Itikadi kali ni dai la kushikilia sana misimamo ya dini[1][2][3][4][5] au falsafa au siasa fulani kwa kuchukua hasa maneno yaliyoandikwa na mwanzilishi bila ufafanuzi wowote, kadiri unavyohitajika kutokana na muda kupita au mabadiliko mbalimbali kutokea.[6]
Kwa jumla msamiati huu unatumika kwa maana mbaya[7][8], tofauti na mtu kusifiwa kwa uaminifu wake unaoendana na msimamo usio na ukali dhidi ya wengine.
Katika dini
Mfano maarufu wa aina hiyo ni "fundamentalism" iliyoenea katika Uprotestanti huko Marekani katika karne ya 20 ikitaka kushika kabisa mambo 5 ya "msingi" (= fundamentals) kwa kupinga teolojia ya Usasa:
Mfano mwingine wa siku hizi ni Uislamu wenye itikadi kali kama ule wa DAESH, wa Boko Haram, wa wale wanaolipua hata misikiti, na wa nchi mbalimbali za Kiislamu ambazo zinadhulumu watu wa dini tofauti na hata Waislamu wa madhehebu mengine.
Vilevile dini nyingine kadhaa, kama si zote, zina watu wenye itikadi kali, kama vile Wahindu wanaodhulumu Wahindi wenzao kwa sababu hawafuati dini ya jadi ya India.
Mambo hayo yamefanya wakanamungu na wengineo wadai kwamba dini zote duniani zinaharibu maisha ya watu badala ya kuyaboresha. Watetezi wa dini wanahoji kama ni sawa kusema mwili ni mbaya kwa sababu una ugonjwa katika kiungo fulani. Kwao itikadi kali ni saratani ambayo wote wapambane nayo, badala ya kumuua mtu aliye nayo. Wanasema dini zimechangia sana maadili ya binadamu na ya jamii, hata kama baadhi ya wanadini wameshika misimamo mibaya na kutenda mambo yasiyofaa.
Chanzo na matokeo
Saikolojia na sosholojia zinasaidia kuelewa kwa nini baadhi ya watu wanaelekea kuwa na itikadi kali.
Matokeo ya kawaida ya ukali huo ni kukataa wale wasioamini itikadi yenyewe, lakini pia wale ambao wanaiamini kwa kuifafanua bila ukali.[11]
Altemeyer, B., & Hunsberger, B. (1992). Authoritarianism, religious fundamentalism, quest, and prejudice. International Journal for the Psychology of Religion, 2(2), 113-133. doi: 10.1207/s15327582ijpr0202_5
Hunsberger, B. (1995). Religion and prejudice: The role of religious fundamentalism, quest, and right-wing authoritarianism. Journal of Social Issues, 51(2), 113-129. doi: 10.1111/j.1540-4560.1995.tb01326.x
George M. Marsden, Fundamentalism and American Culture, (1980) pp 4-5 Over 1400 scholarly books have cited Marsden's work, according to Google Scholar.
Noll, Mark A. A History of Christianity in the United States and Canada. Grand Rapids: Eerdmans, 1992.
Ruthven, Malise (2005). "Fundamentalism: The Search for Meaning". Oxford: Oxford University Press. ISBN 0-19-280606-8
Torrey, R.A. (ed.). (1909). The Fundamentals. Los Angeles: The Bible Institute of Los Angeles (B.I.O.L.A. now Biola University). ISBN 0-8010-1264-3
"Religious movements: fundamentalist." In Goldstein, Norm (Ed.) (2003). The Associated Press Stylebook and Briefing on Media Law 2003 (38th ed.), p.218. New York: The Associated Press. ISBN 0-917360-22-2.
Makala hii kuhusu mambo ya dini bado ni mbegu. Je, unajua kitu kuhusu mada hii kama historia yake au uenezi wake? Labda unaona habari katika Wikipedia ya Kiingereza au lugha nyingine zinazofaa kutafsiriwa? Basi unaweza kuisaidia Wikipedia kwa kuihariri na kuongeza habari.
Wikiwand in your browser!
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.