Remove ads
Stonka ziemniaczana (Leptinotarsa decemlineata) – chrząszcz z rodziny stonkowatych, kosmopolityczny gatunek zawleczony do Europy[2]. Pospolity szkodnik upraw ziemniaków.
Przedplecze ma barwę żółtą i charakterystyczny rysunek z czarnych plam. Pokrywy skrzydeł mają barwę kremową z 10 czarnymi paskami. Ciało tego owada jest owalne, o wypukłym wierzchu i płaskim spodzie. Czułki są średniej długości i masywne. Oczy o budowie złożonej znajdują się po bokach głowy.
Żeruje na ziemniakach. Żywi się ich liśćmi, kwiatami i łodygami.
Kilka dni po opuszczeniu zimowisk, chrząszcze przystępują do rozrodu. Samica składa jaja w dużych grupach na spodzie liści ziemniaczanych, aby ochronić je przed słońcem i deszczem. Żerujące na liściach larwy pozbawiają całkowicie liści swego żywiciela. Dla tego gatunku zero fizjologiczne wynosi 11,5 °C, a suma temperatur efektywnych 390 °C[3].
Ameryka Północna i Środkowa, Europa i Azja. Pochodzi z Kolorado (USA) i dlatego zwana była też żukiem z Kolorado, kolorado lub chrząszczem kolorado. Do Europy została zawleczona na przełomie XIX i XX wieku. Przyjmuje się, że owad przywędrował przypadkowo na pokładach statków przewożących żywność.
Jeszcze według Wielkiej ilustrowanej encyklopedii powszechnej, wydanej w latach 1929-1938, stonka ziemniaczana występowała w Polsce „tylko sporadycznie”[4]. Upowszechniła się i zaczęła stanowić poważny problem w latach 50[5]. Według propagandowego komunikatu Ministerstwa Rolnictwa i Reform Rolnych zamieszczonego 1 czerwca 1950 roku w Trybunie Ludu chrząszcz ten miał zostać zrzucony w masowych ilościach przez amerykańskie samoloty do Bałtyku, skąd wypełzł na wybrzeże i rozplenił się po całym kraju, rozpoczynając wymierzone w socjalistyczną Polskę dywersyjno-sabotażowe działania, polegające na zachłannej konsumpcji upraw ziemniaczanych[6].
Problemem zainteresowały się władze PRL: zostały wydane; rozporządzenie Ministra Rolnictwa z 16 czerwca 1951 w sprawie zwalczania stonki ziemniaczanej[7] oraz uchwała Prezydium Rządu z 28 kwietnia 1951 w sprawie ochrony kraju przed