Skandinavia

Skandinavia (ang.: Sandinavia, lexo: Skendinejvia) është një regjion historik dhe gjeografik në qendër të Gadishullit Skandinav në Evropën Veriore, zakonisht konsiderohet e përbërë nga këto vende: Norvegjia, Suedia dhe Danimarka,^[1] por disa burime përfshijnë edhe Finlandën dhe Islandën.^[2][3] Pavarësisht se si përdoret termi "Skandinavia" jashtë regjionit, termi Vendet Nordike dhe Regjioni nordik përdoren zyrtarisht për të identifikuar Norvegjinë, Finlandën, Suedinë, Islandën, Danimarkën, territoret daneze si Ishujt Faroe dhe Grenlandën, dhe territorin finlandez Åland si vende të ngjajshme politikisht dhe në aspektin kulturor.^[4][5][6][7]

Kuq: tri monarkitë që përbëjnë Skanndinavinë sipas teorive më të përkrahura; Portokalli: zgjerimi i mundshëm i përdorimit; Verdhë: zgjerimi maksimal që e bën Skandinavinë sinonim për Vendet Nordike.

Gjeografia

Gjeografia e Skandinavisë është jashtëzakonisht e larmishme. Të dukshëm janë fjordët norvegjeze, Malet Skandinave, zonat e sheshta, të ulta në Danimarkë dhe arkipelagët e Suedisë dhe Norvegjisë. Suedia ka shumë liqene dhe morenë, trashëgimi të epokës së akullit, e cila përfundoi rreth dhjetë mijëvjeçarë më parë.

Rajonet jugore dhe deri tani më të populluara të Skandinavisë kanë një klimë të butë. Skandinavia shtrihet në veri të Rrethit Arktik, por ka mot relativisht të butë për gjerësinë e tij për shkak të Rrymës së Golfit. Shumë nga malet skandinave kanë një klimë alpine tundra.

Klima ndryshon nga veriu në jug dhe nga perëndimi në lindje: një klimë bregdetare perëndimore detare tipike e Evropës perëndimore mbizotëron në Danimarkë, pjesën më jugore të Suedisë dhe përgjatë bregut perëndimor të Norvegjisë duke arritur në veri në 65 ° N, me ngritje orografike duke dhënë më shumë mm / vit reshje (<5000 mm) në disa zona në Norvegjinë perëndimore. Pjesa qendrore - nga Oslo në Stokholm - ka një klimë të lagësht kontinentale, e cila gradualisht i jep rrugë klimës subarctic më tej në veri dhe klimës së freskët detare perëndimore të detit përgjatë bregdetit veriperëndimor.^[8] Një zonë e vogël përgjatë bregdetit verior në lindje të Kepit të Veriut ka klimë tundra si rezultat i mungesës së ngrohtësisë së verës. Malet Skandinave bllokojnë ajrin e butë dhe të lagësht që vjen nga jug-perëndimi, kështu që Suedia veriore dhe rrafshnalta Finnmarksvidda në Norvegji marrin pak reshje dhe kanë dimra të ftohtë. Zonat e mëdha në malet skandinave kanë klimë alpine tundra.

Temperatura më e ngrohtë e regjistruar ndonjëherë në Skandinavi është 38.0 ° C në Målilla, (Suedi). Temperatura më e ftohtë e regjistruar ndonjëherë është 252.6 ° C në Vuoggatjålme (Suedi). Muaji më i ftohtë ishte në shkurt 1985 në Vittangi (Suedi) me një mesatare prej .2 27.2 ° C.

Erërat në jugperëndim të ngrohur më tej nga era e fekut mund të japin temperatura të ngrohta në fjordet e ngushta Norvegjeze në dimër. Tafjord ka regjistruar 17.9 ° C në janar dhe Sunndal 18.9 ° C në shkurt.

Shih dhe këtë

• Vendet Nordike
• Gadishulli Skandinav
• Evropa Veriore

Referime

1. "Scandinavia (ancient Scandia), name applied collectively to three countries of northern Europe—Norway and Sweden (which together form the Scandinavian Peninsula), and Denmark" (në anglisht). Arkivuar nga origjinali më 28 tetor 2009. Marrë më 5 shtator 2008.
2. Scandinavia, historically Scandia, part of northern Europe, generally held to consist of the two countries of the Scandinavian Peninsula, Norway and Sweden, with the addition of Denmark. Some authorities argue for the inclusion of Finland ... and of Iceland and the Faroe Islands ....
3. "Scandinavia". The Merriam-Webster Online Dictionary (në anglisht). 2008. Marrë më 2008-01-09. Scandinavia: Denmark, Norway, Sweden — sometimes also considered to include Iceland, the Faeroe Islands, & Finland.
4. Saetre, Elvind (2007-10-01). "Facts about the Nordic Region and Nordic Co-operation" (në anglisht). Nordic Council of Ministers & Nordic Council. Arkivuar nga origjinali më 10 qershor 2008. Marrë më 2008-01-09. The Nordic countries consist of Denmark, the Faroe Islands, Greenland, Finland, Åland, Iceland, Norway and Sweden.
5. E.D. Jr. Hirsch; Joseph F. Kett; James Trefil (2002). "Scandinavia". The New Dictionary of Cultural Literacy (në anglisht) (bot. Third). Marrë më 2007-01-31. The region in northern Europe containing Norway, Sweden, and Denmark and the peninsulas they occupy. Through cultural, historical, and political associations, Finland and Iceland are often considered part of Scandinavia.
6. "Scandinavia" (2005). The New Oxford American Dictionary, Second Edition. Ed. Erin McKean. Oxford University Press, ISBN 0-19-517077-6: "a cultural region consisting of the countries of Norway, Sweden, and Denmark and sometimes also of Iceland, Finland, and the Faroe Islands".
7. Scandinavia Arkivuar 20 qershor 2008 tek Wayback Machine (2001). The Columbia Encyclopedia, Sixth Edition. Retrieved January 31, 2007: "Scandinavia, region of N Europe. It consists of the kingdoms of Sweden, Norway, and Denmark; Finland and Iceland are usually considered part of Scandinavia."
8. Battaglia, Steven M. (2019-01-02). "Shifting Weather Patterns in a Warming Arctic: The Scandes Case". Weatherwise (në anglisht). 72 (1): 23–29. doi:10.1080/00431672.2019.1538761.

 Commons: Scandinavia – Album me fotografi dhe/apo video dhe materiale multimediale