พระศิวะ (; สันสกฤต: शिव, อักษรโรมัน: Śiva, แปลตรงตัว 'ผู้เป็นมงคลยิ่ง' [ɕɪʋɐ]) หรือ มหาเทพ (; สันสกฤต: महादेव:, อักษรโรมัน: Mahādevaḥ, แปลตรงตัว 'เทพเจ้าผู้ยิ่งใหญ่, มหาเทพ' [mɐɦaːd̪eːʋɐ]),[4] หรือ หระ คนไทยนิยมเรียกพระองค์ว่า พระอิศวร เป็นเทพเจ้าฮินดูองค์สำคัญ ถือเป็นพระเป็นเจ้าสูงสุดในคติของลัทธิไศวะ
ข้อมูลเบื้องต้น พระศิวะ, ชื่ออื่น ...
พระศิวะ |
---|
พลังงานสูงสุด, การทำสมาธิ, ศิลปะวิทยาการ, โยคะ, กาลเวลา, การทำลาย, นาฏกรรม, เทวะแห่งเทวะ, เทพผู้ทรงทำลายล้างปีศาจ |
ส่วนหนึ่งของ พระตรีมูรติ |
|
ชื่ออื่น | มเหศะ, ศังกร, พลนาถ, นีลกัณฑ์ , มหาเทพ, ภูเตศวร, ปิศาจบดี |
---|
ชื่อในอักษรเทวนาครี | शिव |
---|
ชื่อในการทับศัพท์ภาษาสันสกฤต | Śiva |
---|
ส่วนเกี่ยวข้อง | ปรพรหมัน (ไศวะ), ตรีมูรติ, ปรมาตมัน, อิศวร พระรุทร,พระสทาศิวะ, พระปรเมศวร, พระปศุปติ, ชโยติรลึงค์,
พระไภรวะ, ศิวนาฏราช |
---|
ที่ประทับ | เขาไกรลาศ, ศฺมศาน |
---|
มนตร์ | โอม นมัส ศิวายะ Om Namah Shivaya |
---|
อาวุธ | ปาศุปตาสตระ, ตรีศูล, ขวานปรศุ, ธนูปินากะ |
---|
สัญลักษณ์ | ศิวลึงค์, ตรีศูล, จันทร์เสี้ยว, บัณเฑาะว์, มุขลึงค์,
ดวงตาที่สาม, วาสุกรี |
---|
วัน | วันจันทร์ |
---|
พาหนะ | โคนนทิ |
---|
เทศกาล | ศราวณะ, มหาศิวราตรี, การติกปูรณิมา, ไภรวาษฏมี |
---|
ข้อมูลส่วนบุคคล |
---|
คู่ครอง | พระปารวตี/พระสตี |
---|
บุตร - ธิดา | พระพิฆเนศ, พระขันธกุมาร, อโศกสุนทรี ตามความเชื่อพื้นเมือง:พระสวามีอัยยัปปัน พระแม่มนสาเทวี(บุตรบุญธรรม) [1][2] |
---|
พี่น้อง | พระสุรัสวดี |
---|
ปิด
ในบรรดาตรีมูรติ (เทพเจ้าสูงสุดสามองค์ อีกสององค์คือพระพรหมและพระวิษณุ) ถือกันว่าพระศิวะเป็น "ผู้ทำลาย" ในขณะที่ตามคติไศวะถือว่าพระศิวะเป็นพระเป็นเจ้าสูงสุด ผู้สร้าง ผู้พิทักษ์ และผู้เปลี่ยนถ่ายจักรวาล[4] ในคติลัทธิศักติถือว่าเทวีและอำนาจสูงสุดของศักติประดุจเป็นคู่ของพระศิวะ พระศิวะยังเป็นหนึ่งในห้าเทพเจ้าองค์สำคัญของปัญจายตนบูชาในคติสมารตะของศาสนาฮินดู
พระศิวะทรงมีหลายปาง ตั้งแต่เมตตาถึงน่ากลัว ในปางเมตตา ทรงมีลักษณะเป็นโยคีผู้ถือพรตนิยมประทับอยู่บนเขาไกรลาศ และในฐานะผู้ดูแลที่ประทับของพระปารวตีและบุตรทั้งสอง คือพระคเณศและพระขันธกุมาร ส่วนในปางดุร้าย ทรงมีลักษณะน่ายำเกรง ต่อสู้และกำจัดอสูร นอกจากนี้ยังมีรูปปางในฐานะอาทิโยคีศิวะ ซึ่งเป็นเทพเจ้าแห่งโยคะ, การทำสมาธิ และศิลปวิทยาการ[13]
ประติมานวิทยาของพระศิวะประกอบด้วยงูใหญ่พันรอบพระศอ, ประดับเศียรด้วยจันทร์เสี้ยว, มีแม่น้ำคงคาอันศักดิ์สิทธิ์ไหลผ่านออกจากพระเกศา, มีตาที่สามบนพระนลาฏ ในพระหัตถ์อาจทรงตรีศูลและกลองทมรุ นอกจากนี้ยังนิยมบูชาพระศิวะในรูปศิวลึงค์เป็นรูปไม่คล้ายมนุษย์แทนพระองค์
