Zmierzch (film)

Zmierzch (ang. Twilight) – amerykański film z 2008 roku w reżyserii Catherine Hardwicke, oparty na książce Stephenie Meyer Zmierzch wydanej w 2005 roku. W rolach głównych występują Kristen Stewart i Robert Pattinson.

Ten artykuł dotyczy filmu Zmierzch. Zobacz też: hasło odnoszące się do jej literackiego pierwowzoru.

Zmierzch

Twilight

Gatunek	fantasy, romans, thriller
Rok produkcji	2008
Data premiery	21 listopada 2008 9 stycznia 2009 (Polska)
Kraj produkcji	Stany Zjednoczone
Język	angielski
Czas trwania	122 minuty
Reżyseria	Catherine Hardwicke
Scenariusz	Melissa Rosenberg na podstawie książki Stephenie Meyer – Zmierzch
Główne role	Kristen Stewart Robert Pattinson
Muzyka	Carter Burwell
Zdjęcia	Elliot Davis
Kostiumy	Wendy Chuck
Montaż	Nancy Richardson
Wytwórnia	Summit Entertainment Temple Hill Entertainment Maverick Films Imprint Entertainment Goldcrest Pictures Twilight Entertainment
Dystrybucja	Summit Entertainment
Budżet	$ 37.000.000
Kontynuacja	Saga „Zmierzch”: Księżyc w nowiu (2009)

Taylor Lautner, Kristen Stewart i Robert Pattinson podczas rozdania nagród MTV Movie Awards w 2009 roku.

Fabuła

Zmierzch opowiada historię 17-letniej Belli Swan (Kristen Stewart), która przeprowadza się do małego miasteczka Forks w stanie Waszyngton, aby zamieszkać ze swoim ojcem. Tu przyciągnęła uwagę Edwarda Cullena (Robert Pattinson), bladego, tajemniczego chłopaka. Dziewczyna odkrywa, że on i jego rodzina są wampirami. Są jednak jedyni w swoim rodzaju – nazywają siebie „wegetarianami”, ponieważ żywią się tylko krwią zwierząt. Pomiędzy Bellą i Edwardem rodzi się uczucie. Ich związek sprowadza jednak na Bellę fizyczne niebezpieczeństwo, prawdziwe zagrożenie przybędzie jednak z zewnątrz. Kiedy Bella wybiera się wraz z rodziną Edwarda na mecz baseballu, natykają się na trójkę obcych wampirów, które piją krew ludzi. W pewnym momencie najgroźniejszy z obcych wampirów – James, wyczuwa zapach Belli i postanawia ją zgładzić. Cullenowie decydują się ukryć Bellę, lecz James podąża ich śladami. Rozpoczyna się dramatyczny pościg, którego stawką jest życie Belli i jej dalszy związek z Edwardem.

Opis wampirów

Wampiry mają bardzo twardą skórę, która błyszczy w słońcu. Jest ona blada, niemal biała, ale u ludzi ciemnoskórych przed przeistoczeniem w wampiry nie traci barwy. Promienie słoneczne mają wpływ na wampiry, lecz ich nie ranią. Ich zęby są podobne do ludzkich, ale znacznie odporniejsze i ostrzejsze. Nie rosną natomiast włosy i paznokcie, zostają one w takiej formie, w jakiej były przed przemianą. Mogą pić zarówno krew ludzi, jak i zwierząt, ale krew ludzka jest dla nich smaczniejsza, ponadto odczuwają bardzo silny popęd, by żywić się ludźmi. Popęd ten jednak daje się opanować i stłumić wraz z wiekiem. Oczy wampirów mają barwę o zmiennym natężeniu, zależnie od stopnia sytości danego osobnika. U wampirów ludożerczych są to różne odcienie czerwieni, u wampirów pozostających na diecie z krwi zwierząt barwa waha się między kolorem złotym a miodowym. Niektóre obdarzone są nadnaturalnymi talentami, będącymi wyostrzeniem cech, jakie posiadały będąc jeszcze ludźmi. Mają doskonałą pamięć – co raz zobaczą, pamiętają już zawsze ze wszystkimi szczegółami. Wampiry mogą się rozmnażać z ludzkimi kobietami, jednak może być to niebezpieczne dla matek, ponieważ dzieci-wampiry posiadają siłę i moce.

Przemiana w wampira następuje po wstrzyknięciu jadu poprzez ukąszenie innego wampira. Wampiry można zabić tylko poprzez poćwiartowanie i spalenie całego ciała.

Fenomen rodziny Cullenów

  Niewątpliwie rodzina wampirów z Forks wzbudza duże zainteresowanie wśród czytelników, głównie nastolatków, i stanowi odstępstwo od tradycyjnego pojmowania krwiopijców. Dzieje się tak nie tylko dzięki wampirycznym cechom takim jak spożywanie krwi, nieśmiertelność, nadnaturalna siła, prędkość oraz inne zdolności, krwiopijcy zyskali sympatię widzów. W Zmierzchu rodzina Cullenów pozbawiona jest wszelkich negatywnych cech związanych z dotychczasowymi opowieściami o wampirach[1], a ukazana zostaje opozycja do przerażających zachowań. Sam fakt, że filmowa rodzina jest na diecie „wegetariańskiej”, aby nie nikogo nie krzywdzić potwierdza tę tezę. W świecie przedstawionym wampiry nie musza uciekać przed ludźmi i ukrywać się, a mogą żyć w społeczeństwie razem z nim, ukrywają się jedynie w słoneczne dni, ponieważ ich skóra świeci w świetle słonecznym. Mimo to słońce nie może ich spalić, jak to zazwyczaj ukazywane było w tekstach kultury wampirycznej. 
  Wszystko to składa się na wysokie zainteresowanie filmem, który pobijał rekordy oglądalności i jeszcze bardziej napędził rynek wydawniczy, na którym pojawiać zaczęły się nowe wydania, dodruki czy nawet komiksy jak np. Zmierzch. Powieść ilustrowana czy Ilustrowany przewodnik po filmie. Ukazywało się coraz to więcej produktów i gadżetów nawiązujących do bohaterów Zmierzchu oraz nowelek i przewodników od samej autorki Stepehnie Meyer – Przewodnik po sadze Zmierzch, czy też różne opracowania zagłębiające się w filozofię wampirzej rodziny Cullenów – Zmierzch i historia[2].

Obsada

Wampiry

• Robert Pattinson jako Edward Cullen - główny bohater, 109-letni wampir o ciele siedemnastolatka, ukochany Belli, która jest najważniejszą osobą w jego życiu. Ma zdolność czytania w myślach ludziom, wampirom i wilkołakom. Nie potrafi jednak odczytać myśli swojej ukochanej. Dzięki niesamowicie silnej woli i opanowaniu nie jest zagrożeniem dla Belli, mimo że pożąda jej krwi. Gdyby nie przemiana w wampira, stałby się ofiarą grypy hiszpanki.
• Peter Facinelli jako Carlisle Cullen - 368-letni wampir o wyglądzie trzydziestoletniego mężczyzny. Dzięki latom praktyk uodpornił się na zapach krwi. Pracuje jako lekarz w szpitalu. Jest przyszywanym ojcem Edwarda i jego rodzeństwa. Założyciel rodziny Cullenów, najbardziej cierpliwy i rozsądny z wampirów. Jako jedyny z Cullenów niezachwianie wierzy, że jego i jego rodziny nie czeka potępienie.
• Elizabeth Reaser jako Esme Cullen – 348-letnia wampirzyca, jest żoną Carlisle'a i przyszywaną matką Cullenów. Bardzo troskliwa i opiekuńcza, cechuje ją wielkie serce. Kocha swoje przybrane dzieci, a także Bellę.
• Ashley Greene jako Alice Cullen – 240-letnia wampirzyca, członkini rodziny Cullenów, ukochana Jaspera. Widzi to, co może się wydarzyć w przyszłości, jednak jej wizje są subiektywne, co znaczy, że przyszłość może się zawsze zmienić w zależności od podejmowanych decyzji. Alice nie widzi jednak przyszłości związanej z wilkołakami i pół-ludźmi, pół-wampirami. Jest najlepszą przyjaciółką Belli. Jest najbardziej rozrywkową osobą w rodzinie Cullenów. Interesuje się modą.
• Jackson Rathbone jako Jasper Hale – 260-letni wampir, członek rodziny Cullenów, ma zdolność wyczuwania i kontrolowania emocji ludzi, wampirów i zmiennokształtnych – to tzw. empatia. Jego miłością jest Alice. Ma największy kłopot z przystosowaniem się do „diety” Cullenów, gdyż wraz z Alice, najkrócej należy do ich rodziny. Nie chciał przejąć nazwiska po przyszywanym ojcu, więc przyjął je od przyszywanej siostry Rosalie.
• Nikki Reed jako Rosalie Hale – 230-letnia wampirzyca, należy do rodziny Cullenów, opisywana jako najpiękniejsza kobieta na świecie. Ukochana Emmetta. Według Edwarda jest „płytka jak sadzawka z kilkoma niespodziankami”. To właśnie jej najtrudniej jest pogodzić się z tym, że stała się wampirem.
• Kellan Lutz jako Emmett Cullen – 250-letni wampir, członek rodziny Cullenów. Jest najsilniejszy z Cullenów. Związany z Rosalie. To ona uratowała go przed śmiercią, zanosząc umierającego chłopaka do Carlisle'a, aby ten przemienił go w wampira. Chłopak ma ogromne poczucie humoru, w każdej sytuacji.
• Cam Gigandet jako James Nomad – 370-letni przywódca rodziny Nomadów, tropiciel. Jego ofiarą staje się Bella – postanawia ją zabić, bo kusi go apetyczny zapach jej krwi. Jego niedoszłą ofiarą była Alice – uratował ją zakochany w niej wampir, przypłacając to swoim istnieniem. Został unicestwiony przez rodzinę Edwarda.
• Rachelle Lefèvre jako Victoria Nomad – 356-letnia wampirzyca, partnerka Jamesa, pomagała mu w znalezieniu Belli.
• Edi Gathegi jako Laurent Nomad – 380-letni wampir, członek rodziny Nomadów. Najbardziej cywilizowany z całej trójki. Jako jedyny nie brał udziału w odszukaniu ani próbie zamordowania Belli.

Ludzie

• Kristen Stewart jako Bella Swan – siedemnastoletnia główna bohaterka, miłość życia Edwarda. Przeprowadziła się do ojca w Forks z Phoenix. Jest niezwykle niezdarną i nieśmiałą siedemnastoletnią dziewczyną. Jednocześnie jest rozsądna i nad wyraz poważna jak na swój wiek. Ma niezwykły jak na śmiertelniczkę dar – nikt nie potrafi odczytać jej myśli ani manipulować jej umysłem – nawet jeśli ta osoba jest wampirem. W imię miłości do swoich bliskich potrafi zaryzykować nawet własne życie.
• Sarah Clarke jako Renée Dwyer – matka Belli, która mieszka na Florydzie razem ze swoim nowym mężem – Philem. Opisana została jako „duże dziecko”, bo to Bella musi się nią zajmować, a nie odwrotnie.
• Billy Burke jako Charlie Swan – ojciec Belli, komendant policji w Forks. Bardzo kocha córkę, ale nie potrafi okazywać wprost uczuć, jest bardzo nieśmiały. Ma podobny dar jak Bella – jego myśli da się jednak odczytać, ale są one przez Edwarda opisane jako „ciche”.
• Taylor Lautner jako Jacob Black – piętnastoletni przyjaciel Belli z dzieciństwa (w książce poznaje go później, znała jego starsze siostry). Jest zakochany w Belli. W dalszych częściach okazuje się, że jest zmiennokształtny.
• Gil Birmingham jako Billy Black – ojciec Jacoba, przyjaciel Charliego. Niemile widzi się z Edwardem.
• Christian Serratos jako Angela Weber – nieśmiała dziewczyna, nowa koleżanka Belli w Forks. Z czasem staje się przyjaciółką Belli.
• Michael Welch jako Mike Newton – nowy kolega Belli, który stara się o względy dziewczyny.
• Anna Kendrick jako Jessica Stanley – pierwsza koleżanka Belli. Nielubiana przez Edwarda, który wie, że Jessica tak naprawdę wykorzystuje przyjaźń Belli po to, aby zdobyć popularność i poderwać Mike’a Newtona.
• Gregory Tyree Boyce jako Tyler Crowley – chodził z Bellą na WOS, po wypadku samochodowym spowodowanym przez niego, chce koniecznie się zrekompensować i zaczyna starać się, by Bella zwróciła na niego uwagę.
• Justin Chon jako Eric Yorkie – znajomy z klasy Belli, kolejny adorator głównej bohaterki.
• Matt Bushell jako Phil Dwyer – ojczym Belli, baseballista.
• Ned Bellamy jako Waylon Forge – kolega Charliego z komisariatu. Bohater występuje jedynie w filmie, nie w sadze Zmierzchu.
• José Zúñiga jako Mr. Banner – nauczyciel biologii w liceum w Forks.
• Stephenie Meyer – (autorka książki) osobiście pojawiła się w filmie. Nie wypowiada ona żadnej kwestii. Można ją zobaczyć w scenie, kiedy Bella i Charlie wychodzą zjeść obiad w Forks.

Ścieżka dźwiękowa

Zostały wydane dwie płyty z muzyką „Zmierzchu”. Pierwsza płyta – Twilight: Original Motion Picture Soundtrack – (z muzyką popularną) została wydana w Stanach Zjednoczonych 4 listopada 2008, natomiast druga – Twilight: The Score – (z muzyką filmową skomponowaną przez Cartera Burwella) została wydana 27 listopada 2008. Ta pierwsza płyta zadebiutowała na pierwszym miejscu listy Billboardu i w pierwszym tygodniu została sprzedana w ponad 165 000 kopiach^[3]. W Polsce uzyskała status złotej płyty^[4].

