Loading AI tools
Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Walenty Stanisław Kostka Andrzej Nasierowski herbu Ślepowron[a][1] (ur. 10 listopada 1802[b] w Mącznikach, zm. 27 października 1888 w Poznaniu[c])[1] – powstaniec listopadowy, ostatni belwederczyk, działacz emigracyjny, wolnomularz.
 Walenty Nasierowski, belwederczyk | |
| Data i miejsce urodzenia |
10 listopada 1802 |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci |
27 października 1888 |
| Zawód, zajęcie |
żołnierz, działacz emigracyjny i społeczny |
Urodził się 10 listopada 1802 w Mącznikach k. Ostrowa Wielkopolskiego, z ojca Józefa Nasierowskiego i matki Antoniny z Poleskich (Polewskich) Nasierowskiej[3]. Miał pięcioro rodzeństwa[4].
Pierwsze nauki pobierał w domu rodzinnym, następnie w roku 1817 został kadetem w szkole wojskowej w Kaliszu (w roku 1820 otrzymał dymisję). Po wyjeździe do Warszawy kształcił się początkowo w szkołach wojewódzkich księży pijarów, gdzie uzyskał maturę. W roku 1827 (lub 1829[5]) rozpoczął studia na Wydziale Prawa i Administracji Uniwersytetu Warszawskiego[3]. Brał udział w tajnych spiskach przed wybuchem powstania listopadowego – był m.in. członkiem kółka Ludwika Nabielaka[4].
Walenty Nasierowski zasłynął głównie jako uczestnik ataku na Belweder w noc listopadową[6]. Atak ten był początkiem zrywu narodowo-wyzwoleńczego, znanego w historii jako powstanie listopadowe. Nasierowski należał – obok m.in. Nabielaka, Goszczyńskiego i Rupniewskiego – do grupy spiskowców szturmującej pałac belwederski od frontu[7] (druga grupa atakowała siedzibę wielkiego księcia od strony ogrodowej). Zasadniczego celu ataku, tj. zabicia lub pojmania Konstantego Pawłowicza[8][9] nie udało się zrealizować (książę zdołał ukryć się na strychu[10]), jednak zamach ten, wraz z rozwojem ruchów powstańczych, położył kres panowaniu Konstantego w Królestwie Polskim.
W powstaniu listopadowym Walenty Nasierowski służył w 19 Pułku Piechoty Liniowej. Jako porucznik dowodził drugą kompanią Gwardii Honorowej[3]. Był członkiem Towarzystwa Patriotycznego[4]. Brał udział w bitwach pod Białołęką, Grochowem, Rajgrodem i Szawlami. 16 czerwca uzyskał awans do stopnia kapitana. W bitwie pod Szawlami został ciężko ranny, a jego brat Stanisław – poległ[3]. Po upadku powstania na Litwie Nasierowski przekroczył wraz z oddziałem gen. Chłapowskiego granicę pruską (15 VII[5]). Początkowo przebywał w Dreźnie, gdzie leczył rany otrzymane w powstaniu, następnie udał się do Francji. Najwyższy Sąd Kryminalny w Warszawie skazał go zaocznie na karę śmierci za udział w zamachu na życie wielkiego księcia Konstantego. Wyrok ten zamieniono następnie na dożywotnią banicję. Majątek Nasierowskiego uległ konfiskacie[11].
We Francji Nasierowski spędził 16 lat życia (1832-1848)[4]. 13 V 1832 zgłosił akces do Towarzystwa Demokratycznego Polskiego – z listy członków wykreślono go w maju 1836. Przez władze francuskie uważany był za „demagoga”; został przeniesiony do Bourges, gdzie prosił o zgodę na odbycie studiów administracyjnych w Paryżu[5]. W sporach politycznych na emigracji początkowo stał w opozycji do obozu ks. A.J. Czartoryskiego, jednak w roku 1844 uznał jego przywództwo[4]. W Angoulême, do którego wyjechał w związku nieudanym zamachem na gen. Józefa Bema[5], wstąpił do loży masońskiej „Les Amis de la Paix”. W 1835 roku w prasie francuskiej ukazywały się pochwalne artykuły opisujące postawę Nasierowskiego, gdy w Bordeaux uratował życie tonącemu w nurtach rzeki Garonny młodemu Francuzowi[3].
Żył w trudnych warunkach materialnych, otrzymywał pomoc finansową ze strony pozostającej w kraju rodziny[5].
Pomimo wcześniejszych starań i wniosków o zezwolenie, do rodzinnej Wielkopolski wrócił dopiero w lipcu 1848 (nie brał więc udziału w wypadkach Wiosny Ludów[4]). Jako emigrant z Francji nie mógł czynnie angażować się w życie publiczne – dopiero po uzyskaniu naturalizacji uzyskał prawo działalności publicznej, ale tylko w obrębie powiatu[12]. Od 1866 r. był członkiem-dobroczyńcą Towarzystwa Historyczno-Literackiego w Paryżu. 29 listopada 1880 roku, tj. w 50. rocznicę wybuchu powstania listopadowego, Nasierowski był przyjmowany w Poznaniu z honorami na uroczystej uczcie, w towarzystwie m.in. Edwarda Ponińskiego i Arsena Kwileckiego. Wygłosił wówczas słynne przemówienie o istocie powstań narodowych, w którym bronił i uzasadniał motywy i cele powstania listopadowego[13], ale jednocześnie przestrzegał przed wzniecaniem źle przygotowanych i przedwczesnych powstań w przyszłości[12].
Walenty Nasierowski zmarł – jako ostatni belwederczyk – w Poznaniu w dniu 27 października 1888 roku.
W 1853 r. w Krotoszynie wziął ślub z Filipiną Wilczyńską[14]. Zamieszkał w Oczkowicach, gdzie poświęcił się pracy w gospodarstwie i działalności publicznej[1][15]. Mieli syna Witolda (ur. 1854) oraz cztery córki: Karolinę (ur. 1853), Marię (ur. 1856), Zofię Antoninę (ur. 1857) i Marię Magdalenę (ur. 1860)[1].
Przed śmiercią sprzedał majątek w Oczkowicach za sumę 360 tys. marek[1].
Po śmierci Nasierowskiego ufundowano i wmurowano w kościele farnym w Poznaniu tablicę pamiątkową poświęconą belwederczykowi. Tablica ta uległa zniszczeniu w czasie II wojny światowej[3].
Słynna grafika Fryderyka Krzysztofa Dietricha Atak spiskowców na Belweder 29 listopada 1830 r., przedstawia grupę dziewięciu spiskowców wdzierających się na dziedziniec pałacowy – jednym z nich jest Walenty Nasierowski.
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
