Remove ads
Zygmunt Gilewicz, ps. „Narkotyk” (ur. 28 kwietnia 1880 w Januszówce, zm. 15 września 1960 w Warszawie) – polski lekarz, doktor nauk medycznych, powstaniec warszawski, profesor nadzwyczajny nauk wychowania fizycznego, generał brygady Wojska Polskiego i rektor AWF w Warszawie (1959–1960).
.jpg) Zygmunt Gilewicz (1934) | |
 generał brygady | |
| Data i miejsce urodzenia |
28 kwietnia 1880 |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci | |
| Przebieg służby | |
| Lata służby |
1914–1949 |
| Siły zbrojne |
|
| Formacja | |
| Jednostki | |
| Stanowiska |
dowódca batalionu |
| Główne wojny i bitwy |
I wojna światowa |
| Odznaczenia | |
           | |
Urodził się 28 kwietnia 1880 na Wołyniu[a]. Kształcił się w gimnazjum w Żytomierzu. Syn Mieczysława i Stefanii z Olszańskich[1]. W 1900 ukończył gimnazjum w Żytomierzu[1]. Następnie ukończył studia medyczne na Uniwersytecie Kijowskim[1]. Został asystentem w Klinice Chorób Wewnętrznych i w Katedrze Patologii. W 1912 uzyskał stopień doktora wszech nauk lekarskich. Został oficerem Armii Imperium Rosyjskiego, przydzielony do służby zdrowia. Brał udział w działaniach na froncie niemieckim w I wojnie światowej. Od 1917 do 1918 służył w I Korpusie Polskim w Rosji[1]. U kresu wojny pełnił stanowisko lekarza dywizji w formacjach polskich. Później był szefem sanitarny Zarządu Ziem Wołynia i Podola z ramienia Związku Wojskowych Polaków. Od lipca 1920 służył w Wojsku Polskim[1]. Został awansowany na stopień podpułkownika lekarza ze starszeństwem z dniem 1 czerwca 1919[2][3]. Pełnił funkcję dowódcy batalionu sanitarnego w Lesku. W mieście praktykował jako lekarz. Wówczas, w 1923 był inicjatorem powołania i pierwszym prezesem Klubu Sportowego „Sanovia” Lesko i pełnił stanowisko prezesa do 1925[4]. W 1923 był dowódcą 8 batalionu sanitarnego w Toruniu[5][6]. W listopadzie 1925 przeniesiony został ze stanowiska dowódcy 8 batalionu sanitarnego w Toruniu na stanowisko komendanta 8 Szpitala Okręgowego w Toruniu[7]. Został awansowany na stopień pułkownika lekarza ze starszeństwem z dniem 1 stycznia 1928[8]. W 1928 był szefem Szefostwa Sanitarnego Okręgu Korpusu Nr VIII w Toruniu[9]. W 1929 został komendantem Szkoły Podchorążych Sanitarnych w Warszawie. W październiku 1931 wyznaczony został na stanowisko dyrektora Centralnego Instytutu Wychowania Fizycznego w Warszawie[10]. W 1938 został przeniesiony w stan spoczynku. Na emeryturze prowadził praktykę lekarską w Warszawie i działalność społeczno-oświatową.
We wrześniu 1939 ochotniczo zgłosił się do Wojska Polskiego. Był szefem sanitarnym przy Zarządzie Głównym PCK podczas obrony Warszawy. Podczas okupacji działał w AK pod pseudonimem „Narkotyk”, był ordynatorem szpitala PCK w Milanówku, prowadził wykłady na tajnym studium wychowania fizycznego.
Podczas powstania warszawskiego był lekarzem w placówkach szpitalnych na Starówce, później w Śródmieściu. Po wojnie prowadził działalność w dziedzinie wychowania fizycznego. Od 24 lipca 1946 do 25 lutego 1948 był przewodniczącym Państwowej Rady Wychowania Fizycznego i Przysposobienia Obronnego i równocześnie wykładowca, potem kierownikiem Katedry Teorii i Metodyki Wychowania Fizycznego w AWF w Warszawie. 22 lipca 1947 mianowany na stopień generała brygady. Od 31 maja 1948 był profesorem nadzwyczajnym nauk wychowania fizycznego. 16 grudnia 1949 formalnie zakończył służbę wojskową. Później był dziekanem wydziału, prorektorem, a od września 1959 do śmierci rektorem AWF.
Autor kilkudziesięciu prac naukowych, w tym kilku książek. Uznawany za jednego z czołowych twórców polskiej teorii wychowania fizycznego. Orędownik i propagator sportu i wychowania fizycznego.
Jego żoną była Halina z Mianowskich (1881–1956).
Zmarł 15 września 1960 w Warszawie i został pochowany na Cmentarzu Wojskowym na Powązkach (kwatera A22-1-23/24)[11][12].
Remove ads
- Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski
- Krzyż Niepodległości (9 października 1933)[13]
- Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski (przed 1932)[14]
- Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski
- Krzyż Walecznych
- Złoty Krzyż Zasługi z Mieczami
- Złoty Krzyż Zasługi (trzykrotnie: po raz pierwszy 29 kwietnia 1925[15][9], po raz drugi 11 listopada 1937[16][17])
- Medal Dziesięciolecia Odzyskanej Niepodległości
- Medal 10-lecia Polski Ludowej (14 stycznia 1955)[18]
- Order Krzyża Białego III klasy (Estonia, 1934)[19]
- Krzyż Komandorski Orderu Zasługi Wojskowej (Bułgaria, 1936)[20]
- Medal Zwycięstwa (Médaille Interalliée)
Remove ads
Na budynku polikliniki wojskowej przy ul. Szumana w Toruniu została ustanowiona tablica pamiątkowa poświęcona gen. dr. Zygmuntowi Gilewiczowi.
- Rocznik Oficerski 1928 wskazał datę urodzenia 16 kwietnia 1880. Rocznik Oficerski 1932 wskazał datę urodzenia 29 kwietnia 1880.
Remove ads
Wikiwand in your browser!
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
Remove ads