Doradca podatkowy (Polska)

Doradca podatkowy – wolny zawód zaufania publicznego powołany 1 stycznia 1997 ustawą z dnia 5 lipca 1996 r. o doradztwie podatkowym (Dz.U. z 2021 r. poz. 2117). W praktyce zawód był wykonywany jeszcze przed ustanowieniem samorządu zawodowego, tzn. Krajowej Izby Doradców Podatkowych. Według danych na styczeń 2020 r. uprawnienia do wykonywania zawodu doradcy podatkowego ma 9017 osób^[1].

Tytuł zawodowy „doradca podatkowy” podlega ochronie prawnej^[2].

Czynności doradztwa podatkowego i podmioty uprawnione

Ustawa o doradztwie podatkowym wymienia czynności doradztwa podatkowego oraz wskazuje, które z nich mogą być wykonywane zawodowo tylko przez wybrane podmioty.

Lp.	Czynności doradztwa podatkowego[3]	Podmioty uprawnione[4]
1	Udzielanie podatnikom, płatnikom i inkasentom, na ich zlecenie lub na ich rzecz, porad, opinii i wyjaśnień z zakresu ich obowiązków podatkowych i celnych oraz w sprawach egzekucji administracyjnej związanej z tymi obowiązkami	doradcy podatkowi, adwokaci, radcowie prawni, biegli rewidenci
2	Prowadzenie, w imieniu i na rzecz podatników, płatników i inkasentów, ksiąg podatkowych i innych ewidencji do celów podatkowych oraz udzielanie im pomocy w tym zakresie	każdy[uwaga 1]
3	Sporządzanie, w imieniu i na rzecz podatników, płatników i inkasentów, zeznań i deklaracji podatkowych lub udzielanie im pomocy w tym zakresie	każdy
4	Reprezentowanie podatników, płatników i inkasentów w postępowaniu przed organami administracji publicznej i w zakresie sądowej kontroli decyzji, postanowień i innych aktów administracyjnych w sprawach wymienionych w pkt 1.	doradcy podatkowi, adwokaci, radcowie prawni
5	Wykonywanie niezależnego audytu funkcji podatkowej (od 1 lipca 2020 r.)	doradcy podatkowi, biegli rewidenci

Oprócz osób fizycznych, do zawodowego wykonywania czynności doradztwa podatkowego uprawnione są także osoby prawne wpisane do prowadzonego przez ministra właściwego do spraw finansów publicznych rejestru osób prawnych uprawnionych do wykonywania doradztwa podatkowego.

Wykonywanie czynności doradztwa podatkowego bez uprawnień podlega karze grzywny do 50 000 zł^[5].

Uprawnienia doradców podatkowych

Ustawa o doradztwie podatkowym i przepisy szczególne uprawniają doradców podatkowych do:

• występowania przed wojewódzkimi sądami administracyjnymi i Naczelnym Sądem Administracyjnym, w tym do sporządzania środków zaskarżenia (także jako tzw. pełnomocnicy z urzędu);
• korzystania z wolności słowa w ramach wykonywanego zawodu; w przypadku jej nadużycia, doradca podatkowy wyjęty jest spod jurysdykcji prawa karnego (immunitet materialny), ponosi tylko odpowiedzialność dyscyplinarną^[6];
• zasiadania w organach nadzorczych spółek z udziałem Skarbu Państwa^[7];
• poświadczania dokumentów za zgodność z oryginałem w ramach postępowań podatkowych, administracyjnych i sądowoadministracyjnych (zawarte w odpisie dokumentu poświadczenie zgodności z oryginałem przez występującego w sprawie pełnomocnika strony będącego doradcą podatkowym ma charakter dokumentu urzędowego)^[8];
• udzielania nieodpłatnej pomocy prawnej w zakresie prawa podatkowego^[9];
• założenia i prowadzenia spółki partnerskiej z innymi doradcami podatkowymi, adwokatami lub radcami prawnymi^[10];
• wykonywanie audytu działalności finansowej fundacji rodzinnej^[11].

Egzamin i obowiązki zawodowe

Egzamin zawodowy

Procedura

Państwowy egzamin na doradcę podatkowego składa się z części^[12]:

• pisemnej, składającej się z testu wiedzy i zadania egzaminacyjnego, polegającego na sporządzeniu pisma stanowiącego środek zaskarżenia (odwołanie, zażalenie, skarga do sądu itp.);
• ustnej, podczas której kandydatowi zadaje się 10 pytań.

Warunkiem dopuszczenia do części ustnej jest zdanie z wynikiem pozytywnym części pisemnej egzaminu. W przypadku negatywnego wyniku części pisemnej, egzamin może być powtarzany. Termin ponownego egzaminu może być wyznaczony jednak nie wcześniej niż po upływie 3 miesięcy od dnia egzaminu, którego wynik był negatywny. W przypadku pozytywnego wyniku części pisemnej egzaminu, kandydat ma możliwość w okresie roku przystępować do ustnej części egzaminu.

Egzamin przeprowadza Państwowa Komisja Egzaminacyjna do Spraw Doradztwa Podatkowego. Komisja ta ustala także pytania oraz zadania egzaminacyjne^[13].

