Varanasi është më i shenjti nga shtatë qytetet e shenjta (Sapta Puri) të Hinduizmit dhe Xhainizmit, dhe luajti një rol të rëndësishëm në zhvillimin e Budizmit. Qyteti është një mozaik i grupeve të ndryshme fetare dhe traditave të tyre. Vetëm brenda qytetit, ndodhen mbi 3300 faltore dhe tempuj hindu, rreth 1388 faltore apo xhami myslimane, 12 kisha, 4 faltore xhainiste, 11 vende budiste ndër të cilët 9 tempuj budistë, 45 vende sikiste ndër të cilat 3 tempuj sikistë (gurdvara) dhe mjaft shënuese të tjera të një shumësie hyjnish folklorike. Këtu Hinduizmi, Budizmi, Xhainizmi, Sikizmi, Krishtërimi dhe Islami kanë traditat e tyre të veçanta dhe nga ana tjetër ata së bashku krijojnë jetën harmonike dhe kulturën e qytetit të quajtur ‘Banarasian’. Në censusin e vitit 2011 distrikti i Varanasit kishte 84 % hindu dhe 14.88 % myslimanë; ndërsa besimet e tjera bashkë me ateistët përbënin rreth 1.12 %, ku bënin pjesë 7696 të krishterë, 3309 sikistë, 1146 budistë, 1898 xhainistë; 298 persona të besimeve të tjera dhe 7826 ateistë. Ndërsa qyteti i Varanasit përbëhej nga 70 % hindu dhe 28.8 % myslimanë, ndërsa besimet e tjera bashkë me ateistët ishin 1.2 % të përbërë nga 4034 të krishterë, 2610 sikistë, 461 budistë, 1417 xhainistë, 233 persona të besimeve të tjera dhe 3995 ateistë.[1] Në censusin e vitit 2001, hindutë përbënin rreth 81 %, myslimanët rreth 18 %, ndërsa personat e besimeve të tjera ose pa besim përbënin 0.4% të popullsisë së Distriktit të Varanasit.[2] Qyteti është i famshëm për itineraret e tij të shumta të pelegrinazhit, festat dhe ritualet. Shumica e festave zhvillohen në bregun e Gangut, që është i mbushur me shtëpi qëndrimi fetare, tempuj, manastire dhe struktura të tjera, që përfaqësojnë si trashëgiminë materiale ashtu dhe atë jo-materiale.[3] Në gjeografinë e shenjtë të Indisë, Varanasi është njohur si "mikrokozmosi i Indisë".[4] Përveç 3,300 vendeve fetare hindu, Varanasi ka 12 kisha, tre tempuj xhainistë, nëntë faltore budiste, tre Gurdvara (faltore të Sikizmit) dhe 1,388 vende të shenjta myslymane.[5]
Varanasi, popullor për pelegrinët hindu me emrin Kashi,[6] është një nga qytetet dhe qendrat më të shenjta të pelegrinazhit për hindutë e të gjitha rrymave.[7] Është më i shenjti i shtatë qyteteve më të shenjtë në hindu (Sapta Puri) dhe konsiderohet si dhënësi i shpëtimit (mokshas).[8][9] Hindutë besojnë se vdekja në Varanasi sjell moksha (çlirimi shpëtimtar).[10] Është një nga qytet më të vjetra të banuara në mënyrë të vazhdueshme në botë. Varanasi është gjithashtu i njohur si qyteti i parapëlqyer i perëndisë hindu Shiva.[11][12] Në besimin hindu, ai është qyteti më i shenjtë; katër dhamët (banesat e zotave) në katër drejtimet kardinale të vendit janë të gjithë të përfaqësuar në qytet nëpërmjet hyjnive përkatëse në Ghatin Maha, Ghatin Rama, Ghatin Shankudhara dhe Ghatin Mir. Po ashtu, pjesë e trashëgimisë fetare dhe kulturore e qytetit janë edhe vende të tjera të shenjta hindu, si Kedarnathi në Ghatin Kedar, Mathura në Bakaruia Kund ose Ghatin Nakhi, Prayaga (Allahadbadi) në Ghatin Dashahvamedha, Kamakhya (Assami) në Kamachha, Kurukshetra në Kurkukshtrea Kund pranë Ghatit Asi dhe Liqeni Manasarovar te Mansarovari pranë Shyameshvaras.[5] Në Varanasi jetojnë mbi 50,000 brahminë (priftërinj hindu), duke ofruar shërbime fetare për masat.[8] Hindutë besojnë se larja në Gang heq mëkatet dhe se vdekja në Varanasi siguron çlirimin e shpiritit të një personi nga cikli i rimishërimit. Kështu, shumë hindu vijnë këtu për të vdekur.[13] Në vitin 2001, hindutë përbënin afërsisht 84% të popullsisë së distriktit të Varanasit.[2] Si vendi i Tempullit Kashi Vishvanatha, Jyotirlinga, qyteti është veçanërisht i shenjtë për ndjekësit e Shaivizmit. Kashi është gjithashtu një Shakti Pitha, ku qëndron tempulli i hyjneshës Vishalakshi, që besohet se është vendi ku ranë vathët ose krahu i majt i hyjneshës Sati.[14] Hindutë e sektit Shakti bëjnë pelegrinazh në qytet për shkak se e konsiderojnë vetë Gangun (simbolizuar nga hyjnesha Ganga) si mishërim të hyjneshës Shakti.[15] Adi Shankara këtu shkroi komentarët e tij mbi Hinduizmin[16] dhe përpjekjet e tij çuan në ripërtëritjen e madhe hindu pasi në atë kohë praktikohej gjerësisht Budizmi.[17]
Varanasi është i famshëm për bujtjen e tempujve të shumtë. Mjaft tempuj në Varanasi kanë rëndësi të madhe fetare dhe historike në Hinduizëm. Këta tempuj janë ngritur në kohë të ndryshme përgjatë historisë së Varanasi. Duke qenë destinacioni më i vlerësuar i pelegrinazhit hindu, Varanasi thuhet se është një muzeum tempujsh. I quajtur gjithashtu edhe qyteti i tempujve, Varanasi vlerësohet se bujt rreth 23,000 tempuj,[18] ku më popullorët janë Tempulli Kashi Vishvanatha i Shivës; Tempulli Sankat Mochan Hanuman; dhe Tempulli i Durgës, i njohur për majmunët që qëndrojnë në pemët e mëdha në afërsi.[19][20][21] Për të vizituar këta tempuj në Varanasi vijnë njerëz nga e gjithë India ashtu si dhe nga vende të tjera, duke i bërë këta tempuj ndër më të vizituarit në Indi. Shumë tempuj të rëndësishëm janë të vendosur nëpër ghate, duke e shtuar vlerën fetare të lumit të shenjtë Gang. Shumica e tempujve nëpër ghate janë të vjetër dhe datojnë nga periudha mesjetare. Sipas legjendave Jyotirlinga e parë e Shivës, kolona e zjarrtë e dritës, këtu e çau tokën përmes dhe ndriçoi në qiell. Kështu Varanasi u quajt Kashi, "Qyteti i Dritës". Tempuj të tjerë të rëndësishëm në Varanasi janë Tempulli i Ri Vishwanath, Tempulli Kala Bhairava, Tempulli Mritunjaya, Tempulli i Annapurna Devit dhe Tempulli Vishalakshi. Ndërsa Tempulli i Annapurna Devit, në afësi të Tempullit Kashi Vishvanatha, i është kushtuar Annapurnas, hyjneshës së ushqimit,[20] Tempulli Sankatha pranë Ghatit Scindia i është kushtuar Sankathës, hyjneshës së shërimit. Tempulli Sankatha ka një skulpturë të madhe të një luani dhe një grup prej nëntë tempujsh të vegjël kushtuar nëntë planeteve (navagrahat).[20] Tempuj të tjerë që vlen të përmenden janë: Tempulli Bharat Mata, kushtuar personifikimit kombëtar të Indisë, i përuruar nga Mahatma Gandi në vitin 1936, Tempulli i Ri Vishwanath, i vendosur në kampusin e Banares Hindu University dhe Tempulli i Tulsi Manas.[20]
Durga dhe format e saj
.jpg)
Në Varanasi ndodhen dy tempuj të "Durgës": Tempulli i Durgws i ndërtuar në shekullin e XVI (data e saktë nuk dihet) dhe Durga Kundi (në sanskritisht 'kund' do të thotë "pellg ose pishinë") i ndërtuar në shekullin e XVIII.
Mandiri i Durgës
Mandiri i Durgës (në gjuhën hindi: दुर्गा मंदिर), i njohur edhe si Mandiri Durga Kunda, Tempulli i Durgës si dhe Tempulli i majmunëve, është një nga tempujt më të njohur në qytetin e Varanasit pranw Durga Kundës në zonën e Bhelupurit 25.288622°N 82.999279°E. Ky tempull ka rëndësi të madhe fetare për Hinduizmin dhe i është kushtuar Maa Durgës. Mandiri i Durgës u ndërtua në shekullin e XVIII nga Bengali Maharani (mbretëresha e Bengalit).[22]
Arkitektura e Mandirit të Durgës është një shtembull i rafinuar i stilit Nagara të tempujve hindu, që është stili tipik i Indisë Veriore. Tempulli, që zakonisht quhet ‘Tempulli i majmunëve’, ka një depozitë uji drejtkëndore të quajtur Durga Kund ("Kund" do të thotë pellg ose pishinë). Tempulli ka kulla shumë katëshe[23] dhe është i ngjyrosur në të kuqe okre, që përfaqson ngyrën e kuqe të Durgës. Kundi fillimisht ishte i lidhur me lumin kështu që depozita mbushej automatikisht. Ky kanal më vonë u mbyll, duke e ndërprerë furnizimin me ujë, që tashmë realizohet vetëm nëpërmjet shiut ose kullimit nga tempulli. Çdo vit me rastin e Nag Panchamit, në kund kryhet akti i paraqitjes së Vishnut të shtrirë mbi gjarprin mistik të përdredhur të quajtur "Shesha".[24] Mandiri i Durgës është një nga tempujt më të ngarkuar në qytet, që qëndron në sektorin jugor të tij mbi një depozitë të madhe drejtkëndore të quajtur Durga Kunda. Tempulli ndodhet në rrugën kryesore Sankat Mochan nga Stacioni Hekurudhor për te Banaras Hindu University, 250 metra në veri të Tempullit të Tulsi Manas, 700 metra në veri-lindje të Tempullit Sankat Mochan Hanuman dhe 1.3 kilometra në veri të Banaras Hindu University.[25]
Kashi Khanda thotë se besimtarët duhet të ofrojnë bali (flijim kafshësh). Kohë më parë thuhet se Bali ofrohej dhe se pranë tempullit gjendej një vend për atë qëllim. Por në ditët e sotme Bali është i ndaluar nga qeveria. Beimtarët e adhurojnë Durga Devin gjatë Navratrit që bie në shtator-tetor dhe kjo hyjneshë është konsideruar si Kooshamanda Devi. Megjithëse është një praktikë një hyjneshë duke filluar nga dita e parë, ka një dyndje të besimtarëve në të gjitha ditët e të dy navratrëve. Besohet se Durga Mata e mbron Varanasin gjithmonë nga problemet. Në hinduizëm besohet se Mata Durga është mishërimi i Shaktit, që do të thotë fuqia femërore. Mata Durga vishet me të kuqe dhe kalëron mbi një luan dhe është tërësisht e armatosur me tridentin e Shivës, diskun e Vishnut, shpatë etj.
Tempulli i Durgës në Ramnagar
Tempulli i Durgës (në gjuhën marathi: दुर्गा मंदिर) është i vendosur në Ramnagar në koordinatat 25.2819349°N 83.0405957°E.[26] Mendohet se është ndërtuar 500 vjet më parë, dhe tashmë është nën kontrollin e familjes mbretërore të Varanasit. Ky tempull i është kushtuar perëndeshës Durga. Tempulli ka një pellg të ndërtuar me gurë pranë tij. Tempulli i Durgës vlerësohet për punimet e mrekullueshme të gurit, që janë një shembull mjeshtëror i artit të punimit të gurit në Indinë Veriore.
Tempulli është bazuar mbi një planimetri në formë katrore dhe gjendet në një kampus po ashtu katror. Ndërtesa kryesore e tempullit është ndërtuar mbi një platformë katrore. Forma e ndërtesës është gjithashtu katrore. Kampusi i tempullit është një zonë e gjelbër me pemë dhe bimë. Në këtë kampus vizitorët mund të ecin përreth ndërtesës së tempullit kryesor. Kjo ecje është një ritual i zakonshëm në hinduizëm. Tempulli përmban dhoma, që përdoren për nevojat e stafit të tempullit dhe ndonjëherë për Yajna. Ai ka një pellg të stërmadh katror (Pushkarni) përballë tij. Pellgu është i pajisur me shkallë guri në të gjitha anët dhe kulla vëzhgimi në çdo kënd. Në një anë të këtij pellgu ndodhet një tendë prej guri. Punimet në gurë në muret e tempullit vënë gjithashtu në dukje format e tij katrore. Muret e tempullit kanë dizajne në formën e blloqeve katrore dhe shkrime zbukuruese.
Tempulli Vindhyavasini
Tempulli i Vindhya Devit, i njohur me emrin Vindhyavasini gjendet pranë Tempullit Sankatha Devi. Për të shkuar në këtë tempull mund të lundrohet deri te Ghati Ganga Mahala dhe të ngjiten shkallët. Tempulli Vindhyavasini gjendet në koordinatat 25°18.738′N 83°00.938′E pranë Ghatit Sankatha dhe shtrihet në një sipërfaqe prej 0.015 hektarësh.
- Përshkrimi dhe historia
Duke ardhur nga rrugica që lidh Ghatin Sankatha pranë këndit të Tempullit Sankatha Devi është Tempulli Vindhyavasini, një shfaqje hapsinore e hyjneshës së Malit Vindhya (Vindhya-Vasini), vendi origjinal i cili ndodhet 78 km. në jug-perëndim të qytetit të Varanasit. Pas një ecje të gjatë në rrugicë majtas, arrihet në kompleksin e Siddheshvari Devit. Kashi Khanda thotë se duke jetuar këtu për gjashtë muaj mund të fitosh fuqi të mëdha shpërtërore.[27] Vindhyavasini është një tërheqje e rëndësishme përreth Varanasit. Vindhyavasini është një nga Shaktipithat më të rëndësishme. Përveç rëndësisë së tij mitologjike, Vindhyachali është i njohur edhe për mjediset e tij të bukura. Pas ngjitjes së 48 shkallëve për te Sita Kundi, rruga të con te një tjetër kodër, ku gjendet Tempulli Ashtabhuja. Pranë Tempullit Ashtabhuja, ndodhet një tjetër tempull shpellor me një rrugicë të ngushtë. Tavani i shpellës është aq i ulët sa duhet të përkulesh për ti hedhur një vështrim idhullit të hyjneshës Kali, që gjendet aty. Përkrah këtyre tempujve, tempuj të tjerë ndodhen në Vindhyachal. Ndodhen gjithashtu Brahmakundi dhe Agastyakundi, ujërat e të cilëve janë shumë të shenjtë dhe besohet se larja në këto ujëra mund të çliroi nga mëkatet. Përkrahë tyre ndodhen gjithashtu një ashram i Anandamayi Ma-së. Festimi i përvitshëm zhvillohet në natën e 3-të të dyjavshit të Bhadrapadas (gusht-shtator) që është e njohur si ditëlindja e saj. Ky është një nga tempujt popullorë mes besimtarëve të Varanasit, veçanërisht për ritualin tonsurës (mundana, rruajtja e kokës) së fëmijëve.
Tempulli Sankatha Devi
Tempulli Sankatha Devi (në gjuhën hindi: संकटा देवी मंदिर, gjithashtu i njohur si Mandiri Sankata Mata ose thjeshtë Mandiri Sankata; shpesh i thirrur me parashtesën Sri) është një tempull i vendosur sipër Ghatit Scindia, në labirintin e rrugicave qytetase, kushtuar "Hyjneshës së Shërmimit", Sankatha Devi. Ky tempull u ndërtua në shekullin e XVIII nga mbreti i Barodas në stilin Nagara të arkitekturës hinduiste bashkë me Ghatin Sankatha. Tempulli konsiderohet si tempulli i vetëm në Indi kushtuar Sankatha Devit.[28][29][30][31][32] Në vitin 1825, Ghati u bë me shkallë puka nga e veja e Brahmin Pandit.[28] Tempulli Sankatha Devi gjendet në koordinatat 25.312687°N 83.015277°E rreth 6 km nga stacioni hekurudhor i Varanasi dhe rreth 3 km nga Banaras Hindu University. Brenda territorit të tij ndodhet një statujë e stërmadhe luani. Pranë këtij tempulli ndodhen gjithashtu tempujt e nëntë planeteve (nava grahat) ku gjenden edhe statujat e tyre. Tempulli Sankata Devi gjendet në afërsi të dy Shakti Pithave të fuqishme, Pancha Mudra Pithas (Tempulli Atma Veereshwar) dhe Siddh Pitha (Tempulli Siddheshwari). Idhulli i Sankatha Matas me katër krahë është hyjnia kryesore e tempullit. Ai është 1.5 metra i lartë, i veshur me argjend dhe konsiderohet si i vetë-krijuar. Në të dy anët e Sankatha Matas, ndodhen idhujt e Hanumanit dhe Bhairavës. Pranë tyre ndodhet një Shiva lingam i madh si dhe një pemë e madh banyani, që duket sikur mbron idhujt e Ganeshës dhe Hanumanit. Sankata Devi besohet se ka dhjetë duar dhe fuqinë për të mbrojtur bashkëshortët e largët dhe për të siguruar rikthimin e tyre të sigurt. Sankata Devi do të thotë "Hyjnesha e Rreziqeve", ku "Sankata" rrjedh nga fjala sanskrite "sankat" (संकट) që do të thotë rrezik. Besimtarët i luten asaj me besimin për të shmangur çdo rrezik në jetë ose për të lehtësuar problemet e pranishme. Besohet gjithashtu se gjatë mërgimit të tyre pandavët i bënë homazhe Sankata Devit.[28][29][30][33][34] Teksti fetar puranik i Kashi Khandas flet për Durga Devi Yatran gjatë Navratrit, ku besimtarët inkurajohen të adhurojnë Durga Devin në të nëntë ditët e Navratrit, ndërsa në ditën e 8-të të adhurojnë Sankata Devin. Dita e 8-të e Navratras (shtator-tetor) i është kushtuar Mata Sankatha Devit dhe ajo është motra më e vogël e Mata Vaisno Devit. Besohet se Mata Sankatha i bekon adhuruesit e saj me begati dhe duke sjellë energji në trupin e tyre. Tempulli Sankatha Devi hapet të gjitha ditët e javës, por e premtja është një ditë e veçantë e tempullit kur kryhen puxha të veçanta nga gratë.
Parvati dhe format e saj
Tempulli i Annapurna Devit
Tempulli i Annapurna Devit (në gjuhën hindi: अन्नपूर्णा देवी मंदिर; në gjuhën tamile: அன்னபூர்ணா தேவி மந்திர்; në gjuhën marathi: अन्नपूर्णा देवी मंदिर dhe në gjuhën bengaleze: অন্নপূর্ণা দেবী মন্দির. I njohur edhe si Mandiri i Annapurna Matas dhe Mandiri i Annapurnas), është një tempull me rëndësi të madhe fetare në Varanasi, kushtuar hyjneshës Annapurna Devi. Annapurna Devi është hyjnesha e ushqimit (anna d.t.th. ushqim, ndërsa purna i plotë ose tërësor) dhe një formë (avatar) e hyjneshës Parvati që njihet edhe si Kashipuradeeshwari ("Mbretëresha e Kashit"). Tempulli i Annapurnas u ndërtua në shekullin e XVIII nga Maratha Peshwa Baji Rao.[35][36][37][38]
Historia
Gjatë shekujve të VII-IX Bhavani ishte hyjnesha kryesore dhe qendra e saj ishte një nga vendet më të rëndësishme të adhurimit. Ajo përshkruhej si energjia e lëngshme e hyjnisë mbrojtëse Vishvanatha te Kashi Khanda, një tekst i shekullit të XIV-XV.[39] Ajo është lavdëruar si Maha Gauri. Sipas një tjetër përshkrimi te Kashi Rahasya,[40] ajo përfaqëson edhe Annapurnan. Tristhalisetu (1585) e lavdëron Annapurnan dhe Bhavanin si e njëjta hyjneshë. Nga përshkrimi puranik është e qartë se Annapura ishte shumë popullore dhe adhurohej me emra të ndryshëm. Në vijim të pushtimit mogul, me urdhër të perandorit mogul Aurangazeb u shkatërrua edhe ky tempull si shumë të tjerë. Tempulli i tanishëm i Annapurnas (“Hyjnesha e bollëkut të ushqimit”) u ndërtua në vitin 1729 nga Balaji Bajirao Peshva.[37] Statuja e tanishme e Annapurnas brenda shenjtërores është e re, e vendosur dhe shenjtëruar në janarin e viti 1977 në një seri ritualesh prana-pratishta, “frymë-përçuese”, të drejtuara nga Shankaracharya i Shringerit. Shkrimtari i famshëm Raja Rao ka shkruar vargje lutëse për të. Sipas literaturës puranike, Mahagauri është forma e tetë e hyjneshës Durga, me ngjyrë të bardhë shumë të bukur. (maha,महा = e madhe, tepër; gauri गौरी = e bardhë). Ajo mban veshje të bardha dhe kalëron një dem po ashtu të bardhë.[41]
Përshkrimi dhe domethënia
Tempulli i Annapurna Devit është i vendosur në zonën e Visheshwarganjit në Varanasi në një lartësi prej 80.985 metrash[42] Ai ndodhet në Annapurna Gali, në Jnanavapi në koordinatat 25°18.634′N 83°00.576′E dhe shtrihet në një sipërfaqe prej 0.02 hektarësh. Ai është i vendosur në rrugën Dashashwamedh, Vishvanath Gali. Ai gjendet 15 metra në veri-perëndim të Tempullit të famshëm Kashi Vishvanath, 350 metra në perëndim të Ghatit Manikarnika, 5 kilometra në jug-lindje të stacionit hekurudhor të Varanasit dhe 4.5 kilometra në veri-lindje të Banaras Hindu University.[43] Tempulli është ndërtuar në stilin Nagara të Arkitekturës hindu dhe ka shenjtërore me verandë të madhe me kolona, që bujt imazhe të hyjneshës. Ai bujt dy idhuj të hyjneshës Annapurna Devi; njëri i bërë prej ari dhe tjetri prej tunxhi. Idhulli prej tunxhi përdoret për darshana (ritual adhurimi hindu) të përditshme, ndërsa idhulli prej ari përdoret vetë një herë në vit për darshana; ditën përpara divalit (dita e Annakutës).[37] Vetë Tempulli qëndron në oborrin e kompleksit, një shenjtërore e vogël me një verandë të madhe me kolona. Brenda tempullit ndodhen idhujt e Mahagaurit (Hyjnesha e Madhe e Bardhë), Ganeshës, Gauri Shankaras dhe Hanumanit. Tempulli ka një kullë me një kube, të skalitur dhe zbukurar në stilin hindu. Annapurna është e njohur si forca femërore e Bhavas, “Qenies”, një nga emrat e Shivës. Ajo është quajtur “Nëna e Tre Botëve”, që atyre që vijnë te ajo, u premton çfarë vetëm një nënë mund të japi, ushqim natyror falas. Mata Parvati ka emra të ndryshëm që adhurohen nga adhuruesit e saj në botë. Annapurna Shatanama Stotram-i ka 108 emra dhe Annapurna Sahasranam-i paraqet njëmijë emra të Annapurna Matas. Besimtarët duhet ta adhurojnë këtë hyjneshë me ofrimin e teshave, gurëve të çmuar, luleve, temjanit, kandilëve etj.. Kashi Khanda, tekst puranik i shekullit të XIV-XV, pohon se besimtarët duhet të rrotullohen 108 herë rreth Bhavanit (Annapurnas) në muajin e Chaitras, Shukla Paksha Ashtami. Kjo konsiderohet e barasvlefshme me rrotullimin ritual rreth të gjithë maleve, deteve, ashramëve hyjnorë dhe të gjithë ishujve. Ata duhet të rrotullohen në mënyrë rituale tetë herë në ditë duke adhuruar Annapurnan. Darshana e Annapoornas shoqëron gjithmonë atë të Shiva Vishvanathit. Besimtarët e adhurojnë këtë hyjneshë si një formë të Durgës në Nav Durga Yatra gjatë Navratrit që bie në shtator-tetor. Festa e madhe e lidhur me hyjneshën lidhet me prodhimin e drithit (anna). Festa Annakuta (“Mali i Ushqimit”) zhvillohet gjatë ditës së parë të dyjavëshit hënor të muajit të vjeshtës Karttika (tetor-nëntor). Tempulli i Annapurnas vizitohet nga një masë e madhe pelegrinësh me rastin e Festës së Annakutit. Festa e Annakutit zhvillohet në Indi çdo vit pas divalit. Gjatë Annakit shpërndahen monedha për të gjithë adhuruesit. Besohet se kushdo që do të adhuroi këtë monedhë, do të bekohet nga Annapurna Mata me begati dhe sukses. Gjatë festës së dytë në Margashirsha (nëntor-dhjetor), Annapurna dekorohet me lastarë të gjelbër orizi dhe kjo jepet si ushqim i bekuar. Çdo vit nga Dhantera, Triyodashi përpara Deepavali Amavasyas një ditë pas Amavasyas (në tërësi katër ditë), idhulli i artë i Annapurnas vendoset në katin e sipërm të Tempullit të Annapurnas për darshana (adhurim ritual) nga besimtarët. Besimtarët nga India e Jugut përgjithësisht kombinojnë Deepavali Darshanin për idhullin e artë të Annapurnas, Ganga Snaan-in dhe Vishvanath Darshanin. Në tempullin e Mata Annapurnas, në mesditë ofrohet ushqim si një ‘Prasad’ për të gjithë të moshuarit, të pamundurit dhe adhuruesit e saj në mënyrë të përditshme.
Tempulli Lalita Gauri
Tempulli Lalita Gauri (në gjuhën hindi: ललिता गौरी मंदिर), i njohur edhe si Mandiri Lalita Mata, është një tempull mjaft i rëndësishëm kushtuar hyjneshës Lalita Gauri (një formë e hyjneshës Parvati).[44][45][46] Tempulli u ndërtua në fillim të shekullit të XIX midis viteve 1800-1804 nga Rana Bahadur Shah-u në stilin Nagara të arkitekturës së tempujve hindu. Tempulli Lalita Gauri është i vendosur në Ghatin Lalita në lartësinë 73.941 m mbi nivelin e detit, 5 kilometra në jug-lindje të Stacionit të Nyjes Hekurudhore të Varanasit dhe 300 metra në lindje të Tempullit Kashi Vishvanatha, në koordinatat 25.310013°N 83.013276°E. Ghati Lalita është emërtuar sipas këtij tempulli.[47][48][49]
Domethënia fetare
Pranë Ganga Keshavës, ndodhet një tirtha e njohur si Lalita Tirtha, ku Devi është paraqitur në formën e Lalita Gaurit. Lalita Gauri është forma e tretë e hyjneshës Gauri (që është një avatar i hyjneshës Parvati).[45][50] Muaji Aswin, shtator-tetor, Krishna Paksha, Dwiteeya, dita e dytë pas Poornimas konsiderohet e mbarë për kryerjen e ritualeve të veçanta puxha për Lalita Gaurin. Hyjnesha Gauri adhurohet në muajin e Navratrit që bie në mars-prill, 9 ditë para Ram Navamit. Personi që bënë banjë te Lalita Tirtha (në Ghatin e tanishëm Lalita) dhe adhuron Lalita Gaurin bekohet me begati dhe mirëqenie.[48][51] Tempulli bujt gjithashtu idhujt e Kashi Devit dhe Bhagirath Devit.
Tempulli Vishalakshi
Tempulli Vishalakshi ose Tempulli Vishalakshi Gauri është një tempull hindu kushtuar hyjneshës Vishalakshi (një formë e hyjneshës Parvati/Gauri) në Ghatin Mir në bregun e Gangut në Varanasi.[52][53] Përgjithësisht konsiderohet si një nga Shakti Pithat, tempujt më të shenjtë kushtuar Nënës Hyjnore Hindu, Adi Shakti. Tempulli Vishalakshi ndodhet në Ghatin Mir, pranë Dharmakupas në koordinatat 25°18′32″N 83°00′39″E i shtrirë në një sipërfaqe prej 0.008 hektarësh. Tempulli arrihet duke ndjekur rrugën Godaulia-Chauk, pastaj duke u kthyer djathtas nga Bansphatak-u drejt Gangut dhe duke ecur përmes rrugicës së ngushtë. Jo larg nga Vishvanatha në drejtim të lumit Gang është “Hyjnesha Sy-gjerë”, Vishalakshi. Dy imazhe të hyjneshës janë vendosur krahë për krahë në garbhagriha (shenjtërore): një imazh më i vogël prej guri të zi i quajtur Adi Vishalakshi në anën e majtë, ndërsa tjetri më i madh po prej guri të zi është i vendosur më vonë.
Domethënia, ritualet dhe festat
Vishalakshi është një nga Shakti Pithat, vendet e shenjta të lidhura me pjesët e trupit të gruas së Shivës, Sati, që ranë ndërsa Shiva i pikëlluar kërcente me tërbim përmes vendit duke mbajtur trupin e saj të pajetë. Në jetën tjetër Sati lindi si hyjnesha Parvati. Të marra si një e tërë, koto pitha përfshijnë trupin e plotë të hyjneshës. Sipas mitologjisë puranike, këtu ra syri (aksh). Në secilën Shakti Pitha adhurohet gjithashtu edhe Shiva në formën e Bhairavas, kundërpjesa mashkullore ose gardiani i hyjneshës kryesuese të pithas.[54] Hyjnesha është e pranishme në formën e Vishalakshit në vendin e shenjtë të quajtur Vishal Tirtha në Lumin Gang. E gjithë zona që përfshinë Vishalakshy Devin, Dharmeshwarin, Vishwa Bhuja Gaurin etj. është një Shakti Pitha e fuqishme e njohur si Dharma Pitha. Vishalakshi Gauri është një nga 9 gaurit që adhurohen gjatë Navaratrit që bie në mars-prill (9 ditë para Ram Navamit). Një gjeografinë e shenjtë të Varanasit, gjashtë pika thuhet se simbolizojnë Shastanga yogan (yoga e gjashtë-fishtë), që realizohet duke vizituar gjashtë pikat. Ato janë Tempulli Kashi Vishvanath (tempulli më i rëndësishëm i Varanasit – kushtuar Shivës), Tempulli Vishalakshi, Gangu, Tempulli Kala Bhairava (kushtuar hyjnisë gardiane të Varanasit, Bhiarava), Tempulli Dhudiraj (kushtuar hyjnisë Ganesha – djali i Shivës dhe Parvatit) dhe Tempulli Dandapani (kushtuar një forme të Shivës).[55] Sipas mitologjisë puranike, Vishalakshi Manikarnika ose Vishalakshi Manikarni është një nga 51 Shakti Peethat. Besohet se karna kundala (e njohur si vathi) e Satit ra këtu, prandaj dhe vendi është bëri i njohur si Manikarni ose Manikarnika. Puranat përmendin qartësisht se Varanasi do të ekzistoi edhe pas Pralayas. Tempulli Vishalakshi është një Shakti Pitha e fuqishme dhe besohet se i bekon mjaft besimtarët. Te Kashi Khanda, kapitulli 70 përshkruhet gjerësisht madhështia e Vishalakshi Devit. Për më tepër, në kapitullin 100, Kashi Khanda përshkruan Nau Gauri Yatran (itinerar pelegrinazhi fetar në nëntë gaurit, ku Vishalakshi është një nga ato). Tempulli Vishalakshi është një Shakti Pitha e fuqishme dhe çdo ritual, bamirësi, recitim i devi mantrave i kryer në të konsiderohet se jep rezultate shumë të larta. Vajzat e pamartuara që adhurojnë Vishalakshi Devin për të gjetur burr, çiftet pa fëmijë adhurojnë për tu bekuar me një fëmijë, madje edhe gratë më të pafata adhurojnë për të përmirësuar fatin e tyre. Besimtarët përgjithësisht e kombinojnë adhurimin në këtë tempull me atë në Tempullin e Visweshwarit dhe Annapurnas. Në Varanasi ndodhen gjashtë pika si tempuj që simbolizojnë Yoga Shastanga (e gjashtë-fishtë). Këto janë Tempulli Vishvanath, Tempulli Vishalakshi, Lumi i shenjtë Gang, Tempulli Kala Bhairava, Tempulli Dhudiraj (kushtuar perëndisë Ganesha) dhe Tempulli Dandapani (kushtuar hyjnisë Shiva). Besimtarët bëjnë banjë në ujin e shenjtë të Gangut para adhurimit në tempullin e Vishalakshi Maasë. Shpesh besimtarët bashkë me adhurimin në këtë tempull adhurojnë edhe në Tempullin Vishvanath dhe Annapurna.[53] Besimtarët besojnë se duke ofruar puxha, Jal, këndim himnesh dhe këngësh për hyjneshën si dhe bamirësi është mjaft e dobishme pasi hyjnesha u mundëson suksesin dhe mirëqenien. Hyjnesha adhurohet veçanërisht nga vajzat e pamartuara për të gjetur burr, çiftet pa fëmijë për të patur një fëmijë dhe gratë fatkeqe për të përmirësuar fatin. Teksti puranik i Kashi Khandas thotë se “E adhuruar, dëgjuar ose parë në Kashi, Vishalakshi përmbush dëshirat e grave dhe burrave dëshirues të çlirimit më të madh”.[56] Për Vishalakshin zhvillohet festa më e rëndësishme hindu për femrat. Kjo është festa vjetore e Tempullit Vishalakshi që zhvillohet gjatë Kajali Tij-it (që do të thotë “e treta e zezë”), në ditën e tretë të muajit hindu të Bhadrapadas (gusht-shtator). Kjo festë zhvillohet në ditën e tretë hënore (tij) e dyjavëshit të hënës në zvogëlim gjatë muajit të fundit indian të stinës së shirave. Gratë këndojnë mjaftë këngë "dashurie" të stinës së shirave të quajtura kajali (e zezë) përgjatë kësaj kohe. Dita e shenjtë celebrohet veçanërisht për mirëqenien e vëllezërve nga gratë.[57] Në këtë ditë kryhet një dekorim ritual (shringara). Gjatë kësaj dite besimtarët festojnë gjithashtu në tempullin e afërt të një tjetër hyjneshe, Vindhyavasini, “Banuesja e Malit Vindhya”. Dy festat më të rëndësishme të tempullit ashtu si dhe të gjithë tempujve të hyjneshave në Varanasi janë dy Navaratrit ("nëntë netët"). Ashwin Navatri i quajtur edhe thjeshtë Navaratri kulminon në Vijayadashami, që bie në dyjavëshin e hënës së re të muajit hindu Ashwin (tetor) dhe celebron fitoren e hyjneshës Durga mbi demonin buall Mahishasura. Në muajin hindu të Aswinit (23 shtator-22 tetor) besimtarët duhet të agjërojnë dhe të rrinë zgjuar në natën e Triteeyas. Në mëngjes ata duhet të ofrojnë në mënyrë të përkushtuar veshje të reja dhe objekte të tjera të ngjashme dhe të ushqejnë 14 vajza. Pas kryerjes së ritualit të mësipërm Kanya, ata e ndalojnë agjërimin e tyre. Navaratri tjetër është në dyjavëshin e hënës zvogëluese të Chaitras (mars-prill). Në secilën nga nëntë ditët ata adhurojnë një nga tempujt e hyjneshave të Varanasit – që përputhen me një navadurgat (nëntë durgat) ose nëntë gaurit (forma të Parvatit). Itinerari prej nëntë tempujsh përshkruhet në Kashi mahatmya të ndryshme (tekste që rrëfejnë madhështinë e qytetit të shenjtë të Varanasit/Kashit).[53][58] Besimtarët grumbullohen në tempull në mbrëmjen e ditës së pestë të Navatrit.[59]
Shiva dhe format e tij
Tempulli Kashi Vishvanatha
.jpg)
Tempulli Kashi Vishvanatha në Varanasi është një nga tempujt më të adhuruar të Shivës, i njohur edhe si Tempulli i Artë.[23] Ai është një tempull i famshëm hindu, një nga 12 tempujt e shenjtë jyotirlinga, që përmendet gjerësisht në literaturën puranike. Në gjuhën vendore quhet "Kashi Vishvanatha Mandir", ku pjesa "Kashi", i reforohet emrit tjetër të qytetit, "Vishvanatha" do të thotë "sunduesi i universit", ndërsa "mandir" është fjala për një vend adhurimi hindu.[60] Tempulli ka qenë shkatërruar dhe rindërtuar mjaft herë përgjatë historisë së tij. Xhamia Gyanvapi, që është pranë tempullit, është ndërtuar në vendin origjinal të tempullit.[61] Tempulli Vishveshvara gjendet në një kompleks tempullor bashkë me disa faltore të tjera dytësore dhe Pusin Jnana Vapi, i shtrirë në një sipërfaqe prej 0.13 hektarësh në koordinatat 25°18′38.79″N 83°0′38.21″E.
