76 mm armata polowa wz. 1902

76 mm armata polowa wz. 1902 (ros. полевая пушка образца 1902 года – polewaja puszka obrazca 1902 goda) – rosyjska armata polowa kalibru 76,2 mm z okresu sprzed I wojny światowej, standardowa rosyjska armata polowa z okresu tej wojny, używana jeszcze podczas II wojny światowej. Pierwotnie oznaczana była w Rosji jako armata 3-calowa, po rewolucji kaliber podawano w milimetrach.

76 mm armata wz. 1902

Armata wz. 1902 wyprodukowana w 1907. Sotamuseum w Helsinkach
Dane podstawowe
Państwo	Imperium Rosyjskie  ZSRR
Historia
Produkcja seryjna	1903–1931
Dane taktyczno-techniczne
Kaliber	76,2 mm[1]
Długość lufy	2286 mm
Donośność	6,5 km[1]
Prędkość pocz. pocisku	588 m/s[1]
Masa	1092–1100 kg (bojowa) 2017–2130 kg (marszowa)
Kąt ostrzału	-6° do +16° (w pionie)[1] -5° (w poziomie)[1]
Szybkostrzelność	10–12 strz./min.[1]
Prędkość marszowa	6–7 km/h[1]

Konstrukcja jej była częściowo wzorowana na rewolucyjnym dziale francuskim 75 mm wz. 1897^[1]. Produkowana była w zakładach Putiłowskich w Petersburgu z niewielkimi zmianami do lat dwudziestych, a jej rozwinięcie stanowiła armata wz. 1902/30. Kaliber ok. 75 mm do II wojny światowej był uważany za najbardziej uniwersalny i powszechnie stosowany w armatach polowych większości państw.

Rosyjska armata kalibru 76.2 mm wz. 1902 poprzedzona przodkiem

Armata dywizyjna wz. 1902/30 kal. 76,2 mm z przodkiem, eksponowana w Parku Militarnym Muzeum Wojska w Białymstoku

Wojsko Polskie używało co najmniej kilkuset armat tego typu od roku 1918. W ramach ujednolicenia amunicji z francuskimi armatami 75 mm wz. 1897 większość z nich w 1926 roku została przekalibrowana (przez włożenie „koszulki”) na 75 mm i otrzymała nazwę wz. 02/26, a ponadto w latach dwudziestych ponad 100 z nich wymieniono z Rumunami na armaty francuskie.

Jednak z powodu zapasów amunicji kal. 76,2 mm części z armat nie przekalibrowywano – w sierpniu 1939 roku pozostało ich 89^[2]. Armaty te występowały powszechnie pod gwarową nazwą „armata prawosławna”. W 1939 utworzono z nich 22 dwudziałowe plutony artylerii pozycyjnej, które następnie wzięły udział w walkach:

• nr 11: Armia „Modlin” – Różan
• nr 12: Armia „Modlin” – Pułtusk
• nr 13 i 14: Armia „Modlin” – twierdza Modlin
• nr 15 i 16: SGO „Narew” – Wizna
• nr 31–35: Obszar Warowny „Grodno”
• nr 36–38: SGO „Narew” – Osowiec
• nr 51 i 52: Armia „Karpaty” – pododcinek „Nowy Sącz”
• nr 53 i 54: Armia „Kraków” – 21 Dywizja Piechoty Górskiej
• nr 55 i 56: Armia „Kraków” – pododcinek „Sucha”
• nr 57 i 58: Armia „Kraków” – Obszar Warowny „Śląsk” (batalion forteczny "Mikołów")
• nr 111: Lądowa Obrona Wybrzeża (pierwotnie trzydziałowy)

Jedna armata, pierwotnie należąca do 111. plutonu, stanowiła uzbrojenie Wojskowej Składnicy Tranzytowej na Westerplatte. Ponadto w czasie działań wojennych utworzono niewielką liczbę improwizowanych pododdziałów artylerii wyposażonych w armaty tego typu.

Przypisy

1. Andrzej Ciepliński; Ryszard Woźniak Encyklopedia współczesnej broni palnej, s. 15
2. AndrzejA. Konstankiewicz AndrzejA., Broń strzelecka i sprzęt artyleryjski formacji polskich i Wojska Polskiego w latach 1914-1939, Lublin: Wydaw. Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej, 2003, ISBN 83-227-1944-2, OCLC 830495484. Brak numerów stron w książce

Bibliografia

• Andrzej Ciepliński, Ryszard Woźniak: Encyklopedia współczesnej broni palnej (od połowy XIX wieku). Warszawa: Wydawnictwo WiS, 1994. ISBN 83-86028-01-7. Brak numerów stron w książce