Loading AI tools
Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Wacław Lipiński, Wjaczesław Łypynski (ukr. В'ячесла́в Липи́нський) (ur. 17 kwietnia 1882 w Zaturcach[1], zm. 14 czerwca 1931 w Pernitz) – ukraiński polityk polskiego pochodzenia, historyk, socjolog, publicysta, teoretyk i czołowy przedstawiciel ukraińskiego konserwatyzmu.
 1921 | |
| Data i miejsce urodzenia |
17 kwietnia 1882 |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci | |
| Narodowość | |
 | |
Urodził się w polskiej rodzinie ziemiańskiej koło Łucka na Wołyniu. Był najstarszym dzieckiem Kazimierza Lipińskiego i Klary Rokickiej. Jego rodzeństwem byli: Stanisław, Włodzimierz i Wanda. Do dwunastego roku życia uczył się w domu, następnie podjął naukę kolejno w gimnazjach w Żytomierzu, Łucku i Kijowie, gdzie w 1902 zdał maturę.
W czasie nauki w Kijowie brał udział w działalności Polskiej Korporacji Uczniowskiej, zakładając w niej kółko ukraińskie. Około 1900, dzięki znajomości z Kłymentijem Kwitką, zaczął bywać częstym gościem salonu Marii Trebinśkiej, co wpłynęło na dojrzewanie jego zainteresowań ukrainofilskich. Gośćmi salonu byli m.in. historycy Wołodymyr Szczerbyna i Mykoła Wasyłenko, filantrop i mecenas Jewhen Czykałenko, Sofia i Aleksander Rusowowie, archeolog i historyk sztuki Wadym Szczerbakiwśkyj, historyk literatury Wołodymyr Naumenko, redaktor i publicysta Wasyl Domanyćkyj.
Wiosną 1901 na zjeździe korporacji polskiej młodzieży gimnazjalnej wezwał do połączenia się z Ukraińską Hromadą Uczniowską. Postulat ten został odrzucony, więc Lipiński wraz z Borysem Matiuszenko opuścili zjazd, przyłączając się do Hromady.
Po zdaniu matury Lipiński wystąpił o odbycie jednorocznej służby wojskowej. 12 sierpnia 1902 wcielono go do 31 Ryskiego Pułku Dragonów w Krzemieńcu jako szeregowego z cenzusem. 6 sierpnia 1903 został przeniesiony do rezerwy.
W jesieni 1903 Lipiński przyjechał do Krakowa w celu rozpoczęcia studiów w Wydziale Rolniczym Uniwersytetu Jagiellońskiego. W trakcie studiów stracił zainteresowanie naukami rolniczymi na rzecz historii i nauk społecznych. W 1905 przerwał studia rolnicze i zajął się studiami historycznymi w krakowskich bibliotekach i archiwach. 30 sierpnia 1906 ożenił się z Kazimierą Szumińską, i wyjechał studiować nauki społeczne do Genewy. 16 października 1906 zapisał się na wydział nauk społecznych Uniwersytetu Genewskiego. Ze względów zdrowotnych zmuszony był przerwać studia w lecie 1907.
W jesieni 1908 zapisał się na Wydział Filozoficzny Uniwersytetu Jagiellońskiego, uczestniczył w seminarium Bohdana Łepkiego. Od 1909 przebywał częściowo w Krakowie, a częściowo w swoim majątku Czahary w powiecie humańskim, który podarował mu wuj Adam Rokicki.
W 1914 został powołany do służby wojskowej w macierzystej jednostce, odbył z nią przegraną kampanię w Prusach Wschodnich. Podczas odwrotu przeziębił się i zachorował, co dało początek gruźlicy. Od 1915 do lutego 1917 służył na tyłach, w Połtawie. Po rewolucji lutowej i obaleniu caratu uczestniczył w ukrainizacji oddziałów armii rosyjskiej.
Po utworzeniu Ukraińskiej Centralnej Rady, przybył do Kijowa. Protestując przeciw socjalistycznym projektom Rady, był jednym z twórców konserwatywnej Ukraińskiej Partii Demokratyczno-Włościańskiej (UDChP). Po przewrocie hetmańskim wstąpił do służby państwowej, otrzymując funkcję ambasadora Państwa Ukraińskiego w Austro-Węgrzech. Po upadku Hetmanatu i rozpadzie Austro-Węgier, w czerwcu 1919 zrzekł się stanowiska. W 1920 był jednym z twórców Ukraińskiego Związku Włościan-Państwowców (USChD). W 1921 do ugrupowania wstąpił sam hetman Pawło Skoropadski, dając początek emigracyjnemu politycznemu ugrupowaniu hetmańców. Lipiński w tym czasie, do 1926, redagował organ USChD „Chliborobśka Ukrajina”.
W listopadzie 1926 wyjechał z Austrii do Berlina, aby prowadzić pracę naukową w Ukraińskim Instytucie Naukowym jako kierownik katedry historii państwa ukraińskiego. W 1927 zrezygnował z posady ze względu na pogarszający się stan zdrowia, i powrócił do Austrii. Po pobycie w sanatorium i kilkakrotnych przenosinach osiadł we własnym domu w Badegg k. Grazu. Wskutek nieporozumień z berlińskim centrum hetmańskim Lipiński ogłosił we wrześniu 1930 likwidację USChD і założył Bractwo Ukraińskich Klasokratów-Monarchistów Hetmańców (Братство укр. клясократів-монархістів гетьманців), które nie działało jednak długo.
Wiosną 1931 Lipiński ciężko zachorował. Zmarł w sanatorium „Wienerwald” w Pernitz. Został pochowany 2 lipca 1931 w rodzinnych Zaturcach.
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
