Wołpa

Wołpa (biał. Воўпа) – wieś (dawniej miasteczko) na Białorusi, w obwodzie grodzieńskim, w rejonie wołkowyskim.

Wołpa

Воўпа

Herb
Państwo	Białoruś
Obwód	grodzieński
Rejon	wołkowyski
Sielsowiet	Wołpa
Populacja (2009) • liczba ludności	721
Nr kierunkowy	+375 1512
Kod pocztowy	231908
Położenie na mapie Białorusi Wołpa
Położenie na mapie obwodu grodzieńskiego Wołpa
53°22′N 24°22′E

Siedziba parafii prawosławnej pw. Przemienienia Pańskiego (w miejscowości znajdują się dwie cerkwie – parafialna pw. Przemienienia Pańskiego i filialna pw. Świętych Apostołów Piotra i Pawła)^[1] oraz rzymskokatolickiej św. Jana Chrzciciela.

Historia

Miasto królewskie położone było w końcu XVIII wieku w powiecie wołkowyskim województwa nowogródzkiego Wielkiego Księstwa Litewskiego^[2].

Po zakończeniu I wojny światowej miejscowość znalazła się w granicach II Rzeczypospolitej w województwie białostockim, w powiecie grodzieńskim. Siedziba wiejskiej gminy Wołpa. W 1921 roku wieś liczyła 1731 mieszkańców^[3].

W wyniku napaści ZSRR na Polskę we wrześniu 1939 miejscowość znalazła się pod okupacją sowiecką. 2 listopada została włączona do Białoruskiej SRR. 4 grudnia 1939 włączona do nowo utworzonego obwodu białostockiego^[4]. Od czerwca 1941 roku pod okupacją niemiecką. 22 lipca 1941 r. włączona w skład okręgu białostockiego III Rzeszy^[5].

Podczas okupacji hitlerowskiej, latem 1941 roku Niemcy utworzyli getto dla żydowskich mieszkańców. Przebywało w nim około 1000 osób. 2 listopada 1942 roku Niemcy ostatecznie zlikwidowali getto. Żydów wywieziono do obozu w Wołkowysku^[6].

W 1944 miejscowość została ponownie zajęta przez wojska sowieckie i włączona do obwodu grodzieńskiego Białoruskiej SRR.

Od 1991 wchodzi w skład Białorusi.

Demografia

Według Powszechnego Spisu Ludności z 1921 roku zamieszkiwało tu 1.731 osób, 725 było wyznania rzymskokatolickiego, 65 prawosławnego a 941 mojżeszowego. Jednocześnie 1.036 mieszkańców zadeklarowało polską przynależność narodową, 20 białoruskiego a 675 żydowskiego. Było tu 328 budynków mieszkalnych^[7].

Obiekty zabytkowe

We wsi znajduje się największy na Białorusi drewniany kościół rzymskokatolicki pw. św. Jana Chrzciciela oraz drewniana cerkiew prawosławna pw. św. Piotra i Pawła z 1859 r. wzniesiona w całości przez jedną osobę - miejscowego chłopa-cieślę.

Obiekty niezachowane

Przed 1945 we wsi znajdowała się słynna synagoga, uchodząca za jedną z najpiękniejszych drewnianych synagog w tej części Europy^[8]. W 2015 w Biłgoraju została wybudowana jej wierna rekonstrukcja^[9].

Galeria

• 
  Cerkiew Świętych Piotra i Pawła w Wołpie
• 
  Synagoga w Wołpie (stan z 1920 r.)
• 
  Kościół w Wołpie

Przypisy

1. Храм в честь Преображения Господня д.Волпа. orthos.org. [dostęp 2021-01-13]. (ros.).
2. Вялікі гістарычны атлас Беларусі Т.2, Mińsk 2013, s. 97.
3. Skorowidz miejscowości Rzeczypospolitej Polskiej - Tom V - Województwo Białostockie, Główny Urząd Statystyczny Rzeczypospolitej Polskiej, Warszawa 1924
4. Карманный атлас СССР. 11-е изд. – Ленинград: ГУГК при СНК СССР, 1940, karta 39
5. Bezirk Bialystok [online], www.territorial.de [dostęp 2020-04-08].
6. Geoffrey P.G.P. Megargee Geoffrey P.G.P. (red.), Encyclopedia of camps and ghettos, 1933-1945, t. II, part A, s. 978.
7. Skorowidz miejscowości Rzeczypospolitej Polskiej: opracowany na podstawie wyników pierwszego powszechnego spisu ludności z dn. 30 września 1921 r. i innych źródeł urzędowych., t. T. 5, województwo białostockie, 1924, s. 42.
8. Adam Miłobędzki, Zarys dziejów architektury w Polsce, wyd. 3, Warszawa 1978, s. 219.
9. Redakcja, W Biłgoraju stanęła piękna, drewniana synagoga. ZDJĘCIA [online], Biłgoraj Nasze Miasto, 13 listopada 2015 [dostęp 2020-10-02] (pol.).

Linki zewnętrzne

• Wołpa, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. XIII: Warmbrun – Worowo, Warszawa 1893, s. 913.
• Wołpa, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. XV, cz. 2: Januszpol – Wola Justowska, Warszawa 1902, s. 701.