Woźniki
miasto w województwie śląskim Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Woźniki (niem. Woischnik[2]) – miasto w Polsce położone w województwie śląskim, w powiecie lublinieckim, siedziba władz gminy miejsko-wiejskiej Woźniki. Według danych opartych na badaniach GUS z 2016, miasto ma 4395 mieszkańców[3].
| miasto w gminie miejsko-wiejskiej | |||
 Panorama miasta | |||
| |||
| Państwo | |||
|---|---|---|---|
| Województwo | |||
| Powiat | |||
| Gmina | |||
| Data założenia |
1206 | ||
| Prawa miejskie |
ok. 1270[1] | ||
| Burmistrz |
Michał Józef Aloszko | ||
| Powierzchnia |
71,01 km² | ||
| Populacja (2021) • liczba ludności • gęstość |
| ||
| Strefa numeracyjna |
(+48) 34 | ||
| Kod pocztowy |
42-289 | ||
| Tablice rejestracyjne |
SLU | ||
Położenie na mapie Polski  | |||
Położenie na mapie województwa śląskiego  | |||
Położenie na mapie powiatu lublinieckiego  | |||
Położenie na mapie gminy Woźniki  | |||
 50°35′12″N 19°03′38″E | |||
| TERC (TERYT) |
2407084 | ||
| SIMC |
0932494 | ||
Urząd miejski Rynek 1142-289 Woźniki | |||
| Strona internetowa | |||
| BIP | |||
Najwyższym wzniesieniem w granicach miasta jest Coglowa Góra 365 m n.p.m.[4] Miasto leży na Wyżynie Wieluńsko-Woźnickiej (Próg Woźnicki i Obniżenie Liswarty i Prosny). Historycznie leży na Górnym Śląsku.
Według danych z 1 stycznia 2010 powierzchnia miasta wynosiła 71,01 km²[5].
W latach 1975–1998 miasto administracyjnie należało do województwa częstochowskiego.
Piramida wieku mieszkańców Woźnik w 2014[6]:
W spisanym po łacinie dokumencie średniowiecznym Bolesława opolskiego z dnia 1 września 1310 miasto wymienione jest pod nazwą Wosnik[9].
Polską nazwę Woźniki w książce „Krótki rys jeografii Szląska dla nauki początkowej” wydanej w Głogówku w 1847 wymienił śląski pisarz Józef Lompa[10].
Pierwsza wzmianka o osadzie pochodzi z 1206, gdy biskup krakowski Fulko przekazał Opactwu św. Wincentego na Ołbinie pod Wrocławiem dziesięcinę ze wsi Voznici w diecezji krakowskiej. W 1241 po najeździe Mongołów zniszczony został gród na Górze Grojec, a tamtejsza ludność osiedliła się na terenie Woźnik. Po 1270 miejscowość otrzymała prawa targowe. W 1310 Woźniki zostają wymienione już jako miasto (civitas) z komorą celną. Fortalicjum w Woźnikach po raz pierwszy pojawia się w dokumencie Władysława II Opolczyka wydanym 17 lutego 1386, nadającym Marchuszowi zwanemu Jochsem, dziedzicowi z Marków, gródek (castrum sive fortalicium) koło Woźnik wraz z wójtostwem w mieście. W zamian nowy wójt miał służyć w wojsku książęcym. Pełne prawa miejskie potwierdzone zostały w dokumentach z 1386 W dniu 15 kwietnia 1412 książę Bernard niemodliński zatwierdził zakup gródka wraz z wójtostwem przez Święcha Wieszowskiego za kwotę 240 grzywien. Sześć lat później, 26 VI 1418, Święch odsprzedaje te dobra Wiczkowi z Kobyłczyc za 250 grzywien[11]. W 1454 odnowione zostało nadanie praw miejskich po wcześniejszym zagrabieniu pieczęci i dokumentu lokacyjnego w czasie potyczki granicznej. Miasto w średniowieczu znajdowało się przy jednej z odnóg szlaku handlowego między Krakowem a Wrocławiem, prowadzącej ze Sławkowa do Poznania[12].
