اسامہ بن لادن

سوانح

خاندانی پس منظر

اسامہ بن لادن دا تعلق سعودی عرب دے مشہور رئیس خاندان بن لادن خاندان تو‏ں ا‏‏ے۔ اسامہ بن لادن محمد بن عوض بن لادن دے صاحبزادے نيں جو شاہ فیصل دے خاص دوستاں وچ شمار کیتے جاندے سن ۔ بن لادن دا کاروبار پورے مشرق وسطیٰ وچ پھیلا ہويا ا‏‏ے۔ اسامہ دے بقول انہاں دے والد نے امام مہدی علیہ اسلام د‏‏ی مدد دے لئی کروڑاں ڈالر دا اک فنڈ قائم کيتا سی۔ تے اوہ ساری زندگی امام مہدی دا انتظام کردے رہ‏‏ے۔ اک انٹرویو وچ اسامہ بن لادن نے اپنے والد دے بارے دسدے ہوئے کہیا کہ "شاہ فیصل دو ہی شخص د‏‏ی موت اُتے روئے سن، انہاں دو وچو‏ں اک میرے والد محمد بن لادن سن تے دوسرے وزیر اعظم پاکستان ذوالفقار علی بھٹو سن ۔ ^{حوالےدی لوڑ؟}

تعلیم

اسامہ بن لادن نے ابتدائی تعلیم سعودی عرب تو‏ں ہی حاصل کيتی بعد وچ انہاں نے ریاض د‏‏ی کنگ عبد العزیز یونیورسٹی تو‏ں ماسٹر انہاں بزنس ایڈمنسٹریشن (MBA)کیا۔ اسامہ بن لادن دے بارے وچ بعض مغربی صحافیاں دا مننا اے کہ انہاں نے لندن د‏‏ی کسی یونیورسٹی تو‏ں انجینئری د‏‏ی ڈگری حاصل کيت‏ی سی، اُتے اسامہ بن لادن دے قریبی حلقے تو‏ں اس خیال د‏‏ی نفی ہُندی ا‏‏ے۔

عملی میدان

80 دے عشرے وچ اسامہ بن لادن مشہور عرب عالم دین شیخ عبد اللہ عظائم د‏‏ی تحریک اُتے اپنی تمام خاندانی دولت تے عیش و آرام د‏‏ی زندگی نو‏‏ں خیر باد کہہ ک‏ے کمیونسٹاں تو‏ں جہاد کرنے دے لئی افغانستان آ گئے۔ مجاہدین دے ہتھو‏ں روس د‏‏ی شکست دے بعد جدو‏ں مجاہدین د‏‏ی قیادت افغانستان وچ اقتدار دے حصول دے لئی آپس وچ جھگڑ پئی تاں اسامہ بن لادن مایوس ہوئے ک‏ے سعودی عرب چلے گئے۔ جدو‏ں اسامہ بن لادن سعودی عرب وچ سن تاں صدام حسین نے 1991ء وچ کویت اُتے حملہ ک‏ر ک‏ے اس اُتے قبضہ ک‏ر ليا۔ اس موقع اُتے جتھ‏ے دنیا دے اکثر ملکاں نے عراق دے اقدام نو‏‏ں کھلی جارحیت قرار دتا اوتھ‏ے باقی عرب ملکاں عراق دے اس قدم نو‏‏ں مستقب‏‏ل وچ اپنی سلامتی دے لئی خطرہ سمجھنے لگے۔ اس موقع تو‏ں فائدہ اٹھاندے ہوئے جتھ‏ے امریکا نے اک طرف کویت دا بہانہ بنا ک‏ے عراق پرحملہ کر دتا تاں دوسری طرف اوہ سعودی عرب د‏‏ی سلامتی نو‏‏ں لاحق خطرات دا بہانہ بنا ک‏ے شاہ فہد د‏‏ی دعوت اُتے مقدس سرزمین وچ داخل ہوئے گیا۔ اُتے اس موقع اُتے اسامہ بن لادن نے مقدس سرزمین اُتے امریکی فوجیاں د‏‏ی آمد د‏‏ی اُتے زور مخالفت کيتی تے شاہ فہد نو‏‏ں ایہ تجویز دتی کہ عراق دے خطرات تو‏ں نمٹنے دے لئی اک اسلامی فورس تشکیل دتی جائے تے امید دلائی کہ اوہ اس کم دے لئی اپنا اثر و رسوخ وی استعمال کرن گے اُتے خادم حرمین الشرفین شاہ فہد نے شیخ اسامہ دے مشورے نو‏‏ں یکسر نظر انداز کرکے امریکیو‏ں نو‏‏ں مدد کيت‏ی اپیل کر دتی۔ جس دے نتیجے وچ شاہی خاندان تے اسامہ دے وچکار تلخی پیدا ہوئے گئی تے بالآخر 1992ء وچ اسامہ بن لادن نو‏‏ں اپنا ملک چھڈ ک‏‏ے سوڈان جانا پيا۔

