गुरु गोविन्द सिंह
From Wikipedia, the free encyclopedia
गुरुगोविन्दसिंहस्य ( ( शृणु) /ˈɡʊrʊɡoʊvɪndəsɪnhəh/) (पञ्जाबी: ਗੁਰੂ ਗੋਬਿੰਦ ਸਿੰਘ, हिन्दी: गुुरु गोबिन्द सिंह, आङ्ग्ल: Guru gobind singh) व्यक्तित्वम् अतीव विशिष्टम् | गुरुगोविन्दस्य प्रतापं, समाजमुद्दिश्य तस्य विचारधारां परिचाययन् विवेकानन्दः अवोचत्, "स्मरतु ! भवान् देशसौभाग्यं यदि इच्छति, तर्हि गुरुगोविन्दसिंहः इव भवतु । भारतवासिनां सहस्रशः दोषाणाम् अन्वेषणावसरे, तेषु हिन्दुरक्तं प्रवहतीति मा विस्मरतु भवान् । ते भवतः हानिं कर्तुम् उद्यताः चेत् अपि चिन्ता मास्तु, तान् आराध्यदेवान् मत्वा पूजयतु । भवन्तं ते दूषयन्ति चेदपि तैः सह सस्नेहं सम्भाषणं करोतु । ते भवन्तं बहिष्कुर्वन्ति चेत् दूरं गत्वा शक्तिमान् गुरुगोविन्दसिंह इव मृत्युगुहायां सुखं निद्रातु । तादृशः एव नैजहिन्दुरूपेण स्थातुं शक्नोतीति आदर्शः अस्माकं पुरतः सर्वदा भवेत् । आगच्छतु वयं विवादान् सर्वान् अपसार्य आत्मीयत्वं सर्वत्र प्रवाहयामः " इति ।
गुरुः गोविन्द सिंह ਗੁਰੂ ਗੋਬਿੰਦ ਸਿੰਘ | |
---|---|
जन्म |
गोबिन्द राय (जन्मनाम) ५ जनवरी १६६६ पाटलीपुत्रम्, भारतम् |
मृत्युः |
७ अक्तूबर १७०८ (वयः ४१) नान्देड, नान्देडमण्डलम् |
अन्यानि नामानि | दशमगुरुः, श्येनधारी, नीलाश्वचारी |
वृत्तिः | गुरुः, कविः, दार्शनिक&Nbsp; |
कृते प्रसिद्धः | खालसा पन्थानः प्रवर्तकः |
पूर्वजाः | गुरु तेगबहादुर |
वंशजाः | गुरु ग्रन्थ साहिब |
भार्या(ः) |
माता जीतो अका माता सुन्देर कौर, तथा माता साहिब कौर |
अपत्यानि |
साहिबजादा अजीत सिंह, साहिबजादा जुझार सिंह, |
पितरौ | गुरु तेगबहादुर, माता गुजरी |
सिखमतस्य गुरवः एवं भक्ताः |
---|
सद्गुरुः नानक देव · सद्गुरुः अङ्गद देव |
सद्गुरुः अमर दास · सद्गुरुः राम दास · |
सद्गुरुः अर्जन देव ·सद्गुरुः हरि गोविन्द · |
सद्गुरुः हरि राय · सद्गुरुः हरि कृष्ण |
सद्गुरुः तेग बहादुर · सद्गुरुः गोबिन्द सिंह |
भक्तः कबीर · शेख फरीद |
भक्तः नामदेव |
धर्मग्रन्थाः |
आदि ग्रन्थ साहिब · दशमग्रन्थः |
सम्बन्धितविषयाः |
गुरद्वारा · चण्डी ·अमृतम् |
लङ्गर · खालसा पन्थ |
अग्रे अपि तस्य विषये विवेकानन्दस्वामिनः वचनानि एवम् आसन्- "किञ्चित् लक्ष्यं स्वीकृत्य जनैः सह एकीभूय युद्धं कुरु । पक्षिभिः साकम् अपि युद्धं मिलित्वा कुरु । तदा एव भवान् गुरुगोविन्दसिंहसदृशः भवितुम् अर्हः"इति उक्तवान् । ततः "पक्षिभिः साकम् अपि युद्धं मिलित्वा कुरु" इति उक्तिः लोकोक्तिरूपेण प्रसिद्धा अभवत्। सामान्यपक्षिषु अपि एतावतीं शक्तिं जागरयितुं आत्मविश्वासः यस्मिन् आसीत् स एव सिक्ख-जनानां दशमगुरुः गुरुगोविन्दसिंह इति ज्ञातव्यम् अस्माभिः।
गुरुनानकेन आरब्धा गुरुपरम्परा दशमगुरुपर्यन्ता ।' अस्मदनन्तरं गुरुग्रन्थसाहिबः एव गुरुः इति भावनीयम्’ इति गुरुगोविन्दसिंहेन कृता व्यवस्थैव इदानीमपि आचरणे प्रचलति । समाजं संस्कर्तुम्, एकात्मताम्, अखण्डतां, धर्मे निष्ठां च समाजे निर्मातुं, तदद्वारा एकं शुभपरिणामं साधयितुमेव गुरुनानकः सिक्खपथम् आरब्धवान् । अनेकान् विघ्नान् अस्मिन् प्रयत्ने सः सधैर्यं सम्मुखीकृतवान् । गुरुतेजबहदूरस्य आत्मार्पणानन्तरं तस्य अनुयायिभिः अनेकसमस्याः सम्मुखीकृताः । त्यागस्य आत्मसमर्पणस्य च अपेक्षां पूरयितुम् एकः नायकः आवश्यकः आसीत् । तदा निकषायमाणः गुरुगोविन्दसिंहः प्रकटितः ।