Panteoni, Paris

Panteoni ( Frëngjisht: [pɑ̃.te.ɔ̃]  ( dëgjoni), nga fjala e greqishtes së lashtë πάνθειον , pántheion, '[tempull] për të gjithë perënditë') ^[1] është një monument në rrethin e 5-të të Parisit, Francë. Ajo ndodhet në lagjen Latine, në majë të Montagne Sainte-Geneviève , në qendër të Place du Panthéon ,nga i cili mori emrin. Ndërtesa u ndërtua midis 1758 dhe 1790, nga dizajnet e Jacques-Germain Soufflot , me urdhër të mbretit Luigji XV të Francës ; Mbreti e kishte menduar atë si një kishë kushtuar Shën Gjenovefës, shenjtores mbrojtëse të Parisit, reliket e së cilës do të strehoheshin në kishë. As Soufflot dhe as Louis XV nuk jetuan për ta parë kishën të përfunduar.

Panthéon
Panthéoni
Emri i dikurshëm	Église Sainte-Geneviève
Informacioni i përgjithshëm
Tipi	Mausoleum
Stili arkitekturor	Neoklasicizmi
Vendndodhja	Place du Panthéon Paris, Francë
Koordinatat	48°50′46″N 2°20′45″E
Fillimi i punimeve	1758
Mbarimi i punimeve	1790
Dizajni dhe konstruksioni
Arkitektët	Jacques-Germain Soufflot Jean-Baptiste Rondelet
Faqja web
https://www.paris-pantheon.fr/en/
<div style="border:4px solid <nowiki> 0055A4</nowiki>; line-height: 1.5; text-align: center;"> Monument historique
Dizenjimi	1920
Numri i referencës	PA00088420

Në kohën kur ndërtimi përfundoi, Revolucioni Francez kishte filluar; Asambleja Kushtetuese Kombëtare votoi në 1791 për të transformuar Kishën e Shën Gjenovefës në një mauzoleum për eshtrat e qytetarëve të shquar francezë, të modeluar sipas Panteonit në Romë, i cili ishte përdorur në këtë mënyrë që nga shekulli i XVII-të. panthéonisé (i panteonizuari) i parë ishte Honoré Gabriel Riqueti, comte de Mirabeau , megjithëse eshtrat e tij u hoqën nga ndërtesa disa vite më vonë. Panteoni u rivendos dy herë në përdorim të kishës gjatë shekullit të 19-të - megjithëse mbetjet e Soufflotit u transferuan brenda tij në 1829 - derisa Republika e Tretë Franceze më në fund dekretoi përdorimin ekskluziv të ndërtesës si mauzoleum në 1881. Vendosja e eshtrave të Victor Hygosë në kriptë në 1885 ishte varrimi i saj i parë në më shumë se 50 vjet.

Ndryshimet e njëpasnjëshme në qëllimin e Panteonit rezultuan në modifikime të skulpturave pedimentale dhe mbulimin e kupolës me një kryq ose një flamur; disa nga dritaret ekzistuese fillimisht u bllokuan me muraturë në mënyrë që t'i jepnin brendësisë një atmosferë më të errët dhe më funerale, ^[2] e cila kompromentoi disi përpjekjen fillestare të Soufflotit për të kombinuar butësinë dhe shkëlqimin e katedrales gotike me parimet klasike. ^[3] Arkitektura e Panteonit është një shembull i hershëm i neoklasicizmit, i kapërcyer nga një kube që i detyrohet një pjesë të karakterit të saj Tempietto -s së Bramante -s. .

Në 1851, Léon Foucault kreu një demonstrim të lëvizjes ditore në Pantheon duke pezulluar një lavjerrës nga tavani, një kopje e të cilit është ende e dukshme sot . Që nga dhjetori 2021, eshtrat e 81 personave (75 burra dhe gjashtë gra) ishin transferuar në Panteon. ^[4] Më shumë se gjysma e të gjitha panteonizimeve u bënë nën sundimin e Napoleonit gjatë Perandorisë së Parë .

1. "Pantheon definitions". definitions.net. Marrë më 2020-05-13. {{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
2. Conlin, Jonathan (2013). Tales of Two Cities: Paris, London and the Birth of the Modern City. ISBN 978-1782390190. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
3. Eisenman, Stephen; Crow, Thomas E. (2007). Nineteenth Century Art: A Critical History. fq. 163. ISBN 978-0500286500. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
4. "Josephine Baker to become first Black woman to enter France's Pantheon". The Guardian. 22 gusht 2021. Of the 80 figures in the Panthéon, only five are women {{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)