Loading AI tools
จากวิกิพีเดีย สารานุกรมเสรี
ภาษาคาซัค (คาซัค: қазақша หรือ қазақ тілі / qazaqşa หรือ qazaq tılı / قازاقشا หรือ قازاق ٴتىلى, ออกเสียง [qɑzɑqˈɕɑ], [qɑˈzɑq tɪˈlɪ]) เป็นภาษากลุ่มเตอร์กิกในเอเชียกลาง
| ภาษาคาซัค | |
|---|---|
| Qazaq | |
| қазақша หรือ қазақ тілі qazaqşa หรือ qazaq tılı قازاقشا หรือ قازاق ٴتىلى | |
| ออกเสียง | [qɑzɑqˈɕɑ] [qɑˈzɑq tɪˈlɪ] |
| ประเทศที่มีการพูด | คาซัคสถาน, จีน, มองโกเลีย, รัสเซีย, คีร์กีซสถาน, อุซเบกิสถาน |
| ภูมิภาค | เอเชียกลาง (เตอร์กิสถาน) |
| ชาติพันธุ์ | ชาวคาซัค |
| จำนวนผู้พูด | 17.8 ล้านคน (2009)[1] (ไม่พบวันที่) |
| ตระกูลภาษา | เตอร์กิก
|
| ระบบการเขียน | ชุดตัวอักษรคาซัค (อักษรซีริลลิก, อักษรอาหรับ, อักษรละติน, อักษรเบรลล์คาซัค) |
| สถานภาพทางการ | |
| ภาษาทางการ | คาซัคสถาน รัสเซีย จีน
องค์กร:
|
| ผู้วางระเบียบ | Ministry of Culture and Sports |
| รหัสภาษา | |
| ISO 639-1 | kk |
| ISO 639-2 | kaz |
| ISO 639-3 | kaz |
| Linguasphere | 44-AAB-cc |
 บริเวณที่มีผู้พูดภาษาคาซัค: ภูมิภาคที่ภาษาคาซัคเป็นภาษาของชนส่วนใหญ่ ภูมิภาคที่ภาษาคาซัคเป็นภาษาของชนกลุ่มน้อย | |
ภาษาคาซัคเป็นหนึ่งในภาษาราชการของประเทศคาซัคสถาน และนอกจากนี้ยังมีคนพูดภาษานี้ในอัฟกานิสถาน จีน อิหร่าน คีร์กีซสถาน มองโกเลีย รัสเซีย ทาจิกิสถาน ตุรกี เติร์กเมนิสถาน ยูเครน และอุซเบกิสถาน ในเยอรมนีมีคนที่พูดภาษาคาซัคตั้งแต่ครึ่งหลังของคริสต์ศตวรรษที่ 20 เป็นต้นมา ทั่วโลกมีคนพูดภาษาคาซัคเป็นภาษาแม่ประมาณ 6.5 ล้านคน เขียนโดยใช้อักษรซีริลลิก อักษรละติน (ในตุรกี) และอักษรอาหรับที่มีการดัดแปลง (ในประเทศจีน อิหร่าน และอัฟกานิสถาน)
ผู้พูดภาษาคาซัค (ส่วนใหญ่เป็นชาวคาซัค) กระจายในแถบเทือกเขาเทียนชานไปจนถึงทะเลแคสเปียนฝั่งตะวันตก เป็นภาษาราชการของประเทศคาซัคสถาน ซึ่งมีผู้พูดเกือบสิบล้านคน (ตามข้อมูลจาก CIA World Factbook[3] ในด้านประชากรและสัดส่วนผู้พูดภาษาคาซัค)[4]
ในประเทศจีน มีผู้พูดภาษาคาซัคในจีนเกือบ 2 ล้านคนในจังหวัดปกครองตนเองชนชาติคาซัค อีหลี เขตปกครองตนเองซินเจียงอุยกูร์[5]
การเขียนภาษาคาซัคเริ่มตั้งแต่พุทธศตวรรษที่ 7 โดยภาษาคาซัคยุคโบราณ เขียนด้วยอักษรออร์คอน มีอักษร 24 ตัว ภาษาคาซัคสมัยใหม่เขียนด้วยอักษรซีริลลิก อักษรละตินและอักษรอาหรับ ปัจจุบัน ภาษาคาซัคเขียนด้วยอักษรซีริลลิก โดยอักษรซีริลลิกที่ใช้ในภาษาคาซัคเป็นอักษรรัสเซียที่มีอักษรเพิ่มขึ้นมา 9 ตัว: Ә, Ғ, Қ, Ң, Ө, Ұ, Ү, Һ, İ ในขณะที่ผู้พูดภาษาคาซัคในจีนยังคงเขียนด้วยภาษาอาหรับแบบที่คล้ายกับอักษรอาหรับสำหรับภาษาอุยกูร์