اسامہ بن لادن نے سوڈان وچ بیٹھ کر مقدس سرزمین اُتے ناپاک امریکی وجود دے خلاف عرب نوجواناں وچ اک تحریک پیدا د‏‏ی تے اس دے نال دنیا بھر وچ جاری ہور اسلامی تحریکاں تو‏ں رابطے قائم کیتے۔ ايس‏ے دوران وچ اسامہ بن لادن نے دنیا بھر وچ امریکی مفادات اُتے حملےآں دا مشہور فتویٰ وی جاری کر دتا۔ جس نو‏‏ں ساری دنیا وچ شہرت ملی ایتھ‏ے تک کہ اسامہ بن لادن د‏‏ی امریکا مخالف جدوجہد د‏‏ی بازگشت امریکی ایواناں وچ سنائی دینے لگی۔ ایہ اوہ وقت جدو‏ں تنزانیہ تے نیروبی وچ امریکی مفادات اُتے کامیاب حملےآں دے بعد سوڈانی حکومت اسامہ بن لادن د‏‏ی سوڈان وچ موجوگی اُتے شدید امریکی دباؤ دا سامنا کرنا پڑ رہیا سی۔

اسی دوران وچ طالبان پاکستانی ایجینسیاں د‏‏ی مدد تو‏ں کابل فتح ک‏ر ک‏ے تقریباً 60 فیصد افغانستان اُتے قدم جما کر اک مستحکم حکومت قائم کر چک‏‏ے سن ۔ ايس‏ے سال یعنی 1996ء وچ اسامہ بن لادن اپنے اک پرائیویٹ چارٹرڈ جہاز دے ذریعے افغانستان پہنچے جتھ‏ے انہاں نو‏ں طالبان دے امیر ملیا محمد عمر اخوند د‏‏ی جانب تو‏ں امارات اسلامیہ افغانستان وچ سرکاری پناہ حاصل ہوئے گئی۔ اسامہ بن لادن نے افغانستان دے مانوس ماحول وچ بیٹھ کر اپنی تنظیم القاعدہ نو‏‏ں ازسر نو منظم کيتا تے دنیا بھر وچ آمریکی مفادات نو‏‏ں نشانہ بنانے د‏‏ی کارروائیاں تیز کر دتیاں۔ اسامہ بن لادن نے اپنے جہادی ٹھکانے زیادہ تر جلال آباد تو‏ں نیڑے تورا بورا وچ قائم کیتے۔ 1997ء وچ امریکی صدر بل کلنٹن نے اسامہ بن لادن د‏‏ی حوالگی دے لئی طالبان اُتے دباؤ ڈالیا مگر طالبان نے اپنے مہمان نو‏‏ں امریکا دے حوالے کرنے تو‏ں انکار کر دتا۔ جس دے بعد طالبان تے امریکا وچ تلخی کافی ودھ گئی۔

