osioł

osioł (język polski)

osioł (1.1)

wymowa:

IPA: [ˈɔɕɔw], AS: [ośou̯], zjawiska fonetyczne: zmięk. ​^?/i

znaczenia:

rzeczownik, rodzaj męskozwierzęcy

(1.1) zool. Equus asinus Linnaeus^[1], zwierzę domowe z rodziny koniowatych; zob. też osioł w Wikipedii

rzeczownik, rodzaj męskoosobowy lub męskozwierzęcy

przypadek	liczba pojedyncza	liczba mnoga
mianownik	osioł	osły
dopełniacz	osła	osłów
celownik	osłu / rzad. osłowi[2]	osłom
biernik	osła	osły
narzędnik	osłem	osłami
miejscownik	ośle	osłach
wołacz	ośle	osły

przypadek	liczba pojedyncza	liczba mnoga
mianownik	osioł	osły
dopełniacz	osła	osłów
celownik	osłowi	osłom
biernik	osła	osłów / osły[3]
narzędnik	osłem	osłami
miejscownik	ośle	osłach
wołacz	ośle	osły
ndepr. M. i W. lm: (ci) osłowie[3]

(2.1) pot. uparty człowiek

(2.2) pot. głupi człowiek

odmiana:

(1.1)

 

(2.1-2)

 

przykłady:

(1.1) Cóż za dziwak, w środku miasta trzyma na działce osła.

składnia:

kolokacje:

(1.1) osioł domowy • osioł azjatycki • osioł afrykański • osioł nubijski • osioł somalijski • osioł kataloński • osioł poitou • osioł asinara • osioł andaluzyjski • osioł krapass • osioł ponui • osioł prowansalski

synonimy:

(1.1) żart. eufem. koń Pana Jezusa; daw. osieł

(2.1) uparciuch

(2.2) głupek, dureń

antonimy:

hiperonimy:

(1.1) zwierzę

hiponimy:

holonimy:

meronimy:

wyrazy pokrewne:

rzecz. oślę n, oślak mzw, oślina ż

zdrobn. osiołek mzw

forma żeńska oślica ż

przym. ośli

związki frazeologiczne:

harować jak osioł / harować jak dziki osioł • osioł dardanelski • osioł do kwadratu • skończony osioł • uparty jak osioł • znać się jak osioł na ananasach / znać się jak osioł na basetli

zobacz też: przysłowia o ośle (osłach)

etymologia:

st.pol. osieł < prasł. *osьlъ < goc. 𐌰𐍃𐌹𐌻𐌿𐍃 (asilus) < łac. asinus^[4]

uwagi:

zob. też osioł w Wikicytatach

(1.1) zobacz też: Indeks:Polski - Ssaki

tłumaczenia:

• albański: (1.1) gomar m
• angielski: (1.1) donkey, ass; (2.1) donkey, ass; (2.2) donkey, ass
• arabski: (1.1) حمار m (ḥimār)
• awarski: (1.1) хӀама
• baskijski: (1.1) asto
• białoruski: (1.1) асёл m (asёl), ішак m (ìšak); (2.1) асёл m, ішак m; (2.2) асёл m, ішак m
• bułgarski: (1.1) магаре n (magare)
• chorwacki: (1.1) magarac m
• dolnołużycki: (1.1) wósoł m
• duński: (1.1) æsel n
• esperanto: (1.1) azeno; (2.1) azeno; (2.2) azeno, stultulo
• fiński: (1.1) aasi; (2.2) aasi
• francuski: (1.1) âne m; (2.1) mule ż; (2.2) âne m
• górnołużycki: (1.1) wosoł m
• grenlandzki: (1.1) siutitooq
• gudźarati: (1.1) ખચ્ચર n (khaccara), ગધેડું n (gadhēḍuṁ)
• hausa: (1.1) jaki
• hiszpański: (1.1) burro m, asno m
• islandzki: (1.1) asni m; (2.1) asni m; (2.2) asni m
• jidysz: (1.1) אייזל m (ejzl); (2.1) אייזל m (ejzl); (2.2) אייזל m (ejzl), גראָבער קאָפּ m (grober kop), שמאָק m (szmok)
• karaczajsko-bałkarski: (1.1) эшек (eşek)
• kaszubski: (1.1) òseł m
• kataloński: (1.1) ase m, burro m, ruc m; (2.1) burro m; (2.2) burro m
• łaciński: (1.1) asinus m, asellus m
• niderlandzki: (1.1) ezel m
• niemiecki: (1.1) Esel m; (2.1) Esel m; (2.2) Esel m
• nowogrecki: (1.1) γάιδαρος m (gáidaros), γαϊδούρι n (gaïdoúri)
• nowopruski: (1.1) assils m
• połabski: (1.1) asål m
• rosyjski: (1.1) осёл m, ишак m; (2.1) осёл m; (2.2) осёл m
• sanskryt: (1.1) रासभ (rāsabha)
• słowacki: (1.1) osol m
• szwedzki: (1.1) åsna w
• turecki: (1.1) eşek
• ukraiński: (1.1) осел m (osel); (2.1) осел m; (2.2) осел m
• węgierski: (1.1) szamár
• wilamowski: yzół m, ȳzuł m, yzuł m
• włoski: (1.1) asino m; (2.1) asino m; (2.2) asino m, somaro m

źródła:

1.  Hasło „Equus asinus” w: Wikispecies – otwarty, wolny katalog gatunków, Wikimedia.
2.  Hasło „osioł” w: Zygmunt Saloni, Włodzimierz Gruszczyński, Marcin Woliński, Robert Wołosz, Danuta Skowrońska, Zbigniew Bronk, Słownik gramatyczny języka polskiego — wersja online.
3.  Hasło „osioł” w: Zygmunt Saloni, Włodzimierz Gruszczyński, Marcin Woliński, Robert Wołosz, Danuta Skowrońska, Zbigniew Bronk, Słownik gramatyczny języka polskiego — wersja online.
4. Wiesław Boryś, Słownik etymologiczny języka polskiego, Wydawnictwo Literackie, Kraków 2005, ISBN 83-08-03648-1.