พระศิวะมีที่มาก่อนสมัยพระเวท และพัฒนาโดยผสมผสานระหว่างเทพเจ้ายุคก่อนพระเวท นอกพระเวท และเทพเจ้าในพระเวท เข้าด้วยกัน (เช่น พระรุทร ซึ่งเป็นเทพเจ้าพระเวท) จนกลายมาเป็นเทพเจ้าองค์สำคัญเดี่ยว ๆ พระองค์เดียวนี้ พระศิวะได้รับการบูชาทั่วไปในศาสนาฮินดูทุกธรรมเนียม ในทั้งอินเดีย, เนปาล, ศรีลังกา และ อินโดนีเซีย (โดยเฉพาะในเกาะชวาและบาหลี)
บรรณานุกรม
- Chinmayananda, Swami (2002). Vishnusahasranama (ภาษาอังกฤษ). Central Chinmaya Mission Trust. ISBN 978-81-7597-245-2.
- Dutt, Manmatha Nath (1905). A Prose English Translation of the Mahabharata: (translated Literally from the Original Sanskrit Text).. Anushasana Parva, Volume 13. Beadon Street, Calcutta: Dass, Elysium Press.
- Ganguli, Kisari Mohan (2004). Mahabharata of Krishna-Dwaipayana Vyasa. Munshirm Manoharlal Pub Pvt. ISBN 81-215-0593-3.
- Śrī Viṣṇu sahasranāma : with text, transliteration, translation and commentary of Śrī Śaṅkarācārya. Mylapore, Madras: Sri Ramakrishna Math. 1986. ISBN 978-81-7120-420-5.
- Anthony, David W. (2007). The Horse, the Wheel, and Language: How Bronze-Age Riders from the Eurasian Steppes Shaped the Modern World (ภาษาอังกฤษ). Princeton University Press. ISBN 978-0-691-05887-0.
- Apte, Vaman Shivram (1965). The Practical Sanskrit Dictionary (Fourth revised and enlarged ed.). Delhi: Motilal Banarsidass Publishers. ISBN 81-208-0567-4.
- Sāyaṇa (2001). Arya, Ravi Prakash; Joshi, K. L. (บ.ก.). Ṛgveda Saṃhitā: Sanskrit Text, English Translation. แปลโดย Horace Hayman Wilson (2 ed.). Delhi: Parimal Publications. ISBN 81-7110-140-2. (Set of four volumes). Parimal Sanskrit Series No. 45; reprint ed. 2003. ISBN 81-7020-070-9.
- Beckwith, Christopher I. (2009). Empires of the Silk Road. Princeton University Press.
- Berreman, Gerald Duane (1963). Hindus of the Himalayas (ภาษาอังกฤษ). University of California Press.
- Blurton, T. Richard (1993). Hindu Art. Harvard University Press. ISBN 978-0-674-39189-5.
- Bongard-Levin, Grigoriĭ Maksimovich (1985). Ancient Indian Civilization. Arnold-Heinemann.
- Boon, James A. (1977). The Anthropological Romance of Bali 1597–1972. Cambridge University Press. ISBN 978-0-521-21398-1.
