Wybory parlamentarne w Liechtensteinie w 2021 roku

Wybory parlamentarne w Liechtensteinie w 2021 roku (niem. Fürstentum Liechtenstein Landtagswahlen 2021) – powszechne wybory do Landtagu, które odbyły się w dniu 7 lutego 2021 roku na terenie Księstwa Liechtensteinu.

Wybory do Landtagu Księstwa Liechtensteinu w 2021 roku

Państwo	Liechtenstein
Rodzaj	wybory do Landtagu
Data przeprowadzenia	7 lutego 2021
Data zarządzenia	17 listopada 2020 przez: Rząd
Podstawa prawna	Konstytucja Liechtensteinu
Ordynacja wyborcza	proporcjonalne
Głosowanie
Wyniki głosowania do Landtagu: VU 35,9% FBP 35,9% FL 12,9% DPL 11,1% DU 4,2%
Frekwencja: 78,0%
poprzednie: 2017 następne: 2025
Strona internetowa

Daniel Risch – lider Unii Patriotycznej przed wyborami w 2021 r. i późniejszy premier.

Ordynacja wyborcza

Landtag Księstwa Liechtensteinu składa się z dwudziestu pięciu deputowanych, którzy są wybierani przez Naród na czteroletnią kadencję są w wyborach tajnych, bezpośrednich, powszechnych, równych i proporcjonalnych z dwóch okręgów wyborczych – Oberlandu i Unterlandu^[1]. Czynne prawo wyborcze posiadają obywatele zamieszkujący na stałe w Księstwie, którzy ukończyli 18. rok życia, a ich prawa nie są zawieszone, gdzie cenzus wiekowy dla kandydatów do Landtagu to 20 lat^[2].

Każdy wyborca może oddać swój głos na taką liczbę kandydatów z różnych komitetów wyborczych ile wynosi całkowita liczba mandatów możliwych do zdobycia w danym okręgu wyborczym, czyli piętnaście w Oberlandzie i dziesięć w Unterlandzie^[1][2]. Od wyborów w 2005 r. możliwe jest głosowanie korespondencyjne^[2].

Miejsce w parlamencie przysługuję tylko komitetom, które przekroczyły próg wyborczy, wynoszący 8%^[3]. Mandaty są przyznawane dwuetapowo. W pierwszym etapie przyznaje się tzw. mandaty podstawowe przy pomocy metody Hagenbacha-Bischoffa, a brakujące mandaty rozdysponowuje się jako tzw. mandaty uzupełniające przy pomocy metody d'Hondta^[2][4].

Kontekst polityczny

W 2018 r. doszło do rozpadu w największej partii opozycyjnej, gdy z partii Niezależni w niejasnych okolicznościach został wydalony jeden z posłów – Erich Hasler. W konsekwencji z partii wystąpiło kolejnych dwóch deputowanych – Herbert Elkuch i Thomas Rehak. Trzej posłowie utworzyli koło poselskie, które później przekształciło się w nową partię – Demokraci Liechtenstein^[5]. Na skutek tych wydarzeń po raz pierwszy w historii w Landtagu zasiadali przedstawiciele pięciu różnych ugrupowań.

Głównym problemem, z którym mierzył się ustępujący rząd koalicyjny FBP-VU z Adrianem Haslerem na czele była pandemia COVID-19. Od pojawienia się pierwszego przypadku choroby 2 marca 2020 r., do dnia wyborów w Księstwie stwierdzono 2614 przypadków zakażenia SARS-CoV-2 oraz 55 zgonów z jego przyczyny^[6]. Pandemia COVID-19 nie spowodowała znaczących komplikacji w organizacji wyborów, co umożliwiła wieloletnia tradycja głosowania korespondencyjnego, które jest możliwe od wyborów w 2005 r. i z którego korzysta zdecydowana większość wyborców.

Listy wyborcze

Do wyborów przystąpiło pięć komitetów wyborcze odpowiadające pięciu partiom: Postępowej Partii Obywatelskiej (FBP), Unii Patriotycznej (VU), debiutującym w wyborach Demokratom Liechtenstein (DPL), Wolnej Liście (FL), Niezależnym (DU). Na liście VU znalazło się dwudziestu dwóch kandydatów, w tym czternastu w Oberlandzie i ośmiu w Unterlandzie. Drugą największą listę zgłosiła FBP, na której znalazło się dwudziestu kandydatów, w tym dwunastu w Oberlandzie i ośmiu w Unterlandzie. Na liście FL znalazło się dwanaście nazwisk – osiem w Oberlandzie i cztery w Unterlandzie. Ugrupowanie DPL zgłosiło szesnastu kandydatów – po ośmiu w każdym z okręgów. Najkrótszą listę zgłosili Niezależni, złożoną z pięciu kandydatów – trzech w Oberlandzie i dwóch w Unterlandzie. Zatem łącznie w wyborach wystartowało siedemdziesięciu pięciu kandydatów, w tym dwadzieścia trzy kobiety, a zatem kobiety stanowiły 30,7% kandydatów^[7].

