Żmiąca
wieś w województwie małopolskim Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Żmiąca – wieś w Polsce, położona w województwie małopolskim, w powiecie limanowskim, w gminie Laskowa. Wieś liczy ok. 700 mieszkańców.
| wieś | |
 Kościół w Żmiącej | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Powiat | |
| Gmina | |
| Liczba ludności (2021) |
724[1] |
| Strefa numeracyjna |
18 |
| Kod pocztowy |
34-603[2] |
| Tablice rejestracyjne |
KLI |
| SIMC |
0438251 |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa małopolskiego  | |
Położenie na mapie powiatu limanowskiego  | |
Położenie na mapie gminy Laskowa  | |
 49°44′58″N 20°31′16″E[3] | |
Wieś duchowna, własność klasztoru klarysek w Starym Sączu, położona była w drugiej połowie XVI wieku w powiecie sądeckim województwa krakowskiego[4]. W latach 1975–1998 miejscowość należała do byłego województwa nowosądeckiego.
Wieś położona jest w Beskidzie Wyspowym. Pola uprawne i zabudowania miejscowości znajdują się w dolinie potoku Żmiączka oraz na północnych stokach gór Pasma Łososińskiego: Jaworzy (912 m) oraz Sałasza Wschodniego (904 m)[5], co powoduje, że posiada duże walory krajobrazowe. W wyższych rejonach wsi można spotkać rzadkie okazy roślin.
Pierwsza wzmianka o istnieniu wsi Żmiąca (wówczas jeszcze pod nazwą Swnocza[6]) pochodzi z dnia 13 stycznia 1370 roku. Tego dnia przełożona zakonu klarysek ze Starego Sącza nadała wieś celnikowi klasztornemu Klemensowi, jednocześnie dając wyraz swemu pragnieniu dotyczącemu powstania we wsi kościoła[6]. Kolejna wzmianka pochodzi z roku 1470 – Jan Długosz w swoim dziele Liber Beneficiorum wymienia Żmiącą jako własność zakonu starosądeckiego, należącą do parafii w Ujanowicach[7]}.
Po konfiskacie dóbr zakonnych w roku 1782, Żmiąca stała się własnością rządu austriackiego, wchodząc w skład tzw. klucza strzeszycko-żbikowskiego. Wszystkie te ziemie nabył w 1833 roku baron Maurycy Brunicki z Pisarzowej i pozostawały jego własnością aż do uwłaszczenia[7].
Dla rozwoju wsi duże znaczenie miały młyny wodne na Żmiąckim Potoku. W latach 1785–1956 wybudowano ich aż 25. Młyny te służyły nie tylko do mielenia zboża, ale często stanowiły połączenie klasycznego młyna z foluszem, tartakiem i stolarnią[7]. Kilka zachowało się do dziś.
W roku 1855 wzniesiono w Żmiącej pierwszą kaplicę, która została zastąpiona przez nowy, większy kościół, wzniesiony w 1958 roku. W 1970 roku powstała tu samodzielna parafia pw. Najświętszego Serca Pana Jezusa[6].
Jednym z najbardziej znanych mieszkańców Żmiącej był rzeźbiarz, malarz i artysta Stanisław Augustyn. Jest on wykonawcą wielu elementów wyposażenia okolicznych kościołów, jak np. w Laskowej[8].
W czasach II wojny światowej działały tu organizacje partyzanckie i organizowano tajne nauczanie, m.in. na wzgórzu Cuprówka, gdzie wzniesiono kapliczkę upamiętniającą te wydarzenia. W miejscu tym co roku w sierpniu gromadzą się tłumy uczestników (także znani politycy) mszy świętej odprawianej w intencjach patriotycznych.
Początek XXI wieku przyniósł w Żmiącej wiele zmian: założono kilka stawów rybnych (głównie z pstrągami)[9], kilka rodzin prowadzi gospodarstwa agroturystyczne, powstał nowoczesny ośrodek jeździecki i stadnina koni.
W Żmiącej działa założone przez Jezuitów Centrum Placówek Opiekuńczo-Wychowawczych i filia Ośrodka Adopcyjnego Dzieło Pomocy Dzieciom Fundacji im. Ruperta Mayera, prowadzące działalność opiekuńczo-wychowawczą i rekreacyjną wśród dzieci z domów dziecka, pogotowi rodzinnych, rodzin zastępczych, rodzinnych domów dziecka, a także z rodzin patologicznych, ubogich i zaniedbanych. W okresie letnim w ośrodku pracują wolontariusze, głównie studenci krakowskich uczelni (m.in. AGH, UJ, Akademia Ignatianum w Krakowie).
Według naukowców (patrz bibliografia) nowoczesna polska socjologia wsi rozpoczyna się w 1903 roku od pracy badawczej właśnie na temat Żmiącej.
Historia i socjologia miejscowości cieszy się zainteresowaniem polskich naukowców z racji dostępności dużej liczby profesjonalnie opracowanych, na przestrzeni ponad stu lat, materiałów i analiz dotyczących tejże miejscowości, co umożliwia wydawanie publikacji porównawczych. Do ważnych prac należy zaliczyć:
- „pierwszą z prawdziwego zdarzenia monografię wsi w Polsce”[10], jak określa się publikację prof. Franciszka Bujaka Żmiąca, wieś powiatu limanowskiego. Stosunki gospodarcze i społeczne wydaną w roku 1903
- Żmiąca w pół wieku później – analizę zmian społecznych, które zaszły w lokalnej społeczności od początku XX wieku, autorstwa prof. dr. hab. Zbigniewa Tadeusza Wierzbickiego (Ossolineum Wydawnictwo PAN, Instytut Filozofii i Socjologii PAN, Zakład Socjologii Wsi, Wrocław – Warszawa – Kraków 1963)
- Doświadczenie narodowe w życiu codziennym. Żmiąca sto lat później - pracę badawczą prowadzoną przez socjologa Michała Łuczewskiego w ramach grantu KBN w latach 2004–2005, zakończoną doktoratem
- Doświadczenie narodowe w życiu codziennym. Monografia problemowa społeczności lokalnej. Żmiąca: 1370–2007
oraz książką
- „Odwieczny naród: Polak i katolik w Żmiącej” autorstwa Michała Łuczewskiego (Toruń 2012),
a także jej recenzje, np.:
Wikiwand in your browser!
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
