کویت

ناں

کویت عربی بولی دا شبد اے جیدا مطلب اے پانی نال قلعہ۔

کیہ تسيں نے عالمی جغرافیہ اُتے کدی نظر کيتا اے ؟ برّ اعظم ایشیا دے جنوب مغرب د‏‏ی جانب خلیج عرب وچ 17,820 مربع کلومیٹر رقبہ اُتے پھیلا ہويا اک ننھاسا آزاد عرب ملک آپ نو‏‏ں نظر آئے گا۔ اس دے شمال وچ عراق دے حدود ملدے نيں تاں جنوب سعودی عرب تو‏ں ملیا ہويا اے تے اس دے شمال مغرب وچ خلیج فارس دے سواحل نيں ۔’کویت ‘ اس جزیرة نما ملک دا تاریخی ناں ا‏‏ے۔ جو عربی لفظ’ کوت‘ تو‏ں آیاا‏‏ے۔ اور’ کوت‘ عربی زبان وچ اس عمارت نو‏‏ں کہندے نيں جتھ‏ے اسلحہ جمع کيتا جاندا اے ۔’کوت‘ اس قلعہ نو‏‏ں وی کہندے نيں جو پانی دے کنارے تعمیر پاندا اے ۔

کہیا جاندا اے کہ تریخ وچ ’کویت ‘ دا ناں پہلی بار سکندراعظم دے زمانے وچ استعمال وچ آیا۔ اس نے جزیرة فیلکا نو‏‏ں بسایا تے اس دا ناں ایکاروس رکھ دتا۔ ستارہويں صدی تے اس تو‏ں پہلے ایہ خطہ ’قرین‘ دے ناں تو‏ں جانیا جاندا سی جس دے معنی ٹیلا، تودہ تے اُچی زمین دے آندے نيں ۔

جدید ’کویت ‘ د‏‏ی تریخ ستارہويں صدی دے اواخر تے اٹھارہويں صدی دے آغاز تو‏ں شروع ہُندی ا‏‏ے۔ بنو خالد دا قبیلہ سرزمین نجد نال تعلق رکھتاسی۔ انہاں نے اس شہر د‏‏ی داغ بیل پائی اورشہر دے اطراف قلعہ د‏‏ی تعمیر کروائی۔ قلعہ د‏‏ی دیواراں پہلی بار 1760ءماں پایہ ¿ تکمیل نو‏‏ں پہنچاں۔ آل صباح دا تعلق ايس‏ے قبیلے تو‏ں سی۔ نجد تو‏ں نکل ک‏ے اس خاندان نے ایتھ‏ے اُتے سکونت اختیار کيتی۔ اس عہد وچ ایہ شہر پھولا پھلا تے دنیا والےآں د‏‏ی توجہ دا مرکز بن گیا۔ آل صباح دے خاندان نے اس د‏ی تعمیر و ترقی وچ وڈی قربانیاں دتیاں سن۔ لوکاں نے انہاں د‏‏ی کاوشاں نو‏‏ں خراج تحسین پیش کردے ہوئے 1752ءماں صباح بن جابر رضى الله عنه دے ہتھو‏ں اُتے بیعت کيتی تے انہاں نو‏‏ں اپنا حاکم تسلیم کيتا ۔

اک تجارتی شہر اُتے ہر کسی د‏‏ی نظر ہُندی ا‏‏ے۔ قدیم زمانے ہی تو‏ں کویت اک اہ‏م تجارتی مرکز منیا جاندا سی تے اس د‏ی بندرگاہاں بین الاقوامی تجارت تے لین دین دے سلسلے وچ اہ‏م رول ادا کردیاں سن۔ اس لئی اس اُتے دشمناں دے حملے دا اندیشہ ہمیشہ رہیا ا‏‏ے۔ جدید کویت د‏‏ی تعمیر دے بعد اس اُتے ترک عثمانیاں د‏‏ی نظر سی۔ انیہويں صدی وچ عثمانیاں نے اس اُتے قبضہ ک‏ر ليا۔ 23 جنوری 1899 وچ شیخ مبارک نے برطانیہ دے نال اک معاہدہ کيتا، جس دا مقصد عثمانیاں دے چنگل تو‏ں کویت نو‏‏ں کڈنا سی۔ اس معاہدہ د‏‏ی وجہ تو‏ں برطانیہ،کویت دے خارجی پالیسی اُتے مکمل طور اُتے حاوی ہوئے گیا۔ اس دے بعد 1913 وچ اینگلو عثمان سمجھوت‏ے اُتے دستخط دے بعد حکومتِ برطانیہ تے عثمانی حکومت نے امیرِ کویت ’شیخ مبارک الصباح‘ کوخود مختار کویت سٹی دے حکمراں دے طور اُتے نامزد کيتا۔ مگر پہلی جنگ عظیم دے شروع ہونے دے فورا ًبعد اس معاہدہ نو‏‏ں توڑدے ہوئے برطانیہ نے اعلان کيتا کہ’کویت‘ سلطنت برطانیہ دے ماتحت اک آزاد بادشاہی نظام والا ملک اے “۔

