From Wikipedia, the free encyclopedia
Andorra la Vella (pronunzia catalana [ənˈdorə lə βeʎə]) è la chapitala dal Principadi d'Andorra ed ina da las sis parròquies u vischnancas en las qualas il pajais è dividì. Cun ina surfatscha da 12 km² ed ina populaziun da 22 546 abitants l’onn 2013 è Andorra la pli pitschna, ma a medem temp la pli populada da tut las parròquies.
| Andorra la Vella | |
 | |
| Andorra la Vella ed Escaldes-Engordany | |
 Vopna | |
| Administraziun | |
|---|---|
| Stadi |  Andorra |
| Parròquia | Andorra la Vella |
| Cònsol major | Maria Rosa Ferrer i Obiols |
| Cònsol menor | Jordi Minguillón i Capdevila |
| Territori | |
 | |
| Coordinatas: xyz | |
| Autezza | 1013 m s. m. |
| Surfatscha | 30 km² |
| Populaziun | 22 546 abitants (2013) |
| Spessezza | 1879 ab./km² |
| Fracziuns | Santa Coloma d’Andorra, la Margineda |
| Numer postal | AD500 |
| Internet | |
| Pagina-web uffiziala | |
La citad è situada en las Pireneas, a la confluenza dals flums Valira dal Nord e Valira da l'Ost che s’uneschan al flum Valira sin in’autezza da 1013 meters sur mar. Perquai vegn la citad considerada sco chapitala situada il pli aut sur mar da l’Europa.
La vischnanca consista da trais abitadis: Santa Coloma, il vegl aclaun la Margineda ed Andorra la Vella sez.
 La Massana |
La Massana |
 Escaldes-Engordany |
 Alt Urgell, Spagna |
 |
Escaldes-Engordany |
 Sant Julià de Lòria |
Sant Julià de Lòria |
Escaldes-Engordany |
.
La data da fundaziun exacta da la citad n’è betg enconuschenta; segiramain è ella dentant vegnida fundada gia en temps precristians, probablamain dals Andosins. La vischnanca vegn menziunada per l’emprima giada en l’acta da consecraziun da la catedrala da La Seu d'Urgell (Catalugna) da l’onn 839. La citad furma la chapitala da l’Andorra dapi il 1278. Lez onn èn vegnidas segnadas las Pariatges, in accord tenor il qual ils uvestgs dad Urgell ed ils conts da Foix han decidì da parter la suveranitad sur la citad; a medem temp èn vegnids attribuids ad Andorra la Vella dretgs spezialas cumpareglià cun auters lieus andorrans. Intginas vias ed edifizis en la citad veglia derivan anc da quel temp.
A l’entschatta dal 20avel tschientaner è il pajais per part vegnì ignorà, na faschond per exempel betg part dal Tractat da Versailles (a la fin da l’Emprima Guerra mundiala). Suenter scumbigls politics ed ina tentativa d’in culp da stadi tras retg Boris I (1934), è il pajais sa sviluppà plaunsieu vers ina democrazia.
L’onn 1978 è la vischnanca dad Escaldes-Engordany sa distatgada d’Andorra la Vella.
Il 1993 ha l’emprima constituziun dal pajais stabilì ina democrazia parlamentara, entaifer la quala las trais pussanzas (executiva, legislativa e giudicativa) han lur sedias ad Andorra la Vella.
Andorra la Vella ha candidà sco lieu d’occurrenza dals gieus olimpics d’enviern dal 2010, però senza success. Ils gieus han gì lieu a Vancouver en il Canada.
Tenor la dumbraziun dal pievel da l’onn 2013 dumbra Andorra la Vella 22 546 abitants. La populaziun sa cumponiva il 2007 da 43 % Spagnols, 33 % Andorrans, 11 % Portugais e 7 % Franzos, sco era d’intginas autras minoritads.
| Svilup da la populaziun | |||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Onn | 1865 | 1947 | 1965 | 1981 | 1985 | 1988 | 1995 | 2000 | 2005 | 2007 | 2013 |
| Abitants | 1.100 | 1.975 | 8.833 | 14.783 | 17.201 | 19.566 | 21.984 | 20.845 | 23.587 | 24.574 | 22.546 |
La citad d’Andorra la Vella furma ensemen cun las parròquies dad Escaldes-Engordany en l’ost e Sant Julià de Lòria en il sid in’aglomeraziun urbana cun dapli che 40 000 abitants. Questa aglomeraziun s’extenda en direcziun longitudinala lung il trassé dal stradun.
L’industria principala da la regiun è il turissem. Auters secturs impurtants furman il commerzi ed il sistem da bancas cun sias taglias bassas ch’attiran investiziuns da l’ester. Plinavant vegnan producids mobiglias, tubac e cognac.
Il bajetg il pli remartgabel d’Andorra la Vella è la Casa de la Vall ch’è vegnida erigida en il 16avel tschientaner tempriv e che serva dapi l’onn 1702 sco domicil dal Cussegl General (il parlament da l’Andorra).
La baselgia parochiala è consecrada a Son Steffan (Sant Esteve) e conserva l’apsida ed il clutger romanics dal 11avel tschientaner.
En il sid da la citad chatt’ins la baselgia romanica da Santa Coloma cun in clutger radund.
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
