Qispiqanchi nisqaqa ("qispi k'anchaq" nisqamantachá; aymara simipi: Qispiqanchi jisk'a suyu; kastilla simipi: Quispicanchi) Qusqu suyupi, Piruwpi, huk wamanim. Uma llaqtanqa Urqus llaqtam.
| ||
|---|---|---|
 | ||
| Pikillaqta, Qispiqanchi pruwinsya | ||
| Qispiqanchi pruwinsya | Wallqanqa | |
 | ||
 | ||
| Unancha | ||
.svg) | ||
| . | ||
| Mama llaqta |  Piruw | |
| Tinkurachina siwikuna | 13º - 14º S, 70º - 72º W | |
| Uma llaqta | Urqus | |
| Suyu | Qusqu | |
| Distritukuna | 12 | |
| Simikuna | qhichwa simi, kastilla simi | |
| Runakuna | 82 173 (inei 2007) | |
| Runa ñit'inakuy | - runa / km² () | |
| Hallka k'iti kanchar | 7.564,79 km² | |
| Hanaq kay | 700 m - 6.300 m | |
| Kamasqa wata | ||
| Kuraka | Armando Quispe Qquenaya (2019-2022) | |
| Karu rimay yupay | ||
| Pacha suyu | UTC-5 | |
| Qhichwa simipi llika tiyanan | [www.] | |
| Kastilla simipi llika tiyanan | [www.] | |
| Qusqu suyup wamaninkuna | ||
 | ||
Wiñay kawsay
Allpa saywachi
- Urqukuna: Alqamarinayuq - Amruqa - Awsanqati - Ayakachi - Chumpi - Hatun Uma - Hatunkampa - Iskupitani - Kisuq'ipina - Ninaparaqu - Qullpa Ananta - Qullqip'unqu - Sasawini - Sinaqara - Wisk'achani
- Mayukuna: Sinaqara mayu
- Quchakuna:: Lukri qucha - Urqus qucha - Wakarpay (Lukri distritupi)
Yurakuna
- Runtuma yura rikch'aq ayllu (familia Cyperaceae)
- Qiwuña Polylepis incana
- Sawsi: Salix babylonica
- Typha angustifolia
Uywakuna
Qispiqanchipiqa kay pisqukunam [1] kawsanku:
- Muyusiki Actitis macularius
- Ch'anka Agelaius thilius
- Anairetes alpinus
- Waychu Anairetes flavirostris
- Puka patu Anas cyanoptera
- Asthenes ottonis
- Sutru, Qucha patu, Ch'ipta patu, Ithapatu Anas flavirostris
- Puna pili, Llaksa Anas puna
- Hatun waqar Ardea alba
- Anka ch'usiq Buteo poecilochrous
- Cinclodes aricomae
- Awaylla waman Circus cinereus
- Hakachu, Hak'akllu Colaptes rupicola
- Siwar q'inti Colibri coruscans
- Yuraq waqar Egretta thula
- Hatun k'illichu, Mamani Falco femoralis
- K'illichu Falco sparverius
- Chuqa: Suk'a Fulica ardesiaca
- Tiki Gallinula chloropus
- Anka Geranoaetus melanoleucus
- Q'illwa, Q'iwlla Larus serranus
- Leptasthenura xenothorax
- Kullkitu Metriopelia ceciliae
- Waqwa, Mayu sunsu, Waq-waq Nycticorax nycticorax
- Inchu wasqar q'inti Oreonympha nobilis
- Q'inti Oreotrochilus estella
- Q'upu Oxyura ferruginea
- Kukuli wampa Patagioenas fasciata
- Wasqar q'inti Patagona gigas
- Wampa Patagioenas maculosa
- Allqamari, Qhiqinqa, Quriqinqi Phalcoboenus megalopterus
- Maraq-maraq, Yanawiku Plegades ridgwayi
- Uywantullu, Yakuq uywantullu Podiceps occipitalis
- Poospiza caesar
- Chulla uywampullu Rollandia rolland
- Uchumpila Tachuris rubigastra
- Pikikuy Tringa flavipes
- Tiwtinku Tringa melanoleuca
- Ch'iqullu Troglodytes aedon
- Liqiliqi, Liq'ichu, Liqli Vanellus resplendes
- Waylla urpi Zenaida auriculata
Llaqta pusaypaq rakiy
Chunka iskayniyuq k'itinnmi kan.
