![cover image](https://wikiwandv2-19431.kxcdn.com/_next/image?url=https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/40/Safavid_Flag.svg/langth-640px-Safavid_Flag.svg.png&w=640&q=50)
อิหร่านซาฟาวิด
From Wikipedia, the free encyclopedia
อิหร่านซาฟาวิด หรือ เปอร์เซียซาฟาวิด เรียกอีกอย่างว่า จักรวรรดิซาฟาวิด (เปอร์เซีย: شاهنشاهی صفوی Šāhanšāhi-ye Safavi) เป็นหนึ่งในจักรวรรดิอิหร่านที่ใหญ่และดำรงอยู่นานที่สุดหลังการพิชิตจักรวรรดิเปอร์เซียของมุสลิมในคริสต์ศตวรรษที่ 7 ปกครองโดยราชวงศ์ซาฟาวิดใน ค.ศ. 1501 ถึง 1736[24][25][26][27] ส่วนใหญ่ถือเป็นจัดเริ่มต้นของประวัติศาสตร์อิหร่านสมัยใหม่[28] เช่นเดียวกันกับหนึ่งในจักรวรรดิดินปืน[29] อีสมออีลที่ 1 ชาฮ์ซาฟาวิด สถาปนาชีอะฮ์นิกายสิบสองอิมามเป็นศาสนาประจำจักรวรรดิ ถือเป็นหนึ่งในจุดเปลี่ยนที่สำคัญที่สุดในประวัติศาสตร์อิสลาม[30]
ดินแดนอิหร่านอันไพศาล ملک وسیعالفضای ایران รัฐอิหร่าน مملکت ایران ดินแดนที่ได้รับการคุ้มกันของอิหร่าน ممالک محروسهٔ ایران | |||||||||||||||||||||||||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
1501–1736 | |||||||||||||||||||||||||||||
![]() | |||||||||||||||||||||||||||||
สถานะ | จักรวรรดิ | ||||||||||||||||||||||||||||
เมืองหลวง | |||||||||||||||||||||||||||||
ภาษาทั่วไป |
| ||||||||||||||||||||||||||||
ศาสนา | ชีอะฮ์สิบสองอิมาม (ราชการ) | ||||||||||||||||||||||||||||
การปกครอง | ราชาธิปไตย | ||||||||||||||||||||||||||||
ชาฮันชาฮ์ | |||||||||||||||||||||||||||||
• 1501–1524 | อีสมออีลที่ 1 (องค์แรก) | ||||||||||||||||||||||||||||
• 1732–1736 | แอบบอสที่ 3 (องค์สุดท้าย) | ||||||||||||||||||||||||||||
แกรนด์วิเซียร์ | |||||||||||||||||||||||||||||
• 1501–1507 | Amir Zakariya (คนแรก) | ||||||||||||||||||||||||||||
• 1729–1736 | Nader Qoli Beg (คนสุดท้าย) | ||||||||||||||||||||||||||||
สภานิติบัญญัติ | สภาแห่งรัฐ | ||||||||||||||||||||||||||||
ยุคประวัติศาสตร์ | สมัยใหม่ตอนต้น | ||||||||||||||||||||||||||||
• สถาปนาคณะซาฟาวิดโดยแซฟี-แอด-ดีน แอร์แดบีลี | 1301 | ||||||||||||||||||||||||||||
• ก่อตั้ง | 22 ธันวาคม[2] 1501 | ||||||||||||||||||||||||||||
• การรุกรานของโฮตัก | 1722 | ||||||||||||||||||||||||||||
• การพิชิตอีกครั้งโดยนอเดร์ชอฮ์ | 1726–1729 | ||||||||||||||||||||||||||||
• สิ้นสุด | 8 มีนาคม 1736 | ||||||||||||||||||||||||||||
• นอเดร์ชอฮ์สวมมงกุฎ | 8 มีนาคม ค.ศ. 1736[3] | ||||||||||||||||||||||||||||
พื้นที่ | |||||||||||||||||||||||||||||
ค.ศ. 1630[4] | 2,900,000 ตารางกิโลเมตร (1,100,000 ตารางไมล์) | ||||||||||||||||||||||||||||
ประชากร | |||||||||||||||||||||||||||||
• ค.ศ. 1650[5] | 8–10 ล้านคน | ||||||||||||||||||||||||||||
สกุลเงิน | Tuman, Abbasi (รวม Abazi), Shahi[6]
| ||||||||||||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||||||||||||
a ศาสนาประจำชาติ[7]
b ภาษาราชการ,[8] เหรียญกษาปณ์,[9][10] การบริหารราชการพลเรือน,[11] ราชสำนัก (เมื่อเอสแฟฮอนกลายเป็นเมืองหลวง),[12] วรรณกรรม,[9][11][13] วาทกรรมเทววิทยา,[9] จดหมายโต้ตอบทางการทูต, ประวัติศาสตร์,[14] สำนักทางศาสนา,[15] กวี[16] c ราชสำนัก,[17][18][19] บุคคลสำคัญทางศาสนา, ทหาร,[14][20][21][22] ภาษาแม่,[14] กวี[14] d ราชสำนัก[23] |
ฝ่ายซาฟาวิดปกครองในช่วง ค.ศ. 1501 ถึง 1722 (ฟื้นฟูในช่วง ค.ศ. 1729 ถึง 1736 และ ค.ศ. 1750 ถึง 1773) และในช่วงสูงสุดสามารถควบคุมพื้นที่ที่ปัจจุบันคืออิหร่าน อาเซอร์ไบจาน บาห์เรน อาร์มีเนีย จอร์เจียตะวันออก ส่วนหนึ่งของคอเคซัสเหนือ อิรัก คูเวต และอัฟกานิสถาน เช่นเดียวกันกับพื้นที่ส่วนหนึ่งของตุรกี ซีเรีย ปากีสถาน เติร์กเมนิสถาน และอุซเบกิสถาน
แม้ว่าจักรวรรดินี้ล่มสลายใน ค.ศ. 1736 มรดกที่ทิ้งไว้คือการฟื้นฟูอิหร่านในฐานะฐานที่มั่นทางเศรษฐกิจระหว่างโลกตะวันออกกับโลกตะวันตก การสถาปนารัฐและระบบข้าราชการประจำที่มีประสิทธิภาพ ซึ่งอิงตาม"การตรวจสอบและถ่วงดุล" นวัตกรรมทางสถาปัตยกรรม และการอุปถัมภ์ศิลปกรรม[28] ซาฟาวิดยังทิ้งร่องรอยจนถึงปัจจุบันด้วยการสถาปนาชีอะฮ์สิบสองอิมามเป็นศาสนาประจำชาติอิหร่าน เช่นเดียวกันกับการขยายอิสลามนิกายชีอะฮ์ไปยังพื้นที่ตะวันออกกลาง เอเชียกลาง คอเคซัส อานาโตเลีย อ่าวเปอร์เซีย และเมโสโปเตเมีย[28][30]