Zawonia (województwo dolnośląskie)

Zawonia (niem. Schawoine) – wieś w Polsce, położona w województwie dolnośląskim, w powiecie trzebnickim, w gminie Zawonia^[4][5]. Siedziba gminy wiejskiej Zawonia. Dawniej miasto; uzyskała lokację miejską w 1252 roku, zdegradowana przed 1293 roku^[6]. W latach 1975–1998 wieś należała administracyjnie do województwa wrocławskiego.

Zobacz też: Zawonia w innych znaczeniach tej nazwy.

Zawonia

wieś
Kościół poewangelicki
Państwo	Polska
Województwo	dolnośląskie
Powiat	trzebnicki
Gmina	Zawonia
Liczba ludności (III 2011)	1174[1]
Strefa numeracyjna	71
Kod pocztowy	55-106[2]
Tablice rejestracyjne	DTR
SIMC	0883880
Położenie na mapie gminy Zawonia Zawonia
Położenie na mapie Polski Zawonia
Położenie na mapie województwa dolnośląskiego Zawonia
Położenie na mapie powiatu trzebnickiego Zawonia
51°18′59″N 17°11′50″E[3]

Z racji swojej niewielkiej odległości od Wrocławia i stosunkowo spokojnej okolicy Zawonia jest często odwiedzana przez mieszkańców Wrocławia w celach wypoczynkowych. Znajduje się tutaj sala widowiskowa, siłownia i wiele innych obiektów tworzących wypoczynkowy charakter miejscowości.

Demografia

Według Narodowego Spisu Powszechnego (III 2011 r.) liczyła 1174 mieszkańców^[1]. Jest największą miejscowością gminy Zawonia.

Toponimia

W księdze łacińskiej Liber fundationis episcopatus Vratislaviensis (pol. Księga uposażeń biskupstwa wrocławskiego) spisanej za czasów biskupa Henryka z Wierzbna w latach 1295–1305 miejscowość wymieniona jest w zlatynizownej formie Zawon^[7][8].

W spisanym około 1300 roku średniowiecznym łacińskim utworze opisującym żywot świętej Jadwigi Śląskiej Vita Sanctae Hedwigis wieś wymieniana jest w zlatynizowanej formie Sauon w notce dotyczącej Bogusława z Sawony – Boguslaus de Sauon^[9].

W okresie hitlerowskiego reżimu, w latach 1936–1945 nazwę miejscowości zmieniono na całkowicie niemiecką Blüchertal^[10].

Historia

27 lutego 1874 utworzono Amtsbezirks Schawoine dystrykt-powiat Zawonia przemianowany 11 lutego 1936 na Amtsbezirk Blüchertal obejmujący wsie: Zawonia, Tarnowiec, Cielętniki, Niedary, Grochowa, Pfaffenmühle i majątek ziemski Tarnowiec. Administratorem nowo utworzonego okręgu urzędowego został właściciel ziemski Hempe^[11]. W 1976 roku odsłonięto obelisk upamiętniający fakt stacjonowania tu na przełomie marca i kwietnia 1945 roku 2 Dywizji Artylerii^[12].

Zabytki

Do wojewódzkiego rejestru zabytków wpisany jest^[13]:

• kościół rzymskokatolicki parafialny pw. św. Jadwigi, z 1689 r., w początku XX w., jednonawowy, murowany; należący do dekanatu Trzebnica. Zbudowany został u schyłku XVII w. zastępując świątynię z XVI w. Zbudowany w stylu barokowym. Aktualny wystrój świątyni pochodzi w większości z XVIII w.
• kościół ewangelicki, dawniej magazyn, z 1800 r., wieża dobudowana w 1936 r^[14].

• 
  Kościół ewangelicki
• 
  Kościół św. Jadwigi

Przypisy

1. GUS: Ludność – struktura według ekonomicznych grup wieku. Stan w dniu 31.03.2011 r.
2. Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2013, s. 1598 [zarchiwizowane z adresu 2014-02-22].
3. Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 160142
4. Rozporządzenie Ministra Administracji i Cyfryzacji z dnia 13 grudnia 2012 r. w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części (Dz.U. z 2013 r. poz. 200)
5. GUS. Rejestr TERYT
6. Robert Krzysztofik, Lokacje miejskie na obszarze Polski. Dokumentacja geograficzno-historyczna, Katowice 2007, s. 86–87.
7. Liber fundationis episcopatus Vratislaviensis online
8. H. Markgraf, J. W. Schulte, Codex Diplomaticus Silesiae T.14 Liber Fundationis Episcopatus Vratislaviensis, Breslau 1889.
9. Monumenta Poloniae Historica, Tom IV, Akademia Umiejętności w Krakowie, Lwów 1884, "Vita Sanctae Hedwigis", s. 537.
10. Deutsche Verwaltungsgeschichte Schlesien, Kreis Trebnitz. [dostęp 2016-04-03]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-04-03)].
11. Amtsbezirk Blüchertal [online], territorial.de [dostęp 2017-11-27].
12. Rada Ochrony Pomników Walki i Męczeństwa, Przewodnik po upamiętnionych miejscach walk i męczeństwa lata wojny 1939–1945, Sport i Turystyka 1988, ISBN 83-217-2709-3, s. 803.
13. Rejestr zabytków nieruchomych woj. dolnośląskiego. Narodowy Instytut Dziedzictwa. s. 179. [dostęp 2012-10-18]. [zarchiwizowane z tego adresu (2019-03-27)].
14. JanuszJ. Czerwiński JanuszJ., RyszardR. Chanas RyszardR., Dolny Śląsk - przewodnik, Warszawa: Wyd. Sport i Turystyka, 1977, s. 459.

Bibliografia

• Czesław Cetwiński, Zabytki architektury w województwie wrocławskim, Wyd. Urzędu Wojewódzkiego we Wrocławiu, 1987.