Torwar (osiedle)
osiedle mieszkaniowe w dzielnicy Śródmieście w Warszawie Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Torwar – osiedle mieszkaniowe w dzielnicy Śródmieście w Warszawie.
| osiedle Warszawy | |
 Widok z powietrza, od zachodu. Na pierwszym planie trzy wysokie budynki, tzw. „Iksy” z widocznym charakterystycznym zarysem planu budynków w kształcie litery X. W tle zachodnia, starsza część osiedla | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Miasto | |
| Powierzchnia |
0,056 km² |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa mazowieckiego  | |
Położenie na mapie Warszawy  | |
 52°13′30″N 21°02′22″E | |
Osiedle Torwar położone jest w stołecznym Śródmieściu, na obszarze Miejskiego Systemu Informacji Solec[1][2][3]. Jest usytuowane między ulicami: Solec, Górnośląską, Czerniakowską, Cecylii Śniegockiej, Koźmińską i Fabryczną[4][5][6][7]. Jego nazwa wywodzi się od wybudowanego w pobliżu w latach 1953–1957 pierwszego krytego lodowiska w Warszawie[4]. Budowa Wisłostrady[8], Trasy Łazienkowskiej[8] i osiedla na terenie, na którym zabudowa została w większości zniszczona podczas walk w czasie powstania warszawskiego[9][10] we wrześniu 1944 roku[11], spowodowały przerwanie ciągu ulicy Czerniakowskiej, która od tego czasu składa się z dwóch niepołączonych części[4].
Wstępny projekt architektoniczny tego rejonu miasta powstał przed 1962 rokiem przy okazji planowania powojennej zabudowy Powiśla[12]. Proces tworzenia projektu obejmował lata 1962–1965[9]. Torwar został zbudowany w dwóch etapach[5][4]. Część zachodnia powstała w latach 1964–1968 według projektu Zofii i Oskara Hansenów, przy współpracy Bohdana Ufnalewskiego (projekt koncepcji)[9] i Jerzego Dowgiałło (konstrukcja)[7]. Część wschodnia, składająca się z trzech 16-kondygnacyjnych budynków („Iksów”), została zaprojektowana przez Jana Zdanowicza, a wzniesiono ją w okresie 1971–1973[9].
Inwestorem osiedla była Międzyzakładowa Spółdzielnia Mieszkaniowa „Energetyka”[9]. Od 1979, zarządzała nim Śródmiejska Spółdzielnia Mieszkaniowa, a od 1989 roku − Spółdzielnia Budowlano-Mieszkaniowa „Torwar”[13].
Powierzchnia osiedla wynosi 5,6 hektara[9]. W jego skład wchodzi: dziewięć budynków mieszkalnych o jedenastu kondygnacjach, dwa o pięciu kondygnacjach[7], wybudowane w technologii monolitycznej[5], oraz trzy szesnastokondygnacyjne wysokościowce[14]. Adresy budynków to: ul. Fabryczna 2, 4, 4A, 8, 14, ul. Górnośląska 1, 2, 3, 4, 9/11, 17/19 i ul. Czerniakowska 201, 201A i 203A[6]. Łącznie budynki mieszczą 1219 mieszkań przeznaczonych dla ok. 3800 osób[5]. Powstanie pierwszej części osiedla przypadło na okres obowiązywania najniższych norm dotyczących wielkości mieszkań, w związku z tym mieszkania M-4 mają 44 m²[4]. Kuchnie są zwykle ciemne[4]. Zaplanowano także powstanie żłobka i przedszkola, jak również 32 garaży i średnio ok. 70 miejsc parkingowych na 1000 mieszkańców oraz urządzenie terenów zielonych[7].
Jednym z częściowo[10] zachowanych po II wojnie światowej obiektów na terenie przyszłego osiedla była fabryka, w której montowano samochody Citroëna[15][4]. Jej relikty w postaci hali rozebrano w 1999 roku[15]. Na jej miejscu Spółdzielnia Budowlano-Mieszkaniowa „Torwar” wybudowała budynek mieszkalny z usługami pod adresem ul. Górnośląska 4A[13][15]. Po 1989 roku zabudowa została uzupełniona m.in. o budynki przy ul. Górnośląskiej 5/7B[16] i ul. Górnośląskiej 13/15[17].
W miejscu trzech szesnastokondygnacyjnych budynków autorstwa Zdanowicza pierwotnie planowano powstanie dwóch wyższych, dwudziestoczterokondygnacyjnych z kawiarnią na najwyższym piętrze[9][14]. Miały one wystawać ponad linię skarpy widzianą z Saskiej Kępy[9] i miały stanowić przeciwwagę widokową dla Pałacu Kultury i Nauki[14]. Zdecydowano się jednak na niższą wysokość z powodów technicznych[9]. Łączna liczba kondygnacji i pięter nie zmieniła się[4]. Budynki zaprojektowano w ten sposób, że ich dłuższe boki zostały nieznacznie cofnięte do środka tworząc zarys planów bloków w kształcie litery X[18]. Stąd też ich popularna nazwa – „Iksy”[18].
Budynki mają lokale usługowe w parterze[4]. Ich cechą charakterystyczną są także spiczaste balkony tworzące poprzesuwane względem siebie pasy[18]. Zdanowicz powtórzył w ten sposób architekturę zaprojektowanego przez siebie budynku, który powstał dziesięć lat wcześniej przy ulicy Grójeckiej 19/25[18][19].
„Iksy” według „Encyklopedii Warszawy” (1994) to „jeden z piękniejszych fragmentów panoramy południowej Warszawy”[5]. Lech Chmielewski w „Przewodniku warszawskim…” (1987) stwierdził, że budynki należą do najładniejszych w Warszawie i tworzą kompozycję wizualną z węzłem Trasy Łazienkowskiej tzw. kokardką[4]. Natomiast historyczka architektury Anna Cymer (2019) wskazała, że budynki mają oryginalną formę[18]. Ich wizerunek wraz z fragmentem węzła drogowego został uwieczniony na znaczku pocztowym[4].
W sierpniu 2016 roku „Iksy”, znajdujące się przy ul. Górnośląskiej 1 (ID: SRO34186), ul. Górnośląskiej 3 (SRO34187) i ul. Fabrycznej 2 (SRO34188), zostały wpisane do gminnej ewidencji zabytków m.st. Warszawy[19]. W kwietniu 2017 znalazł się w niej cały układ urbanistyczny wschodniej części osiedla (SRO34387)[19].
|
Wikiwand in your browser!
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
