานทงกู่เท่อ (古尔班通古特沙漠) เป็นทะเลทรายใหญ่อันดับที่สองของจีน อุดมด้วยทรัพยากรน้ำมันปิโตรเลียม แก๊สธรรมชาติ

พื้นที่ 1.66 ล้านตร.กม แบ่งเขตการปกครองเป็น 17 เมือง 70 อำเภอ และ 844 หมู่บ้าน ในจำนวนนี้มีหมู่บ้านชนส่วนน้อยถึง 42 หมู่บ้าน ในเมืองใหญ่ทั้ง 13 เมือง เป็นเขตปกครองตนเองของชนส่วนน้อยถึง 5 เมือง

การแบ่งเขตการปกครอง

เมือง[9]	ภาษาอุยกูร์ (kona yezik̡)	อุยกูร์ละติน (yengi yezik̡)	อักษรจีน	พินอิน
เมืองระดับจังหวัด
อุรุมชี (Ürümqi)	ئۈرۈمچى شەھرى	Ürümqi Xəh̡ri	乌鲁木齐市	Wūlǔmùqí Shì
คาราไม (Karamay)	قاراماي شەھرى	K̡aramay Xəh̡ri	克拉玛依市	Kèlāmǎyī Shì
เมืองระดับอำเภอที่ถูกปกครองโดยตรง
สือเหอจื่อ	شىخەنزە شەھرى	Xihənzə Xəh̡ri	石河子市	Shíhézǐ Shì
ถูมู่ซูเค่อ	تۇمشۇق شەھرى	Tumxuk̡ Xəh̡ri	图木舒克市	Túmùshūkè Shì
อารัล	ئارال شەھرى	Aral Xəh̡ri	阿拉尔市	Ālā'ěr Shì
อู่เจียฉวี	ئۇجاچۇ شەھرى	Wujiaqü Xəh̡ri	五家渠市	Wǔjiāqú Shì
จังหวัด[10]
จังหวัดถู่หลู่ฟาน	تۇرپان ۋىلايىتى	Turpan Vilayiti	吐鲁番地区	Tǔlǔfān Dìqū
จังหวัดฮามี่	قۇمۇل ۋىلايىتى	K̡umul Vilayiti	哈密地区	Hāmì Dìqū
จังหวัดเหอเถียน	خوتەن ۋىلايىتى	Hotən Vilayiti	和田地区	Hétián Dìqū
จังหวัดอาเค่อซู	ئاقسۇ ۋىلايىتى	Ak̡su Vilayiti	阿克苏地区	Ākèsū Dìqū
จังหวัดคาสือ	قەشقەر ۋىلايىتى	K̡əxk̡ər Vilayiti	喀什地区	Kāshí Dìqū
จังหวัดถ่าเฉิง	تارباغاتاي ۋىلايىتى	Tarbaƣatay Vilayiti	塔城地区	Tǎchéng Dìqū
จังหวัดอัลไต	ئالتاي ۋىلايىتى	Altay Vilayiti	阿勒泰地区	Ālètài Dìqū
จังหวัดปกครองตนเอง
จังหวัดปกครองตนเองชนชาติคีร์กีซเค่อจือเล่อซู	قىزىلسۇ قىرغىز ئاپتونوم ئوبلاستى	K̡izilsu K̡irƣiz Aptonom Oblasti	克孜勒苏柯尔克孜自治州	Kèzīlèsū Kē'ěrkèzī Zìzhìzhōu
จังหวัดปกครองตนเองชนชาติมองโกลปาอินกัวเลิ่ง	بايىنغولىن موڭغۇل ئاپتونوم ئوبلاستى	Bayinƣolin Mongƣol Aptonom Oblasti	巴音郭楞蒙古自治州	Bāyīnguōlèng Měnggǔ Zìzhìzhōu
จังหวัดปกครองตนเองชนชาติหุยชางจี๋	سانجى خۇيزۇ ئاپتونوم ئوبلاستى	Sanji Huizu Aptonom Oblasti	昌吉回族自治州	Chāngjí Huízú Zìzhìzhōu
จังหวัดปกครองตนเองชนชาติมองโกลปั๋วเอ๋อร์ถ่าลา	بۆرتالا موڭغۇل ئاپتونوم ئوبلاستى	Bɵrtala Mongƣol Aptonom Oblasti	博尔塔拉蒙古自治州	Bó'ěrtǎlā Měnggǔ Zìzhìzhōu
จังหวัดปกครองตนเองชนชาติคาซัคอีหลี	ئىلى قازاق ئاپتونوم ئوبلاستى	Ili K̡azak̡ Aptonom Oblasti	伊犁哈萨克自治州	Yīlí Hāsàkè Zìzhìzhōu

อ้างอิง

1. 6-1 自然资源划 [6-1 Natural Resources] (ภาษาจีน). Statistics Bureau of Xinjiang. คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิมเมื่อ 22 December 2015. สืบค้นเมื่อ 19 December 2015.
2. Mackerras, Colin; Yorke, Amanda (1991). The Cambridge handbook of contemporary China. Cambridge University Press. p. 192. ISBN 978-0-521-38755-2. สืบค้นเมื่อ 4 June 2008.
3. Susan M. Walcott; Corey Johnson (1 November 2013). "Where Inner Asia Meets Outer China: The Xinjiang Uyghur Autonomous Region of China". Eurasian Corridors of Interconnection: From the South China to the Caspian Sea. Routledge. pp. 64–65.
4. "National Data". เก็บจากแหล่งเดิมเมื่อ 15 April 2020. สืบค้นเมื่อ 10 April 2020.
5. "China". Ethnologue. เก็บจากแหล่งเดิมเมื่อ 26 December 2018. สืบค้นเมื่อ 3 June 2015.
6. 新疆维吾尔自治区2017年国民经济和社会发展统计公报 [Statistical Communiqué of Xinjiang on the 2017 National Economic and Social Development] (ภาษาจีน). Statistical Bureau of Xinjiang. 25 April 2018. เก็บจากแหล่งเดิมเมื่อ 22 June 2018. สืบค้นเมื่อ 22 June 2018.
7. United Nations Development Program (2013). China Human Development Report 2013: Sustainable and Liveable Cities: Toward Ecological Urbanisation (PDF). Beijing: Translation and Publishing Corporation. ISBN 978-7-5001-3754-2. เก็บ (PDF)จากแหล่งเดิมเมื่อ มิถุนายน 11, 2014. สืบค้นเมื่อ พฤษภาคม 14, 2014.
8. Seespiegelschwankungen des Bosten-Sees (ในภาษาเยอรมัน)^{[ลิงก์เสีย]}
9. Zhōngguó dìmínglù 中国地名录 (Beijing, Zhōngguó dìtú chūbǎnshè 中国地图出版社 1997) ; ISBN 7-5031-1718-4.
10. "เขตการปกครองของประเทศจีน", วิกิพีเดีย, 2021-01-27, สืบค้นเมื่อ 2021-08-11

แหล่งข้อมูลอื่น

• รัฐบาลเขตปกครองตนเองซินเจียงอุยกูร์ เก็บถาวร 2010-12-04 ที่ เวย์แบ็กแมชชีน
• แผนที่เขตปกครองตนเองซินเจียงอุยกูร์ เก็บถาวร 2005-10-31 ที่ เวย์แบ็กแมชชีน
• วัฒนธรรมและประวัติศาสตร์อุยกูร์ เก็บถาวร 2015-09-04 ที่ เวย์แบ็กแมชชีน
• 中国国际广播电台