องค์การความร่วมมือเซี่ยงไฮ้

องค์การความร่วมมือเซี่ยงไฮ้ (อังกฤษ: Shanghai Cooperation Organisation, ย่อ: SCO; จีนตัวย่อ: 上海合作组织; จีนตัวเต็ม: 上海合作組織; พินอิน: Shànghǎi hézuò zǔzhī) มีอีกชื่อว่า กติกาเซี่ยงไฮ้^[3] เป็นองค์การการเมือง เศรษฐกิจและการทหารระหว่างทวีป ซึ่งเป็นองค์การภูมิภาคที่ใหญ่ที่สุดตามด้านภูมิศาสตร์และประชากร โดยกินพื้นที่ยูเรเชียประมาณ 60% ประชากรโลก 40% และจีดีพีทั่วโลกที่มากกว่า 30%^[4]

องค์การความร่วมมือเซี่ยงไฮ้

จีน: 上海合作组织 รัสเซีย: Шанхайская организация сотрудничества
สมาชิก       สังเกตการณ์       คู่ค้า
ชื่อย่อ	SCO
ก่อนหน้า	เซี่ยงไฮ้ไฟฟ์
ก่อตั้ง	15 มิถุนายน ค.ศ. 2001 (2001-06-15)
ประเภท	องค์กรทางด้านเศรษฐกิจ การเมืองและความปลอดภัย
สํานักงานใหญ่	ปักกิ่ง ประเทศจีน (สำนักเลขาธิการ) ทาชเคนต์ ประเทศอุซเบกิสถาน (คณะกรรมการบริหาร RATS)
สมาชิก	10 ชาติสมาชิก  เบลารุส  จีน  อินเดีย  อิหร่าน  คาซัคสถาน  คีร์กีซสถาน  ปากีสถาน  รัสเซีย  ทาจิกิสถาน  อุซเบกิสถาน 2 ชาติสังเกตการณ์  อัฟกานิสถาน[1]  มองโกเลีย 14 ชาติคู่ค้า  อาร์มีเนีย  อาเซอร์ไบจาน  บาห์เรน  กัมพูชา  อียิปต์  คูเวต  มัลดีฟส์  พม่า  เนปาล  กาตาร์  ซาอุดีอาระเบีย  ศรีลังกา  ตุรกี  สหรัฐอาหรับเอมิเรตส์ 4 ชาติรับเชิญ  อาเซียน  เครือรัฐเอกราช  เติร์กเมนิสถาน  สหประชาชาติ
ภาษาทางการ	จีน รัสเซีย[2]
เลขาธิการทั่วไป	จาง หมิง
รองเลขาธิการทั่วไป	เยริก อาชิมอฟ Zhang Haizhou มูรัตเบก อาซึมบาเกียฟ กริกอรี ลอกวินอฟ เชราลี โจโนนอฟ
คณะกรรมการบริหาร RATS	รุสลัน มีร์ซาเอฟ
เว็บไซต์	sectsco.org (สำนักเลขาธิการ) ecrats.org/en/ (RATS)

SCO สืบต่อจาก เซี่ยงไฮ้ไฟฟ์ ซึ่งเป็นข้อตกลงความมั่นคงร่วมกันที่ก่อตั้งใน ค.ศ. 1996 ที่มีสามชิกเป็นประเทศจีน, คาซัคสถาน, คีร์กีซสถาน, รัสเซีย และทาจิกิสถาน ในวันที่ 15 มิถุนายน ค.ศ. 2001 ผู้นำจากชาติเหล่านี้กับอุซเบกิสถานพบปะกันที่เซี่ยงไฮ้ เพื่อประกาศจัดตั้งองค์การใหม่ที่เน้นถึงการร่วมมือทางการเมืองและเศรษฐกิจให้มากกว่าเดิม มีการลงนามกฎบัตร SCO ในวันที่ 7 กรกฎาคม ค.ศ. 2002 และนำไปใช้งานในวันที่ 19 กันยายน ค.ศ. 2003 สมาชิกในองค์การนี้เพิ่มขึ้นเป็นแปดประเทศ โดยอินเดียและปากีสถานเข้าร่วมในวันที่ 9 มิถุนายน ค.ศ. 2017 อิหร่านกลายเป็นสมาชิกเต็มตัวในเดือนกันยายน ค.ศ. 2021 ที่การประชุมดูชานเบ (ทาจิกิสถาน) ประเทศอื่น ๆ บางส่วนนำหน้าที่เป็นผู้สังเกตการณ์หรือคู่ค้า

สมาชิก

บทความหลัก: ประเทศสมาชิกองค์การความร่วมมือเซี่ยงไฮ้

รัฐสมาชิก

ประเทศ	เข้าร่วม	เป็นสมาชิกตั้งแต่
จีน	—	15 มกราคม ค.ศ. 2001[a]
คาซัคสถาน
คีร์กีซสถาน
รัสเซีย
ทาจิกิสถาน
อุซเบกิสถาน
อินเดีย	10 มิถุนายน ค.ศ. 2015	9 มิถุนายน ค.ศ. 2017
ปากีสถาน
เข้าเป็นสมาชิก
อิหร่าน	17 กันยายน ค.ศ. 2021	ไม่เกินเดือนเมษายน ค.ศ. 2023
เบลารุส	16 กันยายน ค.ศ. 2022	TBA

รัฐสังเกตการณ์

• สาธารณรัฐอิสลามอัฟกานิสถาน^[7]
•  เบลารุส^[8]
•  มองโกเลีย
•  อิหร่าน

คู่ค้า

แฮมิด คาร์ไซ ประธานาธิบดีอัฟกานิสถานในงานประชุม SCO ใน ค.ศ. 2004

มีการจัดตั้งสถานะคู่ค้าใน ค.ศ. 2008.^[9]

ประเทศ	ยอมรับสถานะ	ได้รับสถานะ[b]
ศรีลังกา	15 หรือ 16 มิถุนายน ค.ศ. 2009[10][11]	6 พฤษภาคม ค.ศ. 2010[12]
ตุรกี	7 มิถุนายน ค.ศ. 2012[7]	26 เมษายน ค.ศ. 2013[13]
กัมพูชา	10 กรกฎาคม ค.ศ. 2015[14]	24 กันยายน ค.ศ. 2015[15]
อาเซอร์ไบจาน		14 มีนาคม ค.ศ. 2016[16]
เนปาล		22 มีนาคม ค.ศ. 2016[17]
อาร์มีเนีย		16 เมษายน ค.ศ. 2016[18]
อียิปต์	16 กันยายน ค.ศ. 2021	14 กันยายน ค.ศ. 2022[19][20]
กาตาร์
ซาอุดีอาระเบีย
คู่ค้าในเร็ววัน[c]
บาห์เรน	16 กันยายน ค.ศ. 2022[20]	TBA
คูเวต
มัลดีฟส์
พม่า
สหรัฐอาหรับเอมิเรตส์
อดีตคู่ค้า
เบลารุส	15 หรือ 16 มิถุนายน ค.ศ. 2009	28 เมษายน ค.ศ. 2010

แขกผู้เข้าร่วม

•  อาเซียน
•  เครือรัฐเอกราช
•  เติร์กเมนิสถาน
•  สหประชาชาติ

ผู้นำปัจจุบันของประเทศสมาชิก

• 
  สาธารณรัฐประชาชนจีน
  สี จิ้นผิง
  ประธานาธิบดีจีน^[d]
• 
  สาธารณรัฐอินเดีย
  นเรนทระ โมที
  นายกรัฐมนตรีอินเดีย
• 
  สาธารณรัฐคาซัคสถาน
  ฆาเซิม-โฌมาร์ต โตกาเยฟ
  ประธานาธิบดีคาซัคสถาน
• 
  สาธารณรัฐคีร์กีซ
  ซาดือร์ จาปารอฟ
  ประธานาธิบดีคีร์กีซสถาน
• 
  สาธารณรัฐอิสลามปากีสถาน
  เชห์บาซ ชารีฟ
  นายกรัฐมนตรีปากีสถาน
• 
  สหพันธรัฐรัสเซีย
  วลาดีมีร์ ปูติน
  ประธานาธิบดีรัสเซีย
• 
  สาธารณรัฐทาจิกิสถาน
  เอมอมาลี ราห์มอน
  ประธานาธิบดีทาจิกิสถาน
• 
  สาธารณรัฐอุซเบกิสถาน
  ชัฟคัต มีร์ซีโยเยฟ
  ประธานาธิบดีอุซเบกิสถาน

ดูเพิ่ม

• กรอบความร่วมมือเอเชีย
• การประชุมเอเชีย–ยุโรป
• ข้อริเริ่มเข็มขัดและเส้นทาง
• องค์การสนธิสัญญาความมั่นคงร่วมกัน
• Conference on Interaction and Confidence-Building Measures in Asia
• สหภาพเศรษฐกิจยูเรเชีย
• Eurasianism
• ความสัมพันธ์ระหว่างจีน–รัสเซีย
• สมาคมเอเชียใต้เพื่อความร่วมมือระดับภูมิภาค

หมายเหตุ

1. จีน, คาซัคสถาน, คีร์กีซสถาน, รัสเซีย และทาจิกิสถานเคยเป็นสมาชิกเซี่ยงไฮ้ไฟฟ์ตั้งแต่ 26 เมษายน ค.ศ. 1996 อุซเบกิสถานถูกรวมเข้าไปในเซี่ยงไฮ้ไฟฟ์ในวันที่ 14 มิถุนายน ค.ศ. 2001^[5] ทั้งหกประเทศลงนามก่อตั้งองค์การความร่วมมือเซี่ยงไฮ้ในวันที่ 15 มิถุนายน ค.ศ. 2001^[6]
2. ประเทศเหล่านี้จะได้รับสถานะคู่ค้า SCO อย่างเป็นทางการหลังรัฐมนตรีว่าการกระทรวงต่างประเทศและเลขาธิการทั่วไป SCO ลงนามบันทึกข้อตกลงรับสถานะ
3. ประเทศเหล่านี้ยังไม่ได้รับการลงนามบันทึกข้อตกลง ทำให้ยังไม่เป็นคู่ค้า โดยนิตินัย
4. ในทางกฎหมาย ประธานาธิบดีจีนเป็นตำแหน่งเชิงพิธี แต่เลขาธิการพรรคคอมมิวนิสต์จีน (ผู้นำโดยพฤตินัย) ดำรงตำแหน่งนี้ตั้งแต่ ค.ศ. 1993 ยกเว้นในช่วงเปลี่ยนผ่าน ผู้นำสูงสุดคนปัจจุบันคือประธานาธิบดีสี จิ้นผิง