W XVI w. wybudowany został drewniany kościół pod wezwaniem św. Walentego (obecnie zabytek znajdujący się na szlaku architektury drewnianej). Z Woźnik pochodzi pierwsza polska księga miejska (1483–1598; polskie zapisy od 1521)[13]. Do XVIII w. miasto podlegało coraz silniejszemu uprzemysłowieniu, jak wiele sąsiednich miejscowości. Działały na jego terenie fryszerki i kuźnice. Po 1740 status Woźnik został zredukowany do „osady targowej”. W 1798 miasto zostało prawie całkowicie zniszczone w wyniku pożaru. W XIX w. jest obszarem działania Józefa Lompy, który na jego terenie założył bibliotekę publiczną. W drugiej połowie XIX w. Woźniki liczyły ok. 1500 mieszkańców i była to wówczas jedna z największych miejscowości w ziemi lublinieckiej. W 1858 odzyskało prawa miejskie. W XIX w. na obszarze miasta i sąsiednich gmin eksploatowane miały być pokłady węgla kamiennego i siarki, a na początku XX w. także cynku. Jednakże koncesje nie zostały wykorzystane ze względu na brak połączenia kolejowego. Jednym z głównych udziałowców miał być mieszkający w Świerklańcu Henckel von Donnersmarck.
Podczas II powstania śląskiego obszar ziemi woźnickiej określany był jako Republika Woźnicka. W plebiscycie górnośląskim 20 marca 1921 62% głosujących w mieście opowiedziało się za przyłączeniem do Polski, zaś 38% za pozostaniem w granicach Niemiec; w efekcie decyzją mocarstw Woźniki zostały przekazane Polsce. W 1932 miasto połączone zostało koleją z magistralą węglową prowadzącą do Gdyni. Połączenie to było czynne do lat 90. XX w., kiedy to odcinek Strzebiń-Woźniki został zlikwidowany.
Corocznie w mieście organizowany jest Woźnicki Festiwal Piosenki.
W 2015 powstało Stowarzyszenie Społeczno-Sportowe „Humane” z siedzibą przy ul. Rynek 5[14], które jest organizatorem wielu imprez charytatywnych na rzecz chorych dzieci. Stowarzyszenie organizuje turnieje sportowe w miejscowej hali, koncerty, jak i wyjazdy[potrzebny przypis].
- Układ urbanistyczny miasta.
- Kamienice na Rynku i w ulicach odchodzących od niego.
- Kościół św. Katarzyny – wzmianki o kościele pochodzą już 1346, był użytkowany przez protestantów w latach 1570–1628. Jest to budowla w stylu romańskim na planie krzyża, lecz wyposażenie kościoła nawiązuje do baroku.
- Kościół św. Walentego – drewniany, o konstrukcji zrębowej z wyposażeniem w stylu barokowym. Zbudowany w XVI w. w miejscu pierwotnego kościoła dla dawnej osady Woźniki. przy kościele znajduje się cmentarz m.in. z poległymi powstańcami śląskimi oraz grób Józefa Lompy.
- Ratusz miejski – budynek wybudowany w latach 1858–1862.
- Kaplica św. Floriana – wybudowana w 1772.
- Kaplica Góra Oliwna – zbudowana w 1910 z cegły na jednym ze wzgórz w pobliżu miasta.
- Kaplica św. Jana Nepomucena na Rynku.
- Zamczysko średniowieczne z XIV wieku w postaci pozostałości wałów i fos położonych około 1 km na południe od rynku, na wschodnim brzegu potoku Łana, na terenie zwanym Staromieście w pobliżu cmentarza z drewnianym kościółkiem św. Walentego. W miejscu tym wznosiła się w średniowieczu rezydencja rycerska typu motte.
- Pomnik Józefa Lompy.
- Pomnik 500-lecia odnowienia praw miejskich.
- Pomnik 3 Pułku Ułanów na wzgórzu Florianek.
Zabytki i pomniki miasta
Drewniany kościół św. Walentego znajdujący się na szlaku architektury drewnianej województwa śląskiego
Nagrobek Józefa Lompy przy kościele św. Walentego
Pomnik Józefa Lompy na rynku w Woźnikach
Pomnik poświęcony poległym w obronie ojczyzny we wrześniu 1939
- Kościół rzymskokatolicki:
- Świadkowie Jehowy:
- zbór Woźniki (Sala Królestwa ul. Młyńska 22)[15]
Wikiwand in your browser!
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