Lista wyborcza			Lider	Kandydaci[7]			Wynik w poprzednich wyborach w 2017 r.[8]
				Oberland	Unterland	Razem
		Postępowa Partia Obywatelska niem. Fortschrittliche Bürgerpartei	Sabine Monauni	12	8	20	35,2%
		Unia Patriotyczna niem. Vaterländische Union	Daniel Risch	14	8	22	33,7%
		Wolna Lista niem. Freie Liste	Pepo Frick	8	4	12	12,6%
		Demokraci Liechtenstein niem. Demokraten pro Liechtenstein	Thomas Rehak	8	8	16	–[uwaga 1]
		Niezależni niem. Die Unabhängigen	Hugo Quaderer	3	2	5	18,4%

Wyniki

Wybory zwyciężyła Unia Patriotyczna z 72 361 głosami (35,9%), zdobywając dziesięć mandatów Landtagu. Drugie miejsce zajęła Postępowa Partia Obywatelska, która zdobyła 72 319 głosów (35,9%), co przełożyło się na dziesięć mandatów. Było to najbardziej wyrównane głosowanie w historii wyborów do Landtagu, a o zwycięstwie VU zdecydowały 42 głosy, czyli zaledwie 0,02% wszystkich głosów. Obie partie zaliczyły niewielki wzrost poparcie względem wyborów w 2017 r., kolejno o 2,1 i 0,6 punktu procentowego. Żadna partia nie zdobyła bezwzględnej większości w dwudziestopięcioosobowym parlamencie i ponownie utworzono rząd koalicyjny, na którego czele stanął Daniel Risch z VU^[9][10][11].

Trzecią siłą w nowej kadencji Landtagu z trzema mandatami stała się Wolna Lista, dzięki 25 493 głosom (12,9%). Powyżej progu wyborczego znalazło się jeszcze startujące po raz pierwszy ugrupowanie Demokraci Liechtenstein, zdobywając 22 456 głosów, co przełożyło się na dwa mandaty. Progu wyborczego nie przekroczyło natomiast ugrupowanie Niezależni, które po dwóch poprzednich głosowaniach było najsilniejszą partią opozycyjną. Ugrupowanie zdobyło jedynie 8556 głosów (4,2%). Był to pierwszy raz od wyborów w lutym 1993 r., gdy startująca w wyborach partia nie zdobyła żadnego miejsca w Landtagu. Na opozycję łącznie oddano 56 955 głosów (28,2%), czyli o 2,8 p.p. mniej niż w 2017 r.^[11].

Partia		Wyniki			Mandaty
		Głosy	%	Zmiana	Liczba	Zmiana
VU	Unia Patriotyczna	72 361	35,9%	2,1%	10	2
FBP	Postępowa Partia Obywatelska	72 319	35,9%	0,6%	10	1
FL	Wolna Lista	25 943	12,9%	0,3%	3	0
DPL	Demokraci Liechtenstein	22 456	11,1%	–[uwaga 1]	2	–[uwaga 1]
DU	Niezależni	8556	4,2%	14,2%	0	5

Wyniki według okręgów i gmin

W Oberlandzie z poparciem na poziomie 36,9% i przewagą 2,2 p.p. nad FBP zwyciężyła Unia Patriotyczna, natomiast w drugim z okręgów wyborczych wygrała Postępowa Partia Obywatelska, zdobywając 38,9%, czyli o 5,7 p.p. więcej niż druga VU^[11].

W siedmiu z jedenastu gmin najwięcej głosów zdobyła FBP, a w pozostałych czterech gminach: Balzers, Ruggell, Triesen, Triesenberg większość głosów uzyskała VU. Najwyższe poparcie dla zwycięskiej Unii Patriotycznej odnotowano w gminie Triesenberg – 43,9%, a najniższe w Mauren – 30,5%. Natomiast FBP najwyższym poparciem cieszyła się w gminie Mauren – 43,1%, a najmniej głosów oddano na nią w Balzers – 30,3%. Głosy na FL stanowiły największy odsetek w gminie Schaan – 15,3%, a najniższy w gminie Gamprin – 9,2%. Debiutujące ugrupowanie DPL najlepszy wynik osiągnęło w gminie Eschen – 17,7%, a najsłabszy w gminie Planken – 6,0%. Z kolei DU najwięcej głosów uzyskali w gminie Triesen – 6,4%, a najmniej w gminach Mauren i Ruggell – 1,4%^[11].