- Brown, Cheever Mackenzie (1998). The Devi Gita: The Song of the Goddess: A Translation, Annotation, and Commentary. SUNY Press. ISBN 978-0-7914-3939-5.
- Chakravarti, Mahadev (1986). The Concept of Rudra-Śiva Through The Ages (Second Revised ed.). Delhi: Motilal Banarsidass. ISBN 81-208-0053-2.
- Sitansu S. Chakravarti (1991). Hinduism, a Way of Life. Motilal Banarsidass. ISBN 978-81-208-0899-7.
- Suresh Chandra (1998). Encyclopaedia of Hindu Gods and Goddesses. Sarup & Sons. ISBN 978-81-7625-039-9.
- Chatterji, J.C. (1986). Kashmir Shaivism. Albany, NY: State University of New York Press. ISBN 81-7625-427-4.
- Chidbhavananda, Swami (1997). Siva Sahasranama Stotram: With Navavali, Introduction, and English Rendering. Sri Ramakrishna Tapovanam. ISBN 81-208-0567-4. (Third edition). The version provided by Chidbhavananda is from chapter 17 of the Anuśāsana Parva of the Mahābharata.
- Coburn, Thomas B. (1991). Encountering the Goddess: A translation of the Devi-Mahatmya and a Study of Its Interpretation. State University of New York Press. ISBN 0-7914-0446-3.
- Coburn, Thomas B. (2002). Devī Māhātmya, The Crystallization of the Goddess Tradition. South Asia Books. ISBN 81-208-0557-7.
- Courtright, Paul B. (1985). Gaṇeśa: Lord of Obstacles, Lord of Beginnings. New York: Oxford University Press. ISBN 0-19-505742-2.
- Cush, Denise; Robinson, Catherine A.; York, Michael (2008). Encyclopedia of Hinduism. Routledge. ISBN 978-0-7007-1267-0.
- Dalal, Roshen (2010). Hinduism: An Alphabetical Guide. Penguin Books. ISBN 978-0-14-341421-6.
- Davidson, Ronald M. (2004). Indian Esoteric Buddhism: Social History of the Tantric Movement. Motilal Banarsidass.
- Davis, Richard H. (1992). Ritual in an Oscillating Universe: Worshipping Śiva in Medieval India. Princeton, New Jersey: Princeton University Press. ISBN 978-0-691-07386-6.
- Debnath, Sailen (2009). The Meanings of Hindu Gods, Goddesses and Myths. New Delhi: Rupa & Co. ISBN 978-81-291-1481-5.
- Deussen, Paul (1997). Sixty Upanishads of the Veda. Motilal Banarsidass. ISBN 978-81-208-1467-7.
- Flood, Gavin (1996). An Introduction to Hinduism. Cambridge: Cambridge University Press. ISBN 0-521-43878-0.
- Flood, Gavin (2003). "The Śaiva Traditions". ใน Flood, Gavin (บ.ก.). The Blackwell Companion to Hinduism. Malden, MA: Blackwell Publishing. ISBN 1-4051-3251-5.
- Frawley, David. 2015. Shiva: the lord of yoga. Twin Lakes, WI : Lotus Press.
- Fuller, Christopher John (2004). The Camphor Flame: Popular Hinduism and society in India. Princeton, New Jersey: Princeton University Press. ISBN 978-0-691-12048-5.
- Ghose, Rajeshwari (1966). Saivism in Indonesia During the Hindu-Javanese Period (ภาษาอังกฤษ). University of Hong Kong.
- Goldberg, Ellen (2002). The Lord Who is Half Woman: Ardhanārīśvara in Indian and Feminist Perspective. Albany, New York: State University of New York Press. ISBN 0-7914-5326-X.
- Gonda, Jan (1969). "The Hindu Trinity". Anthropos. 63–4 (1–2): 212–226. ISSN 0257-9774. JSTOR 40457085.
- Gonda, Jan (1975). Handbook of Oriental Studies. Section 3 Southeast Asia, Religions. BRILL Academic. ISBN 90-04-04330-6.