Lista utworów Twilight: Original Motion Picture Soundtrack

1. Muse – Supermassive Black Hole (3:29)
2. Paramore – Decode (4:22)
3. The Black Ghosts – Full Moon (3:50)
4. Linkin Park – Leave Out All the Rest (3:20)
5. MuteMath – Spotlight (Twilight Mix) (3:20)
6. Perry Farrell – Going All The Way (Into The Twilight) (3:27)
7. Collective Soul – Tremble For My Beloved (3:53)
8. Paramore – I Caught Myself (3:55)
9. Blue Foundation – Eyes On Fire (5:01)
10. Robert Pattinson – Never Think (4:29)
11. Iron & Wine – Flightless Bird, American Mouth (4:00)
12. Carter Burwell – Bellas Lullaby (2:19)

iTunes bonus track:

1. Robert Pattinson – Let Me Sign
2. The Royal Philharmonic Orchestra – La Traviata
3. The APM Orchestra – Clair de Lune

Lista utworów Twilight: The Score

W całości skomponowany przez Cartera Burwella.

1. „How Would I Die” – 1:53
2. „Who Are They?” – 3:26
3. „Treaty” – 1:59
4. „Phascination Phase” – 2:04
5. „Humans Are Predators Too” – 2:04
6. „I Dreamt of Edward” – 1:06
7. „I Know What You Are” – 2:37
8. „The Most Dangerous Predator” – 2:22
9. „The Skin Of A Killer” – 2:58
10. „The Lion Fell In Love With A Lamb” – 3:10
11. „Complications” – 1:11
12. „Dinner With His Family” – 0:38
13. „I Would Be The Meal” – 1:24
14. „Bella's Lullaby” – 2:19
15. „Nomads” – 3:51
16. „Stuck Here Like Mom” – 1:40
17. „Bella Is Part Of The Family” – 1:24
18. „Tracking” – 2:19
19. „In Place Of Someone You Love” – 1:45
20. „Showdown In The Ballet Studio” – 4:50
21. „Edward At Her Bed” – 1:05

Box office

W ciągu pierwszych trzech dni wyświetlania „Zmierzchu” film zarobił w Stanach Zjednoczonych 70,3 mln $, co dało mu miejsce czwarte (wyprzedza go czwarta, pierwsza i druga część „Harry’ego Pottera”) w rankingu najlepszych otwarć w historii listopadowych premier i czwarte miejsce na liście otwarć roku 2008 oraz ósme miejsce w rankingu otwarć wszech czasów filmów nie będących kontynuacją^[5]. Robert Pattinson grał jedną z głównych ról w otwierającej ranking czwartej części – Harry Potter i Czara Ognia jako Cedric Diggory. W ciągu pierwszego tygodnia ekranizacja powieści Stephenie Meyer zarobiła 103 202 346 $^[6].

Premiera wersji DVD i Blu-Ray na terenie Polski

Oficjalna premiera nastąpiła 26 sierpnia 2009. W sieci empik na zasadach dwutygodniowej wyłączności od 12 sierpnia 2009 dostępna była w sprzedaży wersja DVD, wersja rozszerzona 2DVD i wersja blu-ray.

Sequel

22 listopada 2008 roku Summit Entertainment oficjalnie potwierdziło powstanie kontynuacji powieści Meyer Księżyc w nowiu^[7]. Scenariusz filmu napisała znów Melissa Rosenberg, a reżyserią zajął się Chris Weitz.

Przypisy

1. A. M. Wołek, Od potwora do romantycznego kochanka - przemiana wampira w literaturze, "Maska", nr. 16, s. 122-137.
2. P. Gramus, Popularność literackiego tematu wampirów na przykładzie sagi Zmierzch Stephenie Meyer, "Acta Universitatis Lodziensis", nr. 19, s. 9-24.
3. Lista Billboardu
4. Złote płyty CD przyznane w 2009 roku [online], ZPAV [dostęp 2020-07-16].
5. Ranking Box Officu
6. Zarobki „Zmierzchu”
7. Entertainment Weekly

Linki zewnętrzne

• Plakat filmu. gfx.filmweb.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2012-01-12)].
• Zmierzch w bazie IMDb (ang.)
• Zmierzch w bazie Filmweb
• Oficjalna strona filmu
• Polska oficjalna strona filmu

Kontrola autorytatywna (film):

• VIAF: 174468877
• LCCN: no2008169176
• GND: 7672253-3
• NKC: unn2009529753