Loading AI tools
forteczny zestaw artyleryjski Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Zestaw DOT-4 (ros. Установка ДОТ-4) – radziecki forteczny zestaw artyleryjski (stanowisko) z przełomu lat 30. i 40. XX wieku, skonstruowany na potrzeby budowanych w tym czasie umocnień na nowej zachodniej granicy państwowej, tzw. Linii Mołotowa. Zestaw składał się z armaty czołgowej wz. 1934 20-K kalibru 45 mm sprzężonej z ciężkim karabinem maszynowym DS-39 kalibru 7,62 mm, zamontowanych na lawecie i osadzonych w pancerzu skrzyniowym. Stanowisko DOT-4 było stosowane powszechnie w kaponierach i półkaponierach przeciwpancernych i broni maszynowej do ognia bocznego oraz schronach do ognia czołowego na Linii Mołotowa.
 Zestaw DOT-4 eksponowany w Muzeum Polskiej Techniki Wojskowej | |
| Dane podstawowe | |
| Państwo | |
|---|---|
| Rodzaj |
zestaw forteczny |
| Dane taktyczno-techniczne | |
| Kaliber |
45 mm + 7,62 mm |
| Donośność |
ok. 3000 m |
| Masa |
2364 kg |
| Kąt ostrzału |
-12° do +12° (w pionie) |
| Obsługa |
4 osoby |
Budowane w latach 30. schrony tzw. Linii Stalina nie były do 1939 roku wyposażone w forteczną artylerię przeciwpancerną – zadanie to spoczywało na przestarzałych armatach kalibru 76 mm wz. 1902 i ich ulepszonej wersji wz. 1902/1930[1]. 90% wszystkich obiektów obronnych stanowiły schrony uzbrojone w broń maszynową, co zostało negatywnie ocenione przez komisję badającą w 1937 roku stan umocnień na zachodniej granicy państwowej[1][2]. W 1937 roku delegacja Armii Czerwonej gościła w Czechosłowacji, gdzie została zapoznana z najnowszymi fortyfikacjami i ich wyposażeniem, m.in. z opancerzonymi stanowiskami artyleryjskimi składającymi się z armaty przeciwpancernej kalibru 47 mm wz. 1936 sprzężonej z ciężkim karabinem maszynowym kalibru 7,92 mm wz. 1937[3][4]. Prawdopodobnie Czesi przekazali delegacji dokumentację techniczną stanowiska, a być może także jego pojedyncze egzemplarze[4]. 1 sierpnia 1938 roku Zarząd Artyleryjski zlecił biuru konstrukcyjnemu OKB-43 zadanie zaprojektowania fortecznego stanowiska obrony przeciwpancernej, rekomendując wykorzystanie armaty czołgowej wz. 1934 20-K kalibru 45 mm (ros. 45-мм пушка образца 1934 года), będącej rozwinięciem stosowanej w czołgach T-26 i BT armaty wz. 1932[5]. 28 sierpnia biuro przedstawiło kilka rozwiązań, z których Zarząd wybrał do realizacji (budowy prototypu) dwa: DOT-1, składający się z samej armaty wz. 1934 i DOT-4, z armatą wz. 1934 sprzężoną z ciężkim karabinem maszynowym DS wz. 1939 kalibru 7,62 mm (ros. пулемёт образца 1939 года)[5]. W wyniku przeprowadzonych w dniach 1–14 lutego 1939 roku prób, obejmujących m.in. badanie odporności stanowisk na ostrzał, zdecydowano o przyjęciu na uzbrojenie zestawu DOT-4[5]. Produkcję zestawów rozpoczęły Zakłady nr 8, a wykonanie jarzm kulistych i innych elementów wyposażenia zlecono Zakładom Iżorskim[6].
Stanowiska DOT-4 były przeznaczone do walki z czołgami, samochodami pancernymi oraz piechotą[7]. Stosowane były w schronach przeciwpancernych i broni maszynowej do ognia bocznego – kaponierach OPK (ros. орудийно-пулеметный капонир) i półkaponierach OPPK (ros. орудийно-пулеметный поукапонир) oraz schronach do ognia czołowego ODOT (ros. орудийная долговременная огневая точка) i OPDOT (ros. орудийно-пулеметная долговременная огневая точка)[8][9]. Zestawy te miały stanowić wyposażenie 53% wieloizbowych schronów Linii Mołotowa, co w porównaniu do innych linii obronnych budowanych w tym czasie było bardzo wysokim odsetkiem[10].
Zestaw DOT-4 składał się z następujących elementów:
Armata 20-K miała kąt podniesienia od -12° do +12° oraz sektor ostrzału wynoszący 60° (30° w prawo i 30° w lewo)[11][12][uwaga 1]. Mechanizmy podnoszenia oraz obrotu działa składały się z pokręteł obsługiwanych ręcznie; mechanizm spustowy tworzył pedał nożny obsługiwany z siodełka przez celowniczego[13][14]. Armata osadzona była na dwóch łukowatych lawetach, przymocowanych do pancerza[4]. Dolna laweta połączona była z amortyzatorem sprężynowym[14]. Choć maksymalna donośność armaty wynosiła 4800 metrów (bezpośredni strzał do 3600 metrów), jednak konstrukcja pancerza ograniczała zasięg strzału do 3000 metrów[11][14]. Działo mogło wystrzeliwać pociski odłamkowo-burzące OF-240 (o masie 2,15 kg z prędkością początkową 335 m/s) oraz przeciwpancerne BR-243 (o masie 1,425 kg z prędkością początkową 760 m/s, które miały zdolność przebicia pancerza o grubości 37 mm z odległości 1000 metrów i 20,8 mm z dystansu 2500 metrów)[14]. Ładowanie amunicji odbywało się półautomatycznie z zastosowaniem zamka klinowego, co zapewniało szybkostrzelność od 20 do 25 strz./min[14]. Lufa działa chroniona była stalowym kołnierzem pancernym i osadzona była w jarzmie kulistym o grubości 230 mm, podpartym od wewnątrz płytą dociskową grubą na 60 mm; wystawała z jarzma na 200 mm[14][15]. W jarzmie powyżej armaty osadzona była także lufa zasilanego z taśmy i chłodzonego powietrzem ciężkiego karabinu maszynowego DS-39 o szybkostrzelności teoretycznej 700–1100 strz./min oraz wspólny dla obu broni celownik optyczny KT-1[15][16]. W celu wydłużenia żywotności zestawu, zastosowano wodne chłodzenie elementów mechanizmu oporopowrotnego armaty[17]. Przewody zrzutowe łusek były wyprowadzone na zewnątrz schronu do rowu diamentowego lub do hermetycznych zbiorników umieszczonych pod podłogą[14].
Długość składającego się z dwóch skręconych śrubami skrzyń, wykonanego ze stali pancernej pancerza miała rozmiar 1000 mm, grubość schodkowej przeciwrykoszetowej części zewnętrznej wynosiła od 40 do 50 mm, a masa pancerza miała wartość 1545 kg[11][18]. Całkowita masa zestawu DOT-4 wynosiła 2364 kg[14][19]. Obsługa stanowiska składała się z czterech osób: podoficera – celowniczego, zamkowego, ładowniczego i amunicyjnego[12][20].
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
