От ыйын 24 диэн Григориан халандаарыгар сыл 205-с күнэ (ордук хонуктаах сылга 206-c күнэ). Сыл бүтүө 160 күн баар.
Арассыыйа:
Вануату — Оҕо күнэ
Венесуэла — Байҕал байыаннай флотун күнэ
Польша — Полиция күнэ
Тунис — Авуссу карнавала (ааҥл. Awussu, фр. Carnaval d'Aoussou). Бу тыл бербер тылыгар куйаас диэн суолталаах.
Эквадор, Венесуэла, 
Колумбия, 
Боливия — Симон Боливары ахтар күн
Юта — Пионердар (Европаттан кэлбит бастакы олохсуйааччылар) күннэрэ
- 1682 сыллаахха бойобуода Иван Приклонскай саҕана остуруок оннугар Дьокуускай куораты тутуу саҕаламмыт.
- 1728 — Данияттан төрүттээх нуучча ыраахтааҕытыгар сулууспалыыр капитан-командор Витус Беринг хамаандалаах «Св. Гавриил» диэн аал Камчааткаттан устуутун саҕалаабыт. Хоту устан (кэлин биллибитинэн Азия уонна Америка ыккардыларынааҕы силбэһиини ааһан) Чукотка байҕалыгар киирэ сылдьан баран төннүбүт. Бу устуутугар Карагин арыылаах хомотун, Кириэс хомотун, Провидение буухтатын, Анаадыр хомотун уонна Сибэтиэй Лаврентий арыытын каартаҕа киллэрбит. Нөҥүө сылыгар Камчаатканы аны соҕуруу өттүттэн эригийбитэ, онтон Охуоскайга тиийэн баран аллараннан Дьокуускайынан Петербуурга төннүбүтэ. Кэлин бу икки айана холбоон Камчаатка бастакы эспэдииссийэтэ диэн ааттаммыта.
- 1783 — Арассыыйа импиэрийэтин уонна грузиннар Картли-Кахети саарыстыбаларын ыккардыларыгар Георгиевскай трактат диэн ааттанар сөбүлэҥ түһэрсиллибит. Илиҥҥи Грузия Арассыыйа протекторатынан билиниллибит: дойду бүтүн хаалбыт, Багратионнар династиялара салгыы ыраахтааҕылыы хаалбыттар, ол оннугар Илин Грузия Персияттан туох да тутулуга суох буолуох буолбут (бу дойду үйэлэр тухары Грузия сюзерена этэ), хас саҥа грузин ыраахтааҕыта бөрүстүөлгэ олороругар нуучча ыраахтааҕыта бигэргэтиэхтээҕэ билиниллибит.
- 1923 — Туурсуйа (ол саҕана өссө да Османнар Импиэрийэлэрэ) элбэх дойду коалициятын утары (Англия, Франция, Италия, Греция уонна Армения) 1919-1922 сылларга буолбут сэриигэ кыайыыны ситиһэр уонна ол түмүгүнэн бу күн Лозаннаҕа эйэ сөбүлэҥин түһэрсэр. Ол сөбүлэҥҥэ олоҕуран Османнар Импиэрийэлэрэ суох буолар уонна билиҥҥи Туурсуйа үөскүүр.
- 1928 — Николай Рерих Ииндийэҕэ Арҕаа Гималаайга Куллу хочотугар «Урусвати» диэн ааттаммыт институту тэрийбит. Бу иннинэ чинчийээччи, худуоһунньук, бөлүһүөк от ыйын 12 күнүгэр Нью-Йорка Гималайы чинчийэр институту тэрийбитэ. Бу институуттар мэдиссиинэҕэ, зоологияҕа, биохимияҕа, лингвистикаҕа, археологияҕа уонна да элбэх билим хайысхаларыгар баараҕай үлэни ыыппыттара, Рерихтэр мунньубут матырыйаалларын биир тиһиккэ киллэрбиттэрэ. Урусвати диэн санскрит тылыгар "сарсыардааҥы сулус сырдыга" диэн суолталаах. Дириэктэринэн Рерих улахан уола учуонай Юрий Рерих буолбута.
- 1959 — Москубаҕа АХШ быыстапката аһыллыытыгар ССРС баһылыга Никита Хрущев уонна АХШ баһылыга Ричард Никсон аатырбыт "кухняҕа мөккүөрдэрэ" буолбут. Бу быыстапка 1958 сыллаахха ситиһиллибит сөбүлэҥ түмүгэ этэ. Американецтар сайдыыларын көрдөрөөрү Москубаҕа "орто ыал дьиэтин" туппуттара, мөккүөр ол дьиэ кухнятыгар буолбута, пленкаҕа уһуллубута, АХШ-ка тута, Сэбиэскэй Сойууска аҕыйах хонон баран тэлэбиисэргэ көстүбүтэ. Мөккүөр сүнньэ маннык буолбута: Никсон этиитинэн "АХШ сайдыылаах дойду, оттон Хрущев сиэннэрэ көҥүл дойдуга олорор буолуохтара", оттон Хрущев этиитинэн "Эһиги дойдугут 150 сыл тухары тутулуга суох усулуобуйаҕа олорор, биһиги дойдубут буоллаҕына 42 сааһа да буола илик, онон сэттэ сылынан эһигини технология өттүнэн син биир ситиэхпит, оттон Никсон сиэннэрэ коммунизмҥа олоруохтара".
- 1987 — IBM «DOS» операционнай систиэмэ 3.3 биэрсийэтин таһаарбыт.
- 1990 — ССРС-ка 5 сыл ынараа өттүгэр киллэриллибит арыгы эргиэнин хааччахтааһыны суох гыммыттар.
- 1999 сыллаахха Ульяновскай уобалас түмэнэ Гончаров И. А. аатынан литэрэтиирэ бириэмийэтин олохтообут. Кэлин 2006 сыллаахха бу бириэмийэ РФ суруйааччыларын сойууһун быһаарытынан Гончаров 200 сааһыгар анаммыта. 2012 сылтан аан дойдутааҕы таһымнаммыта. 2017 сыллаахха "Уус-уран тыл маастара" диэн номинацияҕа бу бириэмийэни Николай Лугинов ылбыта.
- 2004 — Дьокуускайга III Аан дойдутааҕы "Азия оҕолоро" оонньуулар саҕаламмыттар. От ыйын 30 күнүгэр түмүктэммиттэрэ. Оонньууларга анаан СГУ студгородогар 860 миэстэлээх уопсайдар тутуллубуттара, "Туймаада" стадион хонуута саҥардыллыбыта, "Юность" стадион тупсарыллыбыта, СГУ 5-с остолобуойа саҥардыллыбыта. Оонньуулар "Олимпийскай дэриэбинэлэригэр" 1400 киһи олорбута. Уоту ылыы сиэрэ-туома Тымныы полюһугар Үөһээ Дьааҥы улууһугар ыытыллыбыта. Оонньууларга 14 дойду уонна Арассыыйа 27 субьегыттан спортсменнар кыттыбыттара.
- 1828 — Николай Чернышевскай, Бүлүүгэ көскө олоро сылдьыбыт нуучча аатырбыт өрөбөлүссүйэниэрэ, суруйааччыта. Бастакы саха өрөбөлүссүйэниэрин Урсик дьылҕатын өтө көрбүтэ, ыраахтааҕы былааһа үөрэхтээх көҥүл киһини өлөрүөҕэ диэбитэ.
Wikiwand in your browser!
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
