Zamach bombowy na dworcu kolejowym w Tarnowie

Zamach bombowy na dworcu kolejowym w Tarnowie – zamach terrorystyczny przeprowadzony 28 sierpnia 1939 roku przez niemieckiego agenta w poczekalni dworca tarnowskiego. Bomba eksplodowała o godzinie 23:18, zabijając 20 ludzi i raniąc 35^[1][3].

Zamach bombowy na dworcu kolejowym w Tarnowie

Dworzec kolejowy w Tarnowie
Państwo	Polska
Miejsce	Tarnów
Data	28 sierpnia 1939
Godzina	23:18
Liczba zabitych	13–22 osób
Liczba rannych	35 osób
Typ ataku	zamach bombowy
Sprawca	Antoni Guzy
Położenie na mapie Polski w 1939 miejsce zdarzenia
Położenie na mapie województwa małopolskiego miejsce zdarzenia
Położenie na mapie Tarnowa miejsce zdarzenia
50°00′20″N 20°58′26″E

Historia

Sabotażystą był Antoni Johann Guzy z Bielska, członek mniejszości niemieckiej. Zostawił on w sali bagażowej dworca dwie walizki wyładowane materiałami wybuchowymi. Liczba ofiar byłaby dużo wyższa, gdyby na peron zajechał pociąg z Krakowa, który spóźnił się o osiem minut. Ponadto na kilka minut przed zamachem odjechał ze stacji wojskowy transport z wieloma żołnierzami. W przybliżeniu jedna trzecia budynku stacji uległa zniszczeniu.

Antoni Guzy był synem Niemki i Polaka. Jego ojciec zginął podczas I wojny światowej. W 1938 roku Guzy – z zawodu ślusarz – został bezrobotny. Szukając pracy dołączył do Gewerkschaft Deutscher Arbeiter, związku zawodowego pomagającego zorganizować pracę w Niemczech. Siatka, która przeprowadziła zamach, była prowadzona przez wrocławski oddział Abwehry^[2][4].

Nie ma możliwości zrekonstruowania wszystkich szczegółów zamachu. O godzinie 11:30 Guzy spotkał się z człowiekiem ze Skoczowa o nazwisku Neuman, który był członkiem niemieckiej organizacji wywiadowczej. Razem wsiedli do pociągu jadącego do Krakowa i opuścili stację w Bielsku o godzinie 12:13. W Krakowie odebrali dwie walizki z biura sali bagażowej. Według późniejszego zeznania złożonego przez Antoniego Guzego, Neuman powiedział mu, żeby zostawił obie walizki w Tarnowie, po czym powrócił do Krakowa, gdzie obaj ponownie się spotkają^[4].

Po eksplozji Antoni Guzy został zatrzymany przez funkcjonariuszy Policji Państwowej, wylegitymowany i przepuszczony. Zatrzymany znowu niedaleko stacji, gdy chciał zapoznać się ze zniszczeniami^[2], został rozpoznany jako człowiek, który zostawił walizki. W czasie przesłuchania 1 września powiedział o tym, że żałuje tego, co zrobił i nie otrzymał za wykonanie zamachu żadnych pieniędzy. Jego dalsze losy są nieznane. Prawdopodobnie został rozstrzelany 4 września przed wkroczeniem Niemców do Tarnowa^[5][4].

Po zajęciu Tarnowa przez Wehrmacht 7 września^[5] funkcjonariusze Abwehry dokonali inspekcji zniszczeń na dworcu 9 i 13 września^[2].

Zobacz też

• Incydent jabłonkowski
• Prowokacja gliwicka
• Selbstschutz

Przypisy

1. praca zbiorowa: Encyklopedia Tarnowa. Tarnów: Tarnowskie Towarzystwo Kulturalne, 2010, s. 516. ISBN 978-83-87366-96-4.
2. StanisławS. Żerko StanisławS., 28 sierpnia 1939: zamach bombowy na dworcu w Tarnowie. Najtragiczniejszy akt terroru ze strony mniejszości niemieckiej w Polsce [online], Instytut Zachodni, 25 sierpnia 2020 [dostęp 2023-08-29].
3. Źródła różnią się w kwestii ofiar. Meldunek policyjny z dnia następnego podawał 14 zabitych, akta sądowe 22, po 35 osób w relacjach prasowych^[2].
4. The Bomb Attack at Tarnów. W: Western Affairs. T. 27. Instytut Zachodni, 1986, s. 243–247, 267. OCLC 1606392. Cytat: On the night of sierpień 18, Guzy and Neumann, travelling in separate compartments, transported the explosives by train to Lwów. Guzy sent two suitcases as registered luggage and carried a parcel with him. Neumann carried four suitcases with him. – Neumann was to look after the explosives in Lwów. On the evening of 1939-08-24 (according to Guzy), Breslau radio broadcast the appointed signal for the attack: "A special announcement, Dr Funk is to set to work" (Sondermeldung, Dr. Funk soll an die Arbeit gehen). It is significant that an almost identical signal was recorded by the monitoring service of the Silesian police: "Comrades Dr Funk and Eichenholz are to set to work immediately and report" (Kameraden Dr. Funk und Eichenholz haben die Arbeit sojort aujzunehmen und sich dann zu melden) It appears to be the same command. The cryptonym Dr Funk is also known from elsewhere. This was the name of a subversive unit of Volksdeutsche who operated in the Chodziez district on 1939-09-01.. (ang.).
5. Kazimierz Bańburski: Jak wyglądały początki II wojny światowej w Tarnowie. rdn.pl, 2012-09-01. [dostęp 2012-09-01]. [zarchiwizowane z tego adresu (2012-09-04)].

Bibliografia

• Dia–pozytyw: Ślady i Judaica, Tarnów. [dostęp 2013-11-14]. [zarchiwizowane z tego adresu (2010-11-12)].