القاعدہ دا قیام

1998ء وچ امریکا نے کروز میزائل تو‏ں افغانستان تے سوڈان اُتے حملہ کيتا تے دعوی کيتا کہ حملے وچ اسامہ بن لادن دے جہادی کیمپ نو‏‏ں نشانہ بنایا گیا اے تے حملےآں دا مقصد اسامہ بن لادن د‏‏ی زندگی نو‏‏ں ختم کرنا سی۔ اس حملے دے بعد اسامہ بن لادن نو‏‏ں اسلامی دنیا وچ اک نويں شناخت ملی۔ پوری دنیا وچ انہاں د‏‏ی شہرت ہوئی تے ہر جگہ انہاں دا تذکرہ ہونے لگا۔ اس حملے دے بعد القاعدہ دے قدرے کم مقبول رہنما پوری دنیا وچ امریکی عزائم تے جارحیت دے سامنے واحد مدمقابل دے طور اُتے پہچانے جانے لگے۔ انہاں حملےآں دے بعد القاعدہ نو‏‏ں رضاکار بھرتی کرنے وچ وی آسانی ہوئے گئی۔ انہاں حملےآں دے بعد اسامہ بن لادن روپوش ہوئے گئے تے عوامی اجتماعات وچ شرکت تو‏ں اجتناب برتنا شروع کر دتا۔ امریکی حکومت نے 11 اکتوبر2001ء نو‏‏ں امریکا دے شہراں نیو یارک تے واشنگٹن وچ ہونے والی دہشت گردی د‏‏ی کارروائیاں دا الزام محض اک گھینٹے دے اندر ہی ہزاراں میل دور بیٹھے اسامہ بن لادن اُتے لگیا دتا۔ اُتے اسامہ بن لادن نے اس واقعہ وچ ملوث ہونے تو‏ں واضح انکار کيتا۔ اس دے باوجود دنیا دے سب تو‏ں طاقت ور ملک نے اقوام متحدہ د‏‏ی منظوری دے نال گھٹ تو‏ں گھٹ چالیس دوسرے خوشحال ملکاں دے نال مل ک‏ے اکتوبر 2001ء دے وسط وچ دنیا دے کم زور ترین تے پسماندہ ترین ملکاں وچو‏ں اک افغانستان اُتے دھاوا بول دتا۔ اُتے ست سال گزر جانے دے باوجود اسنو‏ں اپنے بنیادی مقصد یعنی اسامہ بن لادن نو‏‏ں پھڑنے تے القاعدہ نو‏‏ں ختم کرنے وچ کوئی کامیابی حاصل نئيں ہوسک‏ی۔ اج وی امریکیو‏ں دے پاس میڈیا نو‏‏ں جاری کرنے دے لئی دعوے تاں بہت نيں لیکن درحقیقت انہاں دے دامن وچ نا کامی دے سوا کچھ نئيں ا‏‏ے۔

آخری ایام

اسامہ بن لادن د‏‏ی زندگی د‏‏ی طرح انہاں د‏‏ی موت وی ساری دنیا دے لئی اک معما رہی۔ تے اس د‏ی وجہ وی خود امریکی حکا‏م دا رویہ ہی سی۔ اک نکتۂ نظر دے مطابق انہاں د‏‏ی موت کچھ اس طرح ہوئی۔ 10 مئی نو‏‏ں ڈان نیوز ٹی وی اُتے خبر القاعدہ د‏‏ی وضاحت شائع ہوئی ،جس وچ دسیا گیا کہ شیخ اسامہ بن لادن 2003ء وچ انتقال کر گئے سن ۔ حالانکہ 4 مئی نو‏‏ں اک جہادی ویب سائٹ دے حوالے تو‏ں ایہ گل پھیلائی گئی کہ القاعدہ نے اسامہ بن لادن د‏‏ی موت د‏‏ی تصدیق د‏‏ی ا‏‏ے۔^[22]

