wiadomo

wiadomo (język polski)

wymowa:

IPA: [vʲjaˈdɔ̃mɔ], AS: [vʹi ̯adõmo], zjawiska fonetyczne: zmięk.• nazal.• i → j  ​^?/i

znaczenia:

czasownik modalny^[1]

forma	tryb oznajmujący	tryb warunkowy	tryb rozkazujący
czas teraźniejszy	wiadomo	—	niech będzie wiadomo
czas przyszły	będzie wiadomo	—	—
czas przeszły	było wiadomo	wiadomo byłoby wiadomo by było	—

(1.1) w wypowiedziach twierdzących: jest pewne, oczywiste, jasne

(1.2) w wypowiedziach przeczących: wyraża krytyczny stosunek mówcy

(1.3) w wypowiedziach twierdzących, przeczących i pytających: znane są szczegóły, jest rzeczą znaną

odmiana:

(1.1-2) nieodm.

(1.3)

nieos.,

 

przykłady:

(1.1) Wiadomo co teraz będzie.

(1.1) Wiadomo - im nie można ufać.

(1.2) Zatrudnili nie wiadomo kogo, a teraz się dziwią, że terminy nie dotrzymane.

(1.3) Wiadomo tylko, że mieszkał w tej okolicy.

(1.3) Nie wiadomo, co było później.

(1.3) Czy może wiadomo, co się potem stało?

(1.3) Wiadomo było, że będzie afera, ale nikt nie spodziewał się, że aż taka.

(1.3) Niech w końcu będzie wiadomo, kto w tej firmie za co odpowiada.

składnia:

(1.1-2) Nawet jeśli wypowiedź dotyczy przyszłości lub przeszłości, „wiadomo” jest w czasie teraźniejszym.

(1.1-3) Występuje zawsze bez podmiotu.

kolokacje:

(1.1) o ile komuś wiadomo → zgodnie z czyjąś wiedzą • jak wiadomo → jest pewne, oczywiste, jasne • z kimś, czymś nie wiadomo → ktoś, coś jest nieprzewidywalny/nieprzewidywalne

synonimy:

(1.1) ewidentnie, oczywiście, w oczywisty sposób

antonimy:

hiperonimy:

hiponimy:

holonimy:

meronimy:

wyrazy pokrewne:

rzecz. powiadamianie n, powiadomienie n

związki frazeologiczne:

przest. nie wiadomo, kto z brzegu → nie wiadomo, kto pierwszy umrze

etymologia:

uwagi:

tłumaczenia:

• angielski: (1.1) it goes without saying, needless to say, it is a well-known fact/it is a common knowledge; (1.3) w przeczeniach: there is no telling, there is no knowing, there is no saying, nobody knows
• esperanto: (1.1) sciate, estas sciate, oni scias
• niemiecki: (1.3) man weiß (nicht)
• rosyjski: (1.1) известно, ведомо
• ukraiński: (1.1) відомо

źródła:

1.  Hasło „wiadomo” w: Uniwersalny słownik języka polskiego, red. Stanisław Dubisz i Elżbieta Sobol, Wydawnictwo Naukowe PWN.