Oberland

Partia	Balzers			Planken			Schaan			Triesen			Triesenberg			Vaduz			Oberland
	G	%	Z	G	%	Z	G	%	Z	G	%	Z	G	%	Z	G	%	Z	G	%	Z	M	ZM
VU	12 361	42,5%	4,8%	1175	34,4%	8,7%	11 495	33,6%	2,0%	10 191	35,4%	2,0%	8718	44,3%	4,1%	10 078	32,3%	0,6%	54 018	36,9%	2,5%	6	1
FBP	8819	30,3%	0,1%	1380	40,4%	0,5%	12 187	35,7%	2,5%	9327	32,4%	0,1%	6867	34,9%	0,9%	12 265	39,3%	1,5%	50 844	34,7%	1,1%	6	1
FL	3954	13,6%	1,7%	490	14,3%	1,4%	5231	15,3%	1,1%	3695	12,8%	0,9%	1953	9,9%	0,1%	4703	15,1%	0,3%	20 026	13,7%	0,4%	2	0
DPL	2516	8,6%	–	204	6,0%	–	3344	9,8%	–	3730	13,0%	–	1527	7,8%	–	2806	9,0%	–	14 127	9,7%	–	1	–
DU	1450	5,0%	14,9%	171	5,0%	12,6%	1913	5,6%	13,2%	1828	6,4%	16,0%	630	3,2%	12,8%	1378	4,4%	11,3%	7370	5,0%	13,6%	0	3

Unterland

Partia	Eschen			Gamprin			Mauren			Ruggell			Schellenberg			Unterland
	G	%	Z	G	%	Z	G	%	Z	G	%	Z	G	%	Z	G	%	Z	M	ZM
VU	5341	32,3%	0,2%	2208	32,1%	2,7%	4882	30,5%	2,9%	4263	40,2%	0,4%	1649	31,5%	0,1%	18 343	33,2%	1,2%	4	1
FBP	6046	36,6%	0,3%	2813	40,9%	2,7%	6892	43,1%	0,6%	3627	34,2%	0,3%	2097	40,1%	2,8%	21 475	38,9%	0,6%	4	0
FL	1735	10,5%	0,1%	631	9,2%	2,8%	1750	10,9%	1,1%	1032	9,7%	0,2%	769	14,7%	2,6%	5917	10,7%	0,1%	1	0
DPL	2931	17,7%	–	1059	15,4%	–	2251	14,1%	–	1532	14,5%	–	556	10,6%	–	8329	15,1%	–	1	–
DU	487	2,9%	16,8%	169	2,5%	18,1%	225	1,4%	15,3%	146	1,4%	15,0%	159	3,0%	10,6%	1186	2,1%	15,6%	0	2

Frekwencja

Udział w wyborach jest dla obywateli Liechtensteinu z czynnymi prawami wyborczymi jest obowiązkowy^[2]. W głosowaniu udział wzięło 15 901 osób spośród 20 384 uprawnionych, a zatem frekwencja wyniosła 78,0% i była wyższa o 0,2 punktu procentowego niż w poprzednich wyborach w 2017 r.^[12].

Wyższą frekwencję odnotowano w Unterlandzie – 79,6%, podczas gdy w Oberlandzie swój głos oddało 77,1% obywateli^[12].

Najwyższą frekwencją cechowała się gmina Planken, w której zagłosowało 88,7% uprawnionych, zaś najniższą gmina Triesen, gdzie zagłosowało 74,8%^[12].

Od wyborów w 2005 r. wszyscy obywatele Liechtensteinu mogą zagłosować osobiście przy urnie lub korespondencyjnie za pośrednictwem poczty^[13]. W 2017 r. z opcji głosowania korespondencyjnego skorzystało 15 478 obywateli, czyli 97,3% głosujących, a zatem o 1,4 p.p. więcej niż w poprzednich wyborach^[12].

Skład Landtagu

Podział mandatów do Landtagu po wyborach w 2021 r.

     Unia Patriotyczna – 10 mandatów

     Postępowa Partia Obywatelska – 10 mandatów

     Wolna Lista – 3 mandaty

     Demokraci Liechtenstein – 2 mandaty

W nowej kadencji Landtagu zasiadło dziesięciu posłów z FBP, dziesięciu z VU, trzech z FL i dwóch z DPL. Wśród posłów znalazło się siedem kobiet, a co za tym idzie kobiety stanowiły 28% deputowanych, co stanowi najwyższą wartość w historii. Największa liczba posłów – pięciu, mieszkała w gminie Schaan, czterech w gminie Schellenberg, po trzech w gminach Eschen, Triesen i Triesenberg, po dwóch w gminach Balzers, Planken, Ruggell i jeden w gminie Mauren. Gminami, których nie zamieszkiwał żaden poseł były Gamprin i Vaduz. Najstarszym posłem był Albert Frick z FBP – 72 lata, a najmłodszym Franziska Hoop z FBP – 30 lat. Średnia wieku wynosiła 49,6 lat, przy czym jeden deputowany (Herbert Elkuch z DPL) nie podał swojego wieku^[14].

