Wielonarodowa Dywizja Centrum-Południe

Wielonarodowa Dywizja Centrum-Południe (WDC-P) (ang. Multinational Division Central-South – MND C-S) – związek taktyczny utworzony w 2003 roku do administrowania centralno-południowym sektorem Iraku po zakończeniu II wojny w Zatoce, dowodzona przez dowództwo Polskiego Kontyngentu Wojskowego w Iraku.

Strefy odpowiedzialności w Iraku w 2003 roku

Wielonarodowa Dywizja Centrum-Południe (WDC-P)

Multinational Division Central-South (MND C-S)

Historia
Państwo	Polska (dowództwo)  Hiszpania  Ukraina inne
Sformowanie	3 września 2003 (przejęcie kontroli nad strefą)
Rozformowanie	4 października 2008 (oddanie kontroli nad strefą)
Dowódcy
Pierwszy	gen. Andrzej Tyszkiewicz
Ostatni	gen. Andrzej Malinowski
Działania zbrojne
Stabilizacja Iraku
Organizacja
Dyslokacja	Camp Babilon (sztab do 2004) Camp Echo
Rodzaj sił zbrojnych	wojska lądowe
Rodzaj wojsk	piechota zmotoryzowana
Podległość	Kombinowane Połączone Siły Zadaniowe 7 (do 2004) Wielonarodowy Korpus Irak (3 Korpus)
Skład	3 brygady i 6 batalionów (2003) 2 bataliony (2008)

I zmiana

W maju 2003 Stany Zjednoczone zaprosiły Polskę do operacji wojskowej w Iraku, gdzie miała objąć dowództwo nad organizowaną Wielonarodową Dywizją Centrum-Południe. Pierwsze oddziały I zmiany PKW przybyły w czerwcu, a po nich kolejne z 20 różnych krajów.

3 września, licząca 8500 żołnierzy (w tym 2500 z Polski) WDC-P oficjalnie rozpoczęła działalność. W jej skład wchodziły:

• Wielonarodowa Dywizja Centrum-Południe (12 DZ) – gen. Andrzej Tyszkiewicz
  • 1 Brygadowa Grupa Bojowa (12 BZ) – gen. Marek Ojrzanowski
    • Batalion Dowodzenia (12 bdow)
    • 1 Grupa Bojowa (12 bz)
    • 2 Grupa Bojowa (10 bz)
    • 3 Grupa Bojowa (1 bp)
  • 2 Brygadowa Grupa Bojowa (5 BZ) – gen. Serhij Bezłuszczenko
    • 4 Grupa Bojowa (51 sbz)
    • 5 Grupa Bojowa (52 sbz)
  • 3 Brygadowa Grupa Bojowa (B Plus-Ultra) – gen. Alfredo Cardona Torrez
    • 6 Grupa Bojowa (lbp)
    • 7 Grupa Bojowa (SGT)
    • 8 Grupa Bojowa (6 bpg)
    • 9 Grupa Bojowa (b Cuscatlan)
  • Samodzielna Grupa Powietrzno-Szturmowa (25 BKPow, 1 psk)
  • Batalion Dowodzenia (12 bdow)
  • Batalion Logistyczny (10 BLog)
  • Batalion Inżynieryjny (96 binż)
  • Batalion Inżynieryjny
  • Batalion Transportowy
  • Jednostki wsparcia ogólnego

Ponadto w polskiej strefie stacjonował 2,5-tysięczny kontyngent Sił Zbrojnych Stanów Zjednoczonych^[a]. Nie wchodził on w skład dywizji, ale był do dyspozycji jej dowódcy^[1].

Były one rozlokowane w 5 prowincjach, o obszarze łącznie 64 058 km² i zamieszkanych przez 3 600 000 Irakijczyków:

• Camp Babilon, Camp Charlie – Babilon
• Camp Lima – Karbala
• Camp Echo – Al-Kadisijja
• Camp Golf – An-Nadżaf
• Camp Delta – Wasit

Dywizja wykonywała głównie zadania stabilizacyjne, czyli:

• konwoje, patrole
• rozbrojenie ludności, rozminowanie terenów
• pomoc humanitarna
• szkolenie irackich sił bezpieczeństwa

