Świstaki[25], dawniej: susły i świszcze[26] (Marmotini) – plemię ssaków z podrodziny afrowiórek (Xerinae) w obrębie rodziny wiewiórkowatych (Sciuridae).
Szybkie fakty Domena, Królestwo ...
Świstaki
Marmotini |
Pocock, 1923[1] |
|
|
Systematyka
|
Domena
|
eukarionty |
Królestwo
|
zwierzęta |
Typ |
strunowce |
Podtyp |
kręgowce |
Gromada |
ssaki |
Podgromada |
żyworodne |
Infragromada |
łożyskowce |
Rząd |
gryzonie |
Podrząd |
wiewiórkokształtne |
Rodzina |
wiewiórkowate |
Podrodzina |
afrowiórki |
Plemię |
świstaki |
Typ nomenklatoryczny |
Marmota Blumenbach, 1779 |
Synonimy |
- Arctomydae[uwaga 1] J.E. Gray, 1821[2]
- Arctomina: J.E. Gray, 1825[3]
- Arctomydina: Bonaparte, 1837[4]
- Arctomysideae: Lesson, 1842[5]
- Arctomidae: De Kay, 1842[6]
- Arctomysideæ: Lesson, 1842[5]
- Arctomyna: P. Gervais, 1852[7]
- Arctomya: Chenu, 1854[8]
- Arctomyini: Brandt, 1855[9]
- Arctomydinae: Blyth, 1863[10]
- Arctomyida: Haeckel, 1866[11]
- Arctomyinae: J.E. Gray, 1867[12]
- Arctomydina: Fatio, 1869[13]
- Arctomyinae: Gill, 1872[14]
- Arctomyinae: Flower & Lydekker, 1891[15]
- Marmotidae: Weber, 1928[16]
- Marmotini: Simpson, 1945[17]
- Spermophilina[uwaga 2] Moore, 1959[18]
- Marmotina: Moore, 1959[19]
- Otospermophilini[uwaga 3] Gromov, 1965[20]
- Citellini[uwaga 4] Gromov, 1965[21]
- Cynomyini[uwaga 5] Gromov, 1965[22]
- Ammospermophilina[uwaga 6] Kryštufek & Vohralík, 2013[23]
- Otospermophilina: Kryštufek & Vohralík, 2013[24]
|
|
Rodzaje |
21 rodzajów (w tym 9 wymarłych) – zobacz opis w tekście |
|
|
Zamknij
Plemię obejmuje gatunki występujące w Ameryce Północnej i Eurazji[27][28].
W 1938 roku amerykański zoolog Arthur H. Howell podjął próbę usystematyzowania susłów[29] i połączył większość z nich w jeden rodzaj Citellus Oken, 1816 z podrodzajami[30]:
- Ammospermophilus Merriam, 1892
- Notocitellus A.H. Howell, 1938
- Otospermophilus Brandt, 1844
- Callospermophilus Merriam, 1897
- Poliocitellus A.H. Howell, 1938
- Ictidomys J.A. Allen, 1877
- Xerospermophilus Merriam, 1892
Howell nie włączył do Citellus świstaka (Marmota) oraz nieświszczuka (Cynomys), zwanych też „pieskami preriowymi”[30]. W 1945 roku Monroe Bryant dokonał nowego podziału, który od systematyki Howell'a różnił się tylko wyłączeniem Ammospermophilus z rodzaju Citellus grupującego susły i nadaniem mu rangi samodzielnego siostrzanego taksonu[31]. W 1956 roku Międzynarodowa Komisja Nomenklatury Zoologicznej zakwestionowała nomenklatoryczną wartość pracy Okena, a tym samym anulowała nazwę rodzajową Citellus, włączając objęte nią gatunki do rodzaju Spermophilus[32].
