Petar Drapšin

Petar Drapšin (1914 — 1945) je bio dobrovoljac u Španskom građanskom ratu, komandant Hercegovačkog odreda u narodnooslobodilačkom ratu, general-lajtnant JA i narodni heroj Jugoslavije.

PETAR DRAPŠIN
Petar Drapšin
Datum rođenja	15. novembar 1914.
Mesto rođenja	Turija Austrougarska
Datum smrti	2. novembar 1945. (31 god.)
Mesto smrti	Beograd DF Jugoslavija
Profesija	vojno lice
Član KPJ od	1937.
Učešće u ratovima	Španski građanski rat Narodnooslobodilačka borba
U toku NOB-a	komandant Četvrte armije JA
Služba	Španska republikanska armija NOV i PO Jugoslavije Jugoslovenska narodna armija
Čin	General-lajtnant
Narodni heroj od	24. jula 1953.
Odlikovanja	jugoslovenska odlikovanja: Orden narodnog heroja Orden partizanske zvezde sovjetska odlikovanja: Orden Kutuzova prvog stepena

Biografija

Rođen je 15. novembra 1914. godine u selu Turiji, u blizini Srbobrana. Potiče iz siromašne seljačke porodice. Osnovnu školu završio u Turiji, a nižu gimnaziju u Srbobranu. Posle gimnazije, otišao je na zanat u Beograd.

Posle zanata upisao je srednjetehničku školu, koju je završio 1935. godine. Za vreme školovanja došao je u dodir sa radničkim pokretom i uključio se u njegov rad. Literarna družina srednjetehničke škole koju je Drapšin pohađao u Beogradu bila je platforma za okupljanje napredne omladine, a Drapšin je bio jedan od njenih najaktivnijih članova. Učestvovanje u akcijama koje je organizovao SKOJ doveo je Drapšina u redove Saveza komunističke omladine Jugoslavije, a malo kasnije i na dužnost sekretara organizacije SKOJ-a Srednjetehničke škole u Beogradu. Godine 1937. Drapšin odlazi u Prag na studije, na tamošnjem Tehničkom fakultetu.

Privučen oslobodilačkom borbom španskog naroda protiv generala Franciska Franka, posle kraćeg vremena odlazi da se bori na poljima Andaluzije. Kao odličan i hrabar borac Španske republikanske armije istakao se borbama kod Almanse i na Madridskom frontu. Posle Frankovog trijumfa, Drapšin sa ostalim borcima internacionalnih brigada odlazi u Francusku, odakle je interniran u logor. Bekstvo koje je organizovala KPJ preko svojih kanala, Drapšin je iskoristio da bi pobegao u Zagreb. Odatle je prešao u Hercegovinu i već u prvim danima rata postao jedan od organizatora ustanka.

Petar Drapšin je imao čin kapetana Španske republikanske armije, slično kao i Peko Dapčević, Kosta Nađ, Ivan Gošnjak, Franc Rozman Stane i mnogi drugi. U Hercegovini je postao zamenik komandanta operativne zone. Istakavši se na toj dužnosti dobrim rukovođenjem, postavljen je za komandanta. U Hercegovini se nalazio pod ilegalnim imenom Petar Ilić Španac. U Hercegovini je zbog grešaka bio partijski kažnjen, što ga je teško pogodilo. Partija mu daje novi zadatak za iskupljanje. Petar Drapšin je poslat u Slavoniju, gde obavlja dužnost komandanta Dvanaeste slavonske divizije od januara 1943. godine.

U leto 1944. godine postao je za zamenika komandanta Glavnog štaba NOV i PO Hrvatske. Krajem 1944. poslat je u Dalmaciju za komandanta Osmog korpusa NOVJ.

Prvi čin - pukovnika, dobio je 1. maja 1943. godine. U čin general-majora unapređen je 1. novembra 1943, a u čin general-lajtnanta 3. januara 1945. godine.

Kada je u februaru 1945. formirana Četvrta jugoslovenska armija, general-lajtnant Petar Drapšin je postavljen za njenog komandanta. U Štabu se na mestu načelnika Armije nalazio general-lajtant Pavle Jakšić, a na mestu političkog komesara armije pukovnik Boško Šiljegović. Čitav Štab Četvrte armije je imao zadatak da borbe prenese prema slovenačko-italijanskoj granici, da se oslobodi Hrvatsko primorje, Istra i Trst. General Drapšin je bio čuven po tome što su njegovi tenkovi zagazili Trstom. Tu je bio zarobljen i uništen veliki broj neprijateljskih snaga. Borbi za Trst su prethodile uspešno rukovođene operacije: desant na Istru, oslobođenje Tržića i Gorice. Drapšinova armija je takođe imala zadatak da zatvori italijansku granicu i uništi ostatke Srpskog Dobrovoljačkog Korpusa koji se povlačio prema Italiji.

Na prvim izborima za ustavotvornu skupštinu, novembra 1945. godine, kandidovan je za narodnog poslanika, ali je njegovu vojnu slavu prekinula smrt 2. novembra 1945. godine u Beogradu. Prema službenoj verziji, pištolj kojim je rukovao je slučajno opalio i usmrtio ga. Drugi izvori navode da je počinio samoubojstvo.^[1][2] Sahranjen je u Aleji narodnih heroja na Novom groblju u Beogradu.

Posmrtno je odlikovan Ordenom partizanske zvezde prvog reda, a 24. jula 1953. godine, ukazom predsednika Federativne Narodne Republike Jugoslavije Josipa Broza Tita, proglašen je za narodnog heroja.

Izvori

1. KOČA POPOVIĆ: BELEŠKE UZ RATOVANJE
2. "Krvavo kolo hercegovačko 1941-1942", Planeta, Beograd, 2000. Arhivirano 2016-03-04 na Wayback Machine-u "Neposredno poslije rata, ... Drapšin je izvršio samoubojstvo, što su komunisti, kao i njegove zločine, ... skrivali."

Literatura

Portal NOB Segment isključivo posvećen Narodnooslobodilačkoj borbi.

• Narodni heroji Jugoslavije. „Mladost“, Beograd, 1975. godina