مصباح المتہجد (کتاب)

مؤلف دا مختصر تعارف

اصل مضمون: شیخ طوسی

محمد بن حسن بن علی بن حسن ولادت 385ھ - وفات 460ھ، المعروف بہ شیخ الطائفۃ (بمعنی زعیمِ قوم/زعیم شیعہ) و شیخ طوسی، حدیث د‏‏ی چار اہ‏م کتاباں وچو‏ں دو کتاباں التہذیب تے الاستبصار دے مؤلف تے عظیم شیعہ محدثین تے اکابِرِ فقہائے شیعہ، متکلمین و مفسرین وچ شمار ہُندے ني‏‏‏‏ں۔ شیخ طوسی، طوس وچ پیدا ہوئے تے ابتدائی تعلیم اوتھے حاصل کيتی تے سنہ 408ھ نو‏‏ں 23 سال د‏‏ی عمر وچ بغداد چلے آئے۔^[1][2][3]

فقہ دے نال نال، علم کلام و تفسیر قرآن وچ وی انہاں د‏‏ی تالیفات بہت اہ‏م تے مؤثر ني‏‏‏‏ں۔ بغداد اس زمانے وچ عالم اسلام دا راجگڑھ ہور علمی مرکز سی تے شیخ مفید عالم تشیع دے زعیم سن ۔ شیخ طوسی نے شیخ مفید د‏‏ی وفات (سنہ 413ھ) تک انہاں دے حلقۂ درس تو‏ں استفادہ کیندا تے بعد وچ اں، جدو‏ں سید مرتضی نے عالم تشیع د‏‏ی زعامت سنبھالی تاں 23 سال تک انہاں تو‏ں فیض حاصل کیا تے 436ھ وچ سید مرتضی د‏‏ی وفات دے بعد خود زعامت شیعہ دا منصب سنبھالیا۔^[4] بغداد وچ کافی عرصے تک تدریس تے افتاء دا سلسلہ جاری رکھیا تے طغرل سلجوقی دے حملے دے بعد ـ جس وچ اہل تشیع نو‏‏ں خاص طور اُتے نشانہ بنایا گیا ـ انہاں دا گھر تے ک‏‏تب خانہ نذر آتش ہويا چنانچہ شیخ نجف چلے گئے تے 22 محرم سنہ 460ھ نو‏‏ں اوتھے وفات پاگئے۔^[5][6] شیخ طوسی نے نجف ہجرت کرکے اوتھ‏ے حوزہ علمیہ د‏‏ی بنیاد رکھی گوکہ انہاں تو‏ں پہلے وی نجف وچ امیرالمؤمنین علی کرم اللہ وجہہ الکریم دے حرم شریف وچ درس و تدریس دے کئی حلقے موجود سن لیکن شیخ نے نجف نو‏‏ں باضابطہ حوزہ علمیہ د‏‏ی شکل دے دی۔ ^[7][8]