W 2005 roku Richard W. Thorington – kurator działu ssaków – oraz Robert S. Hoffmann – dyrektor Muzeum Historii Naturalnej w Waszyngtonie podjęli kolejną próbę usystematyzowania susłów. Uwzględnili w niej wyniki najnowszych badań genetycznych[33][34]. Zaproponowali nowy podział Spermophilus na podrodzaje[32][28]:
- Callospermophilus – 3 gatunki
- Ictidomys – 4 gatunki
- Otospermophilus – 5 gatunków
- Poliocitellus – 1 gatunek
- Spermophilus – 26 gatunków, w tym wszystkie susły euroazjatyckie
- Xerospermophilus – 2 gatunki
Wraz z rodzajem Spermophilus do Marmotini zostały zaliczone[28]:
- Ammospermophilus
- Cynomys
- Marmota
- Sciurotamias
- Tamias
W 2009 roku amerykańscy zoolodzy Kristofer M. Helgen, F. Russell Cole, Lauren Helgen i Don E. Wilson opublikowali wyniki badań filogenetycznych z wykorzystaniem mitochondrialnego genu cytochromu b, które wskazały konieczność rewizji dotychczasowego podziału systematycznego, oraz podzielenie taksonu Spermophilus na kilka mniejszych rodzajów. Autorzy równocześnie potwierdzili, że zarówno Ammospermophilus, Cynomys, Tamias, Sciurotamias, jak i Marmota są z nimi blisko spokrewnione i należą do wspólnego plemienia[32]. W taki ujęciu do plemienia należą następujące występujące współcześnie rodzaje[35][27][25]:
- Marmota Blumenbach, 1779 – świstak
- Otospermophilus Brandt, 1844 – susłouch
- Callospermophilus Merriam, 1897 – pięknosuseł
- Ictidomys J.A. Allen, 1877 – paskosuseł
- Poliocitellus A.H. Howell, 1938 – preriosuseł – jedynym przedstawicielem jest Poliocitellus franklinii (Sabine, 1822) – preriosuseł trawny
- Xerospermophilus Merriam, 1892 – karłosuseł
- Cynomys Rafinesque, 1817 – nieświszczuk
- Urocitellus Obolenskij, 1927 – susłogon
- Spermophilus F. Cuvier, 1825 – suseł
- Notocitellus A.H. Howell, 1938 – szorstkogrzbiet
- Ammospermophilus Merriam, 1892 – piaszczyk
Opisano również rodzaje wymarłe:
- Arctomyoides Bryant, 1945[36] – jedynym przedstawicielem był Arctomyoides arctomyoides (Douglass, 1903)
- Cynomyoides Korth, 1996[37] – jedynym przedstawicielem był Cynomyoides vatis Korth, 1996
- Heterotamias Qiu Zhuding, 2015[38] – jedynym przedstawicielem był Heterotamias sihongensis (Qiu Zhuding & Liu Yipu, 1986)
- Miospermophilus C.C. Black, 1963[39]
- Paenemarmota Hibbard & Schultz, 1948[40]
- Palaearctomys Douglass, 1903[41] – jedynym przedstawicielem był Palaearctomys montanus Douglass, 1903
- Parapaenemarmota Martin, 1998[42]
- Paratamias Tedrow, Robison & Korth, 2001[43] – jedynym przedstawicielem był Paratamias tarassus Tedrow, Robison & Korth, 2001
- Pliocitellus Hibbard, 1942[44]
W 1968 roku Komisja Nazewnictwa Zwierząt Kręgowych Polskiego Towarzystwa Zoologicznego nadała plemieniu Marmotini nazwę „susły i świszcze”[26]. Zwierzęta objęte wcześniej rodzajem Spermophilus (sensu lato) są w języku polskim określane mianem susłów[29]. W wydanej w 2015 roku przez Muzeum i Instytut Zoologii Polskiej Akademii Nauk publikacji „Polskie nazewnictwo ssaków świata” plemieniu Marmotini przypisano nazwę świstaki[25].
Typ nomenklatoryczny: Arctomys Schreber, 1780 (= Marmota Blumenbach, 1779).
Typ nomenklatoryczny: Spermophilus F. Cuvier, 1825.
