Uniwersytecka poradnia prawna

Uniwersytecka poradnia prawna (klinika prawa, z języka ang. legal clinic) – jednostka organizacyjna wydziału prawa, w ramach której studenci prawa udzielają bezpłatnych porad prawnych. Może być to alternatywny sposób uzyskania porady prawnej wobec porad profesjonalnych, świadczonych przez adwokatów, radców prawnych, doradców podatkowych czy rzeczników patentowych.

Czescy studenci prawa pracujący nad sprawą w poradni Uniwersytetu Palackiego (2012)

Idea poradni prawnych

Wydział Prawa Uniwersytetu Yale (ang. Yale Law School) posiada trzydzieści wyspecjalizowanych klinik prawa, w których praktykuje niemal 80% studentów wydziału^[1][2][3].

Idea tworzenia legal clinics pojawiła się w Polsce u schyłku lat 90. XX wieku pod wpływem licznych kontaktów z uczelniami w Stanach Zjednoczonych, na których poradnie takie funkcjonują od lat 60. XX wieku. Pierwszą Uniwersytecką Poradnię Prawną otworzył Uniwersytet Jagielloński 1 października 1997 r. W kolejnym roku powstała Klinika Prawa Uniwersytetu Warszawskiego. Obecnie poradnię prawną posiada niemal każdy wydział prawa uczelni państwowej w Polsce, a także niektóre prywatne szkoły wyższe.

Poradnie prawne stawiają sobie dwa zasadnicze cele:

• edukację studentów prawa (edukacja kliniczna), uzupełniającą model kształcenia studentów oparty na tradycyjnej strukturze (wykłady, ćwiczenia, seminaria) o naukę praktycznego stosowania prawa. Uczestnicząc w programie klinicznym studenci mają okazję bezpośrednio stosować prawo i udzielać porad prawnych w konkretnych sprawach.
• pomoc osobom ubogim. W ten sposób próbuje się umożliwić osobom niezamożnym, często nieświadomym swoich praw i możliwości działania, skorzystanie z pomocy prawnej. Jednocześnie służy to kształtowaniu w przyszłych prawnikach etosu pracy pro publico bono.

Typowa struktura poradni prawnych to podział poradni na sekcje tematyczne, najczęściej sekcje prawa cywilnego, prawa karnego, prawa administracyjnego, prawa pracy. Każdą sekcją opiekuje się pracownik naukowy, a często także praktykujący prawnik (adwokat, radca prawny).

Poradnie w Polsce

• Białystok – Uniwersytet w Białymstoku (opiekun: prof. dr hab. Andrzej Sakowicz), Wyższa Szkoła Administracji Publicznej im. Stanisława Staszica;
• Gdańsk – Uniwersytet Gdański, poradnia organizuje także programy street law^[3];, Uniwersytet WSB Merito
• Gdynia – Szkoła Wyższa Prawa i Dyplomacji (opiekun: prof. dr hab. Eugeniusz Bojanowski);
• Katowice – Uniwersytet Śląski (opiekun: prof. dr hab. Jacek Górecki);
• Kraków – Krakowska Akademia im. Andrzeja Frycza-Modrzewskiego, Uniwersytet Jagielloński;
• Lublin – Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II, Uniwersytet Marii Skłodowskiej-Curie;
  • Stalowa Wola – Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II - WZPiNoS;
• Łódź – Uniwersytet Łódzki;
• Olsztyn – Uniwersytet Warmińsko-Mazurski, wieloletnim opiekunem poradni był prof. dr hab. Stanisław Pikulski;
• Opole – Uniwersytet Opolski (opiekun: prof. dr hab. Stanisław Leszek Stadniczeńko);
• Poznań – Uniwersytet im. Adama Mickiewicza (opiekun: prof. UAM dr hab. Krzysztof Knoppek), poradnia organizuje dyżury w języku ukraińskim^[4][5][6],
  • Słubice – Collegium Polonicum współprowadzone przez Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu oraz Uniwersytet Europejski Viadrina we Franfurcie nad Odrą (opiekun: prof. dr hab. Bożena Popowska)^[7];
• Rzeszów – Uniwersytet Rzeszowski, Zamiejscowy Wydział Prawa i Administracji w Rzeszowie Wyższej Szkoły Prawa i Administracji w Przemyślu^[8];
• Szczecin – Uniwersytet Szczeciński;
• Toruń – Uniwersytet Mikołaja Kopernika;
• Warszawa – Fundacja Academia Iuris, Akademia Leona Koźmińskiego (opiekun: prof. dr hab. Leszek Kubicki), SWPS Uniwersytet Humanistycznospołeczny (opiekun: prof. dr hab. Teresa Gardocka), Uniwersytet Kardynała Stefana Wyszyńskiego (zarówno na Wydziale Prawa Kanonicznego, jak i Wydziale Prawa i Administracji), Uniwersytet Warszawski, Wyższa Szkoła Handlu i Prawa im. Ryszarda Łazarskiego, Wyższa Szkoła Zarządzania i Prawa im. Heleny Chodkowskiej;
• Wrocław – Uniwersytet Wrocławski^[9].

Statystyki

W roku akademickim 2005/2006 funkcjonowało w Polsce 21 poradni prawnych. Pracowało w nich 1279 studentów oraz 179 opiekunów. Poradnie udzieliły porad w blisko 10 tysiącach spraw^[10].

rok	liczba spraw	liczba studentów	liczba pracowników naukowych
2012/2013	11127	1965	253
2011/2012	13379	1851	235
2010/2011	12786	1994	224
2009/2010	11899	1756	216
2008/2009	11075	1661	216
2007/2008	10597	1350	209
2006/2007	9399	1302	197
2005/2006	9833	1279	179
2004/2005	7421	1049	147
2003/2004	6596	913	109

Przypisy

1. Clinics Listing - Yale Law School [online], law.yale.edu [dostęp 2020-10-31].
2. Clinical and Experiential Learning - Yale Law School [online], law.yale.edu [dostęp 2020-10-31].
3. SUPP Gdańsk [online], www.supp.ug.edu.pl [dostęp 2020-10-31].
4. Wyborcza.pl [online], poznan.wyborcza.pl [dostęp 2020-10-31].
5. Bezpłatne i udzielane po ukraińsku [online], radiopoznan.fm [dostęp 2020-10-31] (pol.).
6. AnastazjaA. Bezduszna AnastazjaA., Porady prawne w Poznaniu w języku ukraińskim dla wszystkich chętnych. Udzielą ich studenci prawa z Ukrainy [online], Głos Wielkopolski, 19 listopada 2019 [dostęp 2020-10-31] (pol.).
7. Fundacja Uniwersyteckich Poradni Prawnych - Kliniki w Polsce [online], www.fupp.org.pl [dostęp 2020-10-31].
8. Fundacja Uniwersyteckich Poradni Prawnych.
9. Fundacja Uniwersyteckich Poradni Prawnych www.fupp.org.pl: Roczne sprawozdanie z działalności poradni w roku akademickim 2012/13. [dostęp 2014-05-02]. (pol.).
10. Na podstawie sprawozdania Fundacji Uniwersyteckich Poradni Prawnych za rok akademicki 2005/2006 nie wliczając danych za poradnię prawną Fundacji Academia Iuris oraz Akademickiego Stowarzyszenia Propagatorów Prawa i Edukacji Europejskiej "Wspólna Europa, które są organizacjami pozarządowowymi nie związanymi bezpośrednio z żadną szkołą wyższą.

Linki zewnętrzne

• Fundacja Uniwersyteckich Poradni Prawnych
• Adresy poradni prawnych