- Granoff, Phyllis (2003). "Mahakala's Journey: from Gana to God". Rivista degli studi orientali. 77 (Fasc. 1/4): 95–114. JSTOR 41913237.
- Griffith, T. H. (1973). The Hymns of the Ṛgveda (New Revised ed.). Delhi: Motilal Banarsidass. ISBN 81-208-0046-X.
- Gupta, Shakti M. (1988). Karttikeya: The Son of Shiva. Bombay: Somaiya Publications Pvt. ISBN 81-7039-186-5.
- Hiriyanna, M. (2000). The Essentials of Indian Philosophy. Motilal Banarsidass. ISBN 978-81-208-1330-4.
- Hopkins, E. Washburn (1969). Epic Mythology. New York: Biblo and Tannen. Originally published in 1915.
- Hume, Robert (1921). "Shvetashvatara Upanishad". The Thirteen Principal Upanishads. Oxford University Press.
- Issitt, Micah Lee; Main, Carlyn (2014). Hidden Religion: The Greatest Mysteries and Symbols of the World's Religious Beliefs. ABC-CLIO. ISBN 978-1-61069-478-0.
- Jansen, Eva Rudy (1993). The Book of Hindu Imagery. Havelte, Holland: Binkey Kok Publications BV. ISBN 90-74597-07-6.
- Javid, Ali (January 2008). World Heritage Monuments and Related Edifices in India. Algora Publishing. ISBN 978-0-87586-484-6.
- Jones, Constance; Ryan, James D. (2006). Encyclopedia of Hinduism. Infobase. ISBN 978-0-8160-7564-5.
- Keay, John (2000). India: A History. New York, USA: Grove Press. ISBN 0-8021-3797-0.
- Kenoyer, Jonathan Mark (1998). Ancient Cities of the Indus Valley Civilization. Karachi: Oxford University Press.
- Kinsley, David (1988). Hindu Goddesses: Visions of the Divine Feminine in the Hindu Religious Tradition. University of California Press. ISBN 978-0-520-90883-3.
- Klostermaier, Klaus K. (1984). Mythologies and Philosophies of Salvation in the Theistic Traditions of India. Wilfrid Laurier University Press. ISBN 978-0-88920-158-3.
- Klostermaier, Klaus K. (2007). A Survey of Hinduism, 3rd Edition. State University of University Press. ISBN 978-0-7914-7082-4.
- Kramrisch, Stella (1981). Manifestations of Shiva (ภาษาอังกฤษ). Philadelphia Museum of Art. ISBN 978-0-87633-039-5.
- Kramrisch, Stella (1994a). The Presence of Śiva. Princeton, New Jersey: Princeton University Press. ISBN 0-691-01930-4.
- Kunst, Arnold (June 1968). "Some notes on the interpretation of the Ṥvetāṥvatara Upaniṣad". Bulletin of the School of Oriental and African Studies. 31 (2): 309–314. doi:10.1017/S0041977X00146531. ISSN 0041-977X. S2CID 179086253.
- Lochtefeld, James (2002). The Illustrated Encyclopedia of Hinduism, Vol. 1 & 2. Rosen Publishing. ISBN 978-0-8239-3179-8.
- Long, Bruce (1982). Guy Richard Welbon and Glenn E. Yocum (บ.ก.). Religious Festivals in South India and Sri Lanka (Chapter: "Mahāśivaratri: the Saiva festival of repentance"). Manohar.
- Macdonell, Arthur Anthony (1996). A Practical Sanskrit Dictionary. New Delhi: Munshiram Manoharlal Publishers. ISBN 81-215-0715-4.
- Mahony, William K. (1998). The Artful Universe: An Introduction to the Vedic Religious Imagination. State University of New York Press. ISBN 978-0-7914-3579-3.
- Mallinson, James (2007). The Shiva Samhita, A critical edition and English translation by James Mallinson. Woodstock, NY: YogVidya. ISBN 978-0-9716466-5-0.
- Marchand, Peter (2007). The Yoga of Truth: Jnana: The Ancient Path of Silent Knowledge. Rochester, VT: Destiny Books. ISBN 978-1-59477-165-1.