II zmiana

Polski patrol z Obozu Babilon

II zmiana oficjalnie działała od 13 lutego 2004, kontynuując zadania stabilizacyjne. W tym czasie, po zamachu bombowym w Madrycie, wycofana została Brygada Plus-Ultra (3 BGB), czyli kontyngenty z: Hiszpanii, Hondurasu i Dominikany (salwadorski pozostał). Nowe OdeB MNDC-S, liczącej 6500 żołnierzy, wyglądało następująco:

• Wielonarodowa Dywizja Centrum-Południe (11 DKPanc) – gen. Mieczysław Bieniek
  • 1 Brygadowa Grupa Bojowa (6 BDSz) – gen. Edward Gruszka
    • Batalion Dowodzenia (6 bdow)
    • 1 Grupa Bojowa (18 bdsz)
    • 2 Grupa Bojowa (17 bz)
    • 3 Grupa Bojowa (2 bp)
  • 2 Brygadowa Grupa Bojowa (6 BZ) – gen. Serhij Ostrowski
    • 4 Grupa Bojowa (61 sbz)
    • 5 Grupa Bojowa (62 sbz)
  • Samodzielna Grupa Powietrzno-Szturmowa (25 BKPow, 1 psk)
  • Grupa Bojowa (b Cuscatlan)
  • Batalion Dowodzenia (11 bdow)
  • Batalion Logistyczny (10 BLog)
  • Batalion Inżynieryjny
  • Batalion Inżynieryjny
  • Batalion Transportowy
  • Jednostki wsparcia ogólnego

Dywizja kontrolowała już tylko 4 prowincje (An-Nadżaf przejęli Amerykanie, a Al-Kadisijję Polacy), o powierzchni 40 079 km² i zamieszkanych przez 3 100 000 Irakijczyków:

• Camp Babilon, Camp Charlie – Babilon
• Camp Echo – Al-Kadisijja
• Camp Lima, Camp Juliet – Karbala (rejon stoczenia bitwy o ratusza)
• Camp Delta – Wasit

III zmiana

III zmiana rozpoczęła działalność 18 lipca 2004, wciąż wykonując te same zadania, co poprzednie. Zmianą było przeniesienie siedziby dowództwa z Obozu Babilon do Obozu Echo pod koniec roku.

Struktura Dywizji, po wycofaniu się kontyngentów z Tajlandii i Węgier, wyglądała następująco:

• Wielonarodowa Dywizja Centrum-Południe (16 DZ) – gen. Andrzej Ekiert
  • 1 Brygadowa Grupa Bojowa (16 BZ) – gen. Włodzimierz Potasiński
    • Batalion Dowodzenia (16 bdow)
    • 1 Grupa Bojowa (9 bz)
    • 2 Grupa Bojowa (12 bz)
    • 3 Grupa Bojowa (3 bp)
  • 2 Brygadowa Grupa Bojowa (7 BZ) – płk Jurij Toropow
    • 4 Grupa Bojowa (71 sbz)
    • 5 Grupa Bojowa (72 sbz)
  • Samodzielna Grupa Powietrzno-Szturmowa (25 BKPow, 1 psk)
  • Grupa Bojowa (b Cuscatlan)
  • Batalion Dowodzenia (16 bdow)
  • Batalion Logistyczny (10 BLog)
  • Batalion Inżynieryjny
  • Jednostki wsparcia ogólnego

Po przekazaniu Amerykanom Karbalii (gdzie pozostał jedynie polski szpital wojskowy), pod kontrolą Polaków znajdowały się 3 prowincje, o obszarze 31 944 km² i liczące 2 200 000 mieszkańców:

• Camp Babilon, Camp Charlie – Babilon
• Camp Juliet – Karbala
• Camp Echo – Al-Kadisijja
• Camp Delta – Wasit

IV zmiana

IV zmiana, realizująca działania stabilizacyjno-szkoleniowe (przekazywanie odpowiedzialności Irakijczykom, ograniczone zadania operacyjne), działała od 1 lutego 2005. W skład zmniejszonej do 5500 żołnierzy (w tym 1700 polskich) Wielonarodowej Dywizji wchodziły:

• Wielonarodowa Dywizja Centrum-Południe (11 DKPanc) – gen. Waldemar Skrzypczak
  • 1 Brygadowa Grupa Bojowa (10 BKPanc) – gen. Paweł Lamla
    • Batalion Dowodzenia (10 bdow)
    • 1 Grupa Bojowa (10 bz)
    • 2 Grupa Bojowa (17 bz)
    • 3 Grupa Bojowa (4 bp)
  • Samodzielna Grupa Powietrzno-Szturmowa (25 BKPow, 49 pśb, 1 psk)
  • Grupa Bojowa (81 GB)
  • Grupa Bojowa (b Cuscatlan)
  • Batalion Dowodzenia (11 bdow)
  • Batalion Logistyczny (1 BLog)
  • Batalion Inżynieryjny
  • Jednostki wsparcia ogólnego

Dywizja kontrolował wciąż te same trzy prowincje:

• Camp Charlie – Babilon
• Camp Echo – Al-Kadisijja
• Camp Delta – Wasit

V zmiana

Polski patrol z Obozu Echo

V zmiana, mająca tym razem charakter szkoleniowo-stabilizacyjny (postawiono większy nacisk na szkolenie irackiej 8 Dywizji Piechoty), rozpoczęła działalność 26 lipca 2005. W związku z tym w WDC-P służyło już tylko 3500 żołnierzy (1400 polskich), podzielonych na następujące formacje:

• Wielonarodowa Dywizja Centrum-Południe (1 DZ) – gen. Piotr Czerwiński
  • 1 Brygadowa Grupa Bojowa (21 BSP) – gen. Mirosław Rozmus
    • 1 Grupa Bojowa (1 bsp)
    • 2 Grupa Bojowa (b Cuscatlan)
    • 3 Grupa Bojowa (5 bp)
    • Grupa Manewrowa (25 BKPow, 49 pśb, 1 psk)
  • Batalion Dowodzenia (1 bdow)
  • Batalion Zaopatrzenia (1 bzaop)
  • Batalion Saperów (96 binż)
  • Jednostki wsparcia ogólnego

Pod koniec roku odpowiedzialność za prowincję Babilon przekazano Amerykanom, więc polska strefa liczyła 24 263 km² powierzchni i 1 100 000 mieszkańców:

• Camp Echo – Al-Kadisijja
• Camp Delta – Wasit

VI zmiana

VI zmiana, rozpoczęta 6 lutego 2006, realizowała zadania szkoleniowo-doradcze (szkolenie i wsparcie wojsk irackich). Przez to PKW został zmniejszony do 900 żołnierzy (jego liczebność już się nie zmieniła do października 2008), podczas gdy cała MNDC-S liczyła ich 3800, a jej skład przedstawiał się następująco:

• Wielonarodowa Dywizja Centrum-Południe (12 DZ) – gen. Edward Gruszka
  • 1 Brygadowa Grupa Bojowa (2 BZ) – gen. Jerzy Michałowski
    • Grupa Bojowa (2 bz)
    • Grupa Bojowa (b Cuscatlan)
    • Grupa Manewrowa (25 BKPow, 56 pśb, 1 psk)
  • Batalion Dowodzenia i Zabezpieczenia(12 bdow)
  • Batalion Zaopatrzenia (12 bzaop)
  • Jednostki wsparcia ogólnego

Dywizja wciąż kontrolowała tylko 2 prowincje:

• Camp Echo – Al-Kadisijja
• Camp Delta – Wasit

VII zmiana

VII zmiana, doradczo-szkoleniowa, działała od 18 lipca 2006. Wielonarodową Dywizja liczyła wtedy 1800 żołnierzy w składzie:

• Wielonarodowa Dywizja Centrum-Południe (16 DZ) – gen. Bronisław Kwiatkowski
  • 1 Brygadowa Grupa Bojowa (20 BZ) – gen. Grzegorz Buszka
    • Grupa Bojowa (20 bz)
    • Grupa Bojowa (b Cuscatlan)
    • Grupa Manewrowa (25 BKPow, 1 psk)
  • Batalion Dowodzenia i Zabzepieczenia(16 bdow)
  • Batalion Zaopatrzenia (16 bzaop)
  • Jednostki wsparcia ogólnego

Strefa odpowiedzialności pozostała taka sama:

• Camp Echo – Al-Kadisijja
• Camp Delta – Wasit

VIII zmiana

VIII zmiana, rozpoczęta 24 stycznia 2007, wciąż realizowała działania doradczo-szkoleniowe. Także stan osobowy WDC-P pozostał taki sam (1800), zmiany zaszły w strukturze organizacyjnej:

• Wielonarodowa Dywizja Centrum-Południe (11 DKPanc) – gen. Paweł Lamla
  • 1 Brygadowa Grupa Bojowa (17 BZ) – gen. Mirosław Różański
    • Grupa Bojowa (17 bz)
    • Grupa Bojowa (b Cuscatlan)
    • Grupa Manewrowa (25 BKPow, 49 pśb, 1 psk)
  • Batalion Dowodzenia i Zabezpieczenia (11 bdow)
  • Jednostki wsparcia ogólnego

Strefa kontrolowana przez Polaków pozostała niezmienna:

• Camp Echo – Al-Kadisijja (rejon operacji Czarny Orzeł)
• Camp Delta – Wasit

IX zmiana

25 lipca 2007 był początkiem działalność IX zmiany.

Dywizja, zmniejszona do 1200 żołnierzy miała w składzie:

• Wielonarodowa Dywizja Centrum-Południe (1 DZ) – gen. Tadeusz Buk
  • Grupa Bojowa – Task Force Lynx (1 bsp)
  • Samodzielna Grupa Powietrzno-Szturmowa – Task Force Falcon (25 BKPow, 49 pśb)
  • Zgrupowanie Sił Specjalnych (1 psk)
  • Batalion Dowodzenia (1 bdow)
  • Jednostki wsparcia ogólnego

Wojska te dalej były rozlokowane w:

• Camp Echo – Al-Kadisijja
• Camp Delta – Wasit

X zmiana

Żołnierz z Task Force Lynx

X, ostatnia zmiana działała od 30 stycznia 2008 roku. Głównym zadaniem Dywizji (liczącej 1200 żołnierzy), oprócz doradztwa i szkolenia 8 DP, było teraz przekazanie całości kontroli Irakijczykom, co nastąpiło 4 października i zabezpieczenie wycofania oddziałów koalicyjnych (ostatnie, salwadorskie powróciły w styczniu 2009). Do tego momentu tworzyły ją:

• Wielonarodowa Dywizja Centrum-Południe (12 DZ) – gen. Andrzej Malinowski
  • Grupa Bojowa – Task Force Lynx (12 bz)
  • Samodzielna Grupa Powietrzno-Szturmowa – Task Force Falcon (25 BKPow, 49 pśb)
  • Zgrupowanie Sił Specjalnych (1 psk)
  • Jednostki wsparcia ogólnego

Do października Polacy kontrolowali już tylko 1 prowincję, o powierzchni 8153 km² i zamieszkanej przez 925 000 mieszkańców:

• Camp Echo – Al-Kadisijja

Państwa uczestniczące

W chwili przejęcia kontroli na strefą w MNDC-S służyli żołnierze z następujących krajów:

Bułgaria – 480  Dominikana – 300 (do 2004)  Filipiny – 350 (do 2004)  Hiszpania – 1340 (do 2004)  Honduras – 370 (do 2004)  Kazachstan – 20  Litwa – 45 (do 2008)  Łotwa – 145  Mongolia – 190 (do 2008)

Nikaragua – 111 (do 2004)  Polska – 2500  Rumunia – 220 (do 2005)  Słowacja – 85 (do 2007)  Salwador – 364 (do 2006)  Tajlandia – 886 (do 2004)  Ukraina – 1640  Węgry – 300 (do 2004)

oraz wydzieleni oficerowie z:  Dania – 10 (do 2007)  Holandia – 6 (do 2005)  Norwegia – 5 (do 2006)  Stany Zjednoczone  Wielka Brytania

W następnych latach doszły jeszcze kontyngenty z Armenii oraz Bośni i Hercegowiny, zaś w chwili oddawania kontroli nad strefą Dywizję tworzyły:

Armenia – 46  Bułgaria – 155  Kazachstan – 29  Łotwa – 125

Polska – 900  Stany Zjednoczone – oficerowie łącznikowi  Ukraina – 40  Wielka Brytania – oficerowie łącznikowi

Zobacz też

• Polska strefa w Iraku

Uwagi

1. Dwa bataliony policji wojskowej, siły szybkiego reagowania, ochrony i rozpoznania, śmigłowce ewakuacji medycznej oraz kompania medyczna.