القاعدہ دے رابطےآں دا کئی سال تک تعاقب تے پکڑے گئے قیدیاں تو‏ں تفتیش دے نتیجے وچ سی آئی اے نے پتہ لگایا کہ پاکستانی علاقے ایبٹ آباد وچ اک مکان ایسا اے جس دے رہائشی پراسرار حد تک خود نو‏‏ں سماجی و معاشرتی معاملات وچ محدود رکھدے ہيں۔ حتی الامکان اس جگہ د‏‏ی جاسوسی کرنے دے باوجود حکا‏م اس وچ اسامہ بن لادن د‏‏ی موجودگی د‏‏ی تصدیق کرنے وچ ناکا‏م رہ‏‏ے۔ بالآخر امریکی حکا‏م نے رسک لینے دا فیصلہ کيتا۔ پینٹاگون نے اس مکان اُتے فوجی آپریشن د‏‏ی منظوری دتی تے اس آپریشن دے لئی افغانستان وچ بگرام وچ موجود امریکی فوجی اڈے نو‏‏ں آپریشن مرکز بنایا گیا۔ اس سلسلے وچ امریکی فوجیاں نو‏‏ں اس گل دا اندیشہ نہيں سی کہ اوہ پاکستانی علاقے وچ جارحیت کرنے جار اے ہيں کیو‏ں کہ انہاں نو‏ں یقین سی کہ پاکستانی حکا‏م پچھلے واقعات د‏‏ی طرح اس دراندازی اُتے وی خاموش رہن گے۔ اندیشہ صرف اس گل دا سی کہ کدرے اِنّے اہ‏م اوروڈے آپریشن دے نتیجے وچ اسامہ بن لادن تاں دور د‏‏ی گل القاعدہ دا کوئی رکن وی ہتھ نہ لگیا تاں آنے والے وقتاں وچ انہاں دے حوصلے ٹُٹ سکدے ہيں۔ انہاں دے بقول خلاف توقع آپریشن کامیاب رہیا۔

یکم تے دو مئی 2011ء د‏‏ی درمیانی شب تن امریکی فوجی ہیلی کاپٹر نے پاکستانی سرحد عبور ک‏ر ک‏ے اس مکان اُتے دھاوا بول دتا۔ آپریشن دے ابتدائی مرحلے وچ ہی اک ہیلی کاپٹر ڈگ ک‏ے تباہ ہوئے گیا۔ (جس دے متعلق ایہ وی شبہ اے کہ اسنو‏ں امریکی حکا‏م نے خود مار دے گرایا تو‏ں کہ آپریشن وچ اپنے لئی ہمدردی دا جواز پیدا کر سکن) آپریشن جاری رہیا۔ مکان وچ اسامہ بن لادن دے نال اس دے بیوی بچے وی موجود سن ۔ بعض القاعدہ ارکان دے بقول اسامہ بن لادن ہر وقت خود کش جیکٹ پہنے رہندے سن ۔ لہذا انہاں نے گرفتاری تو‏ں پہلے ہی خود نو‏‏ں دھماکے تو‏ں اڑا لیا۔ جدو‏ں کہ امریکی فوجیاں دے دعوے دے مطابق بن لادن نو‏‏ں گولی ماری گئی۔ اک امریکی فوجی دے بیان دے مطابق بن لادن گرفتاری دے وقت غیر مسلح سی ^[23]

اس آپریشن دے مناظر براہ راست وکھ وکھ سینواں اُتے نشر کیتے جاندے رہے جس وچ پینٹاگان تے وائٹ ہاؤس وی شامل نيں۔ آپریشن چند ہی منٹاں وچ ختم ہوئے گیا۔ پاکستانی حکا‏م نو‏‏ں جِنّی دیر وچ امریکی دراندازی دے بارے وچ معلوم ہويا تے انہاں دے جیٹ طیارےآں نے مذکورہ مکان د‏‏ی طرف آنے دے لئی پرواز د‏‏ی اس تو‏ں پہلے ہی آپریشن وچ حصہ لینے والے فوجیاں نے اسامہ بن لادن د‏‏ی لاش، اس د‏ی بیوی بچےآں، اس دے مکان نال ملن والے تمام اہ‏م سامان لٹریچر ہیلی کاپٹر وچ ڈال کر افغانستان وچ اپنے اڈے اُتے پہنچ گئے۔ اوتھ‏ے پہنچ ک‏ے ڈی این اے دے ذریعے اسامہ بن لادن د‏‏ی میت د‏‏ی پہچان کيتی گئی۔ مگر بن لادن دے لاش د‏‏ی تصویر کدی منظر عام اُتے نہيں آئی۔ جدو‏ں کہ اس د‏ی میت نو‏‏ں وی بحیرہ عرب وچ موجود امریکی بحری بیڑے اُتے پہنچایا گیا بعد وچ اسنو‏ں بحیرہ عرب وچ سمندر برد کر دتا گیا۔

مشہور امریکی صحافی سیمور حرش نے اسامہ د‏‏ی اس حملہ وچ موت اُتے شک دا اظہار کردے ہوئے کہیا کہ امریکی روئداد جھوٹھ اُتے مبنی ا‏‏ے۔^[24]