Trznadel złotobrewy
gatunek ptaka Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
gatunek ptaka Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Trznadel złotobrewy[5] (Schoeniclus chrysophrys; dawna nazwa: trznadel żółtobrewy[6][7]) – gatunek małego ptaka wędrownego z rodziny trznadli (Emberizidae). Gniazduje we wschodniej Syberii, zimuje w południowych i wschodnich Chinach. Raz stwierdzony w Polsce. Nie jest zagrożony wyginięciem.
Po raz pierwszy gatunek opisał Peter Simon Pallas w 1776. Holotyp pochodził z okolic południowej Czyty w południowo-wschodniej Syberii. Autor nadał nowemu gatunkowi nazwę Emberiza chrysophrys[8]. Obecnie (2023) Międzynarodowy Komitet Ornitologiczny podtrzymuje tę nazwę[9]. Niektórzy autorzy umieszczają jednak trznadla złotobrewego w rodzaju Schoeniclus[2][5]. Dawniej przypisywany bywał również do rodzaju Ocyris[2]. Zsekwencjonowany został kompletny genom mitochondrialny trznadla złotobrewego; wyniki badań opublikowano w 2014. W genomie mitochondrialnym tego gatunku zawiera się 16 803 par zasad. Tempo ewolucji regionu kontrolnego mtdNA u S. chrysophrys jest wyjątkowo wolne w porównaniu do dotychczas notowanej u ptaków[10].
Jest to gatunek monotypowy[2][9].
Długość ciała wynosi 13–15 cm, masa ciała – 15–24 g[2]. W sylwetce odznacza się duża głowa i dość gruby dziób[7]. Dalszy opis dotyczy osobników w szacie godowej, o ile nie zaznaczono inaczej. Ciemię czarne z wąskim[7] białym środkowym paskiem ciemieniowym (u samic z płowym nalotem). U samic paski ciemieniowe boczne są tworzone przez pióra o brązowawych krawędziach, lecz znoszone mogą wyglądać podobnie, jak u samców. Brew żółta, jedynie z tyłu biała. Kantarek i pokrywy uszne u samców czarniawe, te drugie z małą białą kropką w tylnym górnym rogu; u samic wymienione obszary są brązowe. Pasek przyżuchwowy i gardło białe. Pasek podbródkowy czarniawy, dość dobrze widoczny. U samic pasek podbródkowy jest jaśniejszy, policzkowy zaś – słabo zaznaczony lub nieobecny. Boki szyi i kark szarobrązowe. Płaszcz dość jasny, szaropiaskowobrązowy i pokryty czarnymi pasami. Barkówki i środkowa część płaszcza z kasztanowym nalotem; u samic ów kasztanowy (opisywany również jako rdzawobrązowy[7]) obszar na płaszczu jest jaśniejszy. Grzbiet, kuper i pokrywy nadogonowe jednolicie rdzawobrązowe ze słabo widocznymi pasami. Pokrywy skrzydłowe mniejsze szarobrązowe, średnie – czarnobrązowe z jasnopłowymi krawędziami. Lotki I rzędu ciemnobrązowe z wąskimi jasnymi krawędziami, drugorzędowe – ciemnobrązowe z rdzawobrązowymi krawędziami. Środkowa para sterówek jest rdzawobrązowa, pozostałe – ciemnobrązowe, a te z dwóch (czasami trzech) zewnętrznych par na chorągiewkach wewnętrznych mają białą plamę o kształcie klina. Pierś i boki brązowawe, wyraźnie czarniawo paskowane. Brzuch białawy, pokrywy podogonowe białawe z ciemnymi stosinami. Dziób różowy z szarą górną krawędzią dzioba i końcówką żuchwy. Skok różowy. Tęczówka ciemna, kasztanowa[11]. W szacie spoczynkowej trznadle złotobrewe podobne są do trznadli czubatych (S. rusticus) i trznadelka (S. pusillus), lecz zachowują nieco żółci na brwi i białego paska ciemieniowego[7].
