Turzyca sztywna

Turzyca sztywna, t. Hudsona (Carex elata All.) – gatunek byliny z rodziny ciborowatych (turzycowatych), występujący w Europie, zachodniej Azji i północno-zachodniej Afryce^[5][3]. W Polsce gatunek rodzimy, pospolity na niżu^[6].

Turzyca sztywna

Morfologia turzycy sztywnej
Systematyka[1][2]
Domena	eukarionty
Królestwo	rośliny
Podkrólestwo	rośliny zielone
Nadgromada	rośliny telomowe
Gromada	rośliny naczyniowe
Podgromada	rośliny nasienne
Nadklasa	okrytonasienne
Klasa	Magnoliopsida
Nadrząd	liliopodobne (≡ jednoliścienne)
Rząd	wiechlinowce
Rodzina	ciborowate
Rodzaj	turzyca
Gatunek	turzyca sztywna
Nazwa systematyczna
Carex elata All. Fl. Pedem. 2: 272 (1785)[3]
Synonimy
Carex hudsonii A. Benn. Carex stricta Good.
Kategoria zagrożenia (CKGZ)[4]
najmniejszej troski

Morfologia

Pokrój

Kwiatostan

Stanowisko turzycy sztywnej w rezerwacie Wysokie Bagno

Pokrój

Roślina zielna, bylina tworząca zwarte kępy.

Łodyga

Trójkanciasta, sztywna, wysokości (20)50–120(130) cm, górą szorstka, u dołu silnie ulistniona.

Liście

Dość wąskie, szerokości 3-4(6) mm, o ostrych krawędziach, grzbieciste, sinozielone. Pochwy liściowe żółtobrunatne, połyskujące, sieciowato porozrywane. Brzegi liści podczas suszenia zwijają się zawsze pod spód.

Kwiaty

Roślina jednopienna, kwiaty rozdzielnopłciowe, zebrane w kwiatostany - kłosy. Kłosy szczytowe męskie, od jednego do trzech, długości 3-6(7) cm, wałeczkowate, siedzące bądź na krótkich szypułkach. Kwiaty męskie z trzema pręcikami. Ich przysadki zazwyczaj rdzawe, długości 4-5 mm. Kłosy żeńskie dolne, od dwóch do czterech, walcowate, długości 1,5-6(8) cm, grubości 5-7 mm, wzniesione. Kwiaty żeński z jednym słupkiem o dwóch znamionach, ich przysadki podługowato lancetowate, tępe lub niekiedy zaostrzone, ciemnobrunatne, z jasnozieloną środkową smugą, krótsze od pęcherzyków, długości 2,5-3,5 mm, szerokości 1 mm. Podsadki górne krótkie, szczecinowate, dolna listkowata, bezpochwiasta, krótsza od kwiatostanu.

Owoce

Żółtobrązowy, soczewkowaty orzeszek, długości 2 i szerokości 1,5 mm, ukryty w jajowatym pęcherzyku. Pęcherzyki jajowate, spłaszczone, (2)3,5-4 mm długości oraz ok. 2 mm szerokości, 5-7 nerwowe, żółtozielone, z krótkim, całobrzegim dzióbkiem, ułożone dachówkowato, wcześnie odpadają.

Biologia i ekologia

Rozwój

Bylina, hemikryptofit. W Polsce kwitnie w kwietniu i maju.

Siedlisko

Zasiedla siedliska mokre, głównie torfowiska niskie, błotniste łąki, szuwary i olsy.

Fitocenozy

W klasyfikacji zbiorowisk roślinnych gatunek charakterystyczny dla związku (All.) Magnocaricion oraz zespołu (Ass.) szuwaru turzycy sztywnej (Caricetum elatae)^[7].

Genetyka

Somatyczna liczba chromosomów 2n = 74-80^[8].

Zmienność

Wyróżnia się podgatunki^[9]:

• Carex elata All. subsp. elata
• Carex elata All. subsp. omskiana (Meinsh.) Jalas

Przypisy

1. Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
2. Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2009-06-14] (ang.).
3. Carex elata All., [w:] Plants of the World Online [online], Royal Botanic Gardens, Kew [dostęp 2023-12-28].
4. Carex elata, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).
5. Carex elata L. w bazie danych: GRIN (Germplasm Resources Information Network) na http://www.ars-grin.gov (ang.)
6. Atlas rozmieszczenia roślin naczyniowych w Polsce, AdamA. Zając, MariaM. Zając (red.), Kraków: Pracownia Chorologii Komputerowej Instytutu Botaniki Uniwersytetu Jagiellońskiego, 2001, s. 125, ISBN 83-915161-1-3, OCLC 831024957.
7. Władysław Matuszkiewicz: Przewodnik do oznaczania zbiorowisk roślinnych Polski. Warszawa: Wyd. Naukowe PWN, 2006. ISBN 83-01-14439-4. Brak numerów stron w książce
8. Lucjan Rutkowski: Klucz do oznaczania roślin naczyniowych Polski niżowej. Warszawa: Wyd. Naukowe PWN, 2006. ISBN 83-01-14342-8. Brak numerów stron w książce
9. Flora Europaea. Royal Botanic Garden Edinburgh. [dostęp 2009-06-16]. (ang.).

Bibliografia

• Stanisław Kłosowski, Grzegorz Kłosowski: Rośliny wodne i bagienne. Warszawa: Multico Oficyna Wydawnicza, 2007. ISBN 978-83-7073-248-6. Brak numerów stron w książce
• Jakub Mowszowicz: Pospolite rośliny naczyniowe Polski. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1983. ISBN 83-01-00129-1. Brak numerów stron w książce
• Lucjan Rutkowski: Klucz do oznaczania roślin naczyniowych Polski niżowej. Warszawa: Wyd. Naukowe PWN, 2006. ISBN 83-01-14342-8. Brak numerów stron w książce

Encyklopedie internetowe (takson):

• SNL: bunkestarr

Identyfikatory zewnętrzne:

• BioLib: 42311
• EoL: 1124513
• EUNIS: 187396
• FloraWeb: 1204
• GBIF: 2724729
• identyfikator iNaturalist: 82315
• IPNI: 2995961-1
• NCBI: 241206
• Plant Finder: 279815
• identyfikator Plant List (Royal Botanic Gardens, Kew): kew-226284
• Plants of the World: urn:lsid:ipni.org:names:299596-1
• identyfikator Tropicos: 9905607, 100162118
• CoL: R947