- Marshall, John (1996). Mohenjo-Daro and the Indus Civilization. Asian Educational Services; Facsimile of 1931 ed edition. ISBN 81-206-1179-9.
- Mate, M. S. (1988). Temples and Legends of Maharashtra. Bombay: Bharatiya Vidya Bhavan.
- Mathpal, Yashodhar (1984). Prehistoric Rock Paintings of Bhimbetka, Central India. Abhinav Publications. ISBN 978-81-7017-193-5.
- McDaniel, June (9 July 2004). Offering Flowers, Feeding Skulls : Popular Goddess Worship in West Bengal: Popular Goddess Worship in West Bengal. Oxford University Press, USA. ISBN 978-0-19-534713-5.
- Michaels, Axel (2004). Hinduism: Past and Present. Princeton University Press. ISBN 978-0-691-08952-2.
- Nath, Vijay (March–April 2001). "From 'Brahmanism' to 'Hinduism': Negotiating the Myth of the Great Tradition". Social Scientist. 29 (3/4): 19–50. doi:10.2307/3518337. JSTOR 3518337.
- Neumayer, Erwin (2013). Prehistoric Rock Art of India. OUP India. ISBN 978-0-19-806098-7. สืบค้นเมื่อ 1 March 2017.
- Owen, Lisa (2012). Carving Devotion in the Jain Caves at Ellora. BRILL Academic. ISBN 978-90-04-20629-8.
- Parmeshwaranand, Swami (2004). Encyclopaedia of the Śaivism, in three volumes. New Delhi: Sarup & Sons. ISBN 81-7625-427-4.
- Pintchman, Tracy (2015). The Rise of the Goddess in the Hindu Tradition. State University of New York Press. ISBN 978-1-4384-1618-2.
- Pintchman, Tracy (2014). Seeking Mahadevi: Constructing the Identities of the Hindu Great Goddess. State University of New York Press. ISBN 978-0-7914-9049-5.
- Powell, Robert (15 April 2016). Himalayan Drawings (ภาษาอังกฤษ). Taylor & Francis. ISBN 978-1-317-70909-1.
- Prentiss, Karen Pechilis (2000). The Embodiment of Bhakti. Oxford University Press. ISBN 978-0-19-535190-3.
- Rajarajan, R.K.K. (1996). "Vṛṣabhavāhanamūrti in Literature and Art". Annali del Istituto Orientale, Naples. 56 (3): 305–10.
- Rocher, Ludo (1986). The Puranas. Otto Harrassowitz Verlag. ISBN 978-3-447-02522-5.
- Rosen, Steven; Schweig, Graham M. (2006). Essential Hinduism. Greenwood Publishing Group.
- Sadasivan, S. N. (2000). A Social History of India. APH Publishing. ISBN 978-81-7648-170-0.
- Radhakrishnan, Sarvapalli (1953), The Principal Upanishads, New Delhi: HarperCollins Publishers India (1994 Reprint), ISBN 81-7223-124-5
- Sastri, A Mahadeva (1898). Amritabindu and Kaivalya Upanishads with Commentaries. Thomson & Co.
- Sarup, Lakshman (1998) [1927]. The Nighaṇṭu and The Nirukta. Motilal Banarsidass. ISBN 81-208-1381-2.
- Scharf, Peter M. (1996). The Denotation of Generic Terms in Ancient Indian Philosophy: Grammar, Nyāya, and Mīmāṃsā. American Philosophical Society. ISBN 978-0-87169-863-6.
- Sharma, Arvind (2000). Classical Hindu Thought: An Introduction. Oxford University Press. ISBN 978-0-19-564441-8.
- Sharma, Ram Karan (1988). Elements of Poetry in the Mahābhārata (Second ed.). Delhi: Motilal Banarsidass. ISBN 81-208-0544-5.
- Sharma, Debabrata Sen (1990). The philosophy of sādhanā : with special reference to the Trika philosophy of Kashmir. Albany: State University of New York Press. ISBN 978-0-7914-0347-1.
