Wieża (wieś)

Wieża (niem. Wiesa) – wieś w Polsce położona w województwie dolnośląskim, w powiecie lwóweckim, w gminie Gryfów Śląski.

Wieża

wieś
Zabytkowa pastorówka, obecnie dom mieszkalny
Państwo	Polska
Województwo	dolnośląskie
Powiat	lwówecki
Gmina	Gryfów Śląski
Liczba ludności (III 2011)	376[1]
Strefa numeracyjna	75
Kod pocztowy	59-620[2]
Tablice rejestracyjne	DLW
SIMC	0189658
Położenie na mapie gminy Gryfów Śląski Wieża
Położenie na mapie Polski Wieża
Położenie na mapie województwa dolnośląskiego Wieża
Położenie na mapie powiatu lwóweckiego Wieża
51°00′38″N 15°24′10″E[3]

Podział administracyjny

W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa jeleniogórskiego.

Nazwa

W kronice łacińskiej Liber fundationis episcopatus Vratislaviensis (pol. Księga uposażeń biskupstwa wrocławskiego) spisanej za czasów biskupa Henryka z Wierzbna w latach 1295–1305 miejscowość wymieniona jest w zlatynizowanej formie Wes.^[4][5] W roku 1613 śląski regionalista i historyk Mikołaj Henel z Prudnika wymienił miejscowość w swoim dziele o geografii Śląska pt. Silesiographia podając jej łacińską nazwę: Wise pagus^[6].

Historia

Wieś, położona na terenie historycznych Łużyc Górnych przy granicy ze Śląskiem, została założona przez kolonistów niemieckich, prawdopodobnie w II połowy XIII w. Najstarszy zachowany dokument wymieniający jej nazwę pochodzi z 1294 r. (według innych źródeł z 1346 r.)^[7]. Dzięki nadgranicznemu położeniu miejscowość pełniła ważną rolę w XVII i XVIII w., kiedy to istniejący w górnej części wsi kościół ewangelicki stał się ośrodkiem religijnym dla prześladowanych na Śląsku protestantów (kościół graniczny). W roku 1669 wzniesiono drugą świątynię ewangelicką w dolnej części wsi, która służyła przede wszystkim mieszkańcom pobliskiego Gryfowa Śląskiego; wkrótce stała się ona znaczącym centrum pietyzmu^[7].

Przed 1945 r. obecna Wieża dzieliła się na dwie wsie: Nieder-Wiesa (Wieża Dolna) i Ober-Wiesa (Wieża Górna).^{[potrzebny przypis]}

W 1946 r. zniszczony został kościół w górnej części wsi, w 1949 r. zniszczono również kościół w Wieży Dolnej^[7].

Zabytki

Do wojewódzkiego rejestru zabytków wpisana jest^[8]:

• pastorówka, obecnie dom mieszkalny, z 1780 r., przebudowana na początku XX w.

Przypisy

1. GUS: Ludność - struktura według ekonomicznych grup wieku. Stan w dniu 31.03.2011 r.
2. Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2022, s. 1467 [zarchiwizowane 2022-10-26].
3. Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 147348
4. Liber fundationis episcopatus Vratislaviensis. dokumentyslaska.pl. [dostęp 2012-10-24].
5. H. Markgraf, J. W. Schulte, Codex Diplomaticus Silesiae T.14 Liber Fundationis Episcopatus Vratislaviensis, Breslau 1889.
6. Detlef Haberland: Die „Silesiographia” und „Breslo-Graphia” von Nicolaus Henel von Hennenfeld. Arkadiusz Cencora, Diana Codogni-Łańcucka. Wrocław: Biblioteka Uniwersytecka we Wrocławiu, 2011, s. 182. ISBN 978-83-910595-2-4.
7. Wieża. Gmina i Miasto Gryfów. [dostęp 2011-09-07]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-04-14)].
8. Rejestr zabytków nieruchomych woj. dolnośląskiego. Narodowy Instytut Dziedzictwa. s. 115. [dostęp 2012-09-14]. [zarchiwizowane z tego adresu (2019-03-27)].