ในเดือนตุลาคม พ.ศ. 2549 นูร์ซุลตัน นาซาร์บายิฟ ประธานาธิบดีของคาซัคสถานเสนอให้ใช้อักษรละตินเป็นอักษรราชการแทนอักษรซีริลลิกในคาซัคสถาน[6][7] รัฐบาลคาซัคสถานได้ประกาศในเดือนกันยายน พ.ศ. 2550 ว่าคาซัคสถานจะปรับมาใช้อักษรละตินภายใน 10-12 ปี โดยใช้งบประมาณราว 300 ล้านดอลลาร์สหรัฐ [8]
![[icon]](#/media/ไฟล์:Wiki_letter_w_cropped.svg){kind=small} | ส่วนนี้รอเพิ่มเติมข้อมูล คุณสามารถช่วยเพิ่มข้อมูลส่วนนี้ได้ |
| เทียบอักษรด้วยปฏิญญาสากลว่าด้วยสิทธิมนุษยชนข้อที่ 1 | |||
|---|---|---|---|
| อักษรซีริลลิก | อักษรอาหรับ | อักษรละติน ค.ศ. 2021 | แปลไทย |
| Барлық адамдар тумысынан азат және қадір-қасиеті мен құқықтары тең болып дүниеге келеді. | بارلىق ادامدار تۋمىسىنان ازات جانە قادىر-قاسيەتى مەن قۇقىقتارى تەڭ بولىپ دۇنيەگە كەلەدى. - | Barlyq adamdar tumysynan azat jäne qadır-qasietı men qūqyqtary teñ bolyp düniege keledı. | มนุษย์ทั้งหลายเกิดมามีอิสระและเสมอภาคกันในเเกียรติศักดิ์และสิทธิ |
| Адамдарға ақыл-парасат, ар-ождан берілген, | ادامدارعا اقىل پاراسات، ار-ۇجدان بەرىلگەن ، | Adamdarğa aqyl-parasat, ar-ojdan berılgen, | ต่างมีเหตุผลและมโนธรรม |
| сондықтан олар бір-бірімен туыстық, бауырмалдық қарым-қатынас жасаулары тиіс. | سوندىقتان ولار ٴبىر-بىرىمەن تۋىستىق، باۋىرمالدىق قارىم-قاتىناس جاساۋلارى ٴتيىس . | sondyqtan olar bır-bırımen tuystyq, bauyrmaldyq qarym-qatynas jasaulary tiıs. | และควรปฏิบัติต่อกันด้วยเจตนารมณ์แห่งภราดรภาพ |
ภาษาคาซัคมีการเปลี่ยนเสียงสระระหว่างสระหน้าและสระหลัง โดยมีข้อยกเว้นสำหรับคำบางคำที่เป็นคำยืมจากภาษาอื่น มีระบบการเปลี่ยนเสียงของสระห่อริมฝีปากแบบภาษาคีร์กิซแต่มีการใช้น้อยกว่า
นี่คือตารางแสดงหน่วยเสียงพยัญชนะของภาษาคาซัคมาตรฐาน
| ริมฝีปาก | ปุ่มเหงือก | (ปุ่มเหงือก-) เพดานแข็ง |
เพดานอ่อน | ลิ้นไก่ | ||
|---|---|---|---|---|---|---|
| นาสิก | m ⟨м/m⟩ | n ⟨н/n⟩ | ŋ ⟨ң/ñ⟩ | |||
| หยุด/ กักเสียดแทรก |
ไม่ก้อง | p ⟨п/p⟩ | t ⟨т/t⟩ | t͡ɕ ⟨ч/ç⟩ | k ⟨к/k⟩ | q ⟨қ/q⟩ |
| ก้อง | b ⟨б/b⟩ | d ⟨д/d⟩ | d͡ʑ ⟨ж/j⟩ | ɡ ⟨г/g⟩ | ||
| เสียดแทรก | ไม่ก้อง | f ⟨ф/f⟩ | s ⟨с/s⟩ | ɕ ⟨ш/ş⟩ | χ ⟨х/h⟩ | |
| ก้อง | v ⟨в/v⟩ | z ⟨з/z⟩ | ʑ ⟨ж/j⟩ | ʁ ⟨ғ/ğ⟩ | ||
| เปิด | l ⟨л/l⟩ | j ⟨й/i⟩ | w ⟨у/u⟩ | |||
| กระทบ | ɾ ⟨р/r⟩ | |||||
ภาษาคาซัคมีหน่วยเสียงสระ 12 เสียง ในจำนวนนี้เป็นสระประสม 3 เสียง
| หน้า | กลาง | หลัง | |