- Sharma, Ram Karan (1996). Śivasahasranāmāṣṭakam: Eight Collections of Hymns Containing One Thousand and Eight Names of Śiva. Delhi: Nag Publishers. ISBN 81-7081-350-6. This work compares eight versions of the Śivasahasranāmāstotra with comparative analysis and Śivasahasranāmākoṣa (A Dictionary of Names). The text of the eight versions is given in Sanskrit.
- Singh, S. P. (1989). "Rgvedic Base of the Pasupati Seal of Mohenjo-Daro". Puratattva. 19: 19–26.
- Sircar, Dineschandra (1998). The Śākta Pīṭhas. Motilal Banarsidass. ISBN 978-81-208-0879-9.
- Sivaramamurti, C. (1976). Śatarudrīya: Vibhūti of Śiva's Iconography. Delhi: Abhinav Publications.
- Sivaraman, K. (1973). Śaivism in Philosophical Perspective: A Study of the Formative Concepts, Problems, and Methods of Śaiva Siddhānta. Motilal Banarsidass. ISBN 978-81-208-1771-5.
- Sivaramamurti, C. (2004). Satarudriya: Vibhuti Or Shiva's Iconography. Abhinav Publications. ISBN 978-81-7017-038-9.
- Sontheimer, Günther-Dietz (1976). Biroba, Mhaskoba und Khandoba: Ursprung, Geschichte und Umwelt von pastoralen Gottheiten in Maharastra (ภาษาเยอรมัน). Franz Steiner. ISBN 3-515-01926-X.
- Srinivasan, Doris Meth (1997). Many Heads, Arms, and Eyes: Origin, Meaning and Form in Multiplicity in Indian Art. Brill. ISBN 978-90-04-10758-8.
- Srinivasan, Sharada (2004). "Shiva as 'cosmic dancer': On Pallava origins for the Nataraja bronze". World Archaeology. Vol. 36. The Journal of Modern Craft. pp. 432–450. doi:10.1080/1468936042000282726821. S2CID 26503807.
- Storl, Wolf-Dieter (2004). Shiva: The Wild God of Power and Ecstasy. Simon and Schuster.
- Stutley, Margaret (1985). The Illustrated Dictionary of Hindu Iconography. First Indian Edition: Munshiram Manoharlal, 2003, ISBN 81-215-1087-2.
- Tagare, G. V. (2002). The Pratyabhijñā Philosophy. Motilal Banarsidass. ISBN 978-81-208-1892-7.
- Tattwananda, Swami (1984). Vaisnava Sects, Saiva Sects, Mother Worship. Calcutta: Firma KLM Private. First revised edition.
- Thakur, Upendra (1986). Some Aspects of Asian History and Culture. Abhinav Publications. ISBN 978-81-7017-207-9.
- Tulsidas, Goswami (1985). Hanuman Chalisa. Chennai, India: Sri Ramakrishna Math. ISBN 81-7120-086-9; original text, transliteration, English translation and notes.
- Varenne, Jean (1976). Yoga and the Hindu Tradition. Chicago, Illinois: The University of Chicago Press. ISBN 0-226-85116-8.
- Vohra, Ranbir (2000). The Making of India: A Historical Survey. M.E. Sharpe. ISBN 978-0-7656-0711-9.
- Warrier, AG Krishna (1967). Śākta Upaniṣads. Adyar Library and Research Center. ISBN 978-0-8356-7318-1. OCLC 2606086.
- Wayman, Alex; Singh, Jaideva (1991). "Review: A Trident of Wisdom: Translation of Paratrisika-vivarana of Abhinavagupta". Philosophy East and West. 41 (2): 266–268. doi:10.2307/1399778. JSTOR 1399778.
- Williams, Joanna Gottfried (1981). Kalādarśana: American Studies in the Art of India. BRILL Academic. ISBN 90-04-06498-2.
- Winstedt, Richard (2020). Shaman, Saiva and Sufi: A Study of the Evolution of Malay Magic. Library of Alexandria.
- Zimmer, Heinrich (1972) [1946]. Myths and Symbols in Indian Art and Civilization. Princeton, New Jersey: Princeton University Press. ISBN 0-691-01778-6.
- Zimmer, Heinrich (2000). Myths and Symbols in Indian Art and Civilization. Motilal Banarsidass Publishers.