Zakres

Zakresem egzaminu objęte są następujące dziedziny wiedzy^[14]:

• źródła prawa i wykładnia prawa;
• analiza podatkowa;
• podstawy międzynarodowego oraz wspólnotowego prawa podatkowego;
• materialne prawo podatkowe;
• postępowanie przed organami administracji publicznej i sądami administracyjnymi oraz postępowanie egzekucyjne w administracji;
• międzynarodowe, wspólnotowe i krajowe prawo celne;
• prawo dewizowe;
• prawo karne skarbowe;
• organizacja i funkcjonowanie Krajowej Administracji Skarbowej;
• rachunkowość;
• ewidencja podatkowa i zasady prowadzenia ksiąg podatkowych;
• przepisy od doradztwie podatkowym i etyka zawodowa.

Zdawalność

Egzamin na doradcę podatkowego zdaje średnio ok. 20–30% kandydatów^[15]. Przykładowo, w 2021 roku złożono 1243 wnioski o dopuszczenie do egzaminu pisemnego, do egzaminu ustnego przystąpiło 831 osób, a egzamin zdały 134 osoby^[15].

Uzyskanie uprawnień

Kandydat na doradcę podatkowego musi posiadać pełną zdolność do czynności prawnych oraz korzystać z pełni praw publicznych. Konieczne jest także posiadanie wyższego wykształcenia^[16].

Uprawnienia zawodowe zdobywa się poprzez wpis na listę doradców podatkowych, po zdaniu państwowego egzaminu i złożeniu ślubowania^[17]:

Przyrzekam, że jako doradca podatkowy będę wykonywać ten zawód kierując się dobrem swoich klientów, z całą sumiennością i rzetelnością, zgodnie z prawem, wiedzą i zasadami etyki zawodowej. Poznane w związku z wykonywaniem zawodu fakty i informacje zachowam w tajemnicy wobec osób trzecich.

Obowiązki zawodowe

Na doradcy podatkowym ciąży obowiązek:

• zawarcia umowy ubezpieczenia od odpowiedzialności cywilnej z tytułu wykonywania zawodu,
• stałego podnoszenia kwalifikacji zawodowych,
• zachowania tajemnicy zawodowej – w konsekwencji doradca podatkowy nie może być przesłuchiwany jako świadek co do faktów i informacji objętych tajemnicą, chyba że został zwolniony od tego obowiązku w trybie określonym odrębnymi ustawami^[18],
• opłacania składek członkowskich.

Ranking najlepszych doradców podatkowych przeprowadza co roku Dziennik Gazeta Prawna^[19].

Zobacz też

• Doradca prawny
• Konsulting
• Mecenas (prawnik)

Uwagi

1. Usługowe prowadzenie ksiąg rachunkowych mogą wykonywać osoby mające pełną zdolność do czynności prawnych oraz nieskazane prawomocnym wyrokiem sądu za wybrane przestępstwa (art. 76a ustawy o rachunkowości). Przedsiębiorcy prowadzący księgi rachunkowe są obowiązani do zawarcia umowy ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej za szkody wyrządzone w związku z prowadzoną działalnością (art. 76h ustawy o rachunkowości).

Przypisy

1. Krzysztof Koślicki: Rekordowa liczba doradców podatkowych w Polsce. prawo.pl. [dostęp 2020-04-11].
2. Art. 9 ustawy z 5 lipca 1996 r. o doradztwie podatkowym.
3. Art. 2 ust. 1 ustawy z 5 lipca 1996 r. o doradztwie podatkowym w brzmieniu obowiązującym od 1 lipca 2020 r.
4. Art. 2 ust. 2 i art. 3 ustawy z 5 lipca 1996 r. o doradztwie podatkowym w brzmieniu obowiązującym od 1 lipca 2020 r.
5. Art. 81 ust. 1 ustawy z dnia 5 lipca 1996 r. o doradztwie podatkowym.
6. DominikD. Szczygieł DominikD., Komentarz do art. 37a, [w:] AdamA. Mariański (red.), Ustawa o doradztwie podatkowym. Komentarz, wyd. drugie, WKP, 2015. Brak numerów stron w książce
7. Art. 19 ust. 1 pkt 1 lit. b ustawy z 16 grudnia 2016 r. o zasadach zarządzania mieniem państwowym.
8. Zob. np. art. 194a § 2 i § 3 ustawy z 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa.
9. Art. 11 ust. 3 pkt 1 ustawy z 5 sierpnia 2015 r. o nieodpłatnej pomocy prawnej, nieodpłatnym poradnictwie obywatelskim oraz edukacji prawnej.
10. Art. 88 ustawy z 15 września 2000 r. Kodeks spółek handlowych.
11. Art. 77 ustawy z 26 stycznia 2023 r. o fundacji rodzinnej.
12. Doradca podatkowy – przystąpienie do egzaminu. www.biznes.gov.pl.
13. Wykaz pytań i zadań egzaminacyjnych. [dostęp 2020-12-03].
14. Art. 20 ust. 1 ustawy z 5 lipca 1996 r. o doradztwie podatkowym.
15. WiesławaW. Moczydłowska WiesławaW., Niełatwo zdać egzamin na doradcę podatkowego, chociaż pytania są znane [online], Prawo.pl, 21 grudnia 2021 [dostęp 2021-12-22] (pol.).
16. Warunki dopuszczenia do egzaminu. [dostęp 2017-11-15].
17. Art. 8 ustawy z dnia 5 lipca 1996 r. o doradztwie podatkowym.
18. Art. 37 ust. 1 i 2 ustawy z dnia 5 lipca 1996 r. o doradztwie podatkowym.
19. Bartłomiej Mayer: Najlepsi doradcy podatkowi w 2013 roku – ranking DGP. Infor PL SA, 2014-03-11. [dostęp 2014-03-15].