Përshkrimi
Tempulli Kashi Vishvanatha është tempulli më popullor dhe i rëndësishm i Varanasit, që është vendi i një numri të madh tempujsh historikë.[62] Ai gjendet në zemër të Varanasit, shumë i frekuentuar nga besimtarët hindu dhe është njëkohësisht një nga tërheqjet kryesore turistike. Tempulli Kashi Vishvanatha ka një vendosje të bukur në bregun perëndimor të Gangut, lumit më të shenjt indian, afër ghateve më të rëndësishme të Varanasit, pranë Xhamisë Gyanvapi.[63] Xhamia Gyanvapi gjendet në vendin e tempullit të mëparshëm, përbri tempullit të tanishëm.[64] Zona përreth xhamisë së tanishme të Aurangzebit (e quajtur Xhamia Gyanvapi) ishte hapësira e ecjes cirkumamabulatore (pradakshina) përreth Tempullit të vjetër Vishveshvara. Në muret e tempullit kishte shumë faltore dytësore që pas shndërrimit në xhami e humbën domethënien. Zona është një pikë e nxehtë e tensioneve të vazhdueshme mes hinduve dhe myslimanëve, prandaj ruhet nën masa të rrepta sigurie.[65] Në këtë rast nuk ka patur dyshime që Xhamia Gyanvapi gjendet në sitin e një tempulli të shkatërruar, pasi ajo përfshin qartësisht pjesë të rëndësishme të mureve të tempullit origjinal, ndryshe nga Mosmarrveshja e Ayodhyas, ku u kërkuan gërmime arkeologjike për të provuar se në vendin e Xhamisë Babri në Ayodhya më parë kishte qenë një tempull.[66] Masat e sigurisë nuk lejojnë asnjë celular, kamera, rripa me tokëza metalike, cigare, çakmakë etj. brenda tempullit, për më tepër nuk lejohet fotografimi dhe filmimi. Për të vizituar tempullin kamera ose aparati fotografik, duhen vendosur në depozituesit e autorizuar jashtë tempullit bashkë me gjërat e tjera.[67] Tempulli Kashi Vishvanatha, pika shenjtë më e shquar e Varanasit, i është kushtuar Shivës, të adhuruar në formën e Vishvanathas ose Vishveshvaras (që do të thotë sunduesi i botës). Tekstet puranike thonë se Kashi Vishvanatha Baba (zona e më e shenjtë e Varanasit) është e ndarë në 3 pjesë të tridentit të Shivës: Kedareshwara në jug, Vishveshvara në mes dhe Mahamritunjay në veri.[68] Sipas Kashi Khandës, emri i këtij tempulli ishte Tempulli Moksha Lakshmi Vilas dhe përmbante pesë mandapa nga të cilat mandapa kryesore ishte garbhagriha (shenjtërorja ose Sanctum Sanctorum-i) ku adhurohej Vishveshvara Linga. Vishveshvara Linga është lingë svajambu (e vetë-krijuar).[69] Në jug ndodhej Mukti Mandapa, në perëndim Shringar Mandapa, në veri Aishwarya Mandapa dhe në lindje Gyan Mandapa. Sipas Kashi Khandës (Kapitulli 99) Shiva dhe hyjnesha Parvati e vizituan Mukti Mandapën bashkë me devat nga ku ata shkuan dhe u ulën te Shringar Mandapa, drejtuar nga lindja. Këtu, Sipas Kashi Kandas Shiva përshkruan fuqinë e Vishveshvara Lingës si vijon: Duke prekur Vishveshvara Lingën dhe duke u lutur, besimtari është i lirë nga të gjitha mëkatet e grumbulluara nga dy brezat e shkuar.[70] Në shumë tempuj përgjatë gjithë Indisë, besimtarët nuk lejohen të hyjnë në shenjtërore (Sanctum Sanctorum), megjithatë, në Tempullin Vishvanatha në Varanasi ata lejohen. Një besimtar që me përkushtim të pastër, malaks me ujë lingan dhe ofron vetëm një lule për Vishveshvarën, merr bekime të barasvlefshme me kryerjen e një puxhaje me qindra Lule të Arta.[69]
Kullat shikhara të tempullit mund të shihen që nga Gangu, ndërsa lundrohet. Makina nuk mund të shkoi deri te tempulli për shkak të ngushtësisë së rrugëve. Besimtarët zakonisht në fillim bëjnë një banjë të shenjtë në Gang dhe pastaj vijojnë të kryejnë adhurimin në tempull.[60] Tempulli Kashi Vishvanatha është i vendosur pothuajse 6 km nga Banaras Hindu University; 6 km larg stacionit hekurudhor të nyjës së Varanasi; 17 km larg nyjës së Mughalsarait; 4 km nga stacioni i Maduadhit; 2 km nga stacioni i qytetit të Varanasit.[71] Tempulli gjendet në Vishvanatha Gali, Ck-35/19 Chowk. Në afërsi të kompleksit ndodhet Tempulli Annapoorna.[72] Për të shkuar te tempulli ka tre rrugë: njëra nëpërmjet Rrugës Dashashwamedha, e dyta nëpërmjet Bansphatak-ut dhe e treta nëpërmjet Gyanvapit. I vendsour në mes të një dyzine rrugicash të ngjeshura të Varanasit, mund të arrihet nga një rrugicë e quajtur Vishvanatha Gali, e famshme për dyqanet që shesin ëmbëlsira dhe produkte për puxha, ku gjendet edhe një kënd i famshëm për zonjat.[73] Duke u afruar te tempulli, gjenden shitës lulesh shportat e të cilëve janë të mbushura me kurora kalendulash dhe jasemini. Është e vështirë të përshkruhet pika e përshtatshme e hyrjes për shkak të patrullimit të vazhdueshëm të policisë në zonë, pika e hyrjes ndryshon vazhdimisht. Gjatë ditëve të grumbullimeve të mëdhaja si të hënat dhe festat, policia mund ti sistemoi pelegrinët nëpërmjet Gyanvapit dhe pikat e hyrjes mund të jenë nga Bansphatak-u dhe Dashashvamedha. Meqë tempulli gjendet thellë në zonë, është e këshillueshme të vizitohet bashkë me një vendas ose guida.[69] Sidoqoftë, nëse do të hysh, duhet të kesh me vete pasaportën origjinale, jo kopjen.[65] Gjatë vizitës duhen veshur rroba të thjeshta, duke mbuluar shumicën e trupit dhe duhen shmangur aksesorët elektronikë si dhe pjesët prej lëkure.[60] Megjithëse jyotirlinga është idhulli kryesues, brenda kompleksit tempullor ka mjaft faltore të tjera më të vogla, në të cilat adhurohen edhe zota të tjerë të panteonit hindu, si Mahakala, Vishnu, Dhandapani, Avimukteshwara, Vinayaka, Sanishwara, Virupaksha dhe Virupakshi Gauri etj.[74] Në kompleks ndodhen gjithashtu imazhe të shoqëruesve apo ndihmësve të Shivës, duke përfshirë Kala Bhairavan, që mban rendin e botës sipas dëshirës së Shivës. Sipas disa studiuesve lingat e tjera si Mahakala, Nikumbheshvara, Dandapanisvara, Vaikuntheshvara, Kala Bhairava, Kapileshvara, Kubereshvara bartin emrat e yakshave.[73] Bashkë me një grup lingash të vogla në veri, që quhet oborri i Vishvanathës, ndodhen gjithashtu idhujt e Saubhagya Gaurit, Shringar Gaurit, Savitrit, Vighneshvara Ganeshës, Vyaseshvarës etj. Tempulli Vishvanatha ndodhet brenda një oborri, në anën e majtë të të cilit, duke hyrë nga ana jugore, ndodhen në rresht, njëri pas tjetrit tempujt e Vishnut, Virupakshi Gaurit dhe Avimukta Vinayakas.[75] Në një tempull, që quhet Tempulli Nilakantheshvar, ndodhet një grup prej pesë lingash.[64] Nga aty në të djathtë është dhoma e Vishvanathës, ndërsa në të majtë dhoma e Dandapanishvaras. Pak mbrapa Avimukteshvara Vinayakas ndodhen tempujt e Shanishcharas dhe Virupakshas.[68] Në skaj djathtas, pranë hyrjes është Tempulli Avimukteshvara që bart një lingë të quajtur Avimukteshvara, lashtësia dhe domethënia e të cilit është më e hershme se Vishvanatha.[73] Rreth kwsaj linge ekziston një kundërthënie sipas të cilës ajo mund të jetë jyotirlinga origjinale e vetë-krijuar.[62] Djathtas hyrjes, në veri të tempullit kryesor, midis Xhamisë Gyanvapi dhe kompleksit tempullor gjendet Jnanavapi Mandapa me pusin Jnanavapi Kupa (i njohur edhe me emrat Gyanvapi Kupa, Jnana Vapi, Gyan Vapi, Gyan Bapi, Gyan Kupa, Gyan Kupor, ose Gyan Kapur Kuan, që do të thotë Pusi i Diturisë), ku besohet se u hodh kryeprifti i tempullit bashkë me jytirlingën origjinale për ti shpëtuar sulmit mysliman.[67][74] Pusi Gyan Vapi është i rrethuar nga një kolonadë e lartë e mbuluar prej 40 kolonash madhështore, të ndërtuara në vitin 1828 nga Rani Baiza Bai dhe që ka një pavjon mandapa mjaft mbresëlënës me mur guri dhe tendë. Aty ndodhen statujat e Gauri Shankaras, Tarakeshvara, demit Nandi rreth 2 m. të lartë si dhe një idhull i vogël i Maheshvaras në pemën e banianit (ficus religiosa).[64] Me këtë pus janë të lidhura shumë rrëfenja dhe ndodhi. Jnanavapi Kupa simbolizon ujin zanafillor të lidhur me tregimin e Ishanas (forma e Shivës që kontrollon mbretërinë veri-lindore) që në këtë vend gërmoi tokën me tridentin e tij dhe i ofroi ujë Avimukteshvarës, forma më e lashtë e Shivës. Pelegrinët e konsiderojnë këtë pus, më të shenjtë se vetë tempulli i tanishëm i Shivës, pasi sipas traditës folklorike, besohet se në thellësi të tij, vijon të qëndroi jyotirlinga origjinale.[76] Gyan do të thotë dituri dhe siç sugjeron fjala, banorët e Varanasit e konsiderojnë këtë pus si burimin e diturisë dhe ndriçimit shpirtëror.[77] Pusi është një vend i mirë-njohur ku njerëz nga i gjithë vendi vijnë për të ofruar lutjet e tyre për hyjninë dhe për të marrë bekimet hyjnore në mënyrë që të pastrohen nga mëkatet. Përgjithësisht njerëzit shkojnë aty përpara se të vizitojnë Tempullin Vishvanatha që është pas tij. Vizitimi i këtij pusi është bëhet pa para. Uji në këtë pus është i pisët dhe i dekompozuar për shkak të ofrimit të luleve në të nga pelegrinët që e vizitojnë. Megjithatë shumica e pelegrinëve ose besimtarëve të përkushtuar në nisje të pelegrinazhit pinë gllënjka nga ky ujë, që ofrohet nga ndihmës priftërinjtë e atyshëm dhe bëjnë betimin e inicimit (sankalpa) për tu rikthyer prap në përfundim të udhëtimit për të bërë ritualet e falenderimit.[77] Ata mendojnë se duke pirë nga ky ujë ngrihesh në një plan më të lartë shpirtëror, megjithëse një tabelë i paralajmëron të mos e bëjnë këtë.[65] Ky pus ofron mbështetje për kullën qendrore dhe dy anësoret e Tempullit Kashi Vishvanatha. Në kullën e tempullit kryesor qëndron i varur një flamur i vogël me me një trident si shtizë. Duke kaluar përmes kangjellave të hekurta mund kalohet nëpërmjet pjesës së mbrapme të xhamisë dhe të shihen mbetjet e tempullit të lashtë. Adhuruesit kalojnë përreth pjesës së mbrapme të tempullit nëpërmjet një korridori të jashtëm të errët, ku shivalingat janë renditur në një zonë të quajtur “Oborri i Shivës”. Në këndin veri-perëndimor ndodhen imazhet e Saubhadya Gaurit, Vighneshvara Ganeshës, Nikumbheshvaras dhe Kapileshvaras. Në kompleks gjenden faltoret e hyjneshës Shringar (“bukuria”) Gauri dhe Saubhagya ("gruaja fatmbarë") Gauri. Nën një pemë të vjetër ficus religiosa ndodhet një idhull i Sanit (Saturni), në afërsi të të cilës është një faltore e Yaksha Bhairavas. Në shenjtëroren e brendshme ndodhen imazhet e Ekdanta Vinayakas (“Ganesha me një çatall”), Perëndia e Diellit dhe shtesa shumë të vona të Ramas dhe familjes së tij. Të gjithë këta idhuj janë pjesë e botës së Shivës me në qendër Tempullin Vishvanatha (Vishveshvara). Kompleksi tempullor konsiderohet një mikrokozmos i Varanasit, që nga ana tjetër konsiderohet si mikrokozmosi i universit. Tempulli ka përmasa të vogla dhe besimtarët duhet të kalojnë përmes një rrugice të ngushtë.[72] Kur futesh, është një shfaqje me njerëz që shtyjnë, shkelen dhe ndonjëherë kërkojnë me forcë që të bëjnë vetë një ofertë dhe të prekin lingën, që i pastron të gjithë mëkatet. Hinduistët, në mënyrë rutinë, presin 48 orë në radhë për të hyrë në tempull, veçanërisht gjatë ditëve të shenjta.[65] Duke qenë tempulli më i famshëm i Varanasit, ai vizitohet për ditë nga rreth 3000 besimtarë, por gjatë ditëve të veçanta numri mund ti tejkaloi 100 000 besimtarë.[78] Megjithëse interiori i tempullit nuk është i madh dhe i rafinuar, ai paraqet ajri të qetë, ideale për adhurim.[75] Brenda shenjtërores (sanctum sanctorum-i), në qendër të dyshemesë, qëndron 'jyotirlinga' e shenjtë, e vendosur në mes të një platforme katrore (yoni) prej argjendi solid.[79] Trungu i lingas është prej guri të zi të lëmuar me elemente kuarciti. Kjo 'lingë' e shenjtë, me diametër 90 cm dhe 60 cm. e lartë është fokusi kryesor përkushtimor në qytet.[67] Megjithatë, jyotirlinga origjinale nuk disponohet që nga koha e shkatërrimit të tempullit, pasi mendohet se ndodhet akoma në thellësi të pusit Jnana Vapi.[68] Fatkeqësisht edhe vendi fillestar ku gjendej Vishveshvara Jyothirlinga është i zhytur në mister për shkak të një kontroversie të turbullt mbi jyotirlingën origjinale të vetë-krijuar të Shivës Një pjesë e traditës mendon se linga origjinale e vetë-krijuar është Avimukteshvara Linga, e vendosur në oborrin e Tempullit Kashi Vishvanatha.[64] Megjithatë, besohet se yoni (bazamenti i lingës) është ai i tempullit të shekullit të XIII. Vishveshvara Linga simbolizon kolonën e flakës që lidh qiellin me tokën, ndërsa pusi i afërt Jnanavapi përfaqëson burimin zanafillor të ujit. Qyteti dhe koncepti i lingës së vetë-shfaqur është pothuajse i pandashëm, gjë që pasqyrohet në shivalinga të shumta të vendosura në çdo Ghat të Varanasit si kopje e Vishvanatha Lingës.[62] Hapësira midis Vishvanatha Lingës dhe Mahadeva Lingës, nën kube, përdoret si pagëzimore dhe në të qëndrojnë të varura deri në nëntë kambana. Porta kryesore e këtij tempulli është e veshur me argjend. Pelegrinët e spërkasin lingën me ujë të shenjtë (të lumit Gang përzier me qumësht), e mbulojnë atë me lule dhe gjethe bilve si dhe përkulen ta prekin atë me duart e tyre, ndërsa këndojnë vargjet e mantras së shenjtë. Ajria rrethuese e zonës së Tempullit Vishvanatha është e mbushur me adhurim dhe përkushtim që të lë mbresa të forta. Pamjet, tingujt dhe aromat e tempullit, thirrjet, këndimi dhe rënia e zileve, madje edhe shtytjet e turmës, të gjitha kontribuojnë në ajrinë e shenjtërisë. Tempulli Kashi Vishvanatha prodhon 1-2 tonë oferta në ditë, por që gjatë festave dhe muajve të shenjtë kjo sasi shkon në mbi 5-7 tonë në ditë.[80] Shumica e prasadeve (ofertave ushqimore), veshjeve dhe oferta të tjera të tilla u dhurohen të varfërve dhe nevojëtarëve.[60] Ndërsa pas një marrëveshjeje midis bordit të tempullit dhe një fermeri vendor ofertat e mbetura të bio-degradueshme si lulet, gjethet, qumështi, mjalti, arrakokosit etj. do të jepen për industrinë e plehërimit. Kështu mbi 1 ton oferta të përditshme, që hidheshin në Gang, do të shkojnë në një impiant të përpunimit të mbetjeve të bio-degradueshme, që do t’u shiten fermerëve sipas nevojave.[80]
Historia
Tempulli Kashi Vishvanatha ka qenë adhuruar si banesa shpirtërore e Shivës. Në historinë fetare indiane, Vishvanatha ose Vishveshvara Jyothirlinga ka një domethënie të jashtëzakonshme.[79] Gjithësesi, vendi i parë origjinal i Tempullit Vishveshvara ose Vishvanatha është një çështje historike për tu shqyrtuar. Tempulli Vishvanatha përmendet pothuajse në të gjithë tekstet puranike, duke përfshirë edhe seksionin Kashi Khanda të Skanda Puranas.[81] Një grup studiuesish mendojnë se meqë tempulli ka pësuar shkatërrime dhe rindërtime të ndryshme, është e papërshtatshme të flitet nëse tempulli është po aq i vjetër sa krijimi i qytetit të Kashit. Sipas miteve tempulli i Shivës u shkatërrua dhe rindërtua disa herë që prej zanafillës së tij, por përkrahë referencave mitologjike, Tempulli Kashi Vishvanatha u shkatërrua realisht disa herë nga pushtuesit dhe sunduesit myslimanë. Historia e tempujve të mëparshëm që bujtnin lingën e Vishvanathës është bërthama e historisë së Varanasit përgjatë një mijë viteve të fundit: një tregim i përsëritur shkatërrimi, përdhosjeje dhe rindërtimi. Qyteti i Varanasit ka qenë shkatërruar disa herë nga pushtuesit afganë, turq, mogulë etj.[73] Vetë tempulli ka qenë shkatërruar dhe rindërtuar mjaft herë përgjatë 800 vjetëve kaluar.[74] Ky tempull ka qenë ndërtuar dhe rrafshuar mjaft herë në historinë e tij. Vetëm midis viteve 1194 dhe 1670 tempulli u shkatërrua të paktën tre herë. Tashmë mbi rrënojat e vjetra të Tempullit Vishvanatha qëndrojnë dy xhami të ndryshme, njëra e ndërtuar në shekullin e XIII nga Razia Sultana dhe tjetra e ndërtuar në shekullin e XVII nga Aurangzebi. Disa studiues e çojnë datën e ndërtimit rreth vitit 490 të e.s.,[76] por të dhënat historike tregojnë se Tempulli i parë Kashi Vishvanatha duhet të jetë ndërtuar në vitet 500-508 të e.s., nën mbretërimin e Vainya Guptas së Dinastisë Gupta, një adhurues i Shivës, kohë që përkon me fuqizimin e Varanasit si qendër pelegrinazhi.[82] Megjithatë, të dhënat tregojnë se tempulli i shkatërruar për herë të parë nga Qutb-ud-din Aibak-u qe ndërtua në shek. e XI me gjasa nga Chandradeva i Dinastisë Gahadavala,[83] gjatë sundimit të të cilës Varanasi ishte në lulëzim. Varanasi, që ishte një vend i shenjtë pelegrinazhi për hindu, ishte shënjestër sulmesh nga ushtritë dhe sunduesit myslimanë.[84] Ushtria e Mohamed Ghorit, e komanduar nga Qutb-ud-din Aibak-u i shkatërroi tempujt e Varanasit në vitin 1194, kur mundi në betejë mbretin Jayachandra Gahadavala.[79][81] Më pas në vitin 1197, Varanasi ra përfundimisht në dorë të myslimanëve kur Qutb-ud-din Aibaku mundi mbretin e fundit Gahadavala, Harishchandran. Në vendin e rrënuar të tempullit Vishvanatha, Razia Sultana (1236-1240) ndërtoi Xhaminë Razia. Disa besojnë se tempulli u rindërtua përsëri 20 vjet më vonë, por nuk ekzistojnë të dhëna që ta mbështetësin një rindërtim kaq të hershëm. Nga shekulli i XIII, gjatë sundimit të Shamsuddin Iltumish-it (1211-1266), sulltani i Delhit, tempulli u rindërtua nga një tregtar guxharatas në vendin e sotëm të Avimukteshvarës. Besohet se ky tempull u shkatërrua po në shek. e XIII nga Bakhtiyar Khilji, për tu rindërtuar përsëri më vonë.[64] Megjithatë, ky tempulli besohet se u rishkatërrua në vitin 1351 nga Firuz Shah Tughlaq-u, sunduesi i Dinastisë Sharqi të Jaunpurit, që përktheu edhe shkrime të shenjta hindu në persisht dhe, megjithëse nuk ka të dhëna për rindërtimin e tij, thuhet se u shkatërrua përsëri në vitin 1448 nga Muhmud Shah Sharqi (1436-1458). Më vonë besohet se ai u rindërtua përsëri në pjesën perëndimore të këtij kompleksi, por, siç besohohet, u shkatërrua përsëri në vitin 1490, gjatë sundimit të Sikandar Lodit (1489-1517), që rishkatërroi shumicën e tempujve të rëndësishëm të Varanasit. Në këtë mënyrë Avimukteshvara e humbi popullariteti për tia lënë vendin Vishvanathës. Por për shkak të përkushtimit të besimtarëve hindu, vendi i pelegrinazhit së jyotirlingës vijoi të zhvillohej.[84] Gjatë sundimit të perandorit tolerant, mogul Akbar tempulli u rindërtua nga Raja Man Singh-u, por hindutë ortodoks e bojkotuan atë pasi ai kishte lejuar që mogulët të martoheshin me familjarë të tij.[67] Në vijim, në vitin 1585, me patronazhin e tregtarit të pasur të Varanasit, Raghunath Pandit (të njohur si Todara Mala, ministri i financave i oborrit të Akbarit), me mbështetjen e Akbarit, e rindërtoi tempullin në vendin e tij origjinal.[85] Ai përshtati në mënyrë të përpiktë planin bazë arkitekturor dhe strukturor të Tempullit Vishveshvara të rindërtuar në fundin e shekullit të XIII. Libri Tristhalisetu i Narayanabhattas (rreth vitit 1585) e përshkruan gjerësisht madhështinë e këtij tempulli. Në këtë tekst tregohet se gjatë pjesës më të madhe të jetës së tij, në Varanasi nuk kishte një tempull të rregullt të Vishvanathës.[86] Përveç kësaj, Akbari i dhuroi mjaft akre të fshatrave për tempullin, gjë që më vonë do të ndërpritej thelbësisht nën sundimin e Shah Jahanit (1628-1657). Megjithatë, në vitin 1669 Aurangzebi, perandori fanatik mogul do ta rishkatërronte përsëri dhe me mbetjet e tempullit origjinal, ndërtoi Xhaminë Gyanvapi,[87][88] me minare 71 m. të larta.[63] Kwto mbetje mund të shihen në punimin e stërholluar dhe rafinuar artistik të murit perëndimor, te themelet, kolonat dhe sidomos në pjesën e mbrapme të xhamisë,[89] që besohet se u lanë qëllimisht ashtu nga vetë perandori si paralajmërim dhe fyerje për ndjenjat hindu.[90] Vlen të përmendet se, veçanërisht nën mbrojtjen e sunduesve britanikë dhe marathas, Varanasi u pati një zhvillim domethënës. Në vitin 1742, sunduesi marathas Malhar Rao Holkar planifikonte ta shkatërronte xhaminë për të rindërtuar tempullin.[67][79] Megjithatë, plani i tij nuk u materializua, pjesërisht për shkak të ndërhyrjes së navabëve të Laknaut, që kontrollonin territorin.[91] Rreth vitit 1750, maharaxhai i Jaipurit porositi një shqyrtim të terrenit përreth sitit, me synimin e blerjes së tokës për të rindërtuar Tempullin.[92] Gjithësesi edhe plani i tij për rindërtimin e tempullit mbeti përpjekje.
Megjithë këto përpjekje, tempullin do ta ndërtonte më vonë, midis viteve 1776-1785, Ahilyabai Holkari, mbretëresha marathase e Mbretërisë Malwa (Indores), në vendin e tanishëm, pranë xhamisë, pak më tej vendit origjinal.[93][94] Ahilyabai Holkari, që ishte një besimtare e përkushtuar e Shivës dhe thuhet se tempulli u ndërtua pasi vetë Shiva e urdhëroi në ëndërr të ndërtonte një tempull në një distancë të vogël nga origjinali, që ishte zënë nga Xhamia Gyanvapi, pasi ai ishte ndotur.[83] Ajo kishte ardhur nw pushtet pasi burri, Khanderao Holkar iu vra në betejë dhe më pas i vdiq edhe vjehrri, Malhar Rao Holkar. Ahilyabai ndërmorri një program të gjerë ndërtimesh. Gjatë viteve 1833-1840, ajo ndërtoi kufirin rrethues të Pusit Gyanvapi, ghatet dhe tempuj të tjerë në Varanasi.[67][79] Në këtë mënyrë, Tempulli i tanishëm Vishvanatha ndodhet në vendin e tij të katërt, i zhvendosur dhe rindërtuar disa herë pas shkatërrimeve.
Për këtë tempull dhanë kontribute bujare shumë familje fisnike dhe dinasti të ndryshme indiane.[83] Në vitin shek. e XVIII, mbreti i atëhershëm i Kashit, Mansaram dhe djali i tij Belvant Singh ndërtuan shumë tempuj të tjerë në Varanasi.[84] Me porosinë e guvernatorit të përgjithshëm të Indisë, Warren Hastings në vitin 1785, kolektori i atëherëshëm mysliman i Varanasit, Ibrahim Khan, përballë Tempullit Vishvanatha ndërtoi Naubat Khanan e tempullit (vend-qëndrimi i muzikantëve dhe instrumenteve muzikore të tempullit).[60] Në vitin 1828, mbretëresha Baija Bai, e veja e mbretit marathas Daulat Rao Scindhia së Gwaliorit, ndërtoi një kolonadë me çati të ulët me mbi 40 kolona në territorin e pusit Gyan Vapi.[95] Në vitin 1839, rreth 50 vjet pas ndërtimit, Punjab Kesari (sunduesi i Punxhabit) i fuqishëm sikist i Lahores, Ranjit Singh dhuroi rreth 820 kg ar të pastër për mbulimin e dy kullave shikhara të tempullit.[96][97][98] Ndërsa kulla e tretë e mbetur, u programua të mbulohej me ar nga Ministria Kulturës dhe Çështjeve Fetare të Uttar Pradeshit.[81][99] Në vitin 1841, Dinastia Bhosale e Nagpurit dhuroi argjend për tempullin. Statuja prej guri 2.13 m e lartë e Demit Nandi, që qëndron në lindje të kolonadës u dhurua nga mbreti i Nepalit, i cili dhuroi edhe një kambanë të stërmadhe.[84] Ky tempull u rikonstruktua nga Maharani Khaneti, gruaja e Sudarshan Shah-ut në v. 1857.[100]
Tempulli menaxhohej nga një grup trashëgimtar panditësh (ose mahantë, priftërinj). Pas vdekjes së mahant Devi Dutt-it, mes pasuesve të tij shpërtheu një grindje. Në vitin 1900, kunati i tij pandit Visheshwar Dayal Tewari hapi një çështje gjyqësore, pas të cilës u bë kryeprifti i tempullit.[101] Më 28 janar 1983 tempulli u ble nga Qeveria e Uttar Pradeshit dhe që atëherë menaxhimi i tij iu besua Trustit të Tempullit Vishvanatha (Sri Kashi Vishwanath Mandir Nyas Parishad), me president Dr. Vibhuti Narayan Singh (ish mbreti i Kashit ose Kashi Naresh) dhe një komitet ekzekutiv me komisionerin divizional si kryetar.[71] Tempulli ndodhej në një zonë tepër të ngjeshur dhe së fundmi, për ti dhënë më tepër hapsirë besimtarëve u shkatërrua një grup muresh.[69] Në vitin 2012 tempulli u rikonstruktua i gjithi duke u veshur me ar, zona përreth tij u pastrua dhe u zgjerua dhe u zbukuruan faltoret më të vogla rreth tij. Qeveria e Uttar Pradeshit ka ndërmarr një program për të pastruar mjedisin e tempullit. Me projektin e shqyrtimit të mundësive të zgjerimit të rrugës dhe lirimit të hapsirës rreth tempullit u kontraktuar një arkitekt nga Varanasi. Qeveria e Uttar Pradeshit bëri shpronësimin e nëntë ndërtesave dhe komplekseve të identifikuara përgjatë itinerarit, për ti prishur që të bëhej zgjerimi i rrugës.[102] Gjithashtu përveç mbulimit me ar të kupolës së kullës kryesore, u mbulua gjithashtu me ar edhe pjesa e poshtme e kullës së Tempullit Vishvanatha si dhe kullat e tempujve Sri Bhuwaneshwar, Sri Tarakeshwar dhe Sri Dhandapani. Është llogaritur se për realizimin e projektit u nevojitën 19 kg ar dhe 4 000 kg bakër. Bordi i tempullit planifikon që më vonë të zbukuroi edhe tempujt e vegjël të Kala Bhairavës, Avimukteshwarës, Vishnut, Vinayakës, Sanishwarës, Virupakshës dhe Virupakshi Gaurit.[102]
Arkitektura
Tempulli Kashi Vishvanatha ka një popullaritet të jashtëzakonshëm në të gjithë Indinë. Në fakt stili arkitekturor i shumë tempujve indianë është frymëzuar nga ky tempull. Por megjithë famën e tij, tempulli i tanishëm nuk ka asgjë nga madhështia arkitekturore dhe lashtësia e tempujve klasikë indianë në Orissa ose në Indinë Jugore. Tempulli i tanishëm gjendet i ngjeshur në zonën Vishvanatha Gali në brendësi të Varanasit, e cila wshtw e 'endur' dendur dhe veçoritë e tij arkitekturore janë të fshehura nga shikimi mbrapa kompleksit të mureve. Struktura tempullore përfaqëson stilin e lashtë indian të arkitekturës.[79] Tempulli Kashi Vishvanatha është i vendosur në mes të një katërkëndëshi të mbuluar me çati, në një sipërfaqe prej 4.65 m2. Struktura tempullore në thelb përbëhet nga tre pjesë të veçanta: tre kullat me kupla të vendosura në këndet e tempullit. E para është kulla e praruar majëzore e Kashi Vishvanathës, në këndin jug-lindor me një lartësi 15.5 metrash, e dyta ëshë një kullë e madhe e praruar dhe e treta është kulla po e artë e Mahadevës, në krye të së cilës qëndron një trident me një flamur.[67] Tre kullat tempullore të ndërtuara nga Ahilyabai Holkari, kanë kupola të hijshme por vlen të veçohet kupola në formë bulbore mbi sallën kryesore. Ajo u ndërtua në stilin e zambakut të përmbysur të Arkitekturës Mogule duke u mbuluar me bakër, që më vonë do të mbulohej me ar ashtu si dhe të tjerat. Kulla 15.5 metra e lartë, e veshur me ar dhe e skalitur me skulptura është një tërheqja kryesore e tempullit. Idhujt e hyjnive hindu dhe shkrimet përreth janë skalitur me argjend.[103] Për arsye se tempulli në tërësi ka tre kulla të mbuluara me ar të pastër njihet edhe si Tempulli i Artë.[62] Tempulli ka ngjashmëri edhe me Tempullin e Artë të Amritsarit. Tempulli Vishvanatha përbëhet nga një sallë mandapa dhe një shenjtërore garbhagriha, përkrahë shumë faltoreve dytësore.[75] Sabhagurha (salla e mbledhjes) që shtrihet dhe të çon drejt garbhagrihas (shenjtërores) është një tërheqje interesante në brendësi të tempullit.
- Tempulli i mëparshëm
Mbetje të rëndësishme të tempullit tw shkatwrruar nga Aurangzebi u përdorën për ndërtimin e një pjese të madhe të murit perëndimor të xhamisë që i zuri vendin tempullit. Këto mbetjet mund të shihen te themelet, kolonat dhe në pjesën e mbrapme të xhamisë, tregojnë punimesh artistike shumë të stërholluara.[67][75] Një pamje e afërt e modelit të rrënojave të tempullit tregon karakterin e përzier dhe e kompozuar në stilin Xhainist dhe hindu.
Xhamia Gyanvapi, e skicuar si Tempulli i Vishveshvurit në 1834 nga James Prinsep
Plani i Tempullit të Lashtë Vishveshvur, nga James Prinsep[104]
Literatura puranike e përshkruan hollësisht Tempullin Kashi Vishveshvara të shekullit të XIII, veçanërisht planin e tij arkitekturor duke e quajtur Tempulli Moksha Lakshmivilasa. Tempulli kishte pesë mandapa (pavjone) në katër drejtimet dhe për më tepër një në qendër, që shërbente si shenjtërorja e Vishveshvarës. Orientimi drejtimor u ndoq në mënyrë të përpiktë në ndërtim. Nga lindja në veri katër mandapat ishin Jnana (“dituria”), Mukti (“çlirimi”), Shringara (“bukuria”) dhe Aishvarya (“begatia”). Në katër drejtimet kardinale ndodheshin faltoret e katër hyjnive ndihmëse, Tarakeshvara (në jug-lindje), Dandapani (jug-perëndim), Ganesha (veri-perëndim) dhe Bhairava (veri-lindje). Hyrja kryesore është në perëndim. Struktura e tempullit është e përbërë nga tre pjesë: e para përfshin një kullë shikhara mbi tempullin e Vishvanathës ose Mahadevës; e dyta është kupola prej ari dhe e treta është majëza prej ari mbi kullë që mban një flamur dhe një trident. Sipas strukturës tempulli ka një sabha gurha ose sallë kongregacioni që të çon te shenjtërorja garbhagriha. Plani i themeleve të tempullit të lashtë të Vishveshvaras u rindërtua nga James Prinsep në vitin 1831. Tempulli kryesor ishte katror; çdo anë ishte 108 këmbë (32.92 m) i ndarë në 27 rrjeta (pada) në një përmasë. Në të vërtetë ekzistojnë vetëm 26 rrjeta, por një rrjet shtesë u rregullua për ta bërë kozmogramën reale në simbologjinë numerike. Në lidhje me planin katror, Malville ka komentuar se: “katrori mbron brendësinë dhe mund të përfaqësoi gjithashtu rrugëtimin ekliptik dhe ciklik të diellit si matës i kohë”.[105] Faltorja qendrore që qëndron në qendër ishte gjithashtu një katror prej 64 (8 x 8) rrjetash, ku secila rrjet ishte 16 këmbë2 (1.49 m.2). Kjo është një formë e manduka mandalas, në qendër të së cilës ishte linga kryesore, simboli i Shivës që qëndron në një ujëmbledhës dekorativ. “Këndet e tij janë në të njëjtën kohë këndet e kontureve të jashtme të qelizës”.[106] Bashkangjitur me shenjtëroren qendrore, kishte katër paradhoma (mandapa) që përputhen me Jnanan (diturinë), Muktin (çlirimin), Shringaran (dekorimin) dhe Aishvaryan (lavdinë), që përfaqësojnë përkatësisht lindjen, jugun, perëndimin dhe veriun.[107] Secila nga mandapat ka një shtrirje prej 16 x 16 këmbësh (16 rrjetash). Shenjtëroja e brendshme përfaqëson formën e parë rrethore, ndërsa katër mandapat kardinale përfaqësojnë rrethin e dytë dhe kardinalitetin. Në nivelin e tretë në pjesën tjetër të katër drejtimeve kardinale, gjenden katër faltore dytësore ndihmëse, secila me një sipërfaqe prej 9 rrjetash (12 x 12 këmbë) që përputhet me Tarakeshvaran (jug-lindja), Dandapanin (jug-perëndimin), Ganeshën (veri-perëndimin) dhe Bhairavën (veri-lindja). I gjithë tempulli në formën e plotë duhet të ketë patur një grup të mahnitshëm prej nëntë kullëzash. Lartësia zvogëlohej nga qendra në drejtim të jashtëm në raportin 16, 8 dhe 6, siç mund të kuptohet nga plani i terrenit. Kjo mënyrë, mandala-rrjet që përbëhet përkatësisht nga 64, 16 dhe 9, së bashku pasqyron gjeometrinë e shenjtë. Katër rrejtat kryesore drejtimore të 16, secila është ndarë në 64 në qendër. Përveç kësaj, mandapa ndihmëse, kishte gjithashtu tetë dhoma më tempër me rrjeta-9-she; ku numri i tyre arrinte kështu 12. Ky është i krahasueshëm me 9 x 12 = 108. Në tërësi, i llogaritur në këtë mënyrë: [(16 x 4) + 64 + {(9 x 4) + (9 x 8)}], numri përfundimtar arrin në 236. Simboli i rrethit të trefishtë formohej mbi bazën e një kornize rrjetash që thelbësisht përfaqësonte tre botët apo mbretëritë mitike, duke simbolizuar pushtetin e Shivës si kontrolluesin e tre botëve, tokës, atmosferës dhe qiellit apo parajsës.[108] Në llogaritjet klasike indiane që kanë të bëjnë me ndërtimin e një tempulli dhe karakteristikat e tij, numri i plotë merej si baza e pjesës tjetër si mjet përcaktimin.[109] Duke ndjekur këtë parim, Tempulli Vishveshvara mund të vendoset në atë shkallë. Tempulli u ndërtua mbi një plan navaratna, d.m.th. me nënë kullëza së bashku duke përshfirë edhe kullëzën më të lartë qendrore (39m e lartë). Kullëzat këndore ishin rreth 14.6 m të larta dhe ato mbi mandapa ishin 19.5 m.[110] Plani kryesor i themeleve regjistronte një seri prej 676 rrjetash, padash (26 x 26), ku secila rrjet ishte 4 këmbë x 4 këmbë. Përveç kësaj, në secilin nga katër zgjatimet këndore, ndodheshin gjatë rrjeta të tilla. Për më tepër, shtatë rrjetat ishin gjithashtu në katër pjesët drejtimore. Kështu në tërësi, numri arrinte 728. Me një rregullim të vogël të 1, numri arrinte 729, që simbolizonte shumën e 27 x 27 (asterismat hënorë), dmth. takimi i një makrokozmosi me një mikrokozmos, një kozmogram. Planimetria e lashtë e Tempullit Vishvanatha mund të provohet me strukturën gjeometrike. Ekzistonin tre rrathë bazë që ishin përfaqësues të tre fazave të jetës (lindja, lulëzimi dhe vdekja - dhe - rilindja), që përputhen më tej me tre botët mitike (lokat), toka, qielli dhe parajsa, dhe tre fazat e kohës (kala) – koha e shkuar, e tashme dhe e ardhme. Trefishimi i formës gjeometrike bashkohet në modelin katror. Katër dhomat kardinale ishin mes dy rrathëve të jashtëm në hapsirën këndore prej 37°, duke dhënë kështu 37 x 4 = 148°. Katër dhomat drejtimore ishin në hapsirën këndore prej 53°, duke dhënë kështu 53 x 4 = 212°. Në këtë mënyrë, në fundi, ata mbulojnë të 360 gradët e një rrethi. Kjo llogaritje sugjeron se tempulli ishte planifikuar mbi bazën e një rrjeti, hapsire këndore dhe rrjetave të lidhura.[111] Struktura e trefishimit ka një lidhje të ngushtë me Shivën: tre sytë, tridenti, kontrollimi i tre botëve dhe mjaft triada të tilla simetrike. Theksi i Stella Kramrisch është tërheqës në këtë kontekst: “Tempulli indian, një zhvillim i harlisur në pamje të parë të rastësisht dhe forma të panumërta ... nuk e humb kurr kontrollin mbi pasurinë e tij ekstravagante.... Ai vizualizon forcën kozmike që krijon forma të panumërta dhe këto janë një e tërë dhe pa të paktën një nga to harmonia e përbotshme do të ishte e paplotë”.[112] Ky kuptim intuitiv është vërtetuar nga planimetria e shenjtë e Tempullit të lashtë Vishveshvara. Në fakt, tempulli ishte përfaqësimi i njëmendët e Purushas (“qenia zanafillore”) dhe ishte gjithashtu një numër përkujtues i koncepteve kozmologjike.[113]
Domethënia
Në Varanasi, më shumë se ghatet apo edhe Gangu, fokusi përkushtimor mbetet jyotirlinga e vendosur në Tempullin Kashi Vishvanatha.[83] Ai është pika më e shenjtë në qytet.[73] Rëndësia e Tempullit Kashi Vishvanatha në Hinduizëm është e jashtëzakonshme. Ai është qendra e besimit për miliona hindu, si një nga tempujt më të shenjtë në Indi. Ai është tempulli më i adhuruar i Shivës në Indi dhe sipas Adhurimi i këtij tempulli zë rolin qendror në Filozofinë e Sektit Shaivist prej kohësh.[71] Tempulli e ka të ngulitur rëndësinë e tij në shkrimet e vjetra indiane që prej kohësh të shumë të hershme.[68] Tempulli i Shivës përmendet në literaturën puranike përfshirë edhe seksionin Kashi Khanda të Skanda Puranas.[76] Rëndësia e këtij tempulli qëndron në faktin se ai bart një nga dymbëdhjetë jyotirlingat (lingat e dritës) të Shivës, i vendosur në bregun perëndimor të Gangut.[60][114] Jyotirlinga Vishvanatha ose Vishveshvara në Tempullin Kashi Vishvanatha ka një rëndësi të jashtëzakonshme në historinë fetare të Indisë.[79] Kashi Vishvanatha është më e shquara nga të 12-ta jyotirlingat dhe quhet mbreti i jyotirlingave.[83] Në Hinduizëm besohet se një darshan (përjetim pamor i hyjnores) i thjeshtë i Jyotirlingas është një përvojë shpirt-pastruese që të ndryshon jetën duke bërë të ndihesh i ngritur shpirtërisht për në rrugën e diturisë dhe përkushtimit shpirtëror (bhakti).[73] Një darshan i vetëm i Vishveshvara Jyotirlingas konisderohet si bekues me të gjitha virtytet e përvetësuara nga darshani i gjithë jyotirlingave të tjera, të shpërndara në pjesë të ndryshme të Indisë.[67] Jyotirlinga përfaqëson natyrën pa fillim dhe pa fund të Shivës. Idhulli kryesues i tempullit është Vishvanatha, epitet i Shivës që do të thotë Sunduesi i Universit.[71] Forma jo antropomorfe e Shivës, linga, përfaqëson bashkimin e tre gjendjeve të universit, Srishti (evolucioni), Stithi (ekzistenca) dhe Samhara (involucioni) që punojnë në një proces ciklik në pafundësi. Të gjitha këto gjendje kontrollohen nga triniteti që përfshinë Brahman si krijues, Vishnun si konservues dhe Shivën si shkatërrues. Shiva duke qenë i fundit që e përmbush ciklin duke nisur një cikël të ri, quhet edhe Mahadeo ose Mahadev, që do të thotë Hyjnia Sipërore. Thuhet se Kashi Vishvanatha ka mantran e shpëtimit dhe ata që jetojnë në Kashi marrin aarth (që d.t.th. jetë), dharma (ligjshmëri), karma (aftësi për të vepruar lirisht) dhe moksha (shpëtim).[103]
Tempulli Kashi Vishvanatha është i rrënjosur thellë në botëkuptimin hindu dhe ka qenë një mishërim i gjallë i traditave dhe vlerave të larta shpirtërore që janë trashëguar prej lashtësisë. Tempulli Kashi Vishvanatha ka qenë një pikturë e gjallë e traditave kulturore dhe vlerave të më të larta shpirtërore prej kohësh të qëmotshme.[63] Vendi në vetëvete është një tërheqje e rëndësishme për turistët dhe pelegrinët. Tempullin Kashi Vishvanatha, si një nga vendet më të rëndësishme të adhurimit hindu, e kanë vizituar shumica e shenjtëve të rëndësishëm hindu, si Goswami Tulsidasi, Swami Vivekananda, Adi Sankaracharya, Gurunanak Devi, Swami Dayananad Saraswati, Ramakrishna Paramhansa dhe mjaft personalitete të tjera shpirtërore.[81] Siç përmendet në shkrimet e lashta indiane, një banjë në lumin Gang bashkë me 'darshanin' e Vishvanatha lingës konsiderohen si dy mënyrat kryesore për të arritur shpëtimin ('moksha').[114] Kështu, sipas traditës popullore, njerëz nga i gjithë vendi, përpiqen ta vizitojnë tempullin të paktën një herë në jetën e tyre. Mbetjet (hiri) e të afërmve të kremuar në Ghatin Manikarnika, ku bën pjesë edhe tempulli, hidhen në Gang si një mënyrë që ndihmon në arritjen e shpëtimit.[103] Besohet se besimtarët e vërtetë të Shivës çlirohen nga cikli torturues i lindjes, vdekjes dhe rimishërimit dhe bashkohen drejtpërdrejt me të.[71] Njerëzit besojnë se ata që shkojnë për të vdekur aty, e arrijnë çlirimin pasi vetë Shiva u reciton në veshë Mantran çliruese Tarak dhe i merr me vete në banesën e tij në Malin e shenjtë Kailash në vend që të merret nga Yama, zoti i vdekjes.[75] Kjo pasi Shiva vetë konsiderohet simbol i vdekjes dhe shkatërrimit për evoluimin shpirtëror të njerëzimit. Ai që i lutet dhe e adhuron me përkushtim Vishveshvarën i plotëson të gjitha dëshirat e tij, ndërsa ai që e reciton emrat e tij do të arrijë të gjithë sidhët dhe në fund çlirohet.[79][83] Tempulli Kashi Vishvanatha llogaritet mes tempujve më të vizituar hindu, besimtarë të panumërt dhe vizitorë të tjerë vijnë këtu çdo vit, jo vetëm nga India por e gjithë bota.[60] Ai është gjithmonë i zënë nga turma të panumërta besimtarësh që kërkojnë paqen shpirtërore nëpërmjet darshanit të jyotirlingës, që mundëson çlirimin nga të gjitha lidhjet e mayas si dhe koklavitjet e pashtershme të botës.[73] Tempulli frekuentohet përditëshmërisht nga 3000 besimtarë, ndërsa gjatë kohëve të caktuara numri i tejkalon 100 000-ët, bile thuhet se mund të arrijë edhe një milion.[67] Për realizimin e abhishekës së jyotirlingës me ujin e Gangut, tempulli vizitohet nga mijëra pelegrinë.[75] Bordi i tempullit bashkë me administratën e distriktit kanë vendosur një kod veshjeje për turistët që dëshirojnë të hyjnë në tempull, për të shmangur lëndimin e ndjenjave të besimtarëve që nuk e vlerësojnë hyrjen e të huajve me të shkurtra dhe veshje ekstravagante.[115] Turistet femra që duan të vizitojnë tempullin detyrohen të veshin një sari. Veshja tradicionale do tu ofrohet atyre "falas" pranë kontrollit të biletave jashtë tempullit duke i rimarr pas vizitës. Gjithësesi, kodi i veshjes do të zbatohet vetëm për ata që hyjnë në shenjtërore, ndërsa turistët me veshje të shkurtra nuk do të ndalohen të vërdallosen në kompleks duke vërejtur bukurinë arktitekturore të tempullit.[115]
Tempulli i Ri Vishvanatha
Tempulli i Ri Vishwanath (në gjuhën hindi: श्री विश्वनाथ मंदिर), Mandiri i Ri Vishvanatha ose Mandiri i Ri Birla është një nga tërheqjet më të rëndësishme të Varanasit. I themeluar nga Raja Birla i Familjes Birla, një nga familjet më të mëdha industrialiste në Indi, u ndërtua si një kopje e Tempullit të vjetër Kashi Vishvanatha. Tempulli është projektuar nga Madan Mohan Malaviya (themeluesi i Banaras Hindu University – BHU), si pjesë e kampusit të BHU-së dhe përfaqëson ripërtëritjen kombëtare të Indisë. Tempulli është i hapur për të gjitha kastat dhe besimet. Në kampusin e tij ndodhen nëntë tempuj, ku përfshihen Vishvanathji (Shiva lingami), Natarajji, Mata Parvatiji, Ganesji, Mata Saraswatiji, Panchmukhi Mahadevi, Hanumanji dhe Nandiji. Tempulli gjendet në kampusin e Benaras Hindu University dhe i është kushtuar adhurimit të perëndisë hindu Shiva dhe në të ndodhen idhujt e Shivës dhe Lakshmi Narayanjit. Mandiri i Ri Shri Vishvanatha ka kullën tempullore (shikhara) më të lartë në botë.[116][117][118][119][120][121]
Historia
Në vitet 1930, Madan Mohan Malaviya planifikoi të kopjonte Tempullin Shri Kashi Vishvanath në kampusin e Benaras Hindu University. Familja Birla ndërmori ndërtimin dhe themelimin u nis në mars të vitit 1931. Tempulli u përfundua në vitin 1966.[116][117][118][119][120][121] Ndërtimi i Tempullit të Ri Vishvanatha nga Birla Group of Industries kërkoi tridhjetë e pesë vjet për tu përfunduar (1931-1966). Tempulli është një nga më të lartit në Indi dhe kulla e tij (Shikhara) është më e larta në botë, madje edhe më e lartë se Qutub Minar në New Delhi. Lartësia e përgjithshme e tempullit është 77 metra. Projekti i tempullit u frymëzua nga Tempulli Kashi Vishvanatha dhe është bërë kryesisht prej mermeri.
Përshkrimi
Tempulli i Ri Vishwanath, megjithëse është një tempull kushtuar Shivës, përbëhet nga nëntë tempuj brenda kompleksit dhe është i hapur për të gjitha kastat, fetë dhe besimet. Tempulli i Shivës ndodhet në katin përdhes, ndërsa tempujt e Lakshmi Narayanit dhe Durgës janë në katin e parë. Tempujt e tjerë brenda Tempullit të Ri Shri Vishvanath janë ata të Natarajas, Mata Parvatit, Ganeshës, Panchmukhi Mahadevit, Hanumanit, Saraswatit dhe Nandit. Muret e brendshme prej mermeri të tempullit janë të mbushur me ilustrime dhe tekste të Bhagavad Gitas dhe shkrimeve të shenjta hindu.[116][117][118][119][120][121] Mandiri Shri Vishvanatha gjendet 1.7 kilometra në jug-perëndim të hyrjes kryesore të kampusit të Benaras Hindu University, 3.3 kilometra në jug-perëndim të Mandirit të Durgës, 7 kilometra në jug-perëndim të Tempullit Shri Kashi Vishvanath dhe 9 kilometra në jug të Stacionit Hekurudhor të Varanasit në koordinatat 25.266034°N 82.987847°E. Tempulli është shumë i ngarkuar përditë por në disa raste të veçanta ai bëhet tejet i mbushur nga besimtarë nga India ashtu si dhe nga vende të tjera.
Tempulli Kala Bhairava
Tempulli Kala Bhairava (në gjuhën hindi: काल भैरव मंदिर) është një nga tempujt më të vjetër të Shivës në Varanasi. Ai i kushtohet Kala Bhairavas, kotvalit (kryepolicit) hyjnor të Varanasit. I shtrirë në një sipërfaqe prej 400 m2 (0.04 ha) me raportin 16 m. x 25 m. pranë zyrës kryesore postare të Varanasit në K-32/22 Bharonath, Vishveshvar Ganj, në koordinatat 25°19′3.52″N 82°58′26.09″E, ky tempull ka rëndësi të madhe historike dhe kulturore, veçanërisht mes banorëve të Varanasit. Ai konsiderohet si tempulli më i vjetër dhe një nga më interesantët në Varanasi. Seksioni i qytetit në të cilin gjendet tempulli i Kala Bhairavës është i njohur si Kotvalpuri. Për në tempull mund të shkohet si nëpërmjet kryqëzimit Vishveshvar Ganj, ashtu dhe nëpërmjet parkut Maidagin.
Përshkrimi
Tempulli Kala Bhairava gjendet në një largësi prej 6 km nga stacioni hekurudhor i kazermës së Varanasit, pranë zyrës kryesore postare, në Vishveshvar Ganj, midis parkut Maidagin dhe rrugicës Chaukhamba e zonës Bhaironath, 1 km në lindje të Tempullit Kashi Vishvanatha, në Varanasi.[122] Duke hyrë nga rruga, nëpërmjet një porte që ruhet nga qeni transportues i Bhairavës, gjendet një kopësht i bukur, në qendër të të cilit ndodhet faltorja kryesore e Bhairavës. Në anën jugore jashtë kopështit katërkëndësh të kompleksit ndodhet një faltore e vjetër, që bart shumë idhuj, një ndër të cilët është dhe vetë Bhaironathi. Në këtë tempull ka statuja të tjera mes të cilave, ajo e Shivës, Ganeshës dhe Surajnarayanit. Imazhi pjesërisht i shkatërruar i Dandapanit (“kolona e ndëshkimit”) më vonë është rivendosur në pjesën e mbrapme të këtij tempulli dhe iu dha emri “Kshetrapala Bhairava”, ‘Bhairava që mbron territorin’. Në këtë zonë ndodhen gjithashtu edhe faltoret dhe imazhet e Kaleshvaras dhe Mahakalas, të përfaqësues të “vdekjes”. Kjo zonë simbolizon fuqinë e shenjtë të vdekjes të kontrolluar nga Shiva. Në këtë mënyrë edhe qyteti është mbiquajtur “Qyteti i Vdekjes së Mirë”. Në derën e mbrapme të tempullit ndodhet një shtatore e Kshetrapal Bhairavës.[122][123][124] Duke kryer një ecje rituale circumambulacioni përreth kompleksit të tempullit, mund të shihen një grup faltoresh dytësore të Devit, Hanumanit, Krishnas dhe Radhas, Parvatit dhe Ganeshës. Më interesante është një pllakatë e madhe e “Nëntë Planeteve” (Navagraha), ku mbi çdo shtëpi planetare të zodiakut të të cilës ndodhet paraqitja dhe altari indiavidual. Tempulli Kala Bhairava është i skalitur në mënyrë të bukur. I gjithë tempulli është i ngjyrosur në portokalli. Baza e tempullit është ndërtuar me gurë të thjeshtë në tre anë. Kulla tërheqëse e tempullit është mjaft e lartë. Ajo është e rrethuar nga shumë kupola të vogla, që ngrihen në seri njëra pas tjetrës deri te kupolën e sipërme që është e praruar. Përballë faltores kryesore ndodhet një verandë, që mbahet nga kolona dhe është dekoruar me piktura dhe skalitje sipas Stilit të Arkitekturës Hindu. Dera e hyrjes së tempullit është në krahun verior. Muri në të gjitha anët e derës, që të çon në ndërtesë, është i dekoruar me piktura. Pragu i faltores ruhet nga dy idhuj, të njohur si 'dvarpalesvara'. Vetë dera është skalitur dhe zbukuruar mjeshtërisht. Në brendësi të faltores ndodhet një dhomë e vogël. Në anën tjetër është vendosur një faltore e vogël prej bakri. Pranë murit, në këmbë, mund të shihet arma e hyjnisë, tridenti me thumbat e tij, e ngjyrosur me të kuqe. Në shenjtëroren e brendshme të tempullit, në anën e djathtë të hyrjes, ndodhet një statujë e idhullit Kala Bhairava. Statuja rreth 1.22 m e lartë është prej guri, por me fytyrë argjendi, me trup të bëshëm, e ngjyrosur me blu të zënë, me katër krahë në një pozicion grotesk duke mbajtur një trident. Për vizitorët e dukshme përmes derës së shenjtërores është vetëm fytyra e dekoruar me lule e idhullit. Pjesa tjetër e statujës është e mbuluar me një rrobë. Mbrapa statujës së zbukuruar me kurora lulesh, ndodhet figura e një qeni, që është transportuesi i tij. Në anën e majtë të hyrjes ndodhet një tjetër statujë e stërmadhe qeni, mbi të cilën ndodhen dhjetë piktura të vogla, që paraqesin dhjetë avatarët e Vishnut. Përballë idhullit ndodhen tre kambana të varura. Një fener i vogël mbahet gjithmonë ndezur. Një prift ulet në afërsi dhe vendos një lloj pudre e përhimtë (kundi) në ballin e adhuruesve. Një tjetër prift rri i ulur pranë tempullit me një kopan të bërë prej pendësh palloi në dorë, me të cilin çokit lehtësisht kokat e besimtarëve që hyjnë.
Historia
Data e saktë e ndërtimit të Tempullit Kala Bhairava është e panjohur, por mendohet se u ndërtua në mesin e shekullit të XVII.[122][123][124] Ky tempull është një shembull i paraqitjes hapsinore të tempullit të lashtë të Kala Bhairavas. Miti i formës së tmerrshme të Shivës, të quajtur Bhairava, daton që nga shekulli i VI-VII. Gjatë periudhës së shkatërrimit të parë në fundin e shekullit të XII shumë nga tempujt u humbën dhe më vonë të rikonstruktuar në sitet e historisë së regjistruar dhe lidhjes mitologjike në përshtatje me mitin e imazhit të humbur. Në mënyrë të ngjashme, kur tempulli i Bhairavas u humb, në sitin e Bhairaveshvaras u ndërtua Tempulli i Kala Bhairavas. Strukturën e tanishme e ndërtoi mbreti marathas Bajirao Peshva i II (1796-1851) në vitin 1817, që e ndërtoi atë në sitin e tempullit të vjetër; kjo është regjistruar në një mbishkrim në gurë në murin e mbrapëm të oborrit të brendshëm. Për shumë shekuj ky tempull ishte një qendër shpirtërore në Varanasi për asketikët më të rreptë të Shivës, "kapalikat" ose "mbajtësit e kafkave" dhe pasardhësit e tyre më të vonë, gorakhnathët. Sot, gjithësesi, tempulli nuk është zotërimi ekskluziv i këtyre yogive të skajshëm, por është i tuteluar nga familjarë të zakonshëm për bekimet e tij mbrojtëse. Megjithëse ky tempull është popullor dhe i dashur mes atyre që jetojnë nën ndikimin e tij në rrethinat e seksionit Kotvalpuri të qytetit, sot nuk është një ndalesë e detyrueshme për pelegrinët. Përgjithësisht njerëzit bëjnë darshanin e Tempullit Vishvanatha dhe Annapurna dhe ikin.
Domethënia dhe traditat fetare
Kala Bhairava, "Terrori i Zi", është “forma e frikshme” e Shivës i njohur në mënyrë popullore si “kryepolici hyjnor i Varanasit”. 'Kala' do të thotë si 'vdekje' ashtu dhe 'fat', përveç kuptimit i zi. Ai është 'i ziu', i cili në Varanasi merr funksionet e zotit të vdekjes. Vetë Vdekja thuhet se ka frikë nga Kala Bhairava. Ai ushtron autoritetin hyjnor nën tutelën e padronit të tij hyjnor, Vishvanathas, si mbi njerëzit ashtu dhe mbi zotat në Varanasi dhe rrethinat e tij deri në rrugën Panchakroshi. Hyjnia besohet se është urdhëruar nga Vishvanatha ta mbaj qytetin e shenjtë të Varanasit të pastër nga shpirtrat dhe personat e këqij. Ai i pengon ata të hyjnë në qytet ose nëse i gjen brenda i dëbon. Ai mban një kurorë kafkash dhe një kopan me pendë palloi. Besohet se pa lejen e tij askush nuk mund të qëndroi në Varanasi. Shiva e caktoi Bhairavan të ishte krye-zyrtari i drejtësisë brenda qytetit të shenjtë. Vahana (transportuesi) i Bhairavës është një qen. Kala Bhairava besohet se është Kotvali i Varanasit dhe çdokush që do të jetoi në Varanasi duhet të marr lejen e tij për të jetuar në qytet. Ai besohet se është edhe Kotvali i "Sati pindit” dhe pa lejen e tij askush nuk mund ta preki "Sati pindin". Kala Bhairava i mbron besimtarët nga të gjitha problemet.[122][123][124] Bhairava adhurohet për mbrojtjen, pastrimin, shëndetin dhe mirëqenien, por jo për çlirimin e mokshas. Të vjetrit në Varanasi besojnë se kurdo që banorët e Kashit ikin nga qyteti për një udhëtim të shkurtër, ata adhurojnë Kala Bhairavën (duke marrë lejen e tij) dhe me rikthimin në Varanasi adhurojnë përsëri Kala Bhairavën. Besohet se nëse ai inatoset me dikë, personi nuk mund të iki nga Varanasi për të gjithë jetën e tij.[125] Megjithëse ky tempull është popullor dhe i dashur midis atyre që jetojnë nën ndikimin e tij në zonën Kotwalpuri të qytetit, ai tashmë nuk është një ndalesë e detyrueshme për pelegrinët. Tempujt dhe faltoret e Kala Bhairavës janë të pranishëm pranë shumicës së tempujve Jyotirlinga, dymbëdhjetë tempujt e shenjtë të Shivës, duke përfshirë Tempullin Kashi Vishvanatha në Varanasi, ku adhurohet kryesisht nga sektet Kapalika dhe Aghori të Shaivizmit. Tempujt e Kala Bhairavas mund të gjenden edhe pranë Shakti Pithave, pasi besohet se Shiva i cakton detyrën e ruajtjes së 51/52 Shakti Pithave një Bhairave të caktuar. Si i tillë besohet se janë 51/52 forma të Bhairavës, që konsiderohen manifestime të vetë Shivës. Në Varanasi ndodhen edhe nëntë tempuj të tjerë të Bhairavës.[125] Në këtë tempull celebrohen festat e Rudrakshas, Shringarit, Annakutit dhe Bhairava Ashtamit, Dita e Bhairava Ashtamit (dita e tetë pas Purnimas) në muajin e Margashirshas është një ditë e rëndësishme për adhurimin e Kala Bhairavës. Ditët e diela, të marta, Ashtami dhe Chaturdasi konsiderohen shumë të rëndësishme për adhurimin e Kala Bhairavës. Një person që kryen cirkumambulacionin përreth Kala Bhairavës tetë herë çlirohet nga të gjitha mëkatet e kryera. Një besimtar që e adhuron Kala Bhairavën për gjashtë muaj arrin të gjitha tipet e siddhit.[126] E gjithë atmosfera në Tempullin Kala Bhairava mes recitimit të mantrave është magjepsëse.[127]
Tempulli Mrityunjay Mahadev
Tempulli Mrityunjay Mahadev (në në gjuhën hindi: मृत्युंजय महादेव मंदिर) është një tempull hindu kushtuar Mahadevit (epitet i Shivës) me rëndësi historike dhe kulturore në Varanasi.[128][129][130][131] 'Mrityunjay Mahadev' do të thotë “zoti që triumfon mbi vdekjen”, ku fjala 'mrityu' do të thotë vdekje, ndërsa 'jay' fitore. Tempulli Mrityunjay Mahadev është i vendosur midis rrugës Daranagari dhe Tempullit Kala Bhairava pranë Tempullit Kala Bhairava, Vishveshvarganj, Vriddha Kal, K52/39, në koordinatat 25.317645°N 82.973914°E në Varanasi. Tempulli ndodhet 2 km larg stacionit hekurudhor të qytetit, 1.7 km në perëndim të Ghatit Gola, 1.1 km në veri të Ghatit Pancha Ganga dhe 500 m. në jug-lindje të Kotwalit.[132] Në pjesën e mbrapme të këtij kompleksi ndodhet një pus i vjetër, i quajtur 'Kalodak Kupa' që ka rëndësi të madhe fetare. Uji i tij thuhet se është një përzierje e mjaft rrjedhave nëntokësore që besohet se shërojnë të gjitha sëmundjet. Sipas një legjende rreth pusit thuhet se Dhanvantari, Zoti i Mjeksisë Ayurveda, avatari i Vishnut, ka hedhur në të të gjitha barnat e tij duke i dhënë pusit fuqi shëruese magjike.[128][130] Mrityunjayeshvar Linga është në afërsi të Kaleshvar Lingës. Te Kashi Khanda Mrityunjayeshvar-i është përmendur edhe si Apa Mrityu Hareshvar-i (Zoti që parandalon vdekjen e parakohshme). Tempulli Mrityunjay Mahadev është ndërtuar në shekullin e XVIII. Historia e këtij tempulli lidhet me pusin e tij të vjetër dhe 'shivalingën'. Këtu vijnë njerëz nga e gjithë India dhe kryejnë “Mrityunjay Path” dhe spërkaten me ujë nga pusi i tempullit pasi besojnë se çlirohen nga problemet, shërojnë sëmundjet dhe e mbajnë larg vdekjen e parakohshme.[128][130] Gjithashtu, njerëzit që kanë një kombinim fatal planetar që tregon vdekje të parakohshme në horoskopin e tyre, vijnë në këtë tempull dhe kryejnë Maha Mrityunjay Jap. Festa kryesore e tempullit është Mahashivratri.
Tempulli Tilbhandeshvar Mahadev
Tempulli Shri Tilbhandeshvar Mahadev (në gjuhën hindi: श्री तिलभांडेश्वर महादेव मंदिर), i njohur edhe si Tempulli Tilbhandeshvar, është një nga tempujt më të vjetër të Varanasit, i vendosur pranë Bengal Tola Inter College dhe zonës së Madanpuras. Ky tempull i është kushtuar Shivës dhe besohet se është ndërtuar në shekullin e XVIII.[133] Në këtë tempull shihen edhe statuja të zotave të tjerë hindu si Maa Parvati, Vibhandeshvari, Bhairava dhe Loed Ayappa. Përveç Tilbhandeshvarit këtu shihen edhe Mahadevi, Vibhandeshvari, Maa Parvati, Bhairava, Ayappani dhe zota të tjerë hindu. Ky tempull përfaqëson një kombinim unik të Kulturës Malyali dhe Banarsi. Besohet se Mata Sharda ka kaluar disa ditë në këtë tempull në Varanasi.[133][134] Tempulli Tilbhandeshvar Mahadev është i vendosur te Pandey Haveli, Bhelupur, pranë Bengali Tola Inter College dhe Madanpuras (zona më e famshme e endësve), në koordinatat 25.302926°N 83.003061°E, 500 në lindje të lumit Ganga, 3.2 km në veri të Banaras Hindu University dhe 1.5 km në jug-perëndim të Mandirit Shri Kashi Vishvanath,[135] rreth 5 km larg stacionit hekurudhor të Varanasit dhe 9 km nga Mandiri i Durgës. Tempulli ka një ajri shumë të qetë, mjaft të përshtatshme për meditim. Besimtarët i ofrojnë 'jal' shivalingës dhe meditojnë në këmbët e Shivës. Tempulli Shri Tilbhandeshvar Mahadev u ndërtua në shekullin e XVIII. Tempulli është i vendosur te Pandey Haveli, pranë Bengali Tola Inter College, Bhelupur, Varanasi. Besohet se linga e tempullit është e vetë-krijuar (svayambu) 2,500 vjet më parë dhe çdo vit rritet me madhësinë e një "til-i" (në gjuhën hindi: तिल; që d.t.th. farë sesami). Tashmë linga është 1.067 m e lartë dhe me diametër në bazë afërsisht 0.92 m. Festa të famshme përfshijnë Mahashivratrin, Makar Sankrantin, Shravanën, Navratrin, Ayappan Puxhan, Nag Panchami etj.
Tempulli Gurudham
Tempulli Gurudham u ndërtua nga Jai Narayan Ghoshal-i në vitin 1814. Kompleksi i tempullit shtrihet në një sipërfaqe prej 4.86 hektarësh. Ai është një nga tre monumet të tilla në Indi që ruajnë arkitekturën arkitipike të simbolizmit të Tantras.[136] Ky tempull shpjegon qartësisht konceptin e tempullit si kozmogramë, ku simbolizmi i hapsirës, formës kozmo-magjike dhe trupi formon një rrjet të Mandalas Tantrike. Shtatë sferat-trupore (çakrat) janë përfaqësuar plotësisht në planin e tij hapsinor bazë. Në këtë tempull janë paraqitur në mënyrë hapsinore 4 pamjet mikrokozmike të shtatë qendrave më të shenjta të Indisë (Sapta Purit) dhe fazat e meditimit. Tempuj të ngjashëm në Indi janë në Bansbaria (Hamseshvari), pranë Chidambaramit (Satya Jnana) dhe Prayagas/ Allahabadit (Hamsa Tirtha në Jhunsi).[137] Tempulli perceptohet si ruajtësi i dritës, që pasqyron gjendej e Gurusë dhe mënyrat e meditimit. Struktura bazë është tetëkëndore, duke përmbajtur një portë që simbolizon shtatë sitet më të shenjta që mundësojnë çlirimin shpëtimtar (Sapta Purit) dhe e fundit, porta e vetë Gurusë. Këto tetë porta i referohen gjithashtu tetë drejtimeve. Për më tepër, një sens i hyjnore dhe besimit mistik imponohet si Shaivizëm (Avanti, Varanasi), Vaishnavizëm (Ayodhya, Mathura, Puri) dhe të gjithë së bashku (Kanchi), dhe Shaktizëm/Tantrizëm (Maya/Haridvara). Këto tre grupe mund të identifikohen me tre shkollat e Hinduizmit. Guruja është i shkëputur nga to, pasi ai është integrimi suprem i tyre. Me drejtimin e tij, mund të merret ajo gjendje e bekimit hyjnor. Për më tepër, numri tetë mund të krahasohet me forma të ndryshme hyjnore, si tetë Bhairavat, tetë Devit, tetë Candit etj. Në shenjtëroren e brendshme të tempullit, nmbi një zambak me njëmijë petale, është vendosur statuja e Gurusë bashkë me atë të energjisë së tij hyjnore: të dyja të bëra nga përzjerja e tetë metaleve (ashta dhatu). Zambaku shpreh një simbolizëm të dyfishtë ekzoterik dhe ezoterik. Ai simbolizon një zanafille simetrike dhe hapsinore të ‘njëshit, si fjala rrënjë, Om. Zambaku, në kuptimin më të gjerë, shënon krijimin e gjeneruar nga fara zanafillore e ujërave kozmike; te Taittiriya Samhita thuhet se “zambaku është vetë toka mbi ato ujëra”. Sipas një tjetër teksti, zambaku është simboli i thjeshtësisë shpirtërore të tërësisë, duke e treguar veten në qendër të hapsirës misterioze (akasha) në thellësi të zemrës.[138] Konceptimi i Gurusë në këtë tempull është një simbol i Brahmanit, Njëshit Suprem, që ka njëkohësisht një aspekt të shfaqur dhe një të pa shfaqur. Në një farë mënyre, ai përfshin të gjithë universin dhe në mënyra të tjera pasqyron konceptin e panteizmit: Njëshi diferencohet në Shumë dhe në tërësinë e tyre Shumë përbën një të Tërë.[139] Rudhyar thotë se: “Tërësia është një çdo të tërë, por ajo është edhe në çfarë quhen në mënyrë të papërshtatshme ‘pjesë’ të një të tëre”. Në fakt, “nuk ka pjesë, vetëm të tëra – një hierarki e të tërave – që është e organizuar në fusha të veprimtarisë dhe ndërgjegjes që ka një shtrirje të kufizuar të ekzistencës”.[140] Duke ndjekur analogjinë që “tempulli në vetëvete është një trup”, sistemi i pleksuseve të kundalinit, siç përshkruhet në Sistemin e Yogës, mund të krahasohet me Tempullin Gurudham. Çdo pikë nga më e ulta deri te më e larta (shtatë sferat) është e simbolizuar nga petalet e zambakut, dmth., 4, 6, 10, 12, 16, 2 dhe 1000. Një ndërmjetës duhet të ndjek sistemin në këtë sektuencë me synimin e arritjes së gjendjes më të lartë. Vetëm pastaj ai mund të marr bekimin nga Guruja nëpërmjet prekjes së këmbëve të tij, siç tregohet në planin hapsinor të tempullit. Tashmë gjendja e tempullit është shumë e keqe, për shkak kryesisht të lënies pas dore, zënia e paligjshme e hapsirës dhe shkeljet nga banorët dhe të nguliturit e afërt. Ky tempull shpejt do të jetë jashtë skene nga trashëgimia e qytetit dhe kjo trashëgimi e madhe do të mbetet vetëm nëpër kujtime.[141]
Tempulli Nepalez
Tempulli Nepalez (Hindi: नेपाली मंदिर, bengalisht: নেপালি মন্দির) është një nga tempujt më të vjetër dhe të rëndësishëm të Varanasit. Tempulli njihet edhe si Kanthwala Mandir ('kanthwala' në gjuhën hindi d.t.th. druri) dhe Mini Khajuraho. Ky tempull kushtuar Shivës, është ndërtuar në fillim të shekullit të XIX nga mbreti i Nepalit si kopje e Tempullit Pashupatinath në Katmandu.[142][143][144][145][146] Festa të rëndësishme të tempullit janë Mahashivratri dhe Nag Panchami. Tempulli Nepalez është i vendosur në Ghatin Lalita në Varanasi. Ndodhet 3.8 km në jug-lindje të nyjës hekurudhore të Varanasit dhe 100 metra në jug-perëndim të Ghatit Manikarnika në lartësinë 78.161 m në koordinatat 25.309821°N 83.012859°E.[147]
Historia dhe ndërtimi
Mbreti i Nepalit, Rana Bahadur Shah u strehua në Varanasi nga viti 1800 deri në 1804 dhe e quajti veten "Swami Nirgunanda". Gjatë ekzilit të tij, ai vendosi të ndërtoi një kopje të Tempullit Pashupatinath në Varanasi. Ndërtimi i këtij tempulli filloi gjatë qëndrimit të tij në Varanasi. Gjatë ndërtimit, Shahu u kthye në Nepal. Më 25 prill 1806, Rana Bahadur Shah-u u vra nga gjysëm-vëllai i tij, Sher Bahadur Shah. Djali i tij Girvan Yuddha Bikram Shah Deva e përfundoi projektin 20 vjet pas datës së caktuar. Toka më vonë iu transferua Rana Bahadur Shah-ut nga Kashi Nareshi në vitin 1843. Tempulli, pranë zonës, Ghati Lalita dhe një Dharamshala i përkasin Qeverisë së Nepalit.[142][143][144][145][146] Tempulli është bërë prej terrakote, guri dhe druri dhe kërkoi tre dekada për tu përfunduar. Druri është rezistent ndaj termiteve. Ai është ndërtuar në Stilin Nepalez të Arkitekturës dhe është i rrethuar nga pemë tamarindi dhe pipali (ficus religiosa). Tempulli ka Stil Arkitekturor Pagoda, kryesisht i gdendur me dru. Ka skulptura të ngjashme me ato të paraqitura te Grupi i Monumenteve të Khajurahos dhe prandaj quhet edhe "Mini Khajuraho".[142][143][144][145][146]
Tempulli Samarajeshvara
Tempulli Samarajeshvara gjendet në koordinatat 25°18.551′N 83°00.814′E (Samarajeshvara, Tempulli Nepalit) në zonën e Ghatit Lalita i shtrirë në një sipërfaqe prej 0.015 hektarësh. Pjesa e sipërme e Ghatit Lalita është Tempulli Samarajeshvara, i ndërtuar në vitin 1843 nëpërmjet patronzhit të mbretit Rajendra Vikram Shah dhe princi Surendra Vikram Shah në kujtim dhe përmbushje të fjalëve të fundit të mbretëreshës së Nepalit, Rajalakshmi Devi, që vdiq në vitin 1841. Ky është një kopjim i Tempullit Pashupatinatha në Katmandu. Strukturat kryesore janë bërë prej druri, ndërsa muret janë prej tulle. Bazë është vendosur mbi një platformë të ngritur 1.3 metra lartë në formë katrore. Shenjtërorja e brendshme ka katër porta, ku dyerët prej druri janë dekoruar në mënyrë të bukur me dizajne të shkruara. Pjesa e sipërme e dyerve jugore dhe veriore konsistojnë në imazhe të dhjetë mishërimeve të Vishnut. Në tetë drejtimet e katër mureve ndodhen imazhet e 8 hyjneshave nëna, Matrikat, në një seri të dy gjendjet e saj shpirtërore, e qetë dhe e inatosur. Këto Matrika, Vaishnavi, Varahi, Camunda, Durga, Sarasvati (Brahmani), Maheshvari, Kaumari dhe Indrani, janë dekoruar me armët e tyre tradicionalee bashkë me armët tantrike si gjarpri, shpata, kafka, tridenti etj. Në shenjtëroren e brendshme në këndin verior vërehet një imazh i Mahishasuramardinit 18-kokësh. Në bazat prej druri të kolonave që mbajnë verandat ndodhen imazhe erotike që tregojnë ndikimin e Tantrizmit; këta imazhe janë të krahasueshëm me imazhet erotike që gjenden në Khajuraho, Modhera, Bhubaneshwar dhe Konarka. Pjesa e mesme e portës kryesore hyrëse përmban imazhin e Shivës me katër krahë që qëndron mbi doriun e tij Nandi (demi). Ky tempull më së pari paraqet të gjitha karakteristikat e rëndësishme dhe mitet e lidhura me Shivën, por mbizotëron ndikimi tantrik. Duke ndjekur traditën e stilit Pancayatana të Vanarasit, në shenjtëroren e brendshme janë vendosur gjithashtu hyjnesha, Surya, Vishnu dhe Ganesha. Tempulli Samrajeshvara dhe shtëpia e bashkangjitur e qëndrimit të pelegrinëve (Dharamshala) i përkasin Guthi Samsthan-it të Nepalit, që gjatë tre viteve të fundit e mbrojti dhe ruajti tempullit dhe shtëpinë e qëndrimit në një mënyrë të mirë. Ky projekt u sponsorizua nga Departamenti i Arkeologjisë së Qeverisë së Nepalit, nën mbikqyrjen e Dr. Rishikeshav Regmit. Shumë nga drurët e prishur janë zëvendësuar dhe të vjetrit janë ruajtur të bashkangjitur me verandën. Zëvendësimi i arkitekturës së drurit nuk ka qenë në cilësinë dhe madhështinë e të vjetrës. Për më tepër, në mjaft vende stili është ndryshuar.
Tempulli Panchakroshi
Tempulli Panchakroshi gjendet në koordinatat 25°18.791′N 83°00.833′E pranë rrugicës Bhikharidas te Gola Gali. Kompleksi tempullor shtrihet në një sipërfaqe prej 106.25 m2 ose 0.0106 ha me përmasat 8.5m x 12.5m. Ky tempull në niket e murit paraqet universin e Varanasit. Tempulli zotëron 107 imazhe të itinerarit të pelegrinazhit Panchakroshi përveç 194 imazheve të tjerë të lidhur me itinerare të tjerë pelegrinazhi në Varanasi. Këto miniatura si nike guri (përmasat mesatare të tyre janë rreth 30 X 45 cm.) në mure dhe në portën ballore përmbajnë forma të gdhendura të emrave të tyre, ku disa prej tyre tani janë të rrënuara dhe të keq-riparuara me çimento. Studiuesi i arkitekturës dhe pelegrinazhit Niels Gutschow thekson se "pasi i iniciuari mund të kryej yatran brenda trupit të tij, Mandiri Panchakroshi shërben si mjet: 301 perënditë dhe perëndeshat, ghatet, pellgjet dhe puset janë vizualizuar, adhuruar dhe kaluar në circumambulacion ritual në një veprim të vetëm lëvizjeje. Muret e tempullit shndërrohen në një skenë të madhe të shenjtë".[148] Në shenjtëroren e brendshme Dvadasheshvara lingami i Shivës përbëhet nga baza prej guri mbi të cilën qëndrojnë 12 kristale që përbëjnë lingamin. E ardhmja e këtij tempulli është në rrezik. Tashmë nga 273 mbishkrimet në bazën e nikeve, 30 janë të padeshifrueshme dhe 19 janë gjithashtu të dëmtuara pjesërisht. Përdorimi i shtresave të bojrave, smaltit në ngjyrë okre dhe të kuqe si dhe çimentos për riparime, së bashku e kanë përshpejtuar degradimin. Me mbështetjen e banorëve vendorë, në emër të detyrës fetare, janë bërë megjithatë disa restaurime. Ky tempull është pronë e një prifti, por pretendohet edhe një tjetër familje tregtare që jeton ngjitur, gjë që vë më tej në rrezik trashëgimisë e tij. Së fundmi AZhV-ja (Autoriteti i Zhvillimit të Varanasit) dhe Departamenti i Kulturës së Qeverisë së Uttar Pradeshit e kanë listuar atë si një trashëgimi e rëndësishme në rrezik.
- Historia
I ndërtuar në fillim dhe në mes të shekullit të XIX, ky tempull përfaqëson “një Kashi mikro-kozmik” nëpërmjet paraqitjes së 321 imazheve hyjnore të itinerarëve të ndryshëm të pelegrinazhit në qytet, duke përfshirë 107 imazhe në itinerarin e jashtëm që paraqesin kufirin kozmik (Panchakroshi). Prej këtej dhe ka rrjedhur emri i Tempullit ose Mandirit Panchakroshi. 12 format e Shivës dhe 56 format e Ganeshës, fillimisht të vendosura në vende të ndryshme të Indisë si dhe të përfaqësuara në Varanasi, janë të pikturuara këtu. Dizajni arkitekturor është një vepër unike që paraqet një proces të shfaqjes hapsinore nëpërmjet të cilit India përfaqësohet në artin tempullor. Me kryerjen e pelegrinazhit në këtë tempull, pelegrinët ndjejnë se ata kanë qenë në të gjithë Varanasin dhe madje edhe në të gjithë Indinë.
Vishnu dhe format e tij
Kompleksi tempullor Jagannath, Assi
Kompleksi tempullar Jagannath në Assi gjendet në kordinatat 25°17.591′N 83°00.746′E në Asi Ghat, në drejtim të Nagawas. Kompleksi ka një sipërfaqe prej 7.87 hektarësh 35m X 225m, ku shtrirja e tempullit kryesor të kompleksit është 35m X 44m. Zona e kompleksit tempullor simbolizon Puri Kshetran e Orissas. Me mbështetjen e Beni Ram-it dhe Vishambhar Ram-it, dy qytetarë pasur dhe të shquar të grupit Bhonshala të Nagpurit që jetojnë në Banaras, Svami ndërtoi një tempull në nder të Jagannathas në vitin 1802. Ky është një imitim i Tempullit të famshëm Jagannatha në Puri të Orissas. Beni Rami dhe Vishambhar Rami në vitin 1806 nisën festën Ratha Yatra. Çdo vit gjatë muajit të Ashadhas (qershor-korrik) idhulli prej druri i Jagannathit nga ky tempull sillet në kopshtin e Pandit Beni Ramit në zonën Rathyatra për të zhvilluar festën e famshme të karros në një formë më të shkurtër se ajo që zhvillohet në Puri. Gjatë ditës së 7-të dyjavore të Ashadhas (qershor-korrik), një fest procesioni karroje (Ratha Yatra) që zgjatë 3 ditë tërheq masa të stërmëdha vizitorësh. Procesioni nis në Tempullin Jagannathaa (pranë Asi Ghatit) duke bartur imazhet e Krishnas, Balaramas dhe Subhadra në Kryqëzimin Ratha Yatra gjatë rrugës Godaulia-Mahmoorganj. Për periudhën 3-ditore, rruga është e tejmbushur me njerëz që mblidhen nga vendet e afërta. Të dy anët e rrugës zbukurohen me dyqane të përkohshme dhe që janë të njohur për biskotat e veçanta si nan-khatai, një biskotë shumë e butë.
Përshkrimi
Imazhet në tempull janë të Jagannathit, vëllait të tij Balarama dhe motrës së tyre Subhadra. Në dhomën e mbrapme, bashkangjitur me murin është një imazh 4 metra i lartë i Pracanda Narasimhas, një statujë e stërmadhe mbi një pllakë druri; në afërsi me të është imazhi i të përkushtuarit Prahalada. Kompleksi është i ndarë në tre pjesë të lidhura me porta. Tempulli kryesor është në pjesën jugore, pjesa e fundit. Kufiri ballor është i zbukuruar nga gurë të kuq ranorë në formë rrjetore. Jashtë tempullit kryesor, në qiell të hapur është Garuda i drejtuar nga Jagannatha. Në të katërt këndet e kompleksit të brendshëm ndodhen imazhe të hyjnive vaishnavite, si Rama Pancayatana, Lakshminarayana, Krishna dhe forma Kaliyamardan e Krishnës. Mbi platformën me bazë katrore planimetria e tempullit është në formë të parregullt. Kulla kryesore është 16 metra e lartë. Kompleksi tempullar ka pësuar keqmenaxhime dhe ndërtime të paligjshme dhe cënuese. Kompleksi i stërmadh me rëndësi të madhe trashëgimore, unik në fillim të shekullit të XX me rrugica pelegrinazhi, kopshte lulesh dhe pellgje të shenjta tani është i rrezikuar. Ndërtimet e paligjshme dhe për më tepër krijimi i një hoteli të madh brenda vetë kompleksit janë dëmtuesit kryesorë. Për të ruajtur kompleksin nuk janë ndërrmarr masa të veçanta, përveç mirëmbajtjes dhe veprimtarive të përditshme fetare nga familja e pujarit që jeton aty. Kompleksi tempullar është në pronësi private.
Mandiri Gopal
Mandiri Gopal gjendet në koordinatat 25°18.728′N 83°00.703′E pranë Chowkhambhas i shtrirë në një sipërfaqe prej 0.13 hektarësh. Tempulli administrohet dhe menaxhohet nga Trusti i Mandirit Gopal, që përbëhet nga familje priftërinjsh, ndjekës, manastiri dhe qytetarë të shquar të Varanasit.
Historia
Gjatë Periudhës së hershme Mogule poeti-shenjt që drejtonte Krishna Bhaktin ishte Vallabhacharya (1479-1531), që në moshën 11 vjeçare erdhi në Varanasi për të studiuar. Më vonë pas përfundimit të pelegrinazhit në të gjithë vendet e rëndësishme në Indi, ai më në fund u vendos në Varanasi. Ndërsa jetonte në Varanasi në zonën Jatanbar ai parashtroi filozofinë e Shuddhadvaitas dhe shkroi rreth 84 libra. Ai ishte martuar në vitin 1504 dhe djali i tij Vitthalanatha lindi në 1515 në Varanasi. Vallabhacharya ndërtoi një tempull të vogël kushtuar Krishnës, që u rikonstruktua dhe zgjerua në vitin 1730 nga një nga shenjtët e mëdhenj të të njëjtës linjë, Sri Gopal-Ji. Struktura e tanishme e tempullit u ndërtua në vitin 1777 dhe u emërtua Mandiri Gopala. Duke qëndruar në zonën Chaukhambha, Mandiri Gopala është selia qendrore e Grupit të Ndjekësve Vallabha. Drejtuar nga tempulli kryesor janë tempujt e Ranachoda-Jit, Baladeo-Jit dhe Dau-Jit. Tempuj të tjerë të në afërsi janë ata kushtuar Siddhda Durgas dhe Vindu Madhavas.
Përshkrimi dhe domethënia
Gjatë natës së 8-të te dyjavështit të Bhadrapadas (gusht-shtator) është ditëlindja e Krishnës (mishëerimi i 8-të i Vishnut), që festohet në tempujt e lidhur me Krishnën, në mënyrë më të shquar te Mandiri Gopala. Në tempull, gjatë këtij rasti salla dhe skena kryesore praqesin skena të rafinuara të Krishnës me tufën e tij të lopëve dhe shoqet e tij mjelëse, me bagëti të imta dhe pemë, me kukulla dhe lëkundëse për kënaqësi. Është mjaft popullore shpërndarja e prasadas (ëmbëlsira ofruar zotit) së veçant te sa më shumë vizitorë që është e mundur. Dita pas Dipavalit (hëna e parë në muajin Karttika, tetor-nëntor) është Annakuta (“Mali i Ushqimit”), e lidhur me legjendën e Krishnës. Krishna adhurohet si Zoti i Govardhanas, mali që ai e ngriti për të mbrojtur ruajtësit e tufës së lopëve nga shirat e tërbuar të Indras (mbreti i parajsës). Në një formë më të përpunuar si në tempujt e Vishvanathas dhe Annapurnas, Mandiri Gopala, e ndryshon vendin e veçantë të dekorimit, festimit dhe ofrimit të ushqimit. Në këtë tempull ofrohen 56 tipe bhogash (oferta të ngrënshme nga zoti) dhe zhvillohet një festë 3-ditore.
Tempulli Adi Keshava
Tempulli Adi Keshava, pranë vendbashkimit të lumit Varana me Gangun, ka një domethënie shumë të vjetër. Adi Keshava është i vendosur në Fortesën Rajghat, A-37/51. Vishnu në fillim u shfaq këtu kur erdhi për të marr qytetin nga mbreti Divodas për Shivën. Fatkeqësisht, për shkak të largësisë së tij nga tempujt e tjerë dhe pasi njerëzit po e harrojnë rëndësinë e tij, e vizitojnë vetëm pak pelegrinë nga jashtë Varanasit. Tempulli Bindu Madhava, bashkë me Tempullin Adi Keshava, janë vendet ku qëndroi dhe u predikoi banorëve duke kënduar dhe kërcyer gjatë vizitës së tij në Varanasi Sri Chaitanya Mahaprabhu. Linga Purana tregon se ata që bëjnë banjë në vendbashkimin e lumenjve këtu dhe pastaj adhurojnë Sangameshvarën nuk duhet ti friksohen rimishërimit. Kashi Khanda, në kapitullin 69 përmend forma të ndryshme të Keshavës (Vishnu) në Varanasi. Vishnu i tregoi të urtit Bindu se një besimtar që e adhuron atë (Vishnun) në formën e Adi Keshavës i largohen brengat dhe do të gëzoi vetëm lumturi. Duke adhuruar Adi Keshavën besohet se arrihet mukti. Besohet se Sangameshvar Lingën në vendbashkimin e lumenjve Varuna dhe Gang e ka vendosur Adi Keshava qw u jep mokshan besimtarëve.
Tempulli Bindu Madhava
Tempulli Bindu Madhava është një nga tempujt më të rëndësishëm të Krishnës në Varanasi. Në altar ndodhet një statujë e bukur e Krishnës dhe statujat më të vogla të hyjnive Sita-Rama dhe Lakshmi-Narayana. Dhoma e tempullit është disi e vogël, me mure të përbërë nga dritare. Tempulli i tanishëm Bindu Madhava është në një ndërtesë të vjetër por akoma e vizituar nga pelegrinët. Gjatë shekullit të XII deri në të XVI është shkatërruar dhe rindërtuar mjaft herë, që më parë ishte një tempull madhështor dhe shumë i pasur. Por perandori mogul Aurangzeb e shkatërroi dhe në vend të tij ndërtoi një xhami. Kjo xhami sot e dominon panoramën, por nuk përdoret më. Në pjesën e mbrapme të xhamisë mund të shihen akoma mbetjet e Tempullit të vjetër Bindu Madhava që u përdorën për të ndërtuar xhaminë. Tempulli Bindu Madhava, bashkë me Tempullin Adi Keshava, është vendi ku Sri Chaitanya Mahaprabhu qëndroi dhe u predikoi banorëve duke kënduar dhe kërcyer gjatë vizitës së tij në Varanasi.
Tempulli Lakshminarayana dhe Sangameshvara, Assi
Tempulli Lakshminarayana Pancaratna dhe Asi Sangameshvara gjenden në koordinatat 25°17.358′N 83°00.356′E. duke ngjitur rreth 20 shkallë në Ghatin Asi në të djathtë është Tempulli Lakshminarayana dhe duke u kthyer majtas në rrugicë gjendet Asi Sangameshvara te Hariharbaba Ashrami. Siparfaqja e Tempullit Lakshminarayana është 0.01 hektarë, ndërsa ajo e Tempullit Asi Sangameshvara është 0.006 hektarë.
- Tempulli Lakshminarayana Pancharatna
Mandiri Lakshminarayana Pancharatna u ndërtua në fillim të shekullit të XX nga mbretëresha Dulari Radhakunvar e Surasandit në Bihar pranë Asi Ghatit, pronë e mbretëreshës, që e bleu terrenin në vitin 1902 nga mbreti i atëhershëm i Banarasit, Prabhunarayan Singh. Ky tempull vaishnavit me pesë kulla është ndërtuar mbi një platformë 4 metra të lartë dhe konsiston në një tempull me pesë kulla. Tempulli kryesor përbëhet nga një mandapa (pavjon) dhe një gjysëm-mandapa. Shenjtërorja e brendshme është në formë drejtkëndore dhe ka tre porta. Porta kryesore është e drejtuar nga lindja. Në hyrje në pjesën e sipërme ndodhet një imazh i Ganeshës. Në shenjtëroren e brendshme ndodhet një imazh prej tetë metalesh i Lakshinayayanas dhe në katër këndet e saj janë imazhet e Shivës, Radha-Krishnës, Rama-Sitas dhe Lakshmanas. Ndodhet gjithashtu edhe një imazh i Mayureshvara Shivas. Në periudhën mesjetare, në shekujt e XI-XII u zhvillua një traditë e stilit Pancayatan të shenjtërores së brendshme; sipas saj aty duhet të ndodheshin imazhet e Suryas (perëndia-diell), Ganeshës, hyjneshës Parvati, Vishnut dhe në qendër Shiva. Megjithatë në këtë tempull, rregulli nuk është zbatuar në këtë aspekt. Sipas një legjende, përpara shenjtërimit të majëzës mbretëresha vdiq (27 qershor 1927), kështu që kalsha (majëza) nuk është vendosur.
Faltoret Diellore të Adityas
Tashmë adhurimi i Diellit nuk është i shquar në panoramën rituale të Varanasit, ku perëndia e Ditellit vizitohet dhe adhurohet rregullisht bashkë me perëndi të tjera të rëndësishme si Shiva, Vishnu dhe hyjneshat. Dëshmitë historike përmendin se gjatë Periudhës Gupta, midis shekullit të IV-V të e.s., adhurimi i djellit ishte i zakonshëm dhe me fillimin e shekullit të XII ishte i mirë-përcaktuar. Kashi Khanda, një tekst i shekullit të XIV, përmend 14 imazhe të diellit (Adityas) dhe faltore në Varanasi, që shprehnin cilësi dhe kuptime të shumë-fishta. Të tëra këto ekzistojnë edhe tani dhe janë pjesë e panoramës rituale. Këta tempuj dhe faltore bashkë me të tjerat u rrafshuan në fundin e shekullit të XII nga pushtuesit myslimanë. Megjithatë, besimtarët e përkushtuar e kanë ruajtur shpirtin e vendit. Në këtë mënyrë, hapësira e shenjtë e lidhur me perëndinë e diellit dhe faltoret e tij i referohet një forme të 'arkeo-astronomisë jo-shkatërruese'. Nga Adityat, 10 qëndrojnë afërsisht përgjatë trekëndshave dybrinjëshëm të formuar nga Uttararka (nr. 14), Karna (nr. 3 ) dhe Khakhola Aditya (nr. 11). Brinja më e gjatë është e vendosur nga Karna dhe dielli verior, Uttararka; kjo linjë përfaqëson veriun kozmik me pak shmangje prej vetëm 1.14º në lindje, që është e papërfillshme në diturinë njerëzore. Dy sitet ballore të trekëndëshit kanë brinjë prej 2001 metrash dhe 1997 metrash, përkatësisht, me 0.2% ndryshim, që është e krahasueshme me saktësinë e të dhënave të GPS-it.[149] Faltorja e Madhyameshvaras qëndron brenda trekëndëshit, thjesht 45 metra larg nga qendra e faqes veri-jug 2.5-km të gjatë. Vendndodhja e Madhyameshvaras pranë qendrës së trekëndëshit Aditya është domethënëse; përpara pushtimit mysliman Madhyameshvara ishte një nga tempujt më të vjetër dhe më të mëdhenj të Varanasit si siti i Zotit të Qendrës. Madhyameshvara ishte qendra fillestare e qytetit, që do të ketë qenë simbolikisht e rrethuar dhe mbrojtur nga drita e Adityas. Qendra e tanishme e Varanasit është në një vend të ndryshëm, d.m.th. në Jnanavapi, një pus i shenjtë pranë Tempullit Vishvanatha. Rregullsia gjeometrike e Adityas e kombinuar me zbulimin se qendra e trekëndëshit të Adityas të inkurajon të besosh se janë zbuluar sitet e tempujve origjinalë të diellit[150] Një numër i Adityave janë lidhur me ngjraje specifike astronomike dhe simbolizmin diellor. Khakhola Aditya (nr. 11) është i lidhur me një histori mahnitëse që përfshin dy motra, Vinitan, nënën e shpendëve dhe Kadrun, nënën e gjarprinjve. Si rezultat i konkurencës, Kadru dërgoi gjarprinj të zinj të mbledhur në dy sipërfaqe të diellit. Kur ata ikën nga dielli për shkak të veprimit të Vinitas, gjarprinjtë morën flakë. Historia mund ti referohet dy ngjarjeve të rëndësishme astronomike që ndodhën në fundin e shekullit të XI: një shpërthim i vendeve diellore duke filluar rreth vitit 1077 dhe rënie të pazakonta meteorësh në vitet 1060-1090.[151] Më në jug, Mayukha Aditya (nr. 9) që përshkruan një ngjarje kur dielli la qiellin, vetëm me rrezet e tij, mund të lidhet me eklipsin e plotë diellor që ishte i dukshëm në Varanasi në vitin 1054. Skaji jugor i trekëndëshit, Karnaditya është i lidhur me Karnan, një figurë e rëndësishme e Mahabharatas, që ishte djali i Suryas (perëndia e diellit) dhe Kuntin. Ai ishte i dalluar nga një bujari e jashtëzakonshme, duke dhënë çfarëdo që ti kërkohej. Karnaditya simbolizon bujarinë e diellit, që ofron energji të pakufizuar për tokën dhe krijesat e saj, duke mos kërkuar asgjë në shkëmbim. Më jugorja e Adityave, Lolarka, është një nga vendet më të lashta të shenjta në Varanasi dhe vendndodhja e festës së madhe të Lolarka Shashthit, kur çiftet vijnë për tu larë në mënyrë që të ngjizin një djal, kohë në të cilën shfaqet plotësisht kuptimi i diellit si burim i pjellorisë njerëzore.
Tempulli Lolarkeshvara dhe Lolarka Kunda
Tempulli Lolarkeshvara dhe Lolarka Kunda gjenden në koordinatat 25°17.474′N 83°00.356′E (Tempulli Lolarkeshvara) dhe 25°17.480′N 83°00.355′E (qendra e Lolarka Kundas), pranë Tulasi Ghatit, në pjesën e sipërme në pellgun ujor dhe tempullin e mirënjohur. Sipërfaqja e tyre arrin në 0.08 hektarë. Në pjesën e sipërme të hapësirës nën pemën e fikusit të shenjtë ndodhen imazhet e perëndisë së Diellit, njëri i ri dhe tjetri kopje e vjetër. Në pjesën jugore qëndron faltorja e Bhadreshvara Shivas, gjithashtu i njohur si Lolarkeshvara, një linga e madhe si Svayambhu (“e vetë-shfaqur”). Gjatë muajit të Bhadrapadas (gusht-shtator), gjatë dyjavëshit, këtu zhvillohet një festë e madhe. Nënat e ardhshme kryejnë një banjë të shenjtë dhe adhurojnë Lolarkan për të marr bekimin e lindjes së një djali dhe më vonë vijojnë një vizitë për mirëqenien e fëmijës së tyre. Duke kaluar 150 metra përgjatë një rrugice të ngushtë në veri-perëndim, është një faltore e dy hyjneshave vendore, që mborjnë qytetin nga jugu, të emërtuara Carmamunda, ‘hyjnesha kokë-lëkurë’ dhe Maharunda, ‘hyjnesha e gjymtuar’ (bashkangjitur me shtëpinë e Munnar Pandas). Rreth 21 m. në lindje është një faltore e Svapaneshvarit (e quajtur vendorisht Mahisasuramardini), që tërheq një numër besimtarësh çdo ditë dhe gjatë navaratrit (mars-prill, dhe shtator-tetor) një turmë të stërmadhe. Në tekstet puranike, ajo quhet Camunda, një nga tetë hyjneshat nëna (matrikat), që mbajnë varëse kafkash dhe lëvdohen si vrasëset e dy vëllezërve demonë të quajtur Canda dhe Munda. Kompleksi ka mjaft ndërtime të shëmtuara, plehra të shpërndara në afërsi, drurë gjysëm-të djegur, të përdorur nga pelegrinët dhe skena të ngjashme të pakëndshme.
Domethënia
Lolarka (“Dielli Fërgëllues”) është midis dy siteve më të vjetra të përmendura te Mahabharata (rreth 1500 p.e.s.) dhe është me dymbëdhjetë perëndive diellore. Sipas Skanda Puranas, uji i lumit (përroit) Asi dhe fuqia e zjarrit të perëndisë së diellit Lolarka veprojnë bashkë për të shkatërruar çdo mëkat. Lolarka Kunda (pellgu i shenjtë i ujit), bashkë me shkallët, është në formë trekëndore, me përmasa 23 metra nga veriu në jug dhe 15 metra nga lindja në perëndim. Tre shkallë të gjata sbresin në Kunda në perëndim, veri dhe jug. Pas 35 shkallëve të rrëpirta arrihet në pishinën (pellgun) 17 metra poshtë. Në krahun lindor është një mur, që është i degëzuar nga një prerje e gjerë që e lejon ujin të rrjedh nga Kunda në pusin e afërt në lindje dhe më pas në lumin Gang. Arkitektura me gurë të kuq në të verdhë e pusit është vepër e Rani Ahilyabait, mbretit të Cooch Biharit dhe Amrit Raos, që bëri riparimet dhe zgjerimet në periudha të ndryshme gjatë fundit të shekullit të XVIII. Në niken e shkallëve është disku i diellit. Në platformën e afërt në këndin veri-perëndimor ndodhet një statujë në këmbë e Ganeshës.
Shenjtët hindu
Tempulli i Tulsi Manas
Tempulli Tulsi Manas (Hindi: तुलसी मानस मंदिर, Tulsi Manas Mandir), i njohur edhe si Tempulli Birla i Tulsi Manas është një tempull me mjaft rëndësi historike dhe kulturore në Varanasi, pasi në këtë vend shenjti-poet, reformatori dhe filozofi Goswami Tulsidas (1532–1623) në shekullin e XVI shkroi eposin hindu Ramcharitmanas.[152][153] Tempulli i është kushtuar Ramës, heroit të eposit të Ramajanës, që tregon historinë e jetës së tij. Eposi i famshëm indian Ramajana u shkrua në sanskritisht nga Valmiki midis viteve 500 dhe 100 p.e.s. Duke qenë në gjuhën sanskrite, ky epos nuk ishte i kuptueshëm për shumicën e njerëzve. Në shekullin e XVI, Goswami Tulsidasi e shkroi atë në dialektin avadhi të hindit dhe ky version u quajt Ramcharitmanas (që d.t.th. Liqeni i veprave të Ramës).[154][155][156] Për shkak të Ramcharitmanas, eposi i Ramajanas u lexua nga një numër i madh njerëzish, që nuk mund ta lexonin ndryshe, pasi ishte në sankritisht. Thuhet se para Ramcharitmanas Rama paraqitej si një mbret i madh, ndërsa ky version përkrahu natyrën e tij hyjnore.[157] Tempulli i Tulsi Manas gjendet në rrugën Sankat Mochan në zonën e Bhelupurit, në koordinatat 25.287206°N 83.000417°E, rreth 7 km larg stacionit hekurudhor të Varanasit, 1.3 km në veri të Banaras Hindu University, 250 metra në jug të Durga Kundit, pranë Tempulli i Durgës, dhe 700 metra në veri-lindje të Tempullit Sankat Mochan Hanuman, që duke parë se është ndërtuar nga vetë Goswami Tulsidasi është një tempull mjaft i vjetër.[158] Tempulli Tulsi Manas u ndërtua në vitin 1964 nga Familja Birla në të njëjtin vend ku Goswami Tulsidasi shkroi Ramcharitmanas-in.[152] Ai u ndërtua me mermer të bardhë duke krijuar skena përreth tempullit. Vargje dhe skena nga Ramcharitmanas-i janë skalitur në muret prej mermeri rreth gjithë tempullit.[152][156]. Tempulli me kopështin e bukur tashmë duket shumë tërheqës është bërë pikë referimi për turistët në Varanasi. Secila anë e tempullit ka statuja të ndryshme që tregojnë skena të ndryshme të eposit hindu si të Ramës, Sitas, Lakshhmanës, Hanumanit etj. Porta kryesore e tempullit shkruan Shri Tulsi Manas Mandir Haridwar. Në anën e djathtë të portës hyrëse, ndodhet një Kopështi tërheqës Tulsi që ka një ajri shumë të qetë dhe të pastër. Kopështi Tulsi përmban statujën e Tulsidasit që ilustron një stancë të eposit, “Tulsi Das chandan ragane, tilak det Raghuvir”. Në anën e majt të tempullit kryesor ndodhet një pellg i bukur që ka katër shkallë. Shkallët veriore të pellgut kanë statujën e Shri Kakbhushundi ji-së, bregu jugor ka statujën e Shri Yagywalkaji Maharaj-it, bregu lindor ka statujën e Shri Ashuthosh Shankar-it dhe bregu perëndimor ka statujën e Goswami Tulsidas Ji-së. Qendra e tempullit ka Ram Darbarin me Shivën dhe Mata Parvatin. Në tempull janë të pranishme statujat e të gjithë zotave të përshkruar në epos. Muri i tempullit është bërë me tipe të ndryshme chaupayi, doha, chhanda dhe soratha. Kati i dytë i tempullit ka statuja dhe skena të legjendave të rëndësishme hindu nga Ramajana dhe Mahabarata. Tempulli është emërtuar sipas Tulsidasit, shenjtit hindu të shekullit të XVI.
Tempulli Agastyeshvara (Agastakunda)
Tempulli Agastyeshvara gjendet në koordinatat 25°18.511′N 83°00.418′E pranë Godaulias i shtrirë në një sipërfaqe prej 0.02 hektarësh të ndarë në tre prona.
- Përshkrimi dhe historia
Agastyeshvara linga thuhet se është vendosur nga i dituri vedik Agastya. Në literaturën e hershme puranike Agastya është paraqitur sikur kishte përulur malet Vindhya duke i bërë ata të përkulen para tij, kur u përpoqën të ngrihen më lartë derisa të zinin diskun e diellit dhe të errësonin rrugën e tij. Ky mit tipizon përparimin e arjanëve drejt jugut në pushtimin e qytetërimit të Indisë, përulja e malit që përfaqëson metaforikisht heqjen e pengesave në rrugën e tyre. Gruaja e tij ishte Lopamudra, që shumicën e rasteve përfaqësohet si një imazh pranë Agastyas. Ky tempull paraqet linga e rëndësishme të Varanasi, që përfaqësojnë mikrokozmosin e qytetit. Shenjtërorja e brendshme është e rrethuar nga një verandë për ecje rituale qarkore më të gjerë, që është e bllokuar në jug nga një Ficus religiosa, trungu i poshtëm dhe rrënjët e të cilit janë përhapur në një mënyrë që dëmtojnë ndërtesën kryesore. Figura qendrore e shenjtërores së brendshme është Agastyeshvara, në jug të të cilit në një pllakë guri është imazhi i Lopamudras, gruas së tij. Në lindje janë Kedareshvara, Visveshvara dhe Dattatreya. Në verandën perëndimore është linga me një gojë, Sutikshana, e emërtuar sipas njërit prej studentëve të Agastyas. Imazhet e tjerë të pranishëm në tempull janë ata të Narasimhas, Parvatit, Hanumanit, Ganeshës, nava grahave (nëntë planeteve) dhe Kalit, ashtu si dhe rreth shtatëdhjetë linga përkushtimore të vendosura nga besimtarët që bëjnë një betim që pas përfundimit të pelegrinazhit dhe dëshirës do të vendosin një lingë. Në murin lindor drejt verandës cirkumambulatore është një disk djellor i madh. Prania e Dattatreyas në dy vendet tregon ndikimin e Trantrizmit. Kjo është e dukshme nga mbizotërimi i lingave përkushtimore që në të kaluarën ishin shumë popullore mes besimtarëve hindu të jugut, veçanërisht në Maharashtra dhe Guxharat. Përveç trustit tempullor dhe organizatave publike vendore, që mirëmbajnë tempullin, nuk ka plane, strategji apo programe veprimi të përcaktuar për mbrojtjen dhe ruajtjen e tij.
Tempulli i Vyasas në Ramnagar
Tempulli i Vyasas gjendet në Ramnagar, në bregun përkundrejt Varanasit të Gangut. Ky tempull i është kushtuar Veda Vyasas. Ai është autori i eposit të njohur si Mahabarata. Tempulli i Vyasas është një vend për tu vizituar në Ramnagar, që ka mjaft vizitorë përgjatë vitit. Tempulli i Vyasas në Ramnagar, është i drejtuar 19 km larg Varanasit në anën tjetër të Gangut, që dikur ishte e mbuluar e gjitha me pyje xinxifeje. Vyasa është një i ditur tepër i respektuar në traditën hindu. Sipas traditës besohet se Vyasa ishte një mishërim tokësor i Vishnut. Ai quhet gjithashtu Veda Vyasa pasi besohet se ai, bashkë me një grup studiuesish i ka klasifikuar Vedat në katër pjesë. Më parë ato thuhet se ishin të grumbulluara si një grumbull mantrash i kategorive të ndryshme. Veda Vyasa është një personazh ashtu si dhe autor i eposit të rëndësishëm fetar, Mahabarata. Vyasa është gjithashtu hartues i Vedanta Sutrave ashtu siç konsiderohet një nga shtatë të urtët jetëgjatë. Guru Purnima është festa e madhe hindu kushtuar Vyasas. Guru Purnima është e njohur edhe si Vyasa Purnima dhe fetohet çdo vit në Tempullin e Vyasas. Besohet se Guru Purnima është ditëlindja e Vyasas si dhe dita kur ai ndau Vedat. Në fillim ai u shfaq si hartues dhe personazh i Mahabaratas. Ai ka lindur në ishullin e Lumit Yamuna prandaj është quajtur Dvaipayana (që d.t.th. i lindur në ishull). Madje edhe vendi është quajtur Vedvyas, sipas tij. Emri modern i atij vendi është Kalpi dhe ndodhet në distriktin Jalaun të Uttar Pradeshit. Vyasa ishte esmer prandaj ai quhet edhe Krishna. Kauravat dhe Pandavat ishin nipër të Vyasas dhe Dhritarashtras dhe Pandu-të ishin bijtë e Vyasas. Bijtë e tij u adoptuan si bijtë e Vichitraviryas së familjes mbretërore. Djali i tij i tretë ishte Vidura i lindur nga një shërbëtore. Sipas tregimeve puranike, Shiva e dëboi Vyasan nga Varanasi për shkak të zemërimit të tij të shpejtë dhe prandaj Vyasas iu desh të qëndronte në anën tjetër të Gangut, dmth. në Ramnagar. Që nga ajo kohë Vyasa nuk u lejua të kthehej në Varanasi, por jetoi në Ramnagar, në bregun tjetër të Gangut, ku krijoi dhe një ashram. Sipas legjendës bijtë e tij, gjatë periudhës së ekzilit të tyre shkuan ta vizitonin në Vedhagiri për tu këshilluar me të. Mbetjet e ashramit ndodhen akoma në krye të kodrës Vedhagiri.
Tempuj të tjerë hindu
Sekti Aghori
Baba Keenaram Sthali ose Baba Keenaram Sthal-Kreem Kundi është një qendër me famë botërore pelegrinazhi dhe selia e sektit Aghora. Është i vendosur në Ravindrapuri të distriktit të Varanasit në Uttar Pradesh. Krim-Kundi (Baba Keenaram Sthali) besohet se është terreni i pikëtakimit të dy rrymave të mendimit, traditës Kailashi dhe Girnari dhe konsiderohet si bashkuese e sekteve të Shavizmit, Vaishnavizmit dhe Shaktizmit.
Siti është vendndodhja e varrit , të njohur si samadhi, të Baba Keenaram Ji. Megjithëse siti është i njohur si vendi i veprimtarisë së shenjtit të madh Baba Keenaram (të lindur në vititin 1601), besohet se është mijëra vjeçar. Konsiderohet si qendra e pelegrinazhit dhe selia e ndjekësve të sektit Aghora. Respektohet nga hindutë që besojnë se Baba Keenarami ishte një nga mishërimet e Shivës. Ky vend është një nga vendet më të vizituara të Varanasit, nga hulumtuesit, bërësit e dokumentarëve, shkrimtarët, turistët dhe mësuesit shpirtërorë. Peethadheeshwer-i (kryemurgu) i tanishëm i Baba Keenaram Sthalit, që nga viti 1978, është Baba Siddharth Gautam Ram. Aghor Pitha: Me ardhjen e shenjtit të madh të shekullit të XX, Parampujya Aghoreshwar Bhagwan Ramji, tradita aghori u integrua në shoqëri. Ai i përdori aftësitë e tij shpirtërore për mirëqenien publike dhe në shrrënjosjen e të keqes nga shoqëria. Ai themeloi Sri Sarveshwari Samooh më 21 shtator 1961 për shërbimin e njerëzimit që vuante. Shërbimi publik, vendosja e paqes botërore dhe mbajtja e harmonisë mes besimeve janë objektivat e këtij Samooh-u. Parampujya Aghoreshwar Bhagwan Ramji themeloi gjithashtu ashramin “Awadhoot Bhagwan Ram Kusta Sewa” për trajtimin e pacientëve me lebrozë. Ky institucion ka qenë përfshirë dhe certifikuar nga Limca Book of Records dhe Guinness Book of World Records si spitali që ka kuruar plotësisht më shumë pacientë në botë. Pas Aghoreshwar Bhagwan Ramji ndërroi jetë më 29 nëntor 1992, të gjitha programet e organizatës zhvillohen në drejtimin e presidentit të tanishëm Parampujya Baba Gurupad Sambhava Ramji, që themeloi Mahavibhuti Sthalin (samadhi) e Aghoreshwar Bhagwan Ramjit në bregun e Gangut. Ky vend është një shembull i pakrahasueshëm i arkitekturës dhe skulpturës. Në bregun e Gangut është ndërtuar gjithashtu edhe “Ghati Aghoreshwar Bhagwan Ram” nga Departamenti i Turizmit të Uttar Pradeshit. Së fundmi është rikonstruktuar nj shtëpi e vjetër.
Bharat Mata
Mandiri Bharat Mata (në gjuhën hindi: भारत माता मंदिर, "Tempulli i Nënës Indi") është i vendosur në kampusin e Mahatma Gandhi Kashi Vidyapith në Varanasi 25.317209°N 82.989291°E. Në vend të statujave tradicionale të hyjnive, ky tempull ka një hartë të stërmadhe të Indisë të skalitur në mermer. Ky tempull i është kushtuar Bharat Matas dhe konsiderohet si i vetmi në llojin e tij në botë.[159][160][161][162][163] Mandiri Bharat Mata është i vendosur në kampusin e Mahatma Gandhi Kashi Vidyapith, 1.5 kilometra në jug të Nyjes Hekurudhore të Varanasit dhe gjashtë kilometra në veri të Benaras Hindu University.[164][165]
- Historia
Mandiri Bharat Mata u ndërtua në vitin 1936 nga veprimtari i lirisë Babu Shiv Prasad Gupta dhe u përurua nga Mahatma Gandi. Tempullil është ndërtuar në kampusin e Mahatma Gandhi Kashi Vidyapith.[159][160] Struktura e Mandirit Bharat Mata është ndërtuar me gurë. Ai ka një statujë të Bharat Matas të skalitur në mermer, që simbolizon Indinë e pandarë. Tempulli bujt një hartë në reliev gjithashtu të skalitur në mermer. Harta paraqet malet, fushat dhe detet e Indisë. Tempulli Bharat Mata u dhurua nga atdhetarët Babu Shiv Prasad Gupta (Barat Ratana) dhe Durga Prasad Khatri, numizmatë dhe antikuarianë të shquar. Ai është një lloj vendi adhurimi për të gjithë ata që morën pjesë në formimin e Indisë përpara ndarjes së saj. Festat të rëndësishme që zhvillohen në këtë tempull janë Dita e Pavarësisë së Indisë dhe Dita e Republikës.
Dhanvantari - "Kashiraj Divodas"- perëndia e mjeksisë
Tempulli i Divodasit ose Dhanvantarit gjendet në Varanaseya Sanskrit Vishwavidyalaya, në muzeun universitar të Varanasit. Statuja gurëzezë e drejtuar nga jugu e Divodasit sipas një legjende u shfaq në mënyrë të mrekullueshme poshtë territorit të një familje brahmine në Zonën Chowk të Varanasit kur po ndërtohej. Brahmini nuk mund ta imagjinonte se kush e kishte vendosur aty, megjithatë po atë natë thuhet se perëndia iu shfaq në ëndërr duke iu prezantuar si Kashi Raja Devodasi (Dhanvantari) dhe i kërkoi që idhulli i tij të mbetej ku ishte gjetur. Kështu aty ai ndërtoi tempullin dhe pasuesit e tij i shërbejnë akoma tempullit. Ky termpull thuhet se është mjaft shpirtëror pasi idhulli u shfaq vetë dhe është besim vendor që nëse dikush adhuron aty me gjithë zemër, perëndia i kuron sëmundjet. Rrëfenja e mbretit Divodas i përket periudhës së vedave, por që me kalimin e kohës u modifikua në literaturën puranike për t’ju përshtatur traditave dhe sunduesve vendorë. Te vedat një mbret i quajtur Divodas është përmendur në lidhje me shkatërrimin nga Indra të njëqind qyteteve,[166] por është e vështirë që kjo figurë të pranohet si mbret i Varanasit.[167] Te Mahabharata Divodasi është përshkruar si fortifikuesi i qytetit të Varanasit si dhe rrëmbyesi i zjarrit flijues të armiqve të tij.[168] Akt që çoi në përplasje me Shivën që dëshironte të ngulitej aty.[169][170]
Tempulli Sankat Mochan Hanuman
Tempulli Sankat Mochan Hanuman është një tempull kushtuar Hanumanit (zoti majmun). Ai është i vendosur në pjesën jugore të qytetit, afër përroit Assi, pranë Mandirit të Durgës, Tempullit të Ri Vishvanath dhe pranë kampusit të Banaras Hindu University, rreth 11 km nga stacioni hekurudhor i Varanasit dhe po aq nga vendqëndrimi i autobusëve.[171] Sankat Mochan është një epitet i Hanumanit në gjuhën hindi do të thotë lehtësues nga telashet (Sankat do të thotë problem ose telash ndërsa Mochan do të thotë lehtësues). Struktura e tanishme e tempullit u ndërtuar në fillim të shekullit të XX nga arsimtari dhe aktivisti i lirisë Pandit Madan Mohan Malviya, themeluesi i Banaras Hindu University.[172] Hanuman Jayanti, ditëlindja e Hanumanit, festohet me fanfarë, gjatë të cilës zhvillohet një procesion i veçantë shobha yatra, duke filluar nga Durgakunda në afërsi të Mandirit historik të Durgës deri te Sankat Mochani.[173] Ky tempull quhet edhe Tempulli i Majmunëve për shkak të pranisë së mjaft majmunëve brenda kompleksit. Ky është vendi kryesor hindu për organizimin jo vetëm të aktiviteve fetare të lidhura me Hanumanin por edhe për festivale kulturore në Varanasi. Në tempull, ofertat për perëndinë Hanuman (të quajtura Prasad) shiten si embëlsira të veçanta "besan ke ladoo", që besimtarët e pëlqejnë; idhulli zbukurohet po ashtu me një kurorë të këndshme lule kalendulash. Ky tempull ka dallimin unik të patjes së perëndisë Hanuman përballë padronit të tij, Rama, të cilin ai e adhuron me përkushtim vetmohues dhe të palëkundur. Çdo vit organizohet Hanuman Jayanti (ditëlindja e Hanumanit) duke realizuar një Shobha Yatra (a parade) të veçantë nga Mandiri i Durgës (Durga Kund) deri te Tempulli Sankat Mochan.
- Historia
Tempulli Sankat Mochan u themelua në shekullin e XVI nga shenjti Goswami Tulsidas, që është autori i Ramacharitamanasas-it. Ramcharitamanas-i është versioni i shkruar në dialektin avadhi të gjuhën hindi të eposit hindu Ramayana që fillimisht u shkrua nga Valmiki. Besohet se tempulli ka qenë ndërtuar saktësisht në vendin ku shenjti hindu Goswami Tulsidas pati një vizion të Hanumanit.[174] Fillimisht tempulli ishte mjaft i vogël dhe u zgjerua në strukturën e tanishme në fillim të viteve 1900 nga arsimtari i lëvizjes indiane për pavarësi, Madan Mohan Malviya, themeluesi i Banaras Hindu University.[172]
Domethënia dhe ritualet fetare
Tempulli Sankat Mochan konsiderohet si një nga tre tempujt më të rëndësishëm për banorët e Varanasit, i renditur mbrapa vetëm Tempullit Kashi Vishwanth dhe Anapurna. Tempulli ndiqet nga mijëra ndjekës të Ramas dhe Hanumanit duke kënduar Hanuman Chalisan dhe Sundarkandin. Pas sulmit terrorist të vitit 2007, brenda tempullit u vendos një postë policore e përhershme.[175] Perëndia Hanuman është një avatar shumë i fuqishëm i Shivës dhe njihet si Rudra Avtar. Ai është djali i perëndisë së erës, Pavan dhe Mata Anjana Devit, prandaj njihet edhe si Pavanputra. Besohet se Hanumani gëzohet shumë me pak lutje dhe rituale adhurimi. Hanumani është Karma Yogi i madh dhe një Brahmachari i jashtëzakonshëm. Ai është simbol i besnikërisë jo egoiste dhe pa përfitim përkundrejt perëndisë Rama. Hanumani është i njohur edhe si Mahavira, Pavanputra, Bajrangabali, Pavankumar etj. Sipas traditës vizitorët e rregullt të tempullit fitojnë përparësi të veçantë nga Hanumani. Besohet se Hanumani mundëson kurajo, intelekt dhe dituri për adhuruesit. Çdo të martë dhe të shtunë mijëra njerëz radhiten përballë tempullit për ti bërë lutje Hanumanit. Sipas Astrologjisë Vedike, Hanumani i shpëtoi qeniet njerëzore nga zemërimi i planetit Shani (Saturni) dhe veçanërisht njerëzit që kanë një keqvendosje të Saturnit në horoskopin e tyre vizitojnë këtë tempull për rregullime astrologjike. Kjo supozohet të jetë mënyra më efektive për të zbutur Shanin. Ndërsa sipas mitit të fëmijërisë së Hanumanit besohet se ai nuk heziton të gëlltisë në gojën e tij edhe diellin, zotin e të gjithë planeteve, që i përul të gjithë zotat dhe engjëjt, duke i bërë ata ta adhurojnë për çlirimin nga Dielli. Disa astrologë besojnë se duke adhuruar Hanumanin mund të neutralizohet ndikimi i keq i Mangalit (Marsit) dhe praktikisht çdo planet që ka një ndikim negativ në jetën njerëzore. Dy ditë të javës (e marta dhe e shtuna) konsiderohen si ditët më të mira për të ofruar rituale puxha për Hanumanin. Çdo të martë dhe të shtunë në tempull mblidhen mijëra adhurues për të ofruar lutje dhe për të vendosur sindoor ngjyrë portokalli në statujën e perëndisë, ofrojnë "laddo" për Hanumanin si dhe këndojnë lavdet Hanuman Chalisa, Hanuman Mantra, Hanuman Aarti, Hanuman Ashtaka, Kishkindha, Bajarang Baan dhe Sundar Kand. Sidoori ngjyrë portokalli besohet se e qetëson Hanumanin dhe sidoori i vendosur te statuja meret nga adhuruesit për tu vendosur në ballin e tyre. Në ditën e Kartik Krishna Chaturdashit hyjnisë i bëhen rituale të veçanta adhurimi. Festa e përvitshme e tempullit është gjatë natës së hënës së plotë të muajit të Chaitras, që njihet si Hanuman Jayanti, ditëlindja e Hanumanit, gjatë të cilës në rrugët e Varanasit zhvillohet një procesion.
Manastiret hindu
Për shekuj Varanasi ka qenë shtëpia e filozofisë, misticizmit, spiritizmit dhe fesë indiane. Për këtë arsye Varanasi mjaft ka manastire (ashramë dhe matha) të ndryshme, ku besime apo sekte të ndryshme kanë manastiret e tyre. Shumë nga këta manastire kanë mbijetuar prej shekujsh dhe janë qendra spiritualizmi dhe veprimtarish fetare. Në këtë kontekst një rol të rëndësishëm ka luajtur guru Shishya Parampara i Kashit. Këta manastire janë organizata jo-politike dhe pothuajse të gjithë bazohen në bamirësinë e anëtarëve. Njerëzit vijnë dhe qëndrojnë në këta manistire për të rizbuluar vetë-veten dhe për të njohur të vërtetat e përjetshme. Këta manastire mundësojnë një dritare për të eksploruar qytetin e shenjtë nëpërmjet personaliteteve intelektuale, traditave gojore dhe bashkëjetesës së përbashkët. Disa ashramë janë pa pagesë, me shërbime minimale, ndërkohë disa të tjerë janë ashramë profesionalë që ofrojnë mësime dhe shërbime të lidhura me besimin, yogën, terapitë etj. Këta ashramë kanë skema anëtarësimi që janë të disponueshme sipas zgjedhjes së vizitorëve. Ndërsa manastiret falas janë kryesisht për të moshuarit, njerëzit e braktisur, njerëzit që kanë hequr dorë nga të gjitha llojet e jetës materiale në kërkim të spiritualitetit, karmas, dharmas etj.; ashramët me pagesa të veçanta janë për profesinonistët, vizitorët ndërkombëtarë, familjet e klasës së mesme dhe të mesme të lartë etj. Të dy llojet e ashramëve ja vlen të vizitohen, për të mësuar tipin e jetës kulturore të Varanasit.[176] Qyteti ka një listë të gjatë manastiresh (ashramë dhe matha), që renditen si më poshtë: Ashrami i Paramhanëve; Bharat Sewa Ashram Sangh; Jangambari Matha; Sadhu Bela Ashram; Mumukshu Bhavan; Dandi Swami Matha; Radha Swami Bagh; Ramkrishna Mission Sevashram; Ashrami Mata Anansmai; Ashrami Satua Baba; Karpatri Ji Matha; Sanatan Gaudiya Matha; Kabir Matha; Tailang Swami Matha; Ashrami i Ghatit Gadwa; Kinaram Muth; Ashrami Sarveshwari Samuh; Nirajani Akhanra; Annapurna Prantiya Sevashram; Dharma Sangha; Gopal Muth; Bhinagaraj Dandi Sevashram; Shankaracharya Matha; Lahangpura Kutiya; Jagatganj Kutiya; Newada Kutiya.
Kabir Matha
Kabir Matha është një manastir dhe qendër pelegrinazhi në Varanasi e lidhur me shenjtin hindu Kabir, që ishte dhe poet dhe filozof i shquar mistik. Matha është pak a shumë një manastir hindu por Kabir Matha nuk është thjeshtë një manastir, është më shumë si një qendër pelegrinazhi, një tempull dhe samadhisthal. Çdo vit Kabir Matha vizitohet nga një numër i madh besimtarësh që vijnë për të festuar Kabir Jayantin, ditëlindjen e Shën Kabirit.[177] Kabir Matha është një manastir i vendosur në Kabirchaura C 23/5, në rrugën Kabir, në Lahartara të Varanasit, në rrugën Shenjt Kabir. Kabir Matha gjendet rreth 3 km larg stacionit hekurudhor të kazermave të Varanasit. Kabirchaura është një zonë në Varanasi, që njihet si vendi ku u rrit Kabiri, poet dhe shenjt i rëndësishëm mistik hindu. Fjala 'chaura' është një shtrembërim i fjalës 'chauraha', që do të thotë kryqëzim me katër drejtime (chau do të thotë "katër", ndërsa raha "rrugë"). Kabir Matha e Kabirchauras në Varanasi është qendra e sektit Kabirpanthi dhe vendi qendror i gjithë shenjtëve dhe ndjekësve të Kabirit. Kabir Matha është një manasir i madh i shtrirë mbi një sipërfaqe të stërmadhe, që u zhvillua si Prakatya Dhami e Kabirit. Shumë afër Kabir Mathës mund të dallohet një dharamshala, e vendosur në vendin ku qëndronte shtëpia e shenjtit të madh. Në këtë dharamshala, gjenden samadhët ose varret e prindërve të tij. Gjatë një gërmimi në këtë vend u zbuluan disa statuja misterioze. Statuja e parë është ajo e Vishnut shoqëruar nga Lakshmi Devi. Statuja e dytë është hamendësuar se i përket Gurusë së 9-të sikist, Guru Tegh Bahadur. Kësaj statuje i mungon koka dhe është e prangosur, që të kujton mënyrën se si Guru Tegh Bahadur-i u vra nga perandori fanatik mogul Aurangzeb. Aty ndodhen edhe statuja që ilustrojnë ngjarje të ndryshme dhe mënyrën e jetesës së Kabirit.[178] Kabir Matha është bazikisht një kompleks në oborrin e të cilit gjenden plotë ndërtesa të vogla. Ajo ka më shumë rëndësi historike dhe shpirtërore sesa arkitekturore. Në të gjendet Lehartara Tal-i, Kasollja dhe Chabutara e Kabirit, Mandiri Samadhi, Tempulli Bijak, Niru Tila, Niru-Nima Samadhi, Acharya Pitha Mulagadi, Acharya Samadhi, Pusi i Kashi Nareshit, muzeu dhe statuja të shumta.[177] Kasollja e Kabirit është vendi ku ai zakonisht predikonte. Menjëherë pasi u bë dishepull i Swami Ramanandës, një grup i madh njerëzish filloi të grumbullohej për të dëgjuar predikimin e tij, prandaj iu desh një tjetër kasolle. Kasollja e tanishme konsiderohet e njëjta që u përdor nga Shën Kabiri për tu predikuar njerëzve. Chabutara e Kabirit u ndërtua që të përballonte turmën e stërmadhe që dëgjonte predikimet. Chabutara në hindi do të thotë vend i ngritur ose një platformë për të ndenjur. Chabutara e Shën Kabirit është plaftforma që ai qëndronte për tiu drejtuar njerëzve. Megjithatë, me kalimin e kohës për këtë u ndërtua një mandapa e madhe, që u quajt Upadesha Sthal. Në gjuhën hindi 'upadesha' do të thotë predikim, ndërsa 'sthal' vend.[177] Prej kësaj mandape më pas u zhvillua Tempulli Beejak, që është i vendosur në zemër të Kabirchauras. Në muret e Tempullit Bijak janë shkruar disa nga dyvargëshit e Bijak-ut, vepprës filozofike themelore të Kabirit, që konsiderohet si teksti i shenjtë fetar i sektit Kabirpanth. Tempulli është ndërtuar mbi një platformë të lartë 46.37 m2 në përmasat 15.54 X 12.5 m. Ajo është pjesa kryesore e Kabirchauras. Kabiri ulej mbi këtë platformë ku tani qëndron froni i kryepredikuesit bashkë me Acharya Peeth (qendra e studimit të predikuesve). Ndërsa hyhet në tempull, në krahun e majtë është dhoma e meditimit të krye-predikuesit dhe anash saj, jashtë dhomës ndodhet froni.[179] Në qendër të tempullit ndodhet Smriti Kaksh-i i Kabirit, ku ruhen objektet e tij personale, ndër të cilat janë Heqlat e Kabirit, Ena Kashtha Patra, Tridenti Ghorakhpanthi, një varëse druri me 1000 rruaza, avlëmendit të Kabirit dhe një pikturë që e paraqet Kabirin në pleqëri.[179] Në pjesën e sipërme të Smriti Kaksh-it ndodhet kupola e Tempullit Beejak, e cila është një shembull i bashkimit të arkitekturës së tempullit hindu dhe xhamisë. Mandiri Samadhi në kompleks u ndërtua nga mbreti i Varanasit Veerdev Singh në vitin 1501, në vendin ku Kabiri zakonisht meditonte dhe adhuronte Zotin. Pasi ndjekësit e Kabirit gjetën lule në vend të trupit të vdekur të shenjtit, ata ia shpërndanë këto lule njëri-tjetrit, ndërsa disa nga to i varrosën në Mandirin e tanishëm Samadhi, të sjellë nga Magahari, ku shenjti besohet se dha frymën e fundit. Guri këndor në Mandirin Samadhi shkruan si vijon: “Ky tempull është ndërtuar nga Maharaxha Veerdev Singh në vitin 1578 të kalendarit Vikram Samvat sipas urdhërave dhe udhëzimeve të Acharya Shri Suratigopal Sahab, kostoja e të cilit ishte 3,887 rupi, 6 anna dhe 3 paisa”.[179] Më vonë në vitin 1933 Mandirit Samadhi iu dha një formë madhështore dhe elegante nga acharya i 21-të i mathës, Acharya Ram Vilas Sahab. Ai është ndërtuar me gurë ‘baluva’në një sipaërfaqe katrore prej 148.65 m2 në raportin 12.2 X 12.2 metra. Chauki (pjesa e tempullit pak jashtë hyrjes kryesore dhe që shtrihet përgjatë periferisë së tempullit) është bërë me mermer të zi dhe të bardhë dhe ghanta-ghari i tempullit është bërë me gurë të skalitur mjeshtërisht. Çatia e tempullit konsiderohet si një kryevepër arkitekturore. Kupola dhe kullat e tempullit janë gjithashtu dëshmi të punimit të rrallë arkitekturor. Oborri i Mandirit Samadhi tani përdoret për të zhvilluar ceremoni të veçanta.[179] Niru Tila është vendi ku jetonte Kabiri dhe prindërit e tij. Ky është vend ku Kabiri u soll nga prindërit dhe do të jetonte deri në fund të jetës. Ajo është më e lartë se platforma e tempullit dhe ruan mbetjet e prindërve të Kabirit, Niru dhe Nima. Faltorja është e zbukuruar me gurë të bukur mermeri. Niru Tila bart gjithashtu edhe një bujtinë për vizitorët, ndërsa pjesa e mbetur e Niru Tilas është shndërruar në një lëndinë me lule dhe pemë. Sadguru Kabir Pustakalaya, biblioteka e Shën Kabirit është pjesa thelbësore e Kabir Mathës. Ajo ka mbi 700 dorëshkrime dhe krijime poetike të Shën Kabirit. Biblioteka ka libra të ndryshëm të publikuar mbi Kabirin, dorëshkrime të lashta të Beejak-ut ashtu si dhe shkrime të vjetra fetare. Kabir Matha zotëron shtëpinë e vetë botuese, të njohur si Kabirvani Prakashan Kendra, që publikon vepra të ndryshme mbi Kabirin dhe mësimet e tij. Disa nga përmbledhjet e botuara prej saj janë Bijak-u, Satya Kabir Ki Sakhi, Kabir Granthavali, Guru Granth Sahib-i dhe Shabdavali. Mahabijak-u është përmbledhja e të gjitha veprave mbi Kabirin, mësimet dhe biografinë e tij.
Kabiri
Filozofia e Kabirit propagandohet te Kabir Matha nëpërmjet një larmie librash dhe publikimesh, bhajanësh dhe beejakësh të Kabirit. Kabiri ishte shumë i zgjuar dhe predikoi gjithmonë njerëzorinë si një fe e qenieve njerëzore. Ai ishte një njeri shumë fetar, por njerëzve u thoshte që të mos luftonin kurr në emër të Zotit, pasi Zoti është një për të gjithë. Ju mund ta quani atë me emra të ndryshëm si Rama ose Rahim. Ai thoshte gjithmonë se të luftosh për tempullin, xhaminë, girxhan, gurdvaran nuk do ta bëjë kurr të gëzuar Zotin. Ai u mësonte njerëzve që në jetë të ndërtonin dashurinë, njerëzorinë, përultësinë dhe besimin. Vendi i shfaqjes së Kabirit është Lehartara, i cili ndodhet rreth 6 km nga Kabirchaura Matha dhe rreth 3 km nga Stacioni Hekurudhor i Varanasit. Pellgu Lehartara dhe mjedisi përreth tij është i lidhur pazgjidhshmërisht me shenjtin.[179] Kush ishin në të vërtetë prindërit e Shën Kabirit është akoma e zhytur në mister.[178] Sipas legjendës prindërit e Kabirit, Niru dhe Nima ishin endës myslimanë që jetonin në Niru Tila. Sipas saj, ata e gjetën atë mbi një shtrat zambakësh në pellgun e Lehartaras, gjatë hënës së plotë të Jyeshthas, në vitin 1398. Pas një mëdyshjeje të madhe ata e morën foshnjën në shtëpi dhe e rritën si fëmijën e tyre. Vendi i saktë ku çifiti i Nirusë dhe Nimas e gjeti foshnjën mbi zambak aktualisht është kthyer në tempull. Qeveria e Uttar Pradeshit në nder të shenjtit Kabir ndërtoi një Kabir Sabha Bhavan të madh. Edhe Kabiri u bë endës si prindërit e tij dhe u bë një predikues i madh shpirtëror, i iniciuar në rrugën shpirtërore nga Guru Ramananda. Ai tërhoqi shpejt vëmendjen e njerëzve.[177] Pak më tej Niru Tilas, ai bëri një kasolle për të dhënë mësimet e tij. Ky vend është i njohur si Kabir Chabutaro. Aktualisht, Kabir Chabutaro është e njohur si Kabirchaura. Kabir Chabutaro ishte vendi i punës si dhe qendra e meditimit të Kabirit. Ndërtimi i mathas u bë për të përkujtuar ngjarjet e jetës së Kabirit.[179] Pasi ai dha frymën e tij të fundit, pasoi një mosmarrveshje midis hinduve dhe myslimanëve, në lidhje me ritualet e fundit të trupit të vdekur. Megjithatë, sipas legjendës, kur u hap qefini, në vend të trupit të vdekur u gjet një tufë lulesh erëmira. Brenda eremitores së bukur të Kabir Mathës mund të shihen disa tempuj si Mandiri Samadhi dhe Tempulli Bijak.[178] Kabiri ka një kontribut të rëndësishëm në letërsinë, fenë dhe kulturën indiane. India e vlerëson përkushtimin e tij për ti ndihmuar njerëzit të dilnin nga errësira e paditurisë. Megjithëse vetë ishte analfabet, Kabiri predikoi gjithmonë humanizmin. Mësimet e tij predikojnë humanizmin, besimin dhe përultësinë dhe përqeshin fanatizmin dhe dogmatizmin.[177] Kush e frymëzoi atë ose si ai u prir drejt spiritualizmit nuk dihet. Ai do të hartonte poezi që kritikonin bestytnitë e hinduve dhe myslimanëve, shumë guximshëm. Ai la si trashëgimi sektin e tij të quajtur Kabir Panthi. Dyvargëshit melodiozë të Kabirdas Ji shijohen edhe sot nga qindra mijëra indianë. Lavdia e shenjtërisë së Varanasit shumëfishohet duke pas qenë vendlindja e një prej figurave më të shquara indiane.[178] Lista e veprave të tij letrare përfshijnë Bijak-un, Sakhi Granth-in, Kabir Granthavalin dhe Anurag Sagar-in. Ai do të vijonte të këndonte psalme të hartuara vetë, ndërsa ndjekësit e tij do ti shkruanin ato. Ai jetoi si një endacak duke zhvilluar një jetë familjare dhe duke praktikuar profesionin e endësit.[178]
Jangambari Matha
Zona e Jangambari Mathas ndodhet në koordinatat 25°18.406′N 83°00.373′E (Jangambari Matha) dhe 25°18.427′N 83°00.369′E (Tempulli Kashyapeshvara/ Angirasheshvara). Zona e mathas gjendet në Jangambarit dhe Agastakunda, pranë Godaulias duke u shtrirë në tre prona të veçanta me sipërfaqe të përgjithshme prej 0.02 hektarësh.
Historia dhe përshkrimi
Jangambari Matha: Kjo matha (manastir hindu) është 300 m në jug të kryqëzimit Godaulia përgjatë rrugës Godaulia-Assi. Sipas traditës besohet se Adi (i pari) Shankaracharya krijoi pithan e 5-të në Varanasi rreth vitit 827. Katër pithat e tjera janë Shringeri në jug, Govardhana në Puri në lindje, Jyotira në Badrinath në veri dhe Sharda në Dwaraka në perëndim. Jangambari Matha është qendra e Lingayatizmit ose Virashaivizmit, ndjekësit e të cilit janë kryesisht të përqendruar në Karnataka dhe në pjesë të Maharashtras, në Indinë Qendrore dhe Jugore. Më vonë në shekullin e XII shenjti i madh Basava e rigjallëroi dhe bëri popullor këtë sekt. Gjatë periudhës së shekujve të XVI dhe të XVII kësaj matha iu bënë dhurime dhe u mor në mbrojtje nga perandorët mogulë. Aty ruhen edhe fermanët (“urdhëresat”) e perandorëve mogulë që mbështetën mirëmbajtjen dhe begatinë e mathës dhe gjithmonë të kërkuar për të mbështetur perandorinë; disa nga fermanet e njohur janë ai i Akbarit (1575), Jahangirit (1618), Shahjahanit (1630) dhe Aurangazebit (1675). Matha ka një ndërtesë të stërmadhe me mjaft oborre të mëdhenj dhe të vegjël, apartamente dhe korridore. Brenda mathës ndodhen shumë tempuj dhe samadhi (varre) të shenjtëve të lidhur me mathën si dhe rreth 60 mijë Shiva linga të vendosura brenda. Idhulli i Chandramaulishvaras është hyjnia mbrojtëse e mathës. Froni mbi të cilin kryemësuesi i parë u ul përdoret vetëm një herë gjatë kohës së kurorëzimit të kryemësuesit pasues. Nën kontrollin e Jangambari Mathas ndodhen shumë manastire dhe tempuj. Ndodhen shumë shtëpi qëndrimi për pelegrinët (dharamshala), kryesisht ata nga India Jugore. Manastiri është një shembull unik i vazhdimsisë dhe mirëmbajtjes së një tradite gjatë dymbëdhjet shekujve të fundit. Në afërsi të Jangambari Mathas dhe e zotëruar nga ajo, është tempulli me linga të dyfishtë i Kashyapeshvaras dhe Angirasheshvaras (Rruga Jangambari). Të dy këta të ditur janë përmendur në literaturën vedike. Kashyapa, i Prajapatit, ishte djali i Marichit, që kishte lindur nga goja e Brahmas dhe nga i cili filloi krijimi. Angira lindi nga goja e Brahmas dhe ishte i pari që hartoi vargje lutjesh në nder të Indrës. Themelimi i lingave të tilla i referohet procesit të vijimësisë së traditës nëpërmjet ritualit dhe ikonografisë. Me ritualet traditat e vjetra mbahen dhe vazhdohen megjithëse në faza të ndryshme pranohen edhe shndërrimet. Ekzistenca e faltores së dy të diturve të mëdhenj përkujton traditën e meditimit në “Pyllin madhështor të lumturisë”, Anandavana, që e vazhdoi reputacionin e saj madje në periudhën e mëvonshme tërhoqi edhe Budën në shekullin e VI p.e.s.
Ashrami Satua Baba në Varanasi
Satua Baba është një nga shenjtët më të shquar të Varanasit. Ashram Satua Baba është shumë i famshëm si qendër mësimi. Ai është vendi ku të rinjtë mësojnë sanskritisht, gjuha klasike indiane. Ashrami Satua Baba bazohet në një sitem të vjetër mësimi manastiror në Indi. Të rinjtë futen në të për të marrë njohuri të plota të Vedave dhe shkrimeve të lashta sanskrite. Ky ashram është gjithashtu shembulli më i vjetër i gjallë i Guru Shishya Paramparas.[180] Ashrami Satua Baba gjendet 10 hapa afër Ghatit Manikarnika. Besohet se ishte vendi ku Shiva iu shfaq si një i moshuar përpara Satua Babas. Ashrami Satua Baba u themelua në shekullin e XVIII dhe ka një shivalingë të njohur në Varanasi. Thuhet se shenjti vaishnavit Aghacharya Guru Anantshri Vibhushit Bhagwan Vishnu Swamiji qëndroi këtu 2652 vjet më parë. Gjithashtu, Ashrami Satua Baba është vendi ku u indoktrinua një nga filozofët më të shquar të Indisë, Jagatguru Shankaracharya nga guruja i tij Govindacharyaji Maharaj. Besohet se kur mbërriti këtu Shiva e mori provimin në vend të tij i paraqitur si Chandala, një besimtar i kastës së të paprekshmëve në Periudhën e Vonë Vedike.
Ashramët ose shtëpitë e vejushave në Varanasi
Në Varanasi ka më shumë se 38,000 të veja në ashramë dhe shtëpi të ndryshme vejushash. Ky është numri më i madh në Indi pas Vrindavanit.[181] Shumë lëvizje shoqëroro-fetare e kanë përqëndruar veprimtarinë e tyre në mbështetjen e shtëpive të vejushave ku predikohet, lutet, trajnohen të vejat për të qenë pa-varura dhe veprimtari të tjera kulturore si festimet, festivalet, bhajanët etj.[181] India është një vend mjaft patriarkal, që i ka mbajtur gratë të nënshtruara, ku një nga shfaqje e tillë është dhe përjashtimi nga shoqëria i vejushave. Në Indi mendohet se të qenit e ve është një mallkim që sjell vuajtje për familjen. Falë përpjekjeve të lord William Bentinck që shfuqizoi Sati Prathan (zakoni i djegjes së grave, shpesh vajza të reja me djegien e kufomës së bashkëshortit. Shumë mizori kundër të vejave janë ndaluar me përpjekjet e qeverisë megjithatë akoma gratë konsiderohen një barrë për burrat. Megjithëse Rigveda dhe Manusmriti bashkë me shumë shkrime të tjera fetare mbrojnë statusin e barabartë për burrat dhe gratë, ka shembuj të dhunimit të të drejtave të grave. Disa nga këta shembuj janë mohimi i arsimimit dhe humbja e punësimit pas martesës që i bënë femrat të varen financiarisht te burrat. Kështu, vdekja e bashkëshortit shkakton humbjen tërësore të të ardhurave dhe gratë shpesh konsiderohen barra. Gratë që mbeten të veja vendosen në Shtëpi Vejushash të menaxhuara nga OJQ dhe qeveria. Ndonjëherë këto gra të mbetura ‘jetime’ pas vdekjes së bashkëshortit mbeten rrugëve duke lypur deri sa vdesin. Shtëpitë e të vejave ose ashramët e vejushave janë përpjekje për ti strehuar këto gra pa njeri dhe të përjashtuara. Në ashramët e vejushave këto të veja gjejnë strehim, veshje, ushqim dhe ndonjëherë punësim me përpjekjet e bamirësve.[181] Në Indi zakonisht besohet se një e ve është e tillë për shkak të disa pandershmërive të të shkuarës. Por kjo nuk ndodh me meshkujt, pasi besohet si është ters nëse dikush shikon fytyrën e një të veje herët në mëngjes ose përcaktimin për një detyrë të re. Të vetë margjinalizohen, u pengohet hyrja në tempuj dhe mbeten në shtëpi. Në shtëpitë e të vejave mund të fitohet mundësia për të ndërvepruar drejtpërdrejt me të vejat dhe percemptimi i tyre i stigmatizimit shoqëror. Njerëzit i vizitojnë ashramët e vejushave për të ndarë një çast të errët të jetëve të tyre të pafata. Kërkimi i studiuesve, veçanërisht të huaj, vijnë për ta kuptuar fenomenin shoqëror dhe rolin e vejushave në vdekjen e burrave, marrdhëniet e familjeve të tyre, bestytnitë në lidhje me të vejat në Shoqërinë Indiane, kushtet e tyre në shtëpitë e vejushave, përpjekjet e qeverisë për ta ndryshuar gjendjen etj.[181] Duke qenë se Varanasi është një qytet i shenjtë në të janë ndërtuar shumë shtëpi vejushash nga bamirësit, OJQ-të dhe qeveria për të strehuar deri në vdekje, vejushat e pashpresa dhe të moshura. Arsyeja e një numri të tillë ashramësh vejushash është se edhe në Varanasi vejushat braktisen për të vdekur pasi besohet se ai që vdes në Varanasi arrin shpëtimin. Në Indisë Veriore shoqëria është më pak e ndjeshme pasi në veri gratë nuk lejohet të veshin ngjyrë tjetër përveç të bardhës, ndërsa në Indinë Jugore ato lejohen të veshin rroba të bardha dhe të kuqe, kryesisht sari. Përgjithësisht të vejat që janë lënë nga familjet mbahen në ashramët e vejushave. Kushtet e të vejave në këta ashramë nuk janë gjithmonë të mira, pasi ndonjëherë këto gra mbeten pa asnjë qindarkë për të përmbushur ndonjë nga dëshirat e tyre më të vogla pasi qeveria e ndërpret ndihmën për ashramët për muaj.[181] Disa ashramë të rëndësishëm vejushash në Varanasi janë: Ashrami Mata Anandmayi; Shtëpia e Vejushave Birla në Chowk; Asha Bhawan; Ashrami Nepalez i Vejushave i menaxhuar nga qeveria e Nepalit; Ashrami i Vejushave Durga Kunda.
Festat hindu në Varanasi
Mahashivaratri në shkurt është një festë hindu në Varanasi gjatë të cilës zbukurohet çdo tempull i Shivës. Gjatë kësaj feste kryehet procesioni i martesës së Shivës duke filluar nga Tempulli Mahamrityunjaya, Daranagar deri te Tempulli Kashi Vishvanatha nëpërmjet Chowkut.[19] Dhrupad Mela është një festival muzikor pesë-ditor kushtuar stilit dhrupad të zhvilluar në Ghatin Tulasi në shkurt–mars.[182] Në të marrin pjesë artistë të shquar dhe është mjaft popullor mes turistëve të huaj. Hanuman Jayantin (mars–prill), ditëlindja e Hanumanit celebrohet nga Tempulli Sankat Mochan Hanuman. Gjatë kësaj feste organizohet një ritual i veçant puxha dhe aarti si dhe një procesion publik.[183][184] Duke filluar nga viti 1923, tempulli organizohn një festival pesë ditor të myzikës dhe kërcimit klasik të titulluar Sankat Mochan Sangeet Samaroh në këtë periudhë, ku ftohen për të marrë pjesë artistët më të shquar nga e gjithë India.[19][185][186][187] Ramalila e Ramnagarit është një vënie në skenë dramatike e legjendës së Ramas, siç tregohet te Ramacharitamanasa.[188] Drama e sponsorizuar nga Kashi Nareshi, performohet në Ramnagar çdo mbrëmje për 31 ditë.[188] Në ditën e fundit festa arrin një kreshendo pasi Rama eleminon demonin mbret Ravana.[188] Kashi Nareshi Udit Narayan Singh e nisi këtë traditë rreth vitit 1830.[188][189]
Nag Nathaiya Lila zhvillohet në ditën e katërt hënore të dyjavështit të muajit hindu të Kartikas (tetor–nëntor), që përkujton fitoren e Krishnas mbi gjarprin Kaliya. Në një inskenim hyjnia Krishna hidhet në Gang për Nag Nathan në Ghatin Tulasi. Shumë njerëz mblidhen për ta parë këtë event. Me këtë rast, në brigjet e Gangut mbillet një degë e madhe e pemës Kadamba (Neolamarckia cadamba) në mënyrë që një djal që luan rolin e Krishnës mund të hidhet në lum mbi figurën e Kaliyas. Ai qëndron mbi figurë në një pozë kërcimi duke i rënë fyellit. Njerëzit e shikojnë shfaqjen duke qendruar mbi brigjet e lumit ose në varka.[190] Bharat Milap celebron takimin e Ramas dhe vëllait të tij më të vogël Bharata pas kthimit të të parit nga mërgimi 14 vjeçar në Ayodhya.[19] Festohet gjatë tetor-nëntorit, një ditë pas festës së Vijayadashamit ose Dussehras. Kashi Nareshi e ndjek këtë festë në veshjen e tij mbretërore. Festa tërheq një numër të madh besimtarësh.[189] Ganga Mahotsav is është një festival muzikor pesë ditor i organizuar nga Departamenti i Turizmit të Uttar Pradeshit, i zhvilluar në nëntor–dhjetor duke kulminuar një ditë përpara Kartika Poornimas (Dev Deepawali). Gjatë Kartika Poornimas, të quajtur edhe Dev Deepawali (festa e Gangut), Gangu adhurohet duke iu ofruar aarti nga mijëra pelegrinë që lëshojnë drita të pluskojnë në lum nga ghatet.[19][182] Ganga Mahotsav është një festë turistike që celebron trashëgiminë e pasur kulturore të Varanasit. Përveç programeve kulturore dhe garën vendore me varka, zhvillohen e dhe ndeshje luftarake të arteve luftarake vendore. Dita përmbyllëse koincidon me festën tradicionale të Dev Deepavalit (festa e dritave të zotave), kur më shumë se një milion fenerë (Diya) ndriçohen në ghatet e Gangut. Nakkatayya: Duke treguar një histori nga Ramayana në të cilën Surpanakha - motra e Ravanës – vjen për të joshur Ramën dhe pastaj Lakshmanën. Por Lakshmana i pret hundën dhe ajo kthehet duke qarë. Ky veprim vihet në skenë gjatë mesit të tetorit në zonën e Chetgung-ut. Me këtë rast shfaqen procesione dhe imazhe të shumtë. Pancha Koshi Parikrama: Ka një rëndësi të veçantë në Parikraman e lashtë të Indisë, duke filluar dhe përfunduar te Ghati Manikarnika. Çdo Parikrama kalon përmes pesë vendeve: Kardmeshwara, Bhimchandi, Rameshwara, Shivpuri dhe Kapil Dhara.
_by_James_Prinsep.jpg)
Megjithëse ngulimi i myslimanëve filloi në shekullin e XI, pas pushtimit të Mohamad Ghaznavit (1021–1030) dhe konvertimi i një pjese të hinduve, formimi i një grupi kulturor të qëndrueshëm filloi në shekullin e XVIII.[191] Nipi i Mohamad Ghaznavit, Salar Masud ishte vetëm 19 vjeç kur iu bashkua një prej ekspeditave ushtarake dhe vdekja e tij në luftë përkujtohet në formën e festës Ghazi Miyan Ka Mela. Ghazi Miyan Ka Mela zhvillohet nga shumica e të varfërve të klasave të ulëta të myslimanëve dhe një pjesë e hinduve.[192] Në censusin e vitit 2011 distrikti i Varanasit kishte 14.88 % myslimanë, ndërsa qyteti i Varanasit 28.8 %.[1] Ata kanë ruajtur një rol domethënës në shoqërinë, kulturën dhe ekonominë tradicionale të qytetit. Rëndësia e myslimanëve në Varanasi vihet në dukje veçanërisht nga prania e 1388 faltoret dhe siteve të tyre të shenjta, krahasuar me 3300 faltoret dhe site të shenjta hindu. Në Varanasi banojnë afërsisht 250,000 myslimanë. Rreth 90 për qind e myslimanëve në qytetin e Varanasit i përkasin sektit sunit, të ndarë në dy grupe: të shkollës së vjetër, si Hanafi, Shafai, Malaki dhe Hambali dhe të shkollës së re, si Barelvi dhe Deobandi. 10 për qindëshi i mbetur përbëhet nga shiitë, të ndarë në tre grupe 1. Athnas ose A-Sarit, Davudi Bohras dhe Imam Ismailit, 2. Ahmadia (Qadiani) dhe 3. Ahle-Hadith. Të gjithë këta grupe formojnë një bashkësi hapësinore të përqëndruar kryesisht në pjesën veri-lindore të qytetit. Përgjatë kohës, nën ndikimin e hinduizmit, mes myslimanëve u zhvillua një rend shoqëror hierarkik me katër nivele: 1) Ashraf (i lartë), si Saiyyad, Sheikh, Mogul dhe Pathan; 2) Atahar (i mesëm), si Rajput, Tyagi dhe Jat; 3) Ajlaf (i ulët), ku përfshihen kasta profesionale si Ansari (endëstit), Darzi (rrobaqepësit), Kassai (kasapët), Mirasi dhe Arajal; dhe 4) më e ulta si Halalkhor, Lal Bagi dhe Mehtar.[193] Rreth 90 për qind e myslimanëve i përkasin bashkësisë së endësve, të njohur si Ansari/Julaha të angazhuar në në bërjen e sarëve indianë.
Duke qenë i njohur si vendi më i shquar, i shenjt hindu, Varanasi nuk ka qenë lidhur me islamin, pavarësisht se në periudhën e perandorit Akbar quhej Muhammadabad. Megjithatë, në qytet gjenden disa xhami të ndërtuara nën perandorin e 6-të mogul, Aurangzeb dhe një xhami nga sundimi i hershëm mysliman. Gjithashtu në qytet kanë mbetur disa mauzoleume, megjithëse ata janë më së shumti të lënë pas dore. Vendet e shenjta myslimane në qytet përbëhen nga shtatë kategori që përfshijnë 415 xhami, 299 vende kulti të quajtur mazarë, 197 kryqëzime ku kalon procesioni tazija (të njohur si imamçokë), 88 vende varrimi të quajtur talaja, 11 vende të veçanta për lutje të quajtur idgahë, tre site për varrosjen e tazijave dhe 375 site të tjera fetare.[194] Vendet e shenjta myslimane në Varanasi mund të ndahen në shtatë tipe: 1) 415 xhami. 2) 299 mazarë (varre dëshmorësh) 3) 197 imamchaukë (vende kalimi për taziat) 4) 88 takiya (vende varrimi) 5) 11 idgahë (vende për lutje të veçanta) 6) 3 imambara (vende varrimi për taziat); dhe 375 vende të tjera myslimane. Në Varanasi ndodhen 15 xhami me vlerë domethënëse historike. Veçanërisht për tu përmendur janë Xhamia Abdul Razzaq, Xhamia Alamgir, Xhamia Bibi Razia, Xhamia Chaukhambha, Xhamia Dhai Nim Kangore, Xhamia Fatman, Xhamia Ganje Shahada, Xhamia Gyanvapi dhe Hazrat Sayyed Salar Masud Dargah. Shumë nga këto xhami u ndërtuar nga elementet e faltoreve hindu që u shkatërruan me porosi të pushtuesve ose sunduesve myslimanë. Dy xhamitë më të mirënjohura janë Xhamia Gyanvapi dhe Xhamia Alamgiri.[195] Xhami më pak të njohura në Varanasi janë Jamia Masjid, e vendosur në Maulvibagh në Sigra, një destinacion i rëndësishëm i myslimanëve të Varanasit; Badi Masjid në Kashibagh; Masjid Hafiz Zahoor në rrugën Durgakund; Masjid Fatman në Ramakanth Nagar; Masjid Al Quraishi në Mauilbibagh, Jaddumandi; Habibshah Masjid në Shivpur dhe Masjid në Jaitpura.[196][197]
Numri tërësor i vendeve të shenjta arrin në 1,388 nga të cilët gjysma ndodhen në xhami dhe mazarë bashkë. Ka dy tipe xhamish – njëra historike dhe tjetra e përgjithshme. Mes 15 xhamive historike, më të famshmet janë Dhai Nim Kangoore, Ganje Shahada, Chaukhambha, Bibi Razia, Gyanavapi, Alamgiri Dharahra, Fatman dhe Abdul Razzaq.[192] Pothuajse të gjitha xhamitë historike janë ndërtuar duke përdorur mbetjet e tempujve hindu të shkatërruar nga pushtuesit ose sunduesit myslimanë. Ahmad Niyaltgin-i e pushtoi qytetin në vitin 1033, shkatërroi tempullin e Vishnut dhe në vitin 1071 me rrënojat e tij ndërtoi Xhaminë Dhai Nim Kangoore, xhamia më e vjetër dhe e shquar e qytetit. Shpërndarja e mazarëve dhe xhamive sipas kohës së ndërtimit të tyre tregon qartësisht se gjatë periudhës midis shekujve të XIV dhe të XVIII u ndërtuan rreth dyzet përqind e këtyre strukturave, ndërsa gjatë periudhës nga shekulli i XVIII deri në shekullin e XX u ndërtuar rreth 30 përqind e këty strukturave. Varanasi është i famshëm edhe për integrimin kulturor nëpërmjet hapësirave të veçanta të shenjta (mazarët, xhamitë) dhe pjesëmarrjen në procesionin e festave të ndryshme. Hindutë marrin pjesë në panaire dhe festa të tilla myslimane duke krijuar harmoni në nivel vendor/mëhalle. Në qytet shpesh ka një ndikim të ndërvarur shoqëror midis hinduve dhe myslimanëve, ku shumë hindu kanë pranuar disa nga zakonet e myslimanëve në jetën e përditshme ashtu si dhe myslimanët nga hindutë.[192] Shpërndarja kronologjike e mazarëve dhe xhamive është si vijon: Përpara vitit 1009 u ndërtua një mazar dhe një xhami. Në vitet 1009-1203 u ndërtuan 46 mazarë dhe 22 xhami. Në vitet 1203-1397 u ndërtuan 59 mazarë dhe 65 xhami. Në vitet 1397-1591 u ndërtua 23 mazarë dhe 102 xhami. Në vitet 1591-1786 u ndërtuan 30 mazarë dhe 132 xhami. Në vitet 1786-1979 u ndërtuan 134 mazarë dhe 84 xhami. Dhe në periudhën pas vitit 1979 u ndërtuan 6 mazarë dhe 9 xhami.[192] Në Varanasi ndodhen 20 vende të shenjta myslimane, që përfaqësojnë varre shenjtësh, të shpërndarë në të gjitha këndet e qytetit. Çdo faltore ka evoluar brenda një mjedisi të veçant fizik dhe me kalimin e kohës. Mazarët janë vende bashkuese si për myslimanët ashtu dhe për hindutë, ku një gjenerohet një ndjenjë përfshirjeje, pasi si myslimanët ashtu dhe hindutë vizitojnë të njëjtat varre shenjtësh. Kjo traditë mund të gjurmohet që nga koha e perandorit mogul Akbar (1556-1605), që ishte i njohur për vizitimin e faltoreve dhe varreve të shenjtëve hindu dhe konsiderohej si futësi i një rryme sinkretizmi midis besimeve të ndryshme, të quajtur Din-e-ilahi. Ndërveprimi midis dy traditave, atyre hindu (veçanërisht tradita bhakti dhe nirguna) dhe myslimane (veçanërisht atyre sufi) ka inkurajuar harmoninë kulturore.[198] Struktura hapsinore e varreve përbëhet nga tre pjesë: rrugica rrethore; ana e jashtme; dhe ana e brendshme. Varret janë të rrethuar nga hapësira të lira, të përdorura për festimin e përvjetorëve. Rezidencat e mutawalit (kujdestari dhe shërbestari) të varreve, duke përfshirë ndonjëherë komitetet e menaxhimit janë të bashkangjitur me mazarin, kryesisht në anën perëndimore. Struktura fizike e këtyre mazarëve zakonisht përbëhet nga një varr në një rrethim që mund të ketë ose jo mbulim me çati, bashkangjitur me terrenin e hapur nëse mazari gjendet në rrethinat e qytetit, megjithatë duke mos pasur asnjë metër hapsire shtesë rrethuese në mes të lagjeve të dendura dhe pazareve.[199] Mazaret e Maqdum Shah-ut dhe Chandan Shahid-it janë shembuj të siteve me hapësira të lira.
Xhamia Alamgir
Xhamia Alamgir, 25°18′39.6″N 83°0′36″E, e njohur edhe si Beni Madhav Ka Darera, Xhamia Dharhara dhe Xhamia e Aurangzebit, u ndërtua nga Aurangzebi në shekullin e XVII mbi rrënojat e një tempulli hindu në Varanasi.[200][201] Xhamia Alamgir është struktura më e madhe në brigjet e Gangut në Varanasi. Ajo është një amalgamë e ndjesive fetare hindu-myslimane, pasi e gjithë pjesa e poshtme e saj mbahet si një tempull hindu. Xhamia gjendet në një pozicion të shquar mbi Ghatin Panchaganga, që ka shkallë të gjera për të zbritur deri te uji i Gangut.[202] Xhamia shtrihet në një sipërfaqe perj 0.108 hektarësh. Zona e xhamisë zotërohet dhe administrohet nga organizata bamirëse e Bordit të Vakëfeve Syni, dhe përfaqësohet nga Mutawalli.
Përshkrimi
Xhamia gjendet në anën e majtë të lumit të shenjtë të Gangut. Dharhara Masjid në Ghatin Panchaganga mund të arrihet lehtësisht nga bregu i lumit me varkë nga Ghati Dashashvamedha. Pranë rrugës që shkon nga ana perëndimore e xhamisë ndodhet një mur i lartë, që vijon përreth këndit veri-lindor. Në murin verior një derë të fut në rrethim, në pjesën ballore të xhamisë; kjo e fundit e vendosur në anën e saj jugore. Nga ana lindore fillojnë shkallët e gjata që zbresin buzë lumit. Xhamia është një përzierje e bukur e Arkitekturës hindu dhe Perse, apo Mogule, veçanërisht pasi pjesa e poshtme e mureve të xhamisë është ndërtuar plotësisht me mbetjet e tempullit hindu.[203] Thuhet se themelet e kësaj ndërtese janë po aq të thellë sa lartësia e saj.[204] Xhamia ka kube dhe minare të larta, që konsiderohen si kryevepra arkitekturore.[205][206].[196] Dy nga minaret e saj 64 m të larta janë të dëmtuara; një minare është rrëzuar duke vrarë disa njerëz ndërsa tjetra u rrëzua qëllimisht për shkak të mungesës së qëndrueshmërisë.[206] Jo myslimanët nuk lejohet të hyjnë në xhami.[207] Xhamia ka një kordon sigurie të ruajtur nga forcat e policisë.[208]
Historia
Në Periudhën Gahadavala (shekulli i XI-XII) ky ishte një ghat i shquar popullor, i patronizuar nga familja mbretërore. Atëherë ishte një tempull i famshëm i Vindu Madhavas, që u shkatërrua dhe shndërrua në një xhami në vitin 1673, me urdhër të perandorit mogul Aurangzeb. Xhamia Alamgir, ashtu si Xhamia Gyanvapi, ka një histori kontroverse. Xhamia u ndërtua në vendin e një tempulli të Krishnas, të njohur si Vishnu Madhava,[204] që ishte ndërtuar në stilin arkitekturor Vishnavit. Tempulli origjinal i Vishnut i përkiste shekullit të XII por ishte shkatërruar në shekullin e XV dhe ishte rindërtuar në vitin 1585. Por në vitin 1669 perandori fanatik mogul Aurangzeb urdhëroi shkatërrimin e të gjithë tempujve hindu në Varanasi dhe mbi rrënojat e tempullit të Vishnut, në vitin 1673 ndërtoi një xhami,[196][209] që e emërtoi Xhamia Alamagir, sipas titullit të tij honorifik "Alamgir", që e kishte adoptuar pasi ishte kurorëzuar perandor.[203][206] Perandori Shah Alam (1707-1712) e përfundoi strukturën e tanishme nën mbikqyrjen e Ali Ibrahim Khan-it, një oficer ushtarak i Varanasit.[204] Në vitin 1868 Sherring shkruante se: “Vetë xhamia nuk paraqet asgjë mbresëlënëse dhe në fakt, vështirë se mund të quhet e bukur. Ajo është e thjeshtë dhe e zakonshme; dhe, po mos të ishte për minaret që ngrihen mbi të, ajo nuk do të llogaritej fare si një objekt i dallueshën në Banaras”.[210] Një nga minaret u rrëzua në vitin 1948 dhe tjetra pësoi plasaritje që bëri që të hiqej në vitin 1954. Kjo datë e fundit duket e mbështetur, megjithatë Eric Newby, në librin e tij "Slowly doën the Ganges" pohon se gjatë vizitës së tij në Varanasi në dimrin mids viteve 1963-4, minarja e lartë e mbetur e xhamisë ishte akoma aty.[211]
Xhamia Gyanvapi
Xhamia Gyanvapi në Varanasi është ndërtuar nga perandori mogul Aurangzeb, mbi sitin e tempullit të shkatërruar Kashi Vishvanatha.[212] Është e vendosur në veri të Ghatit Dashashwamedh, pranë Ghatit Lalita përgjatë lumit Gang. Është një xhami publike e vendosur në zemër të qytetit të Varanasit.[213] Administrohet nga Anjuman Inthazamiya Masajid (AIM).[214] Xhamia Gyanvapi ose Jnanavapi gjendet në koordinatat 25.311229°N 83.010461°E e shtrirë në një sipërfaqe prej 0.07 hektarësh. Ajo është 30 metra në veri të Tempullit të tanishëm Vishvanatha. Ajo mund të arrihet si nga zona Dashashvamedha duke ndjekur rrugicën Vishvanatha ashtu dhe nga Bansphatak-u gjatë rrugës Godaulia-Chauk. Çdo të premte këtu mblidhet një numër i konsiderueshëm myslimanësh për tu lutur (namaz). Gyan Vapi (në sanskritisht: "pusi i diturisë"), emri i xhamisë, ka rrjedhur nga një pus me të njejtin emër i vendosur brenda rrethimit të xhamisë.[215] Mbetjet e një tempulli të mëparshëm mund të shihen në themele, kolona dhe në pjesën e mbrapme të xhamisë.[216] Façata e xhamisë është modeluar pjesërisht sipas hyrjes së Taxh Mahalit.[217] Zona e xhamisë administrohet dhe mirëmbahet nga nga Anjuman Inthazamiya Masajid (AIM).[218]
Historia
Xhamia u ndërtua nga perandori mogul Aurangzeb në vitin 1664, pas shkatërrimit të tempullit të tretë Vishvanatha, ndërsa pjesën e mbrapme e la si një kujtim dhe paralajmërim.[219] Mbetjet e tempullit hindu mund të shihen në muret e Xhamisë Gyanvapi.[220] Tempulli i shkatërruar besohet nga hindutë se ishte një rikonstruksion i mëhershëm i Tempullit të mëparshëm Kashi Vishvanatha. Tempulli zanafillor u shkatërrua dhe u rindërtua disa herë. Struktura e tempullit që ekzistonte para ndërtimit të xhamisë ishte ndërtuar me shumë gjasa nga Raxha Man Singhu gjatë mbretërimit të Akbarit.[221] Shkatërrimi i tempullit nga Aurangzebi me gjasa i atribuohet ikjes së mbretit të Marathas, Shivaji dhe rebelimit të zamindarëve (pronarët e tokave) vendorë. Jai Singh-u I, nipi i Raxha Man Singh-ut, u akuzua se kishte ndihmuar në arratisjen e Shivajit nga Agra. Disa nga zamindarët u akuzuan se e ndihmuan Shivajin ti shmangej autoriteteve mogule. Për më tepër, kishte akuza për ndërhyrjen e brahminëve në mësimet islamike. Shkatërrimi i tempullit ishte bërë si një paralajmërim për rrymat kundër mogule dhe prijësit fetarë hindu në qytet.[221] Maulana Abdus Salam i konteston pretendimet se për të ndërtuar xhaminë u desh të shkatërrohej një tempull. Ai pohon se themelimi i xhamisë u vendos nga perandori i tretë mogul, Akbar dhe shton gjithashtu se djali i Akbarit dhe babai i Aurangzebit, Shah Jahan-i filloi një medrese të quajtur Imam-e-Sharifat në sitin e xhamisë në vitin 1048 të hixhras (1638-39).[222][223] Ndërsa mbetjet e tempullit që mund të shihen te themelet, kolonat dhe pjesa e mbrapme e xhamisë,[224] tregojnë qartësisht se xhamia u ndërtua mbi tempullin e shkatërruar, duke përdorur të njëjtat themele, kolona etj. Rreth vitit 1750, maharaxhai i Jaipurit porositi një shqyrtim të terrenit përreth sitit, me synimin e blerjes së tokës për të rindërtuar Tempullin Kashi Vishvanatha. Harta e shqyrtimit ofron informacione të hollësishme rreth ndërtesave në këtë zonë dhe informacione rreth zotëruesve të tyre. Ky shqyrtim tregon se skajet e territorit drejtkëndor të Xhamisë Gyanvapi ishin të kufizuar me zonën e banimit të priftërinjve brahminë.[225] Duke përshkruar sitin në vitin 1824, udhëtari britanik Reginald Heber shkroi se "Aulam Gheer" (Alamgiri I, d.m.th. Aurangzebi) kishte përdhosur një vend hindu dhe mbi të kishte ndërtuar një xhami. Ai pohonte se hindutë e konsideronin këtë vend më të shenjtë se Tempulli i ri Kashi Vishvanath në afërsi. Ai e përshkroi sitin si një "oborr tempullor", që ishte i populluar me dema dhe besimtarë të zhveshur që recitonin emrin e Ramës.[226] Xhamia është emërtuar sipas pusit Gyan Vapi ("Pusi i diturisë"), që gjendet brenda territorit të xhamisë. Legjendat e priftërinjve hindu përmendin se lingami i tempullit zanafillor ishte i fshehur në këtë pus, kur tempulli u shkatërrua.[227][228] Në vitin 1742, sunduesi i Marathas, Malhar Rao Holkari bëri një plan për të shkatërruar xhaminë dhe për të rindërtuar Tempullin e Vishweshwarit në sitin e tij të mëparshëm. Megjithatë, plani i tij nuk u sendërtua, pjesërisht për shkak të ndërhyrjes nga Nawabët e Laknaut, që kontrollonin territorin. Më vonë, në vitin 1780, nusja e djalit të tij, Ahilyabai Holkari ndërtoi Tempullin Kashi Vishvanatha të tanishëm pranë xhamisë.[229] Gjatë Periudhës Britanike, Pusi Gyan Vapi ishte një destiancion i rregullt në itinerarin e pelegrinazhit hindu në qytet.[227] Reginald Heber, që e vizitoin sitin në vitin 1824, përmendëte se uji i Gyan Vapit — i prurë nga një kanal nëntokësor i Gangut — konsiderohej më i shenjtë se vetë Gangu nga hindutë.[226] M. A. Sherring, në librin e tij të vitit 1868 The Sacred City of the Hindus, përmend se njerëzit e vizitonin Gyan Vapin "në mizëri" dhe hidhnin oferta që e kishin ndotur pusin.[230] Sherring përmend se hindutë i lejonin pa dëshirë myslimanët të mbanin xhaminë por pretendonin oborrin dhe muret. Myslimanët duhet të përdornin hyrjen anësore, pasi hindutë nuk do ti lejonin ata të përdornin hyrjen ballore përmes oborrit.[230] Gjatë përleshjeve mes hinduve dhe myslimanëve të vitit 1809, një turmë myslimane vrau një lopë (e shenjtë për hindutë) në atë vend dhe e përhapën gjakun e saj në ujin e shenjtë të pusit. Si hakmarrje, hindutë hodhën copa mishi derri (harram për myslimanët) në dritaret e mjaft xhamive. Për rrjedhojë, të dy krahët morën armët, duke çuar në mjaft të vdekur, përpara se administrata britanike ta shuante përleshjen.[226][231] Edwin Greaves (1909) përmend se një brahmin (prift hindu) ulej në një gur përreth Gyan Vapit. Adhuruesit do të vinin në pus dhe të do të mirnin ujë të shenjtë nga prifti. Ai pohon se xhamia "nuk përdorej shumë", por kishte qenë gjithmonë një "hal në sy" për hindutë.[232] Në vitet 1990, Vishwa Hindu Parishad (VHP) ndërmori një fushatë për të rimarr sitet e xhamive të ndërtuara pas shkatërrimit të tempujve hindu. Pas shkatërrimit të Xhamisë Babri në dhjetor 1992, rreth një mijë policë u vendosën për të parandaluar një incident të ngjashëm në sitin e Xhamisë Gyanvapi.[233] Prijësit e Partisë Bharatiya Janata, që përkrahnin kërkesën e rimarrjes së Xhamisë Babri, kundërshtuan kërkesën e VHP-së për Gyanvapin, në të terrenin e të cilës ishtë një xhami e përdorur në mënyrë aktive.[234] Xhamia tashmë është nën mbrojtjen e Aktit të vitit 1991 për mbrojtjen e Vendeve të adhurimit.[235] Hyrja në terrenin e xhamisë është e kufizuar dhe fotografimi i pamjes së jashtme të xhamisë është i ndaluar.[236]
Arkitektura
Xhamia është ndërtuar sipas Arkitekturës Mogule, ku façata është modeluar pjesërisht sipas hyrjes së Taxh Mahalit.[221] Xhamia është mbi një platformë të ngritur me dy minare të larta tetëkëndore në të dy krahët. M. A. Sherring e përshkruan xhaminë (pa mbetjet e tempullit) si të thjeshtë, me pak skalitje. Muret e saj ishin "lyer me një një gëlqere të pisët, përzier me pak bojë". Mbetjet e tempullit të mëparshëm mund të shihen te themelet, kolonat dhe pjesa e mbrapme e xhamisë.[224] Veçoria më e spikatur e xhamisë është një radhë kolonash hindu me skalitje të bukura arkitekturore. Kjo u kujton vizitorëve madhështinë, përmasat e mëdha dhe punimin mjeshtëror të tempullit origjinal hindu. Kolonat e larta, për më tepër në faqen e saj veriore, janë zhvendosur nga i njëjti tempull. James Prinsep (1831) rindërtoi projektin e tempullit hindu dhe duke mbivensorur përmasat e themeleve të xhamisë së tanishme, shpjegoi strukturën tetëkëndore me 9 dhoma të tempullit. Disa studiues myslimanë mendojnë se kjo u ndërtua fillimisht mbi një manastir të rrënuar budist dhe e shpallën atë si qendër të Din-e-Ilahi-t, një ide fetare e universalitetit të frymëzuar nga perandori mogul Akbar (1556-1605). Ajo u përdor si vend lutjesh nga perandorët e mëvonshëm.
Muret
Në murin e mbrapëm të xhamisë mund të shihet një strukturë tempullore, që besohet se është tempulli zanafillor Kashi Vishëanath. Në vitin 1822, James Prinsep e titulloi një ilustrim të murit të mbrapëm si "tempulli i Vishveshvurit" në librin e tij Benares Illustrated. Hindutë adhuronin plintat e xhamisë si plinatat e Tempullit të vjetër Kashi Vishvanath.[236][237] Matthew Atmore Sherring (1868) shkroi se "mbetjet e gjera" të tempullit të shkatërruar nga Aurangzebi ishin akoma të dukshme, duke formuar "një pjesë të madhe të murit perëndimor" të xhamisë. Ai përmendëte se struktura e mbetur kishte gjithashtu elemente xhainiste dhe budiste, përkrah atyre hindu.[230] Misionari i krishterë Edwin Greaves (1909), i London Missionary Society, e përshkruan sitin si vijon:
Në pjesën e mbrapme të xhamisë dhe në vijim të saj janë disa mbetje të shkatërruara të çfarë ishte me gjasa Tempulli i vjetër Bishwanath. Ai duhet të ketë qenë një ndërtesë mjaft fisnike; nuk ka gjë më të rafinuar, në arkitekturën e të gjithë qytetit, sesa këto rrënoja. Disa kolona brenda xhamisë duket se janë po ashtu shumë të vjetra.
— Edwin Greaves, Kashi the city illustrious, or Benares, 1909[232]
Kolonada
Në vitin 1828, Baija Bai, e veja e sunduesit marathas, Daulat Rao Scindhia i shtetit të Gwaliorit, ndërtoi një kolonadë në territorin e Gyan Vapit. Sherring (1868) përmend se pusi ishte i rrethuar nga kjo kolonadë, që kishte mbi 40 kolona guri, të organizuara në 4 radhë. Në lindje të kolonadës, ndodhej një statujë 2.13 metra e lartë e demit Nandi, të dhuruar nga mbreti i Nepalit. Më në lindje, ndodhej një tempull kushtuar Shivës, i sponsorizuar nga mbretëresha e Hyderabadit. Në anën jugore të kolonadës, ndodheshin dy faltore të vogla (njëra prej mermeri dhe tjetra prej guri), të rrethuara nga kangjella hekuri. Në këtë oborr, rreth 137 metra nga xhamia, ndodhej një tempull 18.3 metra i lartë, që pretendohet të jetë "Adi-Bisheswari", pararendës i Tempullit origjinal Kashi Vishvanath.[230] Sherring përshkruan gjithashtu një koleksion të madh statujash të perëndive hindu, të quajtura "Mahadeva e oborrit" nga vendasit. Sipas tij, statujat nuk ishin moderne, por me gjasa ishin marrë "nga rrënojat e tempullit të vjetër të Bisheswarit". Ai shkruan gjithashtu se myslimanët kishin ndërtuar një portik në mes të platformës përballë xhamisë, por nuk lejoheshin ta përdornin atë nga hindutë. Dhuna u parandalua nga ndërhyrja e drejtuesit britanik të Benaresit. Sherring pohon se hindutë adhuronin një pemë peepali që rrinte mbi portik, dhe hindutë nuk i lejonin myslimanët të "këputnin asnjë gjethe të vetme nga ajo".[230] Greaves (1909) përmend gjithashtu kolonadën dhe statujën e demit, duke pohuar se statuja ishte tepër e vlerësuar dhe "adhuruar lirisht". Pranë kësaj statuje, ndodhej një tempull kushtuar Gauri Shankarit (Shiva dhe Parvati). Greaves shkruan më tej se ndodheshin "një ose dy tempuj të tjerë të vegjël" në të njëjtin terren në qiell të hapur dhe se pranë pusit ndodhej një statujë e madhe e Ganeshës (Perëndia e diturisë).[232]
Xhamia Razia Bibi
Xhamia Razia Bibi gjendet në rrugën Godaulia-Chauk në Bansphatak në koordianatat 25°18.695′N 83°00.658′E dhe shtrihet në një sipërfaqe prej 0.06 hektarësh. Zona administrohet po ashtu nga Bordi Suni i Vakëfeve që përfaqësohet nga një mutawalli.
Përshkrimi dhe historia
Tempulli i parë Vishveshvara ose Vishvanatha pranohet se u shkatërrua për herë të parë në vitin 1194 me urdhër të Qutb-ud-din Aibak-ut. Gjatë mbretërimit të saj, Razia Sultana (1236-1240) ndërtoi një xhami mbi vendin e rrënojave të Tempullit Vishvanatha. Në vitin 1448 Muhmud Shah Sharqui shkatërroi mbetjet e atyshme dhe e zgjeroi Xhaminë Razia Bibi. Xhamia gjendet mbi një kodrinë të ngritur. Çdo të premte këtu mblidhen mjaft myslimanë për të kryer namaz. Kodrina mbi të cilën qëndron Xhamia Razia Bibi është e rrethuar nga shtëpi, kështu që oborri i xhamisë është praktikisht në të njëjtin nivel me tarracat e shtëpive. Megjithatë muri i vjetër rrethues me një kontrafortë të rrumbullakët në krye është akoma i dukshëm në krahun perëndimor. Salla e lutjeve në Xhaminë Razia Bibi është e pazakontë, mesi i façatës shtyhet drejt portës qendrore me tre harkata anësore në të të gjitha anët. Brendësia është e ndarë nga një mur i trash me hapje të mundësuara nga tre harkada. Dy sallat, e formuara kështu janë ndërtuar prej trarëve dhe qeverëve të kolonave të bëra me gurë të marr nga një ndërtesë që daton përpara vitit 1000. Fillimisht, muri verior hapej drejtpërdrejt në një kopësht, nuk kishte mur të ndërmjetëm, por vetëm dy kolona të dyfishta që mbajnë trarët në lindje. Kjo ishte murosur në mënyrë jo të rafinuar në kohë relativisht të vona. Është e qartë nga studimi i afërt i dizajnit dhe planit arkitekturor se xhamia nuk u përfundua dhe se muri jugor dhe se muri jugor mendohej të ishte në qendër. Struktura e sallës jugore është e shekullit të XIII (Razia Sultana) dhe zgjatja e planifikuar është me gjasa e shekullit të XV (Mahmud Shah Sharqui). Kjo mund të konfirmohet nga stili i zgjatjes së mbrapme të murit të kibës (drejtuesja nga Meka) dhe niket në murin verior.
Xhamia Adhai Kangra
Xhamia Kangra Masjid është një ndër xhamitë e ndërtuara në periudhën e hershme të sundimit mysliman në Azinë Jugore. E vendosur në anën jugore të sheshit përballë Stacionit Hekurudhor të Kashit në Varanasi, Adhai Kangra Masjid është një tjetër xhami e rëndësishme në Varanasi. Besohet se ajo u ndërtua në fundin e shekullit të XII dhe fillimi i të XIII, kur sundimi mysliman po përpiqej të krijonte një bazë të fortë në vendet e Azisë Jug-lindore. Megjithëse ‘adhai kangra’ do të thotë dy kube e gjysëm, kjo xhami ka vetëm një kube të përfunduar me një tambur të madh. Përveç kubesë, një tjetër aspekt interesant i arkitekturës së saj është porta mbresëlënëse lindore që i drejton besimtarët në sallën kryesore të lutjeve. Dhomat që shtrihen në veri dhe jug të sallës kryesore të lutjeve kanë kolona të stilit të tempullit hindu. Xhamia përdoret akoma për lutje nga myslimanët e qytetit. Adhai Kangra Masjid është simboli i përsosur i bashkimit të Hinduizmit dhe Islamit, pasi thuhet se muret e saj janë të skalitur me mbishkrime hindu. Xhamia vijon të jetë funksionale dhe e mbajtur mjaft mirë.[196]
Xhamia Ganje Shahida
Xhamia Ganje Shahida (në gjuhën urdu: گنج شهيداں مسجد) e vendosur u ndërtua në vitin 1034, kur ushtarët e mundur myslimanë të Ghazi Saiyyad Salar Masudit u ngulitën në Varanasi. Xhamia Ganje Shahida është e vendosur në perëndim të Stacionit Hekurudhor të Kashit pranë Ghatit Raj në koordinatat 25°19.463′N 83°01.622′E në zonën e fortesës së vjetër. Xhamia besohet se është ndërtuar në fund të shekullit të XIII në kohën kur Sulltanati i Delhit po përpiqej të zgjeronte territorin dhe pushtetin e tij. Sipas arkeologëve, muret e xhamisë janë ndërtuar tërësisht nga gurë të marrë nga tempuj dhe ka pësuar faza të ndryshme zhvillimi me ndryshime të shumta të kolonave dhe pllakatave. Në shekullin e XIX u zbulua se Ganje Shahida në fakt ishin dy xhami. Salla e dyfishtë e xhamisë ka formë gjatësore dhe xhamia nuk ka kube. Aktualisht, xhamia menaxhohet nga Bordi i Vakëfeve Suni.[196] Kompleksi i xhamisë shtrihet në një sipërfaqe prej 0.03 hektarësh. Zona administrohet dhe menaxhohet nga Bordi i Vakëfeve Synite, një shoqëri bamirëse dhe e përfaqësuar nga mutawalli, që shërben si administrator dhe kryerës i riteve fetare.
Përshkrimi dhe historia
Gjatë periudhës së Sulltanatit të Delhit, mesazhi i Islamit u përhap nga mesazherët dhe maulvit. Këta njerëz ishin të njohur për besimin e tyre dhe ishin gjithmonë gati për tu flijuar për çështjen e shërbimit të besimit. Ata quheshin shahida (martirë). Qyteti i Varanasit është plot me shahidë të tillë. Këta vende i vizitojnë ndjekësit e besimit dhe ata që kërkojnë shërimin shpirtëror, pavarësisht kastës, pikëpamjeve ose fesë. Në vende të tilla rreth dyzet përqind e vizitorëve janë nga bashkësia hindu, shumica prej të cilëve të varfër dhe nga kasta të ulëta. Xhamia Ganje-Shahida ëshë një nga këta shembuj. Që nga gjysma e dytë e shekullit të XIX, është provuar tashmë se kjo xhami ishte zhvilluar në faza të ndryshme me mjaft ndryshime, duke përdorur kolona, shtylla dhe pllaka guri të një tempulli të vjetër. E vendosur përballë stacionit hekurudhor të Varanasit fortesën e vjetër të restauruar në gjysmën e dytë të shekullit të XV, Xhamia Ganje-Shahida u ndërtua tërësisht nga gurët e marr nga tempujt, me gjasa nga shekulli i XIII. Në vitin 1857 ishte në gjendje braktisjeje, por që atëherë është restauruar dhe rikthyer në funksionin e saj fetar. Rreth vitit 1890, dëshmitë tregojnë praninë e një pllake dyshemeje rreth 30 cm poshtë katit të sotëm përdhes. Në fakt, ndodhet një çift xhamish, njëra më në jug që ka një tavan më të lartë dhe një minbar. Është e mundur të gjendet se kush është më e vjetër nga një shqyrtim i asaj që tani është e dukshme. Salloni i dyfishtë është gjatësor me tre galeri që shtrihen paralele me façatën, që është e drejtuar nga lindja dhe është më e gjatë se anët; Struktura është me kolona mbajtëse, arkitrarë dhe pllaka. Dy mehrabë, një për çdo xhami, janë prerë në murin e kiblës dhe nuk janë prej guri ranor me faqen e jashtme shumë më të gjatë se sa të lartë. Rrënojat e mbetura në shekullin e XIX kanë qenë restauruar në mënyrë të dobët. E tërë ndërtesa ësthë mbuluar me një tarracë që arrihet nëpërmjet shkallëve të shtuara në murin e krahut jugor dhe nuk ka kube. Hyrja, larëset dhe muri rrethues janë shtuar së fundmi. Në afërsi të Xhamisë Ganje-Shahida, është një mazar (varr) i Hazrat Sheh Shah Dainas, që erdhi këtu për të mësuar vëllazërinë islame në shekullin e XVIII.
Xhamia Chaukhamba
Xhamia Chaukhamba (në gjuhën urdu: چوکھمبا مسجد) është një xhami e shekullit të XIV në Varanasi. Xhamia është në rrënoja dhe përdoret si një vend pelegrinazhi nga myslimanët. Chau do të thotë katër, ndërsa khamba d.t.th. shtyllë pasi kjo xhami në skajin e saj veri-lindor ka katër kolona të ulëta masive. Është ndërtuar gjatë mbretërimit të Sulltanit të Delhit Feroz Shah Tughlaq (1351–1388).[238]
Varri i Lal Khanit
Varri i Lal Khanit gjendet i vendosur në një distancë prej rreth 6 km nga stacioni hekurudhor i Varanasit, pranë Urës Rajghat, në koordinatat 25°19′30″N 83°2′25″E. Ai është një mauzoleum i klasifikuar nën kategorinë e monumenteve myslimane në Varanasi, i ndërtuar sipas Arkitekturës Mogule. Varri i Lal Khanit gjendet brenda fortesës së lashtë të Rajghatit (tani e shpërbërë) i ndërtuar në vitin 1773. Lal Khan do të thotë "Khani i Kuq". Ai ndjek qendrën e një oborri të madh drejtkëndor me një kullë në çdo kënd dhe është një strukturë masive me kube e zbukuruar me pllaka me ngjyra. Ndikimi i Periudhës Mogule është shihet qartësisht në arkitekturën e këtij varri. Prania e strukturave si kioska në këndet e çatisë si dhe trajtimi i kolonave dhe mureve është reminishencë e një shkëlqimi të të shkuarës.[239]
Festat myslimane në Varanasi
Përveç festave hindu Varanasi ka gjithashtu edhe një larmi festash myslimane. Disa nga këto festa janë shumë të famshme. Çdo vit, festat kryesore myslimane që festohen në qytet, janë ld-ul-fitr' (Ramazani), Bakridi, Shab-e-Barati, Bara Wafati, qw pwrkujton ditwlindjen e profetit Muhamet, dhe Muharremi, qw pwrkujton vdekjen e Imam Hasanit dhe Hysenit në muajin e parë të kalendarit islamik. Festa të tjera përfshijnë Alvidan dhe Chehlumin. Një tjetër festë e ndjekur nga myslimanët është dhe Ghazi-miyan-ka-byaha ("martesa e Ghazi Miyani").[240][241] Muharremi – Muharremi është muaji i parë i kalendarit mysliman dhe bazikisht është një festë vajtimi për myslimanët e bashkësisë shiite në veçanti. Festohet në përkujtim të tregjedisë së Qerbelasë, në të cilën Imam Hyseni, djali i dytë i Fatimesë, vajzës së profetit Muhamet, u vra brutalisht në vitin 61 të hixhrës. Dhjetë ditët e muharremit i janë kushtuar vajtimit dhe përkujtimit të martirizimit të Imam Hysenit, që vdiq në ditën e dhjetë të muharremit, ndërsa luftonte ushtrinë e Yazidit, kur e gjithë familja e Imam Aliut (babai i tij) praktikisht u zhduk. Kjo festë vërehet në pjesë të ndryshme të Indisë në mënyra të ndryshme, por veçanërisht në Varanasi mund të vërehen disa veçori mahnitëse në përjetimin simbolik të tragjedisë së trishtë, që në Varanasi ndiqet me pasion të madh. Gjatë saj, një imazh i mauzoleut të Imam Hysenit në Qerbela, që përfaqëson varrin e tij të bërë me veshje plotë ngjyra dhe letra, drurë, metale dhe pajisje të tjera mbahen në procesion dhe në fund varrosen. Ky imazh unik quhet taziya. Një numër i madh taziyash dhe alamësh plotë ngjyra (emblema dhe flamuj të forcës së Imam Hysenit) merren nga imambara të ndryshme në procesion përgjatë qytetit. Në ditën e nëntë të Muharremit, taziyat vendosen në Imamchaukë; numri i tyre arrin deri afërsisht 450. Gjatë ditës së dhjetë këto taziya mbahen në procesion për në vendet e varrimit (karbala) të Fatman-it, Lat Bhairavës dhe Shivalas.[192] Deri në vitet e fundit, ishte karakteristikë procesioni i nisur nga imambara e vendosur në shtëpinë e Ustad Bismillah Khan-it, në Dalmandi, që konsistonte në 70 deri në 80 alamë dhe tazia mbresëlënëse. Ato janë bërë prej druri, bambuje, letre, bakri dhe ndonjëherë prej argjendi dhe ari.[242] Tre taziyat unike të Varanasit janë të famshme, Nagine ki Taziya (e bërë me diamante), Tambe ki Taziya (e bërë me bakër dhe tunxh) dhe Range ki Taziya (e bërë me aliazhe metalike). Tradita e Taziadarit në ditën e 10-të të Muharremit thuhet se u fut në vitin 352 hixhrës nga Khalifa Mazuddaula i Baghdadit. Në Indi, kjo traditë u fut nga Timur Langu që shkoi aty në periudhën e Mahmud Tughlaqut në shek. e XIV. Nga dita e parë deri në ditën e dymbëdhjetë të Muharremit, një numër i madh njerëzish mblidhen në imambarat ku zhvillohet mexhlisi, si zanani (femëror) ashtu dhe mardani (mashkullor). Marsiyah (vargjet e vajtimit) recitohet gjithashtu në nder të martirëve në në çdo ndalesë, ka vajtime dhe rrahje kraharori nga publiku, të veshur me të zeza, me qarje me zë “Ya Husein, Ya Husein!”. Gjithashtu krijohen skena të betejës së Qerbelasë. Gjatë ditës së 6-të të Muharremit, procesioni më mbresëlënës i Duldulit (kali i Imam Hyseinit me ngjyrë të bardhë) nxiret në orën 6.00 mbasdite nga Imambara e Kachchi Sarait dhe përfundon në ditën tjetër në orën 6.00 të mëngjesit. Dulduli zbukurohet me një veshje të kuqe, një shpatë të argjendtë, bashkë me shalën e tij dhe është i dekoruar me mjaft kurora. Gjatë ecjes para publiku atij i ofrohet qumësht, ëmbëlsira dhe gjëra të tjera. Në natën e shtatë të Muharremit, nis procesioni i Mehndit nga shtëpia e Lal Khanit në Chauhatta. Në mënyrë bazë është një tufë prej 70 - 80 qirinj të ndriçuar në një mbatës të gjatë cilindrik, në kujtim të imamit të shtatë, Imam Qazimit. Gjatë ditës së tetë të Muharremit, procesioni i Turbatit niset nga Dalmandi, bashkë me Duldulin. Nëpër imambara organizohen haziri që janë dreka falas për besimtarët. Në ditën e nëntë, nis procesioni i quajtur Gasht-e-Alam dhe përfundon në mëngjesin e ditës së dhjetë të Muharremit në Fatman. Gjatë ditës së tetë dhe të nëntë të Muharremit, imambarat dekorohen në mënyrë të gjerë dhe ndriçohen me drita të shndërritshme. Në mesnatën e ditës së nëntë të Muharremit, niset procesioni i Dulhas nga Shivala dhe publiku bashke me shëtitjet e Dulhas me djegjen e qymyrit, Vaapasi Qafila (rikthimi i karvanit) organizohet në ditën e njëmbëdhjetë të Muharremit. Gjatë ditës së dymbëdhjetë të Muharremit zhvillohet ceremonia Teeja. Gjatë ditës së katërmbëdhjetë (Chaleesvani), organizohet përsëri procesioni i Duldulit bashkë me taziat, që lëvizin në drejtim të Qerbelasë nga imambara. Nga Bada Imambara (imambara e madhe) në Lat Bhairava, procesioni i Duldulit zhvillohet prapë gjatë ditës së pesëmbëdhjetë (Pachaasa) të Muharremit. Pastaj rituali i fundit është festimi i ditës së gjshtëmbëdhjetë (Saatha) të muharremit dhe me këtë, periudha e vajtimit në shtëpitë myslimane përfundon.[242] Chehellum – Myslimanët shiitë festojnë Chehellumin si rituali i fundit i muharremit, gjatë ditës së 14-të të Roz-e-Ashooras. Ata i varrosin taziat e tyre me vajtime të zakonshme gjatë ditës së Chehellumit. Ramazani – nga dita e parë e muajit mysliman të Ramazanit, festa e Ramazanit festohet nga myslimanët në pjesë të ndryshme të Indisë ashtu si dhe në Varanasi. Ky muaj besohet se është muaji më i shenjtë mes të tjerëve pasi besohet se Xhebraill zbriti në tokë i dërguar nga Zoti në këtë muaj. Profeti Muhamet, ndërsa qëndronte në Mekë dhe kryente agjërim, besohet se mori Kuranin e Shenjtë, të dërguar nga Zoti nëpërmjet tij. Gjatë Ramazanit, myslimanët e Varanasit agjërojnë gjatë gjithë ditës si të gjithë myslimanët. Gjatë Ramazanit organizohen iftarë që e rrisin ndjenjën e vëllazërisë te myslimanët e Varanasit.[242] Id-Ul-Fitr – Kjo është festa më e madhe e myslimanëve. Ajo zhvillohet në ditën e parë të muajit mysliman të shavalit. Pas një agjërimi të gjatë prej tridhjetë ditësh, kjo është një ditë gëzimi të madh. Njerëzit veshin rrobat më të mira dhe shkojnë në xhami në numër të madh, veçanërisht për Id Namazin. Gjatë kësaj dite hindutë dhe myslimanët e përqafojnë njëri-tjetrin në një shpirt vëllazëror. Gratë e zbukurojnë veten e tyre me stolitë dhe veshjet më të mira dhe vendosin brum mersine në duarët dhe këmbët e tyre. Siwaiyyan-i, një ëmbëlsirë e gatuar nga vendasit është pjata më e veçantë e kësaj feste duke iu ofruar dhe dërguar miqve dhe të afërmve.[242] Id-Uz-Zuha ose Bakridi – Id-uz-Zuha festohet me gëzim të madh nga myslimanët gjatë ditës së dhjetë të muajit mysliman të zil-hijjas. Kjo festë zhvillohet kur ceremonitë e haxhit në Mekë janë përmbyllur. Kjo festë përkujton vuajtjen e profetit Ibrahim, që u vua në provë nga Zoti që e urdhëroi të flijonte djalin e tij të dashur, Ismail. Allahu e ndaloi Ibrahimin ta kryente këtë, pasi u bind në besimin dhe nënshtrimin e tij nda Tij, dhe i tregoi një dash për ta flijuar. Gjatë kësaj feste në Varanasi organizohet një treg i madh dhishë, delesh dhe kafshësh të tjera për kurban. Gjatë mëngjesit të festës, myslimanët kryejnë lutjet dhe pasi kthehen nëpër shtëpira kryjnë flijimin e një cjapi ose dashi. Dy të tretat e kafshës së flijuar shpërndahet për të varfërit, fqinjët dhe të afërmit që nuk mund ta përballojnë, në mënyrë që të festojnë me të tjerët. Gjatë kësaj feste myslimanët ftojnë miqtë dhe të afërmit për drekë.[242] Shab-E-Barat – Kjo festë zhvillohet në natën e 14-të të muajit të shaeebaanit. Profeti Muhamet e ka caktuar këtë ditë për agjërim dhe lutje për shkak se në këtë natë, Zoti besohet se regjistron të gjitha veprimet e mira dhe të këqija të njerëzve dhe cakton fatin e tyre sipas këtyre veprave. Gjatë gjithë natës myslimanët luten, recitojnë Kuranin dhe ofrojnë fatiyah për të afërmit e tyre të vdekur dhe gjatë ditës së 14-të dhe të 15-të agjërojnë. Ëmbëlsat e gatuara gjatë kësaj feste përfshijnë hallvën dhe rotin. Barah Wafat – Kjo festë besohet se është krijuar në Mosul të Irakut nga kalifi i Umar Bin Mohammad. Ajo përkujton ditëlindjen e profetit Muhamet ashtu si dhe ditën e vdekjes së tij. Rrugët dhe ndërtesat e zonës së myslimanëve gjatë kësaj feste ndriçohen dhe dekorohen në mënyrë të gjerë.[242]
Në censusin e vitit 2011 distrikti i Varanasit kishte 7696 të krishterë, ndërsa qyteti i Varanasit kishte 4034 të krishterë.[1] Në Periudhën Britanike Varanasi përvetësoi edhe Krishtërimin, që ishte i huaj për traditat e rrënjosura thellë hinduiste. Në shekullin e XVIII, nën administrimin e Warren Hastings, qyteti sundohej nga East India Company. Gjatë kësaj kohe, kompania promovoi qëllimisht mësimin e gjuhës sanskrite dhe teologjisë hindu nëpërmjet themelimit të Shkollës Sanskrite në vitin 1791 duke krijuar një klimë të përshtatshme, për të propaganduar dogmat e krishtera në qytet. Me ngulimin e popullsisë britanike në periudhën koloniale, përgjatë shekullit të XVIII dhe të XIX në Varanasi u ndërtuan shumë kisha që nuk kanë rrënjë të thella historike.[243] Në vitin 1830, u themelua seminari i parë anglez, i quajtur Seminari Anglo-Indian dhe erdhën misionarë të krishterë për të predikuar. Ata patën ndikim në klasën e ulët të shoqërisë hindu, veçanërisht te të paprekshmit.[244] Megjithatë, me përfundimin e sundimit britanik, krishtërimi nuk u përhap më tej në Varanasi, që numëron 22 kisha.[244] Koha më e mirë për ti vizituar insititucionet e krishtera në Varanasi është gjatë Krishtlindjeve, të Premteve të Mira dhe të dielave.[245] Të krishterët protestantë të Varanasit janë të organizuar nën autoritetin e Dioqezës së Laknaut, me qendër në Allahabad, pjesë e Kishës Anglikane dhe Protestante të Indisë Veriore,[246] Ndërsa ata katolikë janë të organizuar nga Dioqeza Katolike Romane e Varanasit (latinisht Varanasiensis) që është pjesë e Provincës Kishtare të Agras me seli Katedralen e Shën Mërisë.[247] Këto kisha kanë një histori të përbashkët koloniale, që mbahen nëpërmjet shtimit të të konvertuarve, megjithatë, kohët e fundit janë krijuar edhe disa kisha të reja me emra në hindi dhe tërësisht indiane në organizmin fetar, përveç parimeve bazë të krishtërimit.[243]
- Kisha e Shën Thomait në Godowlia
Kisha e Shën Thomait në Godowlia, është një kishë e vjetër protestante e vendosur në zemër të Varanasit. Ajo ndodhet në kryqëzimin Girijaghar, lagjja Godowlia në Varanasi, shumë afër Stacionit Hekurudhor të Kantonit. Ajo është nën autoritetin e Dioqezës së Laknaut të Kishave Anglikane dhe Protestante të Indisë Veriore.[243] Kisha ka një lartësi prej 18.3 metrash. Ajo është ringjyrosur së fundmi me ngjyrë të verdhë të hapur dhe të bardhë, tipike të kishave protestante, pasi po e humbiste teksturën e saj.[248] Rreth historisë së kësaj kishe në një zonë të dominuar nga hindutë dihet pak, megjithëse struktura prej tullash e tanishme e kishës sugjeron se ajo është ndërtuar para vitit 1700. Në muret e saj nuk ka mbishkrime që të shënojnë kohën e ndërtimit, megjithatë besohet se Shën Thomai i njohur si Didimus, një nga 12 apostujt e Jezu Krishtit, e vizitoi qytetin midis viteve 52 - 72 të e.s.. Shën Thomai ishte apostulli i vetëm i Jezusit që shkoi jashtë Perandorisë Romake për të predikuar ungjijtë dhe për të përhapur krishtërimin. Ai besohet se e kapërceu Detin Arabik dhe lundroi për në Indi në vitin 52 të e.s. në Kerala ku përhapi besimin e krishterë mes hebrejve të atyshëm. Në itinerarin e tij, përveç shumë qyteteve të tjera të vjetra kryesisht në Indinë Jugore, ishte dhe Varanasi dhe besohet se ai predikoi në këtë vend kur zona e tanishme e ngjeshur e qytetit nuk kishte gjë tjetër veç pak tempujve dhe Lumit Gang. Ky vend i veçantë u bë vend adhurimi duke çuar në formimin e Kishës së Shën Thomait. Megjithëse nuk ka të dhëna për ta përkrahur këtë tezë, dihet se gjatë periudhës së Perandorisë Romake marrdhëniet me Indinë lulëzuan nëpërmjet shkëmbimeve të mallrave, besimeve, filozofisë dhe kulturave.[243] Koha e hapjes së kishës ndryshon në muajt e dimrit me ata të verës. Gjatë verës ajo hapet në orën 5:30 mbasdite, ndërsa gjatë dimrit hapet në orën 5:00 mbasdite. E diela është një ditë e veçantë për të Krishtlindjet, Pashkët dhe të Premten e Mirë.[245]
- Dioqeza Katolike Romane e Varanasit
Varanasi ka 18,390 katolikë të organizuar në Dioqezën Katolike Romane të Varanasit (Latin: Dioecesis Varanasiensis; Hindi: वाराणसी के सूबा), që është dioqezë sufragane e provincës kishtare të Arkidioqezës Katolike Romane të Agras në shtetin indian të Uttar Pradeshit në Indinë Veriore. Selia e saj ipeshkvnore është Katedralja e Shën Mërisë në Varanasi.[243] Në veprimtarinë e saj ajo përdor gjuhën hindi dhe ka 44 famulli, 160 priftërinj (108 dioqezanë, 52 fetarë), 599 laikë (145 vëllezër, 454 motra) dhe 20 seminaristë. Më 11 korrik 1946 u themelua si Prefektura Apostolike e Gorakhpurit, e ndarë nga Dioqeza e Allahabadit, drejtpërdrejt e varur nga Selia e Shenjtë. Prefekti i saj apostolik ishte At Joseph Emil Malenfant, murg kapuc/in (6 qershor 1947 –17 shtator 1958). Më 17 shtator 1958 u riemërtua si Prefektura Apostolike Benares-Gorakhpur me prefekt apostolik po Joseph Emil Malenfant-in (17 shtator 1958 – 1970). Më 5 qershor 1970 do të promovohej si Dioqeza e Banarasit (Benares), duke e humbur varësinë e drejtpërdrejtë nga Selia e Shenjtë për tu varur nga Arkidioqeza Metropolitane Katolike Romane e Agras. Peshkopi i Banarasit ishte Patrick Paul D’Souza (5 qershor 1970 –14 maj 1971). Më 14 maj 1971 u riemërtua si Dioqeza e Varanasit, pasi vetë qyteti e kishte ndryshuar emrin me peshkop po Patrick Paul D’Souza (14 maj 1971 –24 shkurt 2007), zv/president i Konferencës së Peshkopëve Katolikë të Indisë (1996 – 1998), Raphy Manjaly (24 shkurt 2007 – 17 tetor 2013), më vonë peshkop i Dioqezës Katolike Romane të Allahabadit (17 tetor 2013 – ..., në të njëjtën provincë indiane). Eugene Joseph (30 maj 2015 – ...).[243] Kisha e Shën Mërisë në kazerma Kisha e Shën Mërisë është e vendosur pranë JHV Mall në kazerma. Zona është një destinacion i krishter prej 200 vjeçar. Kisha u krijua nga reverendi George Weatly në vitin 1810. Kjo kisha ka një histori të rëndësishme, për shkak të së cilës quhet edhe ‘Kisha e Anglisë’ ose ‘Kisha Englishia’. Këtë kishë, në vitin 1960 e vizitoi mbretëresha Elizabeta II. Aktualisht kisha nuk përdoret më për lutje.[245] Kisha ka një kullë të ulët, një majëz dhe një portik të projektuar. Në vend të dritareve, kisha ka dyer me frëngji ajrimi anash dhe kapanxha të mbuluara ventilimi poshtë kornizës. Dritarëzja drejtkëndore qëndron sipër portës së kishës, duke e mbrojtur atë nga ndriçimi i diellit nga një tendë e thjeshtë druri – një pajisje e thjeshtë me një ndikim të rëndësishëm arkitekturor. Në ajrinë e qetë të kishës qëndrojnë shumë përmendore dhe oborri i kishës. Kisha vizitohet rregullisht nga anglo-indianët dhe indianët e konvertuar në krishtërim si dhe vizitorët e tjerë.[243] Indian National Trust for Art, Culture and Heritage (INTACH) ka ndërrmarrë masa për ta rikonstruktuar dhe ruajtur atë.
- Kisha e Shën Mërisë së Varanasit
Kisha e Shën Marisë në dallon mjaft nga kishat e tjera në Varanasi. Parregullsitë arkitekturore mund të dallohen lehtësisht. Kisha ka një strukturë të lartë me hyrje të projektuar dhe kulla të ulëta. Struktura si tendë e shenjtërores i mahnitë vizitorët. Kisha ndodhet pranë IG Police Office, Stacioni Hekurudhor i Kantonit në Varanasi. Kisha mund të arrihet me makinë, taksi ose rikshou nga pjesë të ndryshme të qytetit. Kisha rri e hapur nga ora 7 e mëngjesit deri në 8 të darkës.
- Kisha e Shën Françeskut të Asizit në Nagwa
Kisha e Shën Françeskut të Asizit e vendosur në zonën Nagwa, në Stacionin Policor të Nagwas në Varanasi, B 30/76 Nagwa. Të shtunave kisha hapet në orën 5:30 ndërsa të dielave hapet në orën 7:30 të mëngjesit. Ora e hapjes së përditshme është 6:30 e mëngjesit. Kisha nuk ka mundësuar program leximi të përditshëm. Ajo ndjek ritin roman. Kisha të tjera të mirënjohura në Varanasi janë: Kisha e Shën Francis Xavier në Azamgarh, Atlas Pokhra; Kisha e Fatimës së Zonjës Sonë në Mawaiya, Sarnath; Kisha e Shën Thoma Apostullit në Benipur, Jan Seva Ashram, Christnagar P.O.; Kisha e Krishtit Mbret në Mughalsarai, Chandauli District, Varanasi; Kisha e Shën Patrikut në Jaunpur, Siddiqpur; Kisha e Shën Jozefit Punëtor në Lohata, Dhannipur; Kisha e Gjon Pagëzorit në Chandauli, Katsila, Jagdisarai Post dhe Kisha e Jesusit Foshnje.[245]
Në censusin e vitit 2011 distrikti i Varanasit kishte 1898 xhainistë, ndërsa qyteti i Varanasit 1417.[1] Xhainizmi është një fe shumë e vjetër, bashkëkohese me Budizmin dhe Hinduizmin. Ajo është feja e 6-të më e ndjekur në Indi. Kultura indiane është ndikuar thellësisht nga Xhainizmi në ide, gjuhë, letërsi dhe arkitekturë. Xhina ose xhain do të thotë fitimtar. Mahavira, tirthankara i 24-rt, i konsideruar si themeluesi i Xhainizmit, ka histori të ngjashme me atë të Budës. Ai ishte një princ i kastës Kshatriya i lindur në shekullin e VI në Kundagram (Muzaffarpur, Bihar) që në moshën 30 vjeçare vendosi të kërkonte të vërtetën duke braktisur familjen. Pas 13 vjetësh ai arriti ndriçimin dhe që nga ajo kohë u quajt Xhain bashkë me ndjekësit e tij. Përpara Mahaviras kishin qenë 23 tirthankara (profetë të hyjnizuar) të Xhainizmit, por Mahavira vlerësohet se e ripërtëriti besimin duke zhdukur ligësinë që i ishte ngjitur besimit me kalimin e kohës. Megjithatë xhainizmi nuk u përhap aq gjerësisht sa Budizmi.[249] Më vonë, me shfaqjen e diferencave midis ndjekësve të Xhainizmit, ai u nda në dy degë: Digambara dhe Svetambara. Digambara beson në mos dhunën e skajshme deri në jetesën e zhveshur për të shmangur vrasjen edhe të qenieve më të vogla. Prandaj ky sekt përkrah nudizmin e rreptë, në fakt në sanskritisht 'digambara' do të thotë 'lakuriq'. Digambara e kundërshton hyrjen e grave në bashkësinë fetare, pasi i konsideron ato si pengesa të shpëtimit. Një nga ndjekësit e mëdhenj të këtij sekti ishte Chandargupta Maurya. Ndërsa Svetambara beson se mos-dhuna e skajshme nuk është e mundur praktikisht. Sekti Svetambara pranon veshjen me të bardha dhe ndjek mësimet e Xhainit ashtu si dhe të gjitha shkrimet e Xhainizmit. Svetambarasit janë më liberal për gratë duke i pranuar ato në grup.[249] Disa monumente të shquara xhainiste janë Mali Abu në Raxhastan, Shravanabelagola në Karnataka, Shpellat Udayagiri dhe Khandagiri në Odisha, ndërsa Gomateshvara është statuja më e lartë xhainiste në Indi. Pas sundimit të të huajve si Kanishka u krijua një larmi e madhe në stilin e skulpturës, për tu krijuar dy forma të rëndësishme të saj: Stili Mathura dhe Stili Grek.[249] Besimi xhainist ka një lidhje para-historike me Varanasin, që përmendet në shumë shkrime të lashta xhainiste. Ato i referohen Varanasit (Kashi) si një Tirtha Xhaine (vend i shenjtë), pasi aty kanë lindur 4 nga 24 tirthankara (profetë të hyjnizuar) të rëndësishëm, Suparshvanatha (i 7-ti), Chandraprabha (i 8-ti), Shreyansnatha (i 11-ti) dhe Parshvanatha (i 23-ti).[250] Varanasi ka tempuj të shumtë xhainistë, duke qenë se me kalimin e kohës përvetësoi kultura të ndryshme. Dy tempujt më të rëndësishëm xhainistë në Varanasi janë Tempulli Shri Parshvanath Digambara dhe Svetambara në Bhelupur dhe Tempulli Xhainist Digambara në Sarnath.[249] Parshvanatha, tirthankara i 23-të, lindi në shekullin e VIII p.e.s. pranë Bhelupurit në Varanasi, tani i identifikueshëm me Tempullin Xhainist Parshvanatha; ai parashtroi parimin e triadës së Mahavratave (zotime të mëdha) –ahimsa ("mos-dhuna"), asteya ("mos-vjedhja") dhe aparigraha ("mos-zotwrimi"), që Mahavira u shtoi edhe një tjetër. Parshvanatha ishte një princ i Varanasit që e braktisi fronin dhe zhvilloi një jetë eremite. Ai vdiq në Sammet Shikar në Parshvanatha të Xharkandit. Sipas të dhënave historike vetëm këta dy tirthankarë, Parshvanatha dhe Mahavira, provohet qartësisht se kanë ekzistuar. Gjatë gërmimeve arkeologjike në këtë sit, u zbuluan shumë statuja e imazhe xhainiste që datojnë nga shekujt e IX-XI p.e.s., ndërsa pak prej tyre i përkisnin shekullit të V. Pas Parshvanathas, këtu në shekullin e VI p.e.s. erdhi Mahavira. Thuhet se është vendi i lindjes së Suparshvanatha, megjithëse vendi i saktë i lindjes së tij nuk dihet. Besohet se Tempulli i tanishëm Xhainist në Sarnath, pranë Stupës Dhamekh, përkujton vendlindjen e Shryyamshanathas, tirthankara i 11-të, që lindi në fshatin e Simhapurit. Në Simhapur, ndodhen dy tempuj xhainistë, një i sektit Svetamabara, ndërsa tjetri i sektit Digambara.[251]
- Tempujt Xhainistë Parshvanath Digambara dhe Svetambara
Tempujt Xhainistë Parshvanath Digambara dhe Svetambara janë një tempull i dyfishtë në Bhelpur, kushtuar Parshvanathës, tirthankaras së 23-të xhainist, të lindur aty. Tempujt e vegjël i përkasin njëri sektit Digmabara ndërsa tjetri atij Svetambara, që megjithë diferencat ideologjike kanë krijuar një histori bashkëjetese. Diferenca e vetme është se Tempulli Digambara ka një idhull të zi 75 cm të lartë, ndërsa Tempulli Svetambara një idhull të bardhë 60 cm të lartë. Tirtha Kshetra Xhainiste Shri Parshvanath në Bhelupur gjendet afërsisht 5 km nga qendra e qytetit, rreth 3 km nga Banaras Hindu University dhe 4 km nga Kazermat e Varanasit. Tirtha në të cilën ndodhen këta tempuj përmendet në tekste të shekullit të XIV.[251][252][253][254] Kompleksi i tempullit është jashtëzakonisht i qetë. Tempulli është ngjyrosur në të verdhë të zbehtë dhe paraqet një mjeshtri të madhe skulpturore. Ai ka skulpturën e idhullit të Parshvanathës dhe shumë paraqitje të tij në formën e gjarprit, që është simboli i tij. Muret e kompleksit tempullor me shumë histori legjendare qëndrojnë të larta në ndërtesat Varanasit.[252] Koha e hapjes së Tempujve Xhainistë Digambara dhe Svetambara në Varanasi është nga ora 12:00 e mesditës deri në orën 9:00 të darkës.
- Tempulli Xhainist Digambara në Sarnath
Tempulli Xhainist Digambara është një tempull kushtuar tirthankarës së 11-të xhainiste, Shreyansnatha në jug-perëndim të Stupës Dhamekh në Sarnath. Tempulli është rreth 11 km nga qyteti i Varanasit, pranë Archeological Survey of India Museum dhe Tempullit të Durgës. Tempulli xhainist në Sarnath u ndërtua në vitin 1824 dhe thuhet se gjendet në vendin ku ka lindur Shreyanshnatha, tirthankara i 11-të. Ai është një shembull i shkëlqyer i arkitekturës moderne me elemente të traditës së lashtë. Tempulli ka një strukturë të bukur të skalitur, që paraqet artin, arkitekturën dhe skulpturat e bukura xhainiste, që shfaqin skulptura të lidhura me jetën e Mahaviras dhe shumë legjenda të Literaturës Xhainiste. Në mënyrë simbolike Shreyansnatha këtu përfaqësohet nga Rinoceronti.[255] Tempulli i Shreyanshnathës mban një vend shumë domethënës në arkitekturën fetare xhainiste. Tempulli i tij në Varanasi u ndërtua nga ndjekësit xhainistë të asaj kohe. Struktura e tempullit është tërësisht e ndryshme nga arkitektura e zakonshme e tempujve xhainistë në Indi. Struktura me majë të hollë e varrit të artë i jep atij një pamje të bukur nga jashtë dhe spiritualitet nga brenda.[250] Në vend gjendet akoma një ashtakod stoop (kolonë tetëkëndore) e stërmadhe prej 31.4 m e lartë, e cila besohet se ajo është rreth 2200 vjeçare. Idhulli i këtij tempulli është një statujë në blu e Shreyanshnatha Bhagvanit, 75 cm e lartë në pozicionin e zambakut (Padmasana). Është vendi i zhvillimit të 4 nga 5 kalyanak (ngjarje ogurësjellëse) të Shreyansnath Bhagvan-it. Territori i tempullit ka mjaft pemë që i japin ndjesinë e ngrohtësisë, qetësisë dhe prehjes. Tempulli i Shreyanshnathas gjendet në afërsi të Parkut Arkeologjik të Sarnathit, pranë Stupës Dhamekh dhe është i rrethuar nga vende të gërmuara arkeologjike. Pranë tij gjendet Parku i famshmëm i Drerit në Sarnath.[250]
Tempulli i përket sektit Digambara, që nuk i lejon gratë të hyjnë dhe nuk beson në jetën familjare të Mahavira Xhainit. Ata besojnë se veshja është një mënyrë për të fshehur ndjenjën e turpit që vjen nga lakuriqësia. Ata besojnë se veshjet janë zotërime materiale që e rrisin varësinë dhe dëshirën. Kështu digambarët i braktisin veshjet në mënyrë që të arrijnë ndriçimin, pasi lakuriqësia konsiderohet si forma e skajshme e mungesës së dëshirave dhe emocioneve, që nuk mund të vijnë natyrshëm në çdo qenie njerëzore. Murgjit xhainistë janë përkrahur shpesh nga tregtarë të pasur. Xhainizmi ka përkrahje më të madhe mes klasës së biznesmenëve sesa në pjesën tjetër të shoqërisë. Xhainizmi Digambara nuk i pranon gratë si murgj, por me kalimin e kohës u kanë dhënë hapsirë atyre. Megjithatë duke qenë se lakuriqësia nuk është e mundur për gratë, ato nuk mund ta arrijnë shpëtimin. Femrat veshin rroba të bardha dhe quhen aryika.[255] Sipas besimeve xhainiste, Shreyanshnatha u bë një Siddha – një shpirt i çliruar që shkatërroi të gjitha karmat e tij. Ai lindi si biri i mbretit Vishnu dhe mbretëreshës Vishnu Devi në Simhapuri, pranë Sarnathit në Dinastinë Ikshvaku. Babai i tij quhej Vishnu Raj ndërsa nëna quhej Vishnu Devi. Shreyanshnatha ishte një person me mendje shenjtori që nga fillimi, por për shkak të urdhrave të prindërve të tij, ai zhvilloi një jetë familjare dhe drejtoi mbretërinë e babait për disa kohë. Ai u bë vetë baba i një djali dhe pas pak vitesh, ia dorëzoi atij mbretërinë dhe u bë një muni ose një asketik fetar. Ai u bë menjerë i ditur dhe arriti ndriçimin shpirtëror. Ai e braktisi trupin e tij dhe arriti nirvanën në Malin Samed. Simboli i tij është një rinoceron.[250] Koha më e mirë për ta vizituar Tempullin Xhainist Digambara është midis muajve të tetorit dhe marsit, si dhe java e parë e janarit. Tempulli rri i hapur nga ora 5:30 e mëngjesit deri në orën 8:30 të darkës në të gjitha ditët dhe hyrja është falas.
- Tempulli Xhainist në Bhadaini
Tempulli Xhainist u ndërtua në vendin e lindjes së Suparshvanathas, tirthankarës së 7-të, i vendosur në bregun e Gangut në Ghatin Bochchraj (pranë Ghatit Xhainist) në Varanasi. Tempulli u ndërtuar në vitin 1885 në pjesën e sipërme të Ghatit Xhain. Në këtë vend Parshvnatha jo vetëm lindi por arriti edhe ndriçimin. Ai është gjithashtu vendi i katër Kalyanakëve të Suparshvanthas. Në afërsi të tempullit gjenden dy dharamshala.[256]
- Ahichchhatra Parshvanatha Atishaya Kshetra
Ahichchhatra Parshvanath Atishaya Kshetra Digambara është një qendër e vetëdijes fetare xhainiste, pranë Qendrës Shëndetësore Parësore në Ramnagar, Varanasi. Ky vend i shenjtë Kshetra është i vendosur në fshatin Ramnagar i rrethuar nga një mjedis i bukur dhe i qetë. Rreth 2800 vjet më parë Parshvanatha Bhagvan këtu arriti ‘keval gyan’ nëpërmjet ‘tapashcharan-it’ të thellë. Është vendi i shenjtë i vetëm ku ‘Samvar Deva’, kundërshtari i Parshvanathës u përpoq të krijonte pengesa për meditimin e tij dhe kur ‘Dharnendra’ pa se ‘Samvar Deva’ po shpërqëndronte Parshvanatha Bhagvanin, për të treguar përkushtimin e tij ndaj tij, gjarpëri Dharnendra e ngriti atë mbi 'kapuçin' e tij dhe Padmavati e shtriu kapuçin e saj sipër Parshvanathës dhe kështu pengesa e Samvar Devës dështoi. Pikërisht në atë moment Parshvanatha u ndriçua nga ‘Keval Gyan-i’ dhe ‘Gyan Kalyanka’ u festua me përkushtim nga zota dhe njerëz të ndryshëm. Më vonë në Samavsharanin e parë të Parshvanatha Bhagvanit u zhvillua këtu nga Kuber-i me urdhër të Indra Devës dhe ‘divya dhvanit’ të tij.[257] Në lashtësi ky vend ishte i famshëm si ‘Sankhyavati’ por më vonë, pas mbrojtjes së Parshvanath Bhagvanin nga kokat e gjarprinjve Dharnendra dhe Padmavati, ky vend u bë i njohur si ‘Ahichchhatra’. Kjo është Panchal Janapada e 52 Janapadave të krijuara nga Adinatha Bhagvani. Gjatë periudhës pasuese Panchal Janapada u nda në Panchal Verior dhe Jugor. ‘Kampila’ mbeti kryeqyteti i Panchalit Jugor ndërsa Ahichchhatra mbeti kryeqyteti i Panchalit Verior. Gjatë Periudhës së ‘Mahabaratës’ Panchali Verior drejtohej nga mbreti ‘Drona’ ndërsa Panchali Jugor nga ‘Drupada’. Sipas një prej mbishkrimeve të zbuluara nga shpella e Pabhosa Kshetras pranë Kaushambit ky vend quhej edhe ‘Adhichakra’.[257] Nga Shekulli i II deri në të VI-in vendi mbeti i njohur si Ahichchhatra. Në mënyrë për të përkujtuar Samavsharan e Parshvanatha Bhagavanit u ndërtua një tempull madhështor. Sipas petrografeve, ky tempull mbeti që nga Periudha Gupta. Gjatë asaj periudhe aty u ndërtuan shumë idhuj xhainistë dhe stupa. Shumë prej këtyre idhujve dhe mbetjet e stupave si dhe gjetje të tjera arstistike u zbuluan pas gërmimeve në një fortesë të vjetër. Këta idhuj i përkasin traditës Digambara të Xhainizmit. Gjatë gërmimeve u zbulua nj numër i madh i monedhash që i përkisnin mbretërve ‘Mitravanshi’, shumë prej të cilëve ishin ndjekës të xhainizmit.[257]
Festat xhainiste në Varanasi
Dy sektet xhainiste, Digambara dhe Svetambara në Varanasi kanë secili festat e tij. Digambara ka dy nënsekte – Terapantha (që nuk ofrojnë ushqim, lume dhe as kryejnë Jalabhishek) dhe Bisapantha (që kryejnë veprimet që nuk i kryejnë të parët), por të dy sektet i festojnë bashkë festat. Sekti Svetambara ka tre nën-sekte – Terapantha, Sthanakavasi dhe Murtipujaka, që janë adhurues të idhujve, ndërsa dy të parët nuk adhurojnë idhuj. Ka disa festa që të gjitha sektet i festojnë ndërsa disa të tjera i festojnë veçmas në data të ndryshme.[258] Festat Paryushana ose Dashalakshana dhe Tatkalavarti: Kjo është festa më e rëndësishme xhainiste. Besimtarët rrinë larg nga detyrat tokësore dhe ndjekin Atmachintan-in (vetë-kontemplacioni), Dana (lëmoshë), Tapa (meditim), Swadhyaya (studim të shkrimeve) dhe Puja (adhurim). Paryushana nënkupton djegien e shtrëngimeve të veprave dhe detyrave. Fjala Dashalakshana ka një rol të rëndësishëm në traditën Digambara për shkak se gjatë këtij rasti ata ndjekin Uttama Kshaman (shpirtbutësinë më të mirë), Mardavan (simpatinë), Arjavan (sinqeritetin), Satyan (të vërtetën), Shauchan (pastrimin), Sanyamin (përkorjen), Tyagan (sakrificën), Akinchanyan (sasinë e vogël) dhe Brahmacharya (celibacinë). Kjo festë zhvillohet për dhjetë ditë, nga Bhadrapada Shukla Panchami deri te Bhadrapada Shukla Chaturdashi (nga dita e 5-të deri në ditën e 14-të të dyjavshit të hënës së re në gusht-shtator). Gjatë këtyre ditëve mbahet kreshmë. Kjo festë ndodh në dy raste të tjera brenda në viti, por festohet vetëm në muajin e Bhadrapadas.[258] Kshamavani: Kjo festë zhvillohet gjatë Ashwina Krishna Pratipadas (dita e parë e dyjavshit të hënës së vjetër në gusht-shtator). Festohet me mjaft pompozitet. Në darkë, pas adhurimit të gjithë xhainistët i kërkojnë falje njëri-tjetrit dhe heqin dorë nga të gjitha zemërimet, ndërsa i vendosin kokat e tyre në këmbët e të tjerëve. Në këtë rast nuk ka dallim midis të vjetërve dhe të rinjve. Gjithashtu organizohet edhe një banket. Ashtanhika: Kjo është festa e dytë më e rëndësishme e xhainistëve. Kjo festë zhvillohet për tetë ditë tre herë në vit. Kjo festohet veçanërisht në Ashadha (qershor-korrik) nga dita e 8-të deri në ditën e 15-të të dyjavshit të hënës së re. Gjatë kësaj feste kryehet adhurim, recitim dhe agjërim. Gjatë festës organizohet një Yajna (pastrim) në tetë ditë dhe një Havana (flijim zjarri) gjatë ditës së nëntë. Pas tij realizohet një banket në grup.[258] Shrutapanchami ose Gyan Panchami: Kjo është dita e adhurimit të Sarasvatit. Dituria e kaluar gojarisht u shkrua gjatë kësaj dite në vitin 75 të e.s.. Libri që përmban Sarasvatin adhurohet gjatë kësaj dite. Akshaya Tritiya: Kjo është festa e nderimit të të pendesës dhe lëmoshës. Kur tirthankara i parë Rishabhadeva po endej për ushqim pas pendesës së tij, askush nuk ishte i aftë ta kuptonte se çfarë duhet ti jepej atij pasi ai ishte i heshtur. Mbreti Shreyansa Kumar e kuptoi këtë fakt pas gjashtë muajsh dhe i ofroi atij vetë ushqim. Kështu kjo festë përkujton si pendesën ashtu dhe lëmoshën. Rakshabandhani: Pas kësaj feste ka një histori. Dikur oborrtari i mbretit Naresh Padmaray rrethoi 500 asketikë xhainistë dhe u vuri atyre flakën. Vëllai i mbretit, Vishnu Kumar atëherë mori formën e Vamanas dhe kërkoi tre këmbë vend dhe e mati të gjithë tokën në dy hapa dhe hapi i tretë ishte në shpinën e mbretit dhurues Bali dhe i shpëtoi asketikët xhainistë.[258] Dipavali: Tirthankara Mahaveera arriti ndriçimin shpëtimtar gjatë kësaj dite. Në mëngjes herët kryehet adhurimi në tempuj. Në darkë tempujt dhe shtëpitë dekorohen me fenerë. Përkrahë këtyre festave festohen edhe ditëlindjet e tirthankarave.
Në censusin e vitit 2011 distrikti i Varanasit kishte 1146 budistë, ndërsa qyteti i Varanasit 461.[1] Sarnathi, një rrethinë e Varanasit, është vend pelegrinazhi budist, pasi është vendi i Parkut të Drerit ku Gautama Buda thuhet se bëri predikimin e tij të parë rreth parimeve bazë të Budizmit.[259] Sarnathi është një qytet i vendosur 13 kilometra në veri-lindje të Varanasit pranë vendbashkimit të lumenjve Gang dhe Gomati në koordinatat 25.3811°N 83.0214°E. Për budistët, Sarnathi (ose Isipatana) është një nga katër vendet e pelegrinazhit të përcaktuara nga Gautama Buda, ku tre të tjerat janë Kushinagari, Bodh Gaya dhe Lumbini. Ai është vendi i Dhammacakkappavattana Suttas së Budës, që ishte predikimi i tij i parë pasi arriti ndriçimin. Ai ka qenë zhvilluar si një vend pelegrinazhi, si për budistët nga India ashtu dhe ata jashtë saj. Një numër vendesh në të cilët Budizmi është një besim i rëndësishëm (ose mbizotërues), midis tyre Tailanda, Japonia, Tibeti, Sri Lanka dhe Mianmari, kanë ngritur tempuj dhe manastire në Sarnath në stilin që është tipik pë vendin përkatës. Kështu, pelegrinët dhe vizitorët kanë mundësinë të përjetojnë një panoramë të Arkitekturës Budiste të kulturave të ndryshme. Shumica e ndërtesave dhe strukturave të lashta në Sarnath u dëmtuan ose u shkatërruan nga turqit. Megjithatë, mes rrënojave mund të vërehen:
Stupa Dhamek është një nga pak stupat që ekzistojnë akoma para-ashokane, megjithëse vetëm themelet e saj kanë mbetur.[260] Ajo është një strukturë mbresëlënëse 39 metra e lartë me diametër 28.35 metra. Stupa Chaukhandi përkujton vendin ku Buda takoi dishepujt e tij të parë, që daton nga shekulli i pestë ose më herët dhe më vonë e përmirësuar nga shtimet e një kulle tetëkëndore me origjinë islamike.[261] Në vitet e fundit po i bëhet një restaurim. Stupa Dharmarajika është një nga pak stupat para-Ashokase që kanë mbijetuar, megjithëse vetëm themelet i kanë mbetur. Pjesa tjetër e Stupës Dharmarajika u zhvendos në Varanasi për tu përdorur si material ndërtimi në shekullin e XVIII. Në atë kohë, u gjetën gjithashtu edhe reliket e Stupës Dharmarajika. Këto relike u hodhën për pasojë në lumin Gang. Rrënojat e Mulagandhakuti Viharas shënojnë vendin ku Buda kaloi stinën e tij të parë të shirave, ndërsa Mulagandhakuti Vihara moderne është manastir i ndërtuar në vitet 1930 nga shoqëria sri-lankase Mahabodhi, me piktura murore të bukura.[262] Mbrapa saj është Parku i Drerit (ku gjenden akoma drerë). Aty ndodhet gjithashtu edhe një Pemë Bodhi e mbiell nga Anagarika Dharmapala, që u mor nga Pema origjinale Bodhi në Bodh Gaya.
Festat budiste në Varanasi
Pas Krishtërimit dhe Islamit, numri më i madh i ndjekësve i përkasin Budizmit. Buda, që nga lindja e tij në Lumbini të Nepalit, deri në shpëtimin e tij në Kushinagar, kaloi në shumë qytete të Uttar Pradeshit lindor dhe Biharit perëndimor. Megjithatë në udhëtimet e tij Varanasi ka luajtur një rol tepër të veçant mes këtyre qyteteve. Ai e arriti ndriçimin në Gaya (tani Bodhgaya) në Bihar, por predikimin e tij të parë, Dhamma Chakka Pavattana (rrotullimi i diskut të besimit) e dha në Sarnath, pranë Varanasit.[263] Duke parë se Varanasi ka një vend të veçant në vendet e shenjta budiste dhe besimtarët budistë nga e gjithë bota kryejnë pelegrinazh përgjatë gjithë vitit në Sarnath, festat budiste të Varanasit janë të rëndësishme.
Një nga festat më domethënëse të Budizmit është Vaishakha Poornima {dita e hënës së plotë të Vaishakhas (prill-maj)}, që nderohet si dita e lindjes, ndriçimit dhe shpëtimit të Shakyamunit nga të gjithë besimtarët. Budistët zhvillojnë Prabhat Pherin (ecjen ciklike të mëngjesit) në këtë ditë. Idhulli i Budës në Moolgandha Kuti Vihara qarkohet duke ecur në cirkumambulacion dhe adhurohet në mënyrë rituale, duke u dhënë ushqim majmunëve, duke kryer recitime dhe në darkë kryehet ndezja e qirinjve. Përveç ndjekësve indianë, gjatë kësaj feste në Varanasi marrin pjesë edhe besimtarë nga Sri Lanka, Tailanda, Mianmari, Malajzia, Japonia, Kina, Taivani, Korea, Kamboxhia, Nepali etj.. Mahabodhi Society organizon një grumbullim plotë ngjyra që përfshin edhe dinjitarë të lartë. Vibhuti Narayan Singh-u, mbreti i Kashit, ishte gjithashtu një i ftuar i rregullt i këtij kongregacioni. Qeveria e Uttar Pradeshit vendosi të organizoi një festë budiste tre ditore (Bauddha Mahotsava) në këtë vend çdo vit që nga viti 1997, që synon të fokusohet mbi jetën e Budës nëpërmjet prezantimeve kulturore si drama etj. Në vitet e fundit, kjo festë është zhvendosur të organizohet gjatë ditës së Kartika Poornimas {dita e hënës së plotë të Kartikas (shtator-tetor)}.[263]
Gjatë dekadave të fundit, Central Institute of Higher Tibetan Studies në Sarnath ka organizuar një festë intelektuale dyvjeçare. Gjatë ditës së Vaishakha Poornimas, Në kohën e daljes së hënës së plotë, murgjit, fillestarët, studiuesit dhe mësuesit e Budologjisë mblidhen në parkun e Bibliotekës Santarakshita. Një imazh i Të Bekuarit vendoset mbi një piedestal me drita dekorative duke përkujtuar atë të Prabhamandalës (aureola e dritës). Ceremonia fillon me këndimin e lutjeve nga murgjit në gjuhën bhot. Pastaj studiuesit e ftuar ndezin qirinj përballë imazhit si dhe kryhet Buddharpana (dorëzimi te Buddha) i volumit të publikimit Dhee. Librat e rrallë të Indisë dhe vendeve të tjera janë tema kryesore. Bashkohen pjesët që mungojnë, korrigjohen gabimet bazuar në veprat e studimit në të gjitha gjuhët e botës në të cilat ata traktate janë shkruar. Kështu besohet se realizohet dhe kuptohet Buda. Kjo festë nuk bëhet me pompozitet, por vetëm me punë intelektuale. Kjo festë intelektuale përsëritet gjatë ditës së Kartika Poornima, dita në të cilën përfundon Varshavasa (qëndrimi katër muajor në një vend gjatë stinës së shirave të Budës).
Tradita budiste i bashkon murgjit në manastire gjatë periudhës së shirave dhe ata mund të largohen vetëm pas kësaj dite. Gjatë kësaj dite, festa zhvillohet me gëzim të madh nga laikët në Mulagandha Kuti Vihara dhe viharat e afërta. Reliket e Budës nxiren në procesion në vend dhe ndjekësit nga vende të ndryshme lejohet ta shikojnë reliket në tempull. Kjo ngjarje zhvillohet një herë në vit. Pas lutjeve dhe adhurimit të mëngjesit, murgjëve u ofrohet ushqim dhe rroba që nuk lejohet ti ndryshojnë përveç këtij rasti. Kjo ceremoni është e njohur si Kathina (pjesë orizi). Rrobat bëhen prej leshi të ashpër, të ngjyrosura sipas ngjyrës së sektit. Në zonat Theravada, veçanërisht në Sri Lanka, sipas traditës rrobat ngjyhen, enden dhe thuren në të njëjtën ditë. Pjesa tjetër e ditës kalohet në meditim dhe adhurim dhe në darkë ndizen fenerë dhe qirinj në tempuj dhe në stupa.[263] Buda Purnima në Sarnath: Kjo festë celebron lindjen e Siddharta Gautamas, Budës, me ndjenja të forta tradicionale fetare. Një panair i madh zhvillohet në Sarnath dhe reliket e Budës nxiren për ti parë publiku në një procesion. Një tjetër festë e rëndësishme është Ashadha Poornima (dita e hënës së plotë të Ashadhas, qershor-korrik). Kjo ditë është e lidhur drejtpërdrejtë me dy ngjarje të rëndësishme të jetës së Budës. Heqja dorë e madhe kur ai la pallatin në kërkim të të vërtetës; dhe dita kur ai ktheu rrotën e dharmas në Sarnath duke predikuar ‘Katër të Vërtetat Fisnike’ për Kaundilyan dhe katër prej tyre që ishin ndjekësit e tij në Bodh Gaya para ndriçimit. Rasti shënohet me thjeshtësi. Adhurimi i zakonshëm dhe ndriçimi i fenerëve dhe qirinjve në Dhammeka Stupa, ku besohet se predikimi është zhvilluar. Dita fillon me lutje te Mulgandha Kuti Vihara me Dhammanusasana Pavattana Sutta-n dhe përfundon natën me Vasnan (Varshan = Shiu). Varshavasa është një tërheqje tre mujore dhe përfundon gjatë Ashwina Poornimas (hëna e plotë e Ashwinas, gusht-shtator), por shtysa kryesore nuk është të festohet ajo, por për të shkuar për Kartika Poorniman (dita e hënës së plotë të Kartikas, shtator-tetor). Kjo për shkak të faktit se gjatë kësaj dite, tempulli u shenjtërua me vendosjen e relikeve të Budës në bazën poshtë imazhit të tij pas një ceremonie tre ditore gjatë 11-13 nëntor. Që nga kjo kohë, çdo vit, kutia hipet mbi elefantë dhe çohet në procesion.[263]
Në censusin e vitit 2011 distrikti i Varanasit kishte 3309 sikistë, ndërsa qyteti i Varanasit 2610 të tillë.[1] Guru Nanak-u erdhi dy herë në Varanasi, në vitin 1502 si i ri gjatë një pelegrinazhi dhe në vitin 1506, për ndërveprimin fetar me të urtit e Varanasit, kur predikoi dogmën e Sikizmit gjatë festës së Mahashivaratrit. Guruja i 9-të Tegh Bahadur (1664–1675) erdhi në Varanasi në vitin 1666 dhe vendi ku ai qëndroi quhet Asu Bhairava Sangar (Nichibagh), ku qëndroi edhe Guruja i 10-të dhe i fundit sikist, Guru Gobind Singh. Gobind Singh-u kishte dërguar pesë dishepuj të tij në Varanasi për të mësuar sanskritisht. Kjo shkollë ekziston edhe sot me emrin Guru Nanak Sanskrit Vidyalaya në Bisheshvarganj. Vende të tjera të rëndësishme fetare të Sikizmit janë tre vendet e shenjta të njohura si Sangatet dhe një manastir në Ramnagar, që thuhet se zotëron kopjen origjinale të Guru Granth Sahibit. Pranë Augharnath-ka-Takias ndodhet gjithashtu një gurdvara madhështore. Shumica e sikistëve këtu janë emigrantë nga Punxhabi Perëndimor në Pakistan që u vendosën pas ndarjes së Indisë në vitin 1947.[244] Dalitët përbëjnë 13% të popullsisë së Varanasit.[264] Shumica e dalitëve janë ndjekës të Guru Ravidassit. Shri Guru Ravidass Janam Asthani është një vend i rëndësishëm pelegrinazhi për ravidasit nga e gjithë India. Me popullaritetin në rritje të këtij tempulli si dhe numrit në rritje të pelegrinëve, Qeveria e Uttar Pradeshit ka menduar të ngrejë përmendore të përshtatshme për Guru Ravidass Ji-në në Varanasi.[265]
- Gurdvara Gurubagh
Gurdvara Gurubagh i është kushtuar Guru Nanak Devit, që e vizitoi Varanasi në shekullin e XVI, gjatë festës së Shivaratrit. Ai mendohet se kishte një ndërveprim të madh me shumë studiues brahminë dhe sadhusë. Gurdvara ka një sallë të gjerë drejtkëndore me një shenjtërore që ofron ndenjëse për vizitorët. Ndërtesa e tanishme u përurua më 23 nëntor 1969, me rastin e përvjetorit të 500-të të lindjes së Guru Nanak-ut. Gjatë festave të guruve sikë orgnaizohen sabad-kirtanë.[266] Gurdvara Gurubagh është e vendosur në kryqëzimin Gurubagh, në rrugën Guru Nanak. Ajo është rreth 4 km nga Stacioni Hekurudhor i Kazermave të Varanasit. Gurdvara mund të vizitohet gjatë gjithë vitit, por koha më e përshtatshme është në ditën e Guru Nanak-ut.
- Gurdvara Tapasthal
Gurdvara Tapasthal e njohur edhe si Gurdvara Badi Sangat Sri Guru Teg Bahadur është gurdvara më e vjetër dhe më e rëndësishme në Varanasi. Ajo është ndërtuar për të përkujtuar qëndrimin e Guru Teg Bahadur-it. Guru Govind Singh-u gjithashtu e vizitoi këtë vend në vitin 1670, gjatë rrugës së tij nga Patna për në Punxhab. Ndërtesa e saj e parë u ndërtua nga maharaxha Narinder Singh i Patialas në vitin 1854 dhe u rikonstruktua duke u shndërruar në një ndërtesë tre katëshe në vitin 1950. Shenjtërorja ndodhet në fund të sallës së gjerë në katin e parë. Brenda sallës së mbledhjes, ndodhen dy faltore të shtesë – një dhomë e vogël e quajtur ‘Tap Asthan’ dhe një pus i ngusht i quajtur ‘Baoli Charan Ganga’. Këtu mbahen 17 Hukumnama (letra të Gurusë), një palë këpucë dhe dy Chola që i përkasin Guru Teg Bahadur-it, një palë këpucë që i përkasin Guru Govind Sahib-it. Besohet se Guru Nanak Sahib-i gjithashtu e ka vizituar këtë vend.[267] Gurdvara Tapasthal gjendet rreth 3 km nga Stacioni Hekurudhor i Kazermave të Varanasit, e vendosur në zonën Nichibagh pranë Aas Bhairon-it. Një ditë e veçantë e gurdvarës është Prakash Utsavi. Gurdvara është e hapur nga ora 4:00 e mëngjesit deri në orën 10:00 të darkës, të gjitha ditët.
Shri Guru Ravidass Janam Asthani
Tempulli Shri Guru Ravidass Janam Asthani (श्री गुरु रविदास जनम स्थान dhe ਸ਼੍ਰੀ ਗੁਰੂ ਰਵਿਦਾਸ ਜਨਮ ਅਸਥਾਨ) në Seer Goverdhanpur të Varanasit, është vendi vendi kryesor i pelegrinazhit për ndjekësit e besimit Ravidasi.[268][269] Guri i themeleve u vendos më 14 qershor 1965 në ditën Ashad Sankranti në vendin e lindjes së Ravidas. Tempulli u përfundua në vitin 1994.[270] Tempulli është qendra kryesore e pelegrinazhit për ndjekësit e besimit Ravidasi nga bashkësi si Ad-Dharmët,[271] Sikët Ramdasia,[272][273] Chamarët, Jatavët,[274] dhe Sikët Mochi. është bërë një vend i ëndërruar për besimtarët e Guru Ravidass-it nga e gjithë bota për të kryer nderimet e tyre në tempullin e Shri Guru Ravidass Janam Asthanit në Seer Goverdhanpur (Varanasi) të paktën një herë në jetën e tyre.[275]
Historia
Guri i themeleve të këtij tempulli u vendos të hënën e 14 qershorit 1965 gjatë ditës së Ashad Sankrantit nga Sant Hari Dass-i, bashkë me një numër të madh ndjekësisht të Dera Ballan-it, veçanërisht të përfaqësuar nga Sant Sarwan Dass-i. Besimtarët përcaktuan vendlindjen e Guru Ravidass-it dhe ndërtuan aty tempullin. Besohet se Guru Ravidass-i në këtë vend jetoi dhe kryente bhaktin (praktika adhurimi fetar). Ndërtimi i tempullit u përfundua në vitin 1994 sipas stilit të Arkitekturës Sikiste. Saheb Kanshi Ram, kryetari i Partisë Bahujan Samaj, kreu vendosjen ceremoniale të kubesë së artë në majë të tempullit.[276]
Pelegrinazhi
Vendi i ndërtimit të tempullit është vendi i lindjes së Guru Ravidass-it. Në këtë qytet kanë lindur dy shenjtë të mëdhenj të Lëvizjes Bhakti, Satguru Kabir-i dhe Satguru Ravidass-i. Tempulli Janam Asthan i Guru Ji-së në Seer Goverdhanpur të Varanasit tani ka fituar statusin e Begampuras (prehjes) për ndjekësit e Guru Ji-së dhe është bërë vendi kryesor i pelegrinazhit për ta. çdo vit, gjatë ditëlindjes së Guru Ravidass-it, tempulli mbledh miliona besimtarë nga India dhe më gjerë. Shri Guru Ravidass Janam Asthani është afërsisht 13 minuta me makinë nga Ghati i Sant Ravidas-it.[277]
Porta e Shri Guru Ravidass-it
K. R. Narayanan-i, presidenti i atëhershëm i Indisë, më 16 korrik 1998 kreu ceremoninë e hapjes së portës së stërmadhe monumentale të hyrjes për në tempull.[278] Kështu, Porta e Shri Guru Ravidass-it në Lanka Chauraha pranë Banaras Hindu University[279] përmes Rrugës Kanshi Ram të çon te Shri Guru Ravidass Janam Asthani.
Wikiwand in your browser!
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
