Zbrudzewo

Zbrudzewo (niem. Oberau)– wieś w Polsce położona w województwie wielkopolskim, w powiecie śremskim, w gminie Śrem. W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa poznańskiego.

Zbrudzewo

wieś
Dwór Skrzydlewskich
Państwo	Polska
Województwo	wielkopolskie
Powiat	śremski
Gmina	Śrem
Wysokość	80 m n.p.m.
Liczba ludności	1139 (2021)
Strefa numeracyjna	61
Kod pocztowy	63-100
Tablice rejestracyjne	PSE
SIMC	0596642
Położenie na mapie Polski Zbrudzewo
Położenie na mapie województwa wielkopolskiego Zbrudzewo
Położenie na mapie powiatu śremskiego Zbrudzewo
Położenie na mapie gminy Śrem Zbrudzewo
52°07′05″N 17°02′03″E[1]

Wieś położona 3 km na północ od Śremu przy drodze wojewódzkiej nr 434, drodze do Poznania. Za Zbrudzewem znajduje się skrzyżowanie z drogą powiatową nr 2464 do Świątnik^[2].

Widok dworu przed 1912

Pierwsze wiadomości w dokumentach o Zbrudzewie pochodzą z 1390 roku. Wieś należała wówczas do Zbrudzewskich, rodu rycerskiego. W 1443 została ulokowana na prawie magdeburskim i sprzedana radzie miasta Śrem. W 1868 na drodze licytacji majątek nabyła Tekla Skrzydlewska z Mechlina. Kolejnymi właścicielami byli Edward Potworowski oraz od 1919 do II wojny światowej Teodor Ossowicki^[3]. Tutaj urodził się Tomasz ze Zbrudzewa (1500 - 1567), zwany Łysym, Benedyktyn, tłumacz Biblii na język polski. We wsi tradycją jest coroczny orszak przebierańców, zwanych potocznie kominiarzami, którzy w Poniedziałek Wielkanocny chodzą po wsi, smarując ludzi sadzą^[4].

Urodził się tu Jerzy Ludwik Mieczysław Skrzydlewski (ur. 28 sierpnia 1896 r. - zm. wiosną 1940 w Charkowie) – podpułkownik dyplomowany kawalerii Wojska Polskiego, ofiara zbrodni katyńskiej.

Atrakcjami turystycznymi wsi są^[4]:

• Zespół dworsko-folwarczny - w parku krajobrazowym o powierzchni 2,52 ha pomnikowymi klonami zwyczajnymi, dębami szypułkowymi i lipami drobnolistnymi, składa się z dworu z XIX w., rozbudowany w 1920 w boczne skrzydła. Zespół wraz z 4 zagrodami i 4 domami jest zabytkiem znajdującym się w Gminnej Ewidencji Zabytków^[5].
• Stara strzelnica - zbudowana przez Bractwo Kurkowe ze Śremu w 1849.
• Pomnik - z 1966 projektu Ryszarda Kasprzaka w miejscu masowej egzekucji z 8 listopada 1939.

W Zbrudzewie w części parku znajduje się Zespół Szkoły Podstawowej i Gimnazjum w budynku z początku XX wieku. W 1971 poszerzono szkołę, a w 2000 rozbudowano salę gimnastyczną. W roku szkolnym 2006/2007 do placówki uczęszczało 162 uczniów^[6]. Do świątków przydrożnych we wsi należy figura Matki Boskiej Królowej Polski sprzed II wojny światowej przy drodze do Śremu oraz kapliczka Matki Boskiej Niepokalanie Poczętej^[7].

1 września 2022 roku patronem Szkoły Podstawowej w Zbrudzewie został lekarz, pedagog, pisarz, publicysta i działacz społeczny Janusz Korczak^[8].

Demografia

Liczba mieszkańców miejscowości w poszczególnych latach^[9]:

Rok	Ilość mieszkańców
1988	542
2002	566
2009	638
2011	634
2021	1126

Przypisy

1. Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 160431
2. Powiatowy Zarząd Dróg w Śremie: Wykaz dróg powiatowych. [dostęp 2009-07-06].
3. Zbigniew Szmidt: Powiat Śremski, przewodnik turystyczny. Śrem: Unia Gospodarcza Regionu Śremskiego - ŚOWMP, 2010, s. 25-29.
4. Śrem. W: Zbigniew Szmidt: Atrakcje turystyczne ziemi śremskiej. Śrem: Śremski Ośrodek Wspierania Małej Przedsiębiorczości, 2001, s. 20. ISBN 83-910942-7-8.
5. Biuletyn Informacji Publicznej Gminy Śrem: Gminna ewidencja zabytków - Zbrudzewo. [dostęp 2009-07-06].
6. Urząd Miejski w Śremie: Strategia rozwoju gminy Śrem. Śrem: 2007. Brak numerów stron w książce
7. Zachowanie lokalnego dziedzictwa. Świątki przydrożne i kościoły w gminie Śrem. Śrem: Unia Gospodarcza Miast Regionu Śremskiego - ŚOWMP, 2010. Brak numerów stron w książce
8. TomaszT. Barylski TomaszT., Historyczny moment dla Szkoły Podstawowej w Zbrudzewie. Patronem placówki został Janusz Korczak [zdjęcia] [online], Śrem Nasze Miasto, 1 września 2022 [dostęp 2022-11-05] (pol.).
9. GUS - Bank Danych Lokalnych [online], bdl.stat.gov.pl [dostęp 2024-01-18].

Linki zewnętrzne

• Dwór w Zbrudzewie
• Dwór w Zbrudzewie (UAM). staff.amu.edu.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2007-07-01)].
• Zbrudzewo, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. XIV: Worowo – Żyżyn, Warszawa 1895, s. 532.