Układ SI


Symbol	Nazwa	Wielkość
A	amper	natężenie prądu elektrycznego
K	kelwin	temperatura
s	sekunda	czas
m	metr	długość
kg	kilogram	masa
cd	kandela	światłość źródła światła
mol	mol	liczność materii

W 1791 r. we Francji przyjęto definicję metra jako ${\tfrac {1}{10\ 000\ 000}}$ długości mierzonej wzdłuż południka paryskiego od równika do bieguna. Rok później przyjęto nazwy „metr”, „ar”, „litr” oraz „graw” (jako jednostkę masy)^[4]. Od XIX wieku używany był układ MKS, w którym jednostkami podstawowymi były: metr, kilogram i sekunda. W 1954 roku jako jednostki podstawowe uznane zostały również: amper, kelwin, kandela. Międzynarodowy Układ Jednostek Miar został zatwierdzony na XI Generalnej Konferencji Miar w 1960 roku. Po obradach XIV Generalnej Konferencji Miar w 1971 r. do klasy jednostek podstawowych został włączony mol określający liczność materii. Natomiast na XX Konferencji, w październiku 1995 roku, do klasy jednostek pochodnych włączono jednostki radian i steradian^[5]^[6], występujące dotychczas jako jednostki uzupełniające^[1].

Obecnie układ SI zawiera 7 jednostek podstawowych^[7].

Więcej informacji

, Masa jednego litra wody. Litr to ...

Jednostki podstawowe układu SI
Nazwa	Symbol	Mierzona wielkość	Obecna definicja^[8]	Historyczne pochodzenie / uzasadnienie
metr	m	długość	„metr, oznaczenie m, jest to jednostka SI długości. Jest ona zdefiniowana poprzez przyjęcie ustalonej wartości liczbowej prędkości światła w próżni c, wynoszącej 299 792 458, wyrażonej w jednostce m s⁻¹, przy czym sekunda zdefiniowana jest za pomocą częstotliwości cezowej Δν_Cs” XXVI CGPM (2018)	${\tfrac {1}{10\ 000\ 000}}$ długości mierzonej wzdłuż południka paryskiego od równika do bieguna.
kilogram	kg	masa	„kilogram, oznaczenie kg, jest to jednostka SI masy. Jest ona zdefiniowana poprzez przyjęcie ustalonej wartości liczbowej stałej Plancka h, wynoszącej 6,626 070 15x10⁻³⁴, wyrażonej w jednostce J s, która jest równa kg m² s⁻¹, przy czym metr i sekunda zdefiniowane są za pomocą c i Δν_Cs” XXVI CGPM (2018)	Masa jednego litra wody. Litr to ${\tfrac {1}{1000}}$ metra sześciennego.
sekunda	s	czas	„sekunda, oznaczenie s, jest to jednostka SI czasu. Jest ona zdefiniowana poprzez przyjęcie ustalonej wartości liczbowej częstotliwości cezowej Δν_Cs, to jest częstotliwości nadsubtelnego przejścia w atomach cezu 133 w niezaburzonym stanie podstawowym, wynoszącej 9192631770, wyrażonej w jednostce Hz, która jest równa s⁻¹” XXVI CGPM (2018)	Doba dzieli się na 24 godziny, każda godzina na 60 minut, a każda minuta na 60 sekund. Sekunda to ${\tfrac {1}{24\times 60\times 60}}$ doby
amper	A	prąd elektryczny	„amper, oznaczenie A, jest to jednostka SI prądu elektrycznego. Jest ona zdefiniowana poprzez przyjęcie ustalonej wartości liczbowej ładunku elementarnego e, wynoszącej 1,602176634×10⁻¹⁹, wyrażonej w jednostce C, która jest równa A s, gdzie sekunda zdefiniowana jest za pomocą Δν_Cs” XXVI CGPM (2018)	Oryginalny „Międzynarodowy Amper” był zdefiniowany elektrochemicznie jako prąd potrzebny do wytrącenia 1,118 miligrama srebra na sekundę z roztworu azotanu srebra. W porównaniu do obecnej definicji, różnica wynosi 0,015%.
kelwin	K	temperatura	„kelwin, oznaczenie K, jest to jednostka SI temperatury termodynamicznej. Jest ona zdefiniowana poprzez przyjęcie ustalonej wartości liczbowej stałej Boltzmanna k, wynoszącej 1,380 649×10⁻²³, wyrażonej w jednostce J K⁻¹, która jest równa kg m²s⁻²K⁻¹, gdzie kilogram, metr i sekunda zdefiniowane są za pomocą h, c i Δν_Cs” XXVI CGPM (2018)	Skala Celsjusza: skala Kelvina opiera się na skali Celsjusza, lecz jest skalą termodynamiczną (0 K to zero bezwzględne).
mol	mol	liczność materii	„mol, oznaczenie mol, jest to jednostka SI ilości substancji. Jeden mol zawiera dokładnie 6,022 140 76×10²³ obiektów elementarnych. Liczba ta odpowiada ustalonej wartości liczbowej – liczbie Avogadra. Gdy wyrażona jest w jednostce mol⁻¹ jest nazywana stałą Avogadra, N_A. Mol, symbol n, jest miarą ilości substancji, czyli jest miarą liczby obiektów elementarnych danego rodzaju. Obiektem elementarnym mogą być atom, cząsteczka, jon, elektron, każda inna cząstka lub określona grupa cząstek.” XXVI CGPM (2018)
kandela	cd	światłość	„kandela, oznaczenie cd, jest to jednostka SI światłości w określonym kierunku. Jest ona zdefiniowana poprzez przyjęcie ustalonej wartości liczbowej skuteczności świetlnej monochromatycznego promieniowania o częstotliwości 540×10¹² Hz, K_cd, wynoszącej 683, wyrażonej w jednostce lmW⁻¹, która jest równa cd sr W⁻¹lub cd sr kg⁻¹m⁻²s³, gdzie kilogram, metr i sekunda są zdefiniowane za pomocą h, c i Δν_Cs” XXVI CGPM (2018)	Wcześniejszą jednostką światłości była świeca.

Historia

Jednostki podstawowe

Zależności między jednostkami

Jednostki pochodne układu SI

Przedrostki układu SI

Inne układy jednostek miar

Przypisy

Linki zewnętrzne

Wikiwand - on