Dresden

Drezden (nem. Dresden, lsrp. Drježdźany) je grad u nemačkoj saveznoj državi Saksonija. Smešten je u dolini reke Elbe, dvadesetak kilometara od granice sa Češkom. Zbog svog izuzetnog kulturno-istorijskog značaja poznat je pod imenom „Firenca na Elbi“ (nem. Elbflorenz). Čuven po svojim građevinama iz doba baroka i umetničkim zbirkama. Poseduje regionalnu šifru (AGS) 14612000, NUTS (DED21) i LOCODE (DE DRS) kod.

Drezden Dresden
Panorama Starog grada uveče
Grb
Osnovni podaci
Država	Njemačka
Gradonačelnik	Helma Orosz (CDU)
Savezna država	Saksonija
Stanovništvo
Stanovništvo	512.234[1]
Gustina stanovništva	1.560 st./km²
Geografija
Koordinate
Vremenska zona	UTC+1, ljeti UTC+2
Nadmorska visina	113 m
Površina	328,3 km²
Drezden Drezden (Njemačke)
Ostali podaci
Poštanski kod	01067
Pozivni broj	03528
Registarska oznaka	DD
Web-stranica	www.dresden.de

U Drezdenu živi oko 512.000 stanovnika, a 1,25 milion u širem gradskom području. Tokom poslednjih šezdesetak godina u gradsko područje je uključen veliki broj prigradskih naselja, tako da je Drezden četvrta po veličini urbana regija u Nemačkoj, posle Berlina, Hamburga i Kelna. Drezden pripada široj populacionoj regiji koja se naziva Saksonski trougao.

Geografija

Grad se nalazi u istočnom delu Nemačke, na nadmorskoj visini od 113 metara. Površina opštine iznosi 328,3 km². Grad je podeljen na 19 okruga. Centar grada (Stari grad - Altštat) nalazi se na levoj obali Elbe, gde se nalaze i četvrti Kota, Blazevic i Plauen. Na desnoj obali reke su Novi grad (Nojštat), Lošvic i Pišen.

Usled svog položaja uz reku Elbu, Drezden je često u opasnosti od poplava. Naročito opasno je bilo izlivanje reke 2002. Grad od poplava štite dva rova širine 50 metara, kao i neke površine koje su namerno ostavljene neizgrađene.

Drezden je jedan od najzelenijih gradova Evrope, jer šume i parkovi pokrivaju 63% gradskog podučja. Na severu grada je šuma veličine 50 km².

Istorija

Drezden: pijaca sa Bogorodičinom crkvom (slika iz 18. veka, autora Bernarda Belota)

Iako je Drezden relativno mlad grad slovenskog porekla, prva naselja (zemljoradnika i ribolovaca) na području grada datiraju još iz neolita (7500 godina p. n. e.). U 12. veku Sloveni su osnovali grad na južnoj obali Elbe pod nazivom Drežďany (starolužičko-srpski naziv za stanovnike močvara, odnosno šuma na močvarnim rečnim obalama), koji je ubrzo postao najveći grad u regionu, najviše zahvaljujući razvoju rudarstva na Rudnoj gori. U grad se pretežno naseljavalo nemačko stanovništvo. Od 1206. privremeno je sedište grofa, a od 1270. glavni grad Maksgrofovije Meissen i naziva se Civitas Dresdene. Od 1485. u gradu je stolovao vojvoda Saske koji je od 1547. bio izborni knez Svetog Rimskog Carstva (imao je pravo da bira cara). Za vreme kneza Fridrika Avgusta koji je uz Sasku postao i kralj Poljsko-litvanske unije (Avgust II Jaki), početkom 18. veka u gradu se razvija umetnost (knez je dovodio umetnike iz cele Evrope). U Drezdenu je Fridrih Šiler napisao tekst Ode radosti. Grad je pretrpeo znatna oštećenja Sedmogodišnjem ratu (1756—1763). Za vreme Napoleonovog pohoda 1813. bio je baza francuske vojske i u blizini grada je vođena jedna od bitaka (Bitka kod Drezdena). Drezden 1806. godine postaje glavni grad samostalne Kraljevine Saske, koja je od 1871. deo ujedinjene Nemačke. Drezden je bio jedan od glavnih centara Nemačke revolucije 1848./1849. (majski ustanak u kojem je oštećen centar grada). U to doba grad se brzo industrijalizuje zbog čega se naglo povećava broj stanovnika. Početkom dvadesetog veka posebno se razvija umetnost zbog čega grad nazivaju Firencom na Labi. Drezden je doživeo svoje najteže razdoblje u istoriji tokom Drugog svetskog rata kada je bio najbombardovaniji grad u Evropi. Britanska i američka avijacija su između 13-14. februara 1945. izvele masovno bombardovanje tokom kojeg je poginulo preko 25.000 ljudi, a oko 80% grada bilo je uništeno. Ovaj napad je ostao kontroverzna tema za istoričare, jer sa vojnog stanovišta nije imao mnogo smisla. Postoji i oprečno mišljenje da i pored toga što u Drezdenu nije bilo industrije u Drezdenu su se nalazile mnoge naučne ustanove, jak univerzitet i razvojne laboratorije. Takođe, pošto se približavao kraj rata procena je bila da će taj deo podpasti pod rusku sferu interesa. Mnogi od spomenika kulture su obnovljeni posle rata. Nakon rata, Drezden je postao deo Nemačke Demokratske Republike i jedan od njenih najvažnijih industrijskih centara. Grad je obnovljen u real-socijalističkom stilu, ali su značajni kulturno-istorijski spomenici verno rekonstruisani, a veći deo grada obnovljen prema predratnom izgledu. Ruševine iz rata su postojale sve do kraja dvadesetog veka. Nakon ujedinjenja Nemačke, Drezden dobija nove podsticaje za razvoj. Velika poplava iz 2002. godine, kad se nivo reke Labe podigao devet metara više od normalnog, nanela je Drezdenu velike štete.