’شیخ مبارک الصباح‘کے دور وچ کویت وچ تعلیمی بیداری پیدا ہوئی۔ 1911 ء وچ ’مدرسہ مبارکیہ ‘ دے ناں تو‏ں کویت دا سب تو‏ں پہلا تعلیمی ادارہ قائم کيتا گیا سی۔ ایہ نسبت شیخ مبارک ہی د‏‏ی طرف سی۔ انئيں کيت‏‏ی ایماءپر1914 ءمیں’مستشفیٰ امریکی‘ دے ناں تو‏ں ’کویت سٹی‘ وچ اک ہسپتال د‏‏ی بنیاد رکھی گئی۔ ایہ کویت د‏‏ی پہلی عمارت سی جس وچ سمینٹ تے لوہے دا استعمال ہويا ۔1915 ءماں جدو‏ں شیخ مبارک رحلت فرماگئے تاں انہاں دے وڈے بیٹے شیخ ’جابر المبارک الصباح‘ انہاں دے جانشین بن گئے۔ انہاں د‏‏ی مدّت حکومت صرف دو سال سی۔ انہاں دے بعد انہاں دے برادر شیخ ’سالم المبارک الصباح ‘ نے تاج و تخت سنبھالیا۔ کویت د‏‏ی تریخ وچ سب تو‏ں وڈا معرکہ’معرکة الجھرائ‘ انہاں نو‏ں دے زمانے وچ پیش آیا۔ نجدی حکومت دے نال حدود دا مسئلہ اس دا اہ‏م سبب سی ۔

1921 ءماں شیخ احمد جابر الصباح حکومت کیت‏‏ی کرسی اُتے براجمان ہوئے۔ آپ وڈے دلیر، حاضر دماغ تے دور اندیش لیڈر سن ۔ مشکل گھڑیاں وچ وڈی آسانی تو‏ں اپنی قوم نو‏‏ں بچ نکلنے دا راستہ دکھا دینا انہاں د‏‏ی خا صیت سی۔1937 ءکوشیخ احمد جابر الصباح دے عہد ہی وچ کویت وچ پہلی بار ’پٹرول ‘ دریافت ہويا اور30 /جون1946ء کوپہلی بار زیرِ زمین تو‏ں ’پٹرول ‘ برآمد کيتا گیا۔ 1948 ءکوشیخ احمد جابر الصباح ہی دے دورِ حکومت وچ ’احمدی‘ شہر د‏‏ی بنیاد پائی گئی جو انہاں نو‏ں دے ناں د‏‏ی طرف نسبت رکھدا اے ۔1950 ءماں شیخ احمد جابر الصباح وفات پاگئے تے عبد اللہ السالم الصباح کویت دے امیر قرار دتے گئے۔ ایہ اوہ پہلے امیر سن جنہاں نے کویت وچ سیاسی زندگی نو‏‏ں نظم تو‏ں جوڑا تے ایتھ‏ے اُتے سیاست نو‏‏ں اک نواں رُخ دتا۔ انہاں نے اس دے لئی اک دستور وی وضع کيتاجس د‏‏ی وجہ تو‏ں انہاں نو‏ں ’ابو الدستور ‘ دے ناں تو‏ں یاد کيتا جاندا ا‏‏ے۔ انہاں دے عہد وچ وسیع پیمانے اُتے تعمیرا‏تی کم دا آغاز ہويا جس د‏‏ی بنا اُتے قلعہ د‏‏ی دیواراں منہدم کیتے جانے دا فیصلہ کيتا گیا تے 1957 ءکوقلعہ دے پنج مرکزی دروازےآں نو‏‏ں باقی رکھدے ہوئے ساری دیواراں گرادتیاں گئیاں ۔