Deputowany	Partia	Okręg wyborczy	Gmina	Liczba głosów	Wiek
Bühler-Nigsch Dagmar	VU	Oberland	Triesenberg	3554	51 lat
Frick Peter	VU	Unterland	Mauren	1959	55 lat
Frick Walter	VU	Oberland	Schaan	3162	64 lata
Heidegger Norma	VU	Oberland	Triesen	3122	59 lat
Kaufmann Manfred	VU	Oberland	Balzers	4117	42 lata
Lampert Dietmar	VU	Unterland	Schellenberg	1871	54 lata
Marxer-Kranz Gunilla	VU	Unterland	Eschen	2206	48 lat
Vogt Günter	VU	Oberland	Balzers	3307	39 lat
Vogt Thomas	VU	Oberland	Triesen	3574	44 lata
Wohlwend Mario	VU	Unterland	Ruggell	1914	48 lat
Frick Albert	FBP	Oberland	Schaan	3437	72 lata
Hoop Franziska	FBP	Unterland	Ruggell	2091	30 lat
Kaiser Johannes	FBP	Unterland	Schellenberg	2068	62 lata
Lampert Wendelin	FBP	Oberland	Triesenberg	3552	50 lat
Oehry Daniel	FBP	Unterland	Eschen	2067	49 lat
Petzold-Mähr Bettina	FBP	Oberland	Planken	3223	38 lat
Quaderer Sascha	FBP	Oberland	Planken	3420	46 lat
Schädler Sebastian	FBP	Oberland	Triesenberg	3697	33 lata
Seger Daniel	FBP	Oberland	Schaan	3605	43 lata
Zech-Hoop Karin	FBP	Unterland	Eschen	2055	47 lat
Haldner-Schierscher Manuela	FL	Oberland	Schaan	1597	49 lat
Kaufmann Georg	FL	Oberland	Schaan	1757	65 lat
Risch Patrick	FL	Unterland	Schellenberg	929	52 lata
Elkuch Herbert	DPL	Unterland	Schellenberg	1694	–[uwaga 2]
Rehak Thomas	DPL	Oberland	Triesen	1686	50 lat

Zobacz też

• Landtag
• Ustrój polityczny Liechtensteinu
• Historia Liechtensteinu

Uwagi

1. Partia startowała w wyborach po raz pierwszy.
2. Kandydat nie podał wieku.

Przypisy

1. Art. 46 ust. 1 Konstytucji Liechtensteinu
2. KrzysztofK. Koźbiał KrzysztofK., System polityczny Księstwa Liechtensteinu, Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, 2013, s. 104-105, ISBN 978-83-233-3523-8 [dostęp 2022-12-29].
3. Art. 46 ust. 3 Konstytucji Liechtensteinu
4. MarcinM. Łukaszewski MarcinM., Ewolucja prawa wyborczego Liechtensteinu, „Studia Politica Germanica”, Warszawa 2017, ISSN 2299-372X. Brak numerów stron w czasopiśmie
5. Rehak und Elkuch kehren DU den Rücken [online], Vaterland online [dostęp 2023-01-02].
6. Liechtenstein: WHO Coronavirus Disease (COVID-19) Dashboard With Vaccination Data [online], covid19.who.int [dostęp 2023-01-02] (ang.).strona główna serwisu
7. Landtagswahlen 2021 - Kandidatenübersicht [online], www.landtagswahlen.li [dostęp 2023-01-02].
8. Landtagswahlen 2017 - Ergebnisse [online], www.landtagswahlen.li [dostęp 2023-01-02].
9. JohannesJ. Ritter JohannesJ., Nur 23 Stimmen Unterschied: Patt nach Wahl in Liechtenstein, „FAZ.NET”, ISSN 0174-4909 [dostęp 2023-01-02] (niem.). Brak numerów stron w czasopiśmie
10. Nachzählung bestätigt: VU gewinnt die Landtagswahlen [online], www.radio.li [dostęp 2023-01-02] (niem.).
11. Landtagswahlen 2021 - Ergebnisse [online], www.landtagswahlen.li [dostęp 2023-01-02].
12. Landtagswahlen 2021 - Stimmbeteiligung [online], www.landtagswahlen.li [dostęp 2023-01-02].
13. LLV [online], www.llv.li [dostęp 2023-01-02].
14. Landtagswahlen 2021 - Neuer Landtag [online], www.landtagswahlen.li [dostęp 2023-01-02].