Tereny lęgowe rozciągają się na terenie wschodniej Syberii: od Irkucka, Dolnej Tunguzki i Bracka na wschód po rzekę Wiluj i Jakuck oraz na południe po Chamar-Daban (na południe od Bajkału) i Pasmo Stanowe. Prawdopodobnie obejmują również północno-wschodnią Mongolię[2]. Ogółem granice zasięgu lęgowego są słabo poznane[11]; północna jego granica leży w okolicach równoleżnika 65°N[12]. Trznadle złotobrewe zimują w południowych i wschodnich Chinach, sporadycznie zalatują do Hongkongu[2]. Według szacunków BirdLife International tereny lęgowe trznadli złotobrewych pokrywają około 2,5 mln km²[13].
Przeważnie trznadle złotobrewe występują w lasach mieszanych z dość dużym udziałem niskich drzew iglastych rosnących wzdłuż głównych rzek i ich dopływów[11]. W okolicy środkowego biegu Jeniseju zasiedlają między innymi otwartą tajgę na zboczach dolin rzecznych[2]. Poza tym występują na skrajach zadrzewień (najchętniej na skrajach ponownie zarastających drzewami przecinek[11]), w zaroślach i na terenach rolniczych z drzewami[16]. Zdarza się jednak, że pojawiają się daleko w głąb lasu. W zimie trznadle złotobrewe przebywają na terenach porośniętych krzewami lub chwastami[11]. Powracają na tereny lęgowe w maju lub na początku czerwca[12][11], opuszczają je zaś w sierpniu i listopadzie; przeloty trwają do listopada. Trznadle złotobrewe są dosyć skryte. Zimą i podczas wędrówek często pojawiają się w stadach z innymi trznadlami[11]. Skład ich pożywienia w sezonie lęgowym został słabo poznany, prawdopodobnie obejmuje różnorodne latające owady i pajęczaki[2][11], jako że taki pokarm otrzymują młode[11].
Sezon lęgowy rozpoczyna się stosunkowo późno, przeważnie w połowie czerwca (czasami od jego początku), a pierwsze zniesienia przypadają nawet na połowę lipca[2]. Nie jest pewne, czy trznadle złotobrewe mogą wyprowadzać dwa lęgi w roku. Gniazdo ma formę luźnej i raczej bezładnej masy suchych traw o długości do 60 cm; niekiedy szczególnie długie fragmenty wystają po bokach gniazda. Wyściółkę stanowią delikatniejsze trawy i sierść, często łosia lub końska, a niekiedy również mchy. Przeważnie gniazdo umieszczone jest na wysokości od 1 do 2 m nad ziemią (choć znajdowano je od poziomu podłoża do 44 m nad nim), blisko głównego pnia drzewa lub krzewu; często wybierana jest niska sosna lub świerk. Zniesienie liczy od 3 do 5 jaj. Skorupka jest matowa, jasnoszara lub kremowobiała, pokryta szarofioletowymi plamami, nieregularnymi brązowymi paskami, ciemnymi liniami czy spiralami. Inkubacja trwa 11–12 dni. Wysiadują obydwa ptaki z pary[11].
IUCN uznaje trznadla złotobrewego za gatunek najmniejszej troski nieprzerwanie od 1988 (stan w 2022). BirdLife International uznaje trend liczebności populacji za stabilny ze względu na brak widocznych zagrożeń[13]. W 2010 określony jako „nieczęsty” (oryg. uncommon) w większości zasięgu[11]. Według autorów HBW Alive (bez podanej daty; dostęp 2019) lokalnie pospolity w okolicach środkowego biegu Jeniseju[2].
Na terenie Polski gatunek ten jest objęty ścisłą ochroną gatunkową[18].
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
_Eocheong_Island_Korea_2012.jpg)