Grad ima naročito mnogo spomenika iz doba baroka: Opera Zemper (nazvana po arhitekti), Palata Cvinger, Bogorodičina protestantska crkva (nem. Frauenkirche), Dvorska rimokatolička crkva (nem. Hofkirche), Državni muzej Drezden (sa Galerijom starih majstora i „Zelenim trezorom“) itd.

Danas je Drezden važan kulturni, politički i ekonomski centar. Od industrije prednjače: automobilska, izrada poluprovodnika, satova i optičkih instrumenata.

Istorijski centar Drezdena sa baroknim zamkom, crkvom, operom, muzejom i dolinom reke od 18 km je stavljen na Listu svetske baštine UNESKO 2004, ali je sa nje skinut na leto 2009, kao prva baština u Evropi sa kojom je tako postupljeno, kada su saksonske vlasti odlučile da uprkos protivljenju UNESKO izgrade moderan most sa četiri trake.^[2]

Stanovništvo

U samom gradu je, prema proceni iz 2010. godine, živelo 512.234 stanovnika. Prosečna gustina naseljenosti iznosi 1.560 stanovnika/km².

Međunarodna saradnja

Vroclav	Poljska	partnerstvo	1959.
Skoplje	Makedonija	partnerstvo	1967.
Hangdžou	Kina	partnerstvo	2009.
Koventri	Ujedinjeno Kraljevstvo	partnerstvo	1959.
Kolambus	SAD	partnerstvo	1992.
Salcburg	Austrija	partnerstvo	1991.
Strazbur	Francuska	partnerstvo	1990.
Roterdam	Holandija	partnerstvo	1988.
Firenca	Italija	partnerstvo	1978.
Brazavil	Kongo	partnerstvo	1975.
Ostrava	Češka	partnerstvo	1971.
Sankt Peterburg	Rusija	partnerstvo	1961.
Izvor[3]

Galerija

• 
  Albertov trg
• 
  Bogorodična crkva
• 
  Mural sa prikazom vladara Saksonije
• 
  Dvorac Pilnic
• 
  Bivša fabrika cigareta Jenidze
• 
  Zlatni konjanik - Avgust Jaki
• 
  Opera Zemper
• 
  Ulaz u dvorac Cvinger

Sport

• FK Dinamo Drezden

Reference

1. Broj stanovnika po njem. Saveznom zavodu za statistiku. Stanje 30. 6. 2010.
2. Drezden skinut sa liste svetske baštine. B92, 1. 7. 2009., Pristupljeno 01. 07. 2009.
3. Savjet opština i regiona Evrope - Pregled međuopštinske saradnje, Pristupljeno 30. 6. 2010.

Literatura

• Berger, Dieter (1999). Geographische Namen in Deutschland. Bibliographisches Institut. ISBN 3411062525.
• Fulbrook, Mary (1991). A Concise History of Germany. Cambridge University Press. ISBN 978-0-521-36836-0.
• Gareth, Shaw (2011). Urban Historical Geography: Recent Progress in Britain and Germany (Cambridge Studies in Historical Geography) (Reprint edition izd.). Cambridge University Press. ISBN 0521189748.
• Home, William R.; Pavlovic, Zoran (2007). Germany (Modern World Nations) (2 ed. izd.). Chelsea House Pub. ISBN 0791095126.
• Hamm, Ingrid; Werding, Martin; Seitz, Helmut (3540681353). Demographic Change in Germany (8. izd.). New York: Springer-Verlag. ISBN 2007.
• Berghahn, V. R. (2004). Modern Germany: Society, Economy and Politics in the Twentieth Century (2. izd.). Cambridge University Press. ISBN 0521347483.
• Jähnig, Bernhart; Biewer, Ludwig (1991). Kleiner Atlas zur deutschen Territorialgeschichte (2. izd.). Bonn: Kulturstiftung der Deutschen Vertriebenen. ISBN 3885570963.
• Dornbusch, Joachim; Aner, Ekkehard (1997). Grosser Atlas zur Weltgeschichte. Braunschweig: Westermann. ISBN 3075095206.

Vanjske veze

Dresden na Wikimedijinoj ostavi

• Zvanični sajt opštine ()
• Nemački Savezni zavod za statistiku ()
• Stalna konferencija gradova i opština ()
• KommOn - Informacioni sistem gradova, opština i okruga. ()