|---|---|---|---|
| ปิด | ɪ̞ ⟨і/ı⟩ | ʉ ⟨ү/ü⟩ | o̙ ⟨ұ/ū⟩ |
| ประสม | je̘ ⟨е/e⟩ | əj ⟨и/i⟩ | ʊw ⟨у/u⟩ |
| กลาง | e ⟨э/e⟩ | ə ⟨ы/y⟩ | o̞ ⟨о/o⟩ |
| เปิด | æ̝ ⟨ә/ä⟩ | ɵ ⟨ө/ö⟩ | ɑ̝ ⟨а/a⟩ |
| หน้าและกลาง | หลัง | |||
|---|---|---|---|---|
| ไม่ห่อ | ห่อ | ไม่ห่อ | ห่อ | |
| ปิด | ɪ̞ ⟨і/ı⟩ | ʏ̞ ⟨ү/ü⟩ | ə ⟨ы/y⟩ | ʊ̞ ⟨ұ/ū⟩ |
| เปิด | e ⟨э/e⟩ / æ ⟨ә/ä⟩ | ɵ ⟨ө/ö⟩ | ɑ̝ ⟨а/a⟩ | o̞ ⟨о/o⟩ |
การเรียงคำในประโยคเป็นแบบประธาน-กรรม-กริยา มีการใช้ปัจจัยแบบรูปคำติดต่อ
ภาษาคาซัคมี 7 การก
| การก | หน่วย | รูปแบบที่เป็นไปได้ | keme "เรือ" | aua "ลม" | şelek "ตะกร้า" | säbız "แคร์รอต" | bas "หัว" | tūz "เกลือ" | qan "เลือด" | kün "วัน" |
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Nom | — | — | keme | aua | şelek | säbız | bas | tūz | qan | kün |
| Acc | -ny | -nı, -ny, -dı, -dy, -tı, -ty | kemenı | auany | şelektı | säbızdı | basty | tūzdy | qandy | kündı |
| Gen | -nyñ | -nıñ, -nyñ, -dıñ, -dyñ, -tıñ, -tyñ | kemenıñ | auanyñ | şelektıñ | säbızdıñ | bastyñ | tūzdyñ | qannyñ | künnıñ |
| Dat | -ga | -ge, -ğa, -ke, -qa | kemege | auağa | şelekke | säbızge | basqa | tūzğa | qanğa | künge |
| Loc | -da | -de, -da, -te, -ta | kemede | auada | şelekte | säbızde | basta | tūzda | qanda | künde |
| Abl | -dan | -den, -dan, -ten, -tan, -nen, -nan | kemeden | auadan | şelekten | säbızden | bastan | tūzdan | qannan | künnen |
| Inst | -men | -men(en), -ben(en), -pen(en) | kememen | auamen | şelekpen | säbızben | baspen | tūzben | qanman | künmen |
ภาษาคาซัคมีสรรพนามแทนบุคคล 8 คำ
| เอกพจน์ | พหุพจน์ | ||
|---|---|---|---|
| บุรุษที่ 1 | Men | Bız | |
| บุุษที่ 2 | ไม่ทางการ | Sen | Sender |
| ทางการ | Sız | Sızder | |
| บุรุษที่ 3 | Ol | Olar | |
ภาษาคาซัคมีรุปแบบผสมของกาล จุดมุ่งหมาย และมาลาผ่านการใช้รูปแบบของกริยาที่หลากหลาย หรือผ่านระบบกริยาช่วยหรืออาจเรียกว่ากริยาอ่อน
| สรรพนาม | Copulas | Possessive endings | อดีต/เงื่อนไข | |
|---|---|---|---|---|
| 1st sg | men | -mın | -(ı)m | -(ı)m |
| 2nd sg | sen | -sı | -(ı)ñ | -(ı)ñ |
| 3rd sg | ol | -/-dır | - | — |
| 1st pl | bız | -bız | -(ı)mız | -(ı)k/-(y)q |
| 2nd sng formal & pl | sız | -sız | -(ı)ıñız | -(ı)ñız/-(y)ñyz |
| 3rd pl | olar | -/-dır | — | — |
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