Typ nomenklatoryczny: Otospermophilus Brandt, 1844.
Typ nomenklatoryczny: Citellus Oken, 1816 (= Spermophilus F. Cuvier, 1825).
Typ nomenklatoryczny: Cynomys Rafinesque, 1817.
Typ nomenklatoryczny: Ammospermophilus Merriam, 1892.
J.Ch. Chenu: Encyclopédie d’histoire naturelle; ou, traité complet de cette science d’après les travaux des naturalistes les plus éminents de tous les pays et de toutes les époques: Buffon, Daubenton, Lacépède, G. Cuvier, F. Cuvier, Geoffroy Saint-Hilaire, Latreille, De Jussieu, Brongniart, etc.. Cz. 10: Rongeurs et pachydermes. Paris: Maresq, 1850, s. 44. (fr.).
M. Weber: Die Säugetiere: Einführung in die Anatomie und Systematik der recenten und fossilen Mammalia. Jena: Gustav Fischer, 1928, s. 275. (niem.).
Nazwy zwyczajowe za: W. Cichocki, A. Ważna, J. Cichocki, E. Rajska-Jurgiel, A. Jasiński & W. Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015, s. 207–214. ISBN 978-83-88147-15-9. (pol. • ang.).
Zygmunt Kraczkiewicz: Ssaki. Wrocław: Polskie Towarzystwo Zoologiczne - Komisja Nazewnictwa Zwierząt Kręgowych, 1968, s. 81, seria: Polskie nazewnictwo zoologiczne.
D.E. Wilson & D.M. Reeder (redaktorzy): Tribe Marmotini. [w:] Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. [dostęp 2020-12-23].
Krzysztof Próchnicki, Piotr Duda, Tadeusz Grądziel, Stefan Męczyński, Ryszard Styka, Jan Smiełowski: Suseł perełkowany. Świebodzin: Wydawnictwo Klubu Przyrodników, 2008, s. 140, seria: Monografie przyrodnicze. ISBN 978-83-87846-56-5.
Arthur H. Howell: Revision of the North American Ground Squirrels, with a Classification of the North American Sciuridae. Waszyngton: United States Department of agriculture. Bureau of biological survey, 1936, s. 256, seria: North American fauna, nr. 56.
Richard G. Harrison, Steven M. Bogdanowicz, Robert S. Hoffmann, Eric Yensen i inni. Phylogeny and evolutionary history of the ground squirrels (Rodentia: Marmotinae). Evolution. „Journal of Mammalian”, s. 249–276, 2003. DOI: 10.1023/B:JOMM.0000015105.96065.f0. (ang.).
N. Upham, C. Burgin, J. Widness, M. Becker, C. Parker, S. Liphardt, I. Rochon & D. Huckaby: Treeview of Mammalian Taxonomy Hierarchy. [w:] ASM Mammal Diversity Database (Version 1.11) [on-line]. American Society of Mammalogists. [dostęp 2023-10-20]. (ang.).
M.D. Bryant. Phylogeny of Nearctic Sciuridae. „The American midland naturalist”. 33 (2), s. 361, 1945. DOI: 10.2307/2421337. (ang.).
J.E. Martin. Two new sciurids, Eutamias malloryi and Parapaenemarmota (Rodentia), from the late Miocene (Hemphillian) of northern Oregon. „Thomas Burke Memorial Washington State Museum Research Report”. 6, s. 31–42, 1998. (ang.).
A.R. Tedrow, S.F. Robison & W.W. Korth. Early Hemphillian (late Miocene) sciurid rodents (Mammalia) from southeastern Idaho. „Paludicola”. 3 (3), s. 80–94, 2001. (ang.).
C.W. Hibbard. A new fossil ground squirrel Citellus (Pliocitellus) fricki from the Pliocene of Clark County, Kansas. „Transactions of the Kansas Academy of Science”. 45, s. 253, 1942. DOI: 10.2307/3625004. (ang.).
Identyfikatory zewnętrzne: