Genova (lokalno: Zena) je grad i općina (comune) od 580.097 stanovnika[1] u talijanskoj regiji Ligurija. Genova je i administrativni centar Ligurije i istoimene Provincije Genova koja ima 844.957 stanovnika.[1]
Genova | |
|---|---|
 | |
| Koordinate: 44°24′N 8°55′E | |
| Država |  Italija |
| Regija | Ligurija |
| Provincija | Genova |
| Frazione | |
| Vlast | |
| - Sindaco | Marco Bucci |
| Površina | |
| - Ukupna | 239 km²[1] |
| Visina | 20 metara[1] |
| Stanovništvo (2017.) | |
| - Grad | 580,097[1] |
| - Gustoća | 2,429 stan / km²[1] |
| - Područje utjecaja | 844,957[1] |
| Vremenska zona | UTC+1 (UTC+2) |
| Poštanski broj | 16121-16167 |
| Pozivni broj | 010 |
| Karta | |
  Genova Pozicija Genove u Italiji | |
On je druga po veličini luka na Mediteranu, nakon Marseillea.
Historija
Antičko doba
Smatra se da gradsko groblje potječe iz 6. i 5. vijeka pne., a dokazi potvrđuju da su u mjestu živjeli i stari Grci. Smatra se da je luka puno starija i da su je vjerojatno prije koristili Etruščani. Grad su 209. pne. razrušili Kartažani, pa su ga obnovili Rimljani, pod kojima je grad izvozio kože, drva i med. Grad je ostao vjeran Rimu, iako su drugi Ligurci i Kelti u sjevernoj Italiji bili saveznici Kartažana u Drugom punskom ratu. Uloga grada kao važne rimske luke je bila potisnuta usponom Vade Sabatije, blizu današnje Savone.
Nakon pada Rimskog Carstva, Genovu su prvo okupirali Istočni Goti, pa Lombardi. Tokom idućih vijekova, grad je bio malo ribarsko mjesto, koje se kasnije sa svojom trgovačkom flotom razvio u vodeću trgovačku silu na Sredozemlju. Grad su 934. godine opljačkali i zapalili arapski gusari, koji nisu zadugo zaustavili napredak grada.
Srednji vijek i renesansa
Prije 1100. godine, Genova je postala nazavistan grad-država. Službeno je glavni gospodar grada bio car Svetog Rimskog Carstva, a gradski predsjednik đenovski biskup; ipak, pravu moć su imali konzuli koje je izabirala skupština. Genovu su također zvali i Pomorska Republika (Repubbliche Marinare), zajedno sa Venecijom, Pisom i Amalfijem. Trgovina, brodogradnja i bankarstvo su pomogli u izgradnji gradske najveće i najmoćnije mornarice na Sredozemlju. Republika Genova se protezala preko današnje Ligurije, Pijemonta, Sardinije i Korzike, te je praktički imala totalnu kontrolu nad Tirenskim morem. Đenovezi su sudjelovali u Križarskim ratovima i osnovali kolonije na Bliskom istoku, Egejskom moru, Siciliji i Sjevernoj Africi. Križari su sa Levanta donijeli kući zeleni stakleni pehar, za kog su Đenovežani dugo mislili da je Sveti gral.
Padom Križarskih država, savez sa Bizantom omogućava Genovi širenje na Crno more i Krim. Državu su tada tresle unutarnje nesaglice između porodica Grimaldi, Doria, Spinola i drugih. Đenovski politički zenit dolazi pobjednom nad Pisom u Melorijskoj bitci (1284.) i Venecijom, 1298.
Međutim ovaj napredak nije dugo trajao. Kuga dolazi u Europu, 1349. godine, preko đenoveške kolonije na Krimu u Kefi (Teodozija). Nakon ekonomskog pada i smrti velikog broja stanovništva, Genova usvaja mletački model vladanja, te na glavno mjesto države dolazi dužd. Nastavlja se rat sa Venecijom, te u Chioggijskom ratu (1378-1381), Mletci odnose pobjedu. Nakon perioda francuskog vladanja, od 1394. do 1409. godine, Genovom vladaju milanski Visconti. Genova je od Aragona izgubila Sardiniju, Korzika se odvojila pobunom, a bliskoistočne kolonije su uzeli Turci i Arapi.
Đenovljanin Kristofor Kolumbo je donirao jednu desetinu svoga prihoda od otkrića Amerike za Španjolsku, banci San Giorgio u Genovi, kako bi ga oslobodila poreza na hranu. Genova je postala španjolski satelit, nakon što je Andrea Doria - 1528., proglasio novi ustav. Nakon ekonomskog oporavka, mnoge đenovske porodice su nagomilale ogromna bogatstva. U 16. vijeku, grad je privukao mnoge umjetnike, kao Rubens, Caravaggio i Van Dyck. Slavni arhitekt Galeazzo Alessi je u gradu izgradio velebnu palaču. U svijetu su bili poznati brojni đenovski barokni i rokoko umjetnici.
Genova je pretrpila snažne francuske napade 1684., Austrija je zauzela Genovu 1746., u vrijeme Rata za austrijsko nasljeđe, a 1768. Genova je predala Korziku Francuskoj.
Moderna vremena
Nakon selidbe svjetske ekonomije i trgovine na Atlantik i Novi svijet, izvan Mediterana, đenovska politička i ekonomska moć opada.
1797. godine, pod Napoleonovim pritiskom, Genova postaje francuski protektorat imenom Ligurska Republika, koju je Francuska anektirala 1805. Iako su se Đenovljani pobunili protiv Francuske 1814. i sami oslobodili grad, delegati sa Bečkog kongresa su uključili Genovu u Pijemont (Kraljevina Sardinija). Time je okončana tri vijeka stara borba Savojske dinastije o preuzimanju grada. Grad je uskoro bio na glasu, kao utvrda protusavojskih republikanaca, makar je unija sa Savojom bila vrlo profitabilna. Rastom pokreta Risorgimento, Đenovežani su se umjesto Mazzinijeve vizije lokalne republike, okrenuli borbi za ujedinjenom Italijom, pod liberaliziranom Savojskom monarhijom. Godine 1860., Giuseppe Garibaldi je iz Genove, zajedno sa 1000 dobrovoljaca započeo svoj pohod. Na kamenu od kuda je skupina krenula, se danas nalazi spomenik.
U Drugom svjetskom ratu, engleska je flota bombardirala Genovu, a jedna bomba je pala na katedralu San Lorenzo, ali nije eksplodirala, danas se nalazi u katedralnom muzeju.
Stanovništvo
U gradu žive većinom Talijani, oko 95.3%. U kasnim 1900-tima, doselio se veliki broj sjevernih i južnih Talijana. Velike ekonomske migracije su se dogodile između 1950-ih i 1980-ih, za vrijeme ekonomskog procvata grada. Najveći broj imigranata dolazi iz Južne Amerike, Istočne Europe, a nekolicina i iz Azije.
Imigranti po državama (2004.)
Popisi stanovništva
Gospodarstvo
Genova je bila mjesto prvih radničkih i lučkih sindikata u 20. stoljeću. Glavni centar ekonomskih aktivnosti grada je luka, u zadnje vrijeme najviše se razvija turizam i trgovina. Genova je mjesto održavanja Nautičkog sajma (Salone nautico), glavne europske nautičke izložbe.
Kulturne zanimljivosti
- Albaro i Crêuza
- Boccadasse
- Castello d'Albertis
- Katedrala San Lorenzo
- Povijesno središte Genove i Caruggi
- Groblje Staglieno
- Corte Lambruschini
- Lanterna
- Palača San Giorgio
- Piano di Sant'Andrea
- Piazza De Ferrari
- Piazza della Vittoria
- Porta Soprana
- Luka i Stara luka
- Ravecca
- Strada sopraelevata
- Via Garibaldi i Palazzi dei Rolli
- Via XX Settembre
| Le Strade Nuove i Palazzi dei Rolli u Đenovi | |
|---|---|
 Svjetska baština – UNESCO | |
 | |
| Italija | |
| Registriran: | 2006. |
| Vrsta: | Kulturno dobro |
| Mjerilo: | ii, iv |
| Ugroženost: | no |
| Referenca: | UNESCO |
Svjetska baština
Strada Nuova, današnja Via Garibaldi u starom gradu, nalazi se u starom gradu, u četvrti izgrađenoj sredinom 16. stoljeća sa ekskluzivnim palačama najeminentnijih gradskih porodica. Poznate palače su: Rosso (sada muzej), Bianco, Grimaldi, Reale, Principe i Muzej Strada Nuova. Godine 2006. uvrštene su na listu UNESCO-ove svjetske baštine.[2]
Na listi su i Palazzi dei Rolli "(Rolli palače)", najveće kuće Genove različitih veličina i lokacija koje su tokom Đenovske Republike sistemom ždrijeba birane s popisa (rolli) kako bi po redu bile domaćini raznim međunarodnim posjetiocima Republici.[3]
Porta Soprana
Uske i visoke uličice u Genovi
La Lanterna
Zalazak sunca u luci
Duždeva palača
Galerija Mazzini
Katedrala sv. Lovre
Zabratimljeni gradovi
Slavni stanovnici
- Leon Battista Alberti, arhitekt
- Anastasio Alberto Ballestrero, torinski nadbiskup i rimokatolički kardinal
- Benedikt XV., papa od 1914. do 1922.
- Nino Bixio, talijanski borac za slobodu
- Virginia Centurione Bracelli, dobrotvorka
- Giovanni Caboto (John Cabot), istraživač i pomorac, prvi veliki engleski moreplovac
- Margherita Carosio, talijanska operna pjevačica
- Björn Casapietra, tenor i glumac
- Luigi Luca Cavalli-Sforza, talijanski biolog i genetičar
- Luigi Centurioni, jezuit
- Enrico Chiesa, talijanski nogometaš
- Fabrizio De André, kompozitor
- Giancarlo De Carlo, arhitekt
- Marco Fertonani, talijanski biciklist
- Vittorio Gassman, talijanski glumac
- Riccardo Giacconi, američki astrofizičar
- Johann Lucas von Hildebrandt, austrijski arhitekt
- Innozenz VIII. (Papst), papa od 1484. do 1492.
- Bartolomej Kolumbo, pomorac
- Kristofor Kolumbo, pomorac
- Fabio Luisi, talijanski dirigent
- Giuseppe Mazzini, talijanski pravnik i borac za slobodu
- Eugenio Montale, talijanski pisac
- Rainer Offergeld, njemački političar
- Gian Paolo Oliva, jezuit
- Niccolò Paganini, talijanski violonist i kompozitor
- Fausto Paravidino, kazališni glumac
- Renzo Piano, arhitekt
- Alessandro Profumo, bankar
- Mario Revollo Bravo, bogotski nadbiskup i rimokatolički kardinal
- Michelangelo Rossi, kompozitor
- Sabrina Salerno, talijanska pjevačica
- Emanuel Filbert Savojski, aostski vojvoda i general u Prvom svjetskom ratu
- Camillo Sivori, talijanski kompozitor i violonist
- Ambrosio Spinola, španjolski vojskovođa u Tridesetogodišnjem ratu
- Bernardo Strozzi, talijanski slikar
Izvori
Vanjske veze
Wikiwand in your browser!
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