| K'iti | Runakuna(2007)[2] | Uma llaqta | Kuraka |
|---|---|---|---|
| Antawayllacha | 4.940 | Antawayllacha | Vicente Salas Pilares |
| Kamanti | 2.073 | Chunka Pichqayuq Waranqa llaqta |
Mario Samanez Yáñez |
| Kikihana | 10.340 | Kikihana | Lucio Ttito Huaraccone |
| Kusipata | 4.755 | Kusipata | Felipe Cornejo Cusihuaman |
| Lukri | 3.850 | Lukri | David Quinte Villegas |
| Markapata | 4.520 | Markapata | Francisco Herencia Chusi |
| Qarwamayu | 2.886 | Qarwamayu | Valerio Aparicio Holgado |
| Qatqa | 14.346 | Qatqa | Pedro Illanes Páucar |
| Uqunqati | 13.578 | Uqunqati | Graciano Mandura Crispín |
| Urqus | 10.087 | Urqus | Domingo Huittoccollo Curasi |
| Urupisa | 6.432 | Urupisa | Mario Samanez Yáñez |
| Waru | 4.366 | Waru | Julián Condori Puma |
Runakuna
Qispiqanchi pruwinsyapiqa Amarakaeri, Qhichwa runakunam tiyanku.
Simikuna
Wamanipiqa aswanta qhichwa simitam rimanku.
| K'iti | Kastilla simita rimaqkuna /1 | % | Pachan simita rimaqkuna /1, /2 | % |
|---|---|---|---|---|
| Antawayllacha | 1,829 | 41.9 | 2,519 | 57.7 |
| Kamanti | 1,327 | 70.4 | 557 | 29.5 |
| Kikihana | 976 | 10.9 | 7,985 | 89.0 |
| Kusipata | 743 | 17.5 | 3,494 | 82.3 |
| Lukri | 1,417 | 41.0 | 2,035 | 58.9 |
| Markapata | 464 | 11.9 | 3,427 | 87.9 |
| Qarwayu | 63 | 2.6 | 2,391 | 97.4 |
| Qatqa | 600 | 4.9 | 11,679 | 95.0 |
| Uqunqati | 1,019 | 8.6 | 10,756 | 91.3 |
| Urqus | 3,992 | 44.2 | 5,039 | 55.8 |
| Urupisa | 3,122 | 53.8 | 2,665 | 45.9 |
| Waru | 1,690 | 42.6 | 2,273 | 57.3 |
| Llapan | 17,242 | 23.9 | 54,820 | 76.0 |
/1 Rimaqkuna: 5 / 5+ wata
/2 Pachan simi: qhichwa simi, aymara simi, ashaninka simi icha huk indihina simi (mana hawa simi)
Pukyu:[3]
Karu puriy
- Pikillaqta
- Rumiqullqa
- Tipun
- Kikihana llaqtapi: Inlisya (Urqus: 24 km)
- Urupisa
- Waru: inlisya, (Antawayllacha: 4 km), Willka wank'a musiyu (Piñipampa llaqtapi)
- Urqus
- Kaninkunka
- Qatqa llaqta
- Wakarpay qucha, Lukri distritupi.
- Antawayllachapiqa huk hatun inlisyam, San Pidru Apustul inlisya, "Amirikap Sikstina Kapillan" (Capilla Sixtina de América) nisqa.
Raymikuna
- Quyllur rit'i
- Simana Santa
- Wilakuy Krus
- Virgen Inmaculada Concepción
- Sara raymi (Waru distritupi)
- Capuli raymi (Kusipata distritupi)
- Qucha raymi (Urqus distritupi)
- Pacha mama raymi (Qatqa distritupi)
- T'anta raymi (Urupisa distritupi)
- K'intu raymi (Urupisa distritupi)
Wayk'uy
- Yuyu wawcha
- Sara lawa
- Phuspu
Kaypipas qhaway
Willay pukyukuna
Hawa t'inkikuna
.svg){kind=small}
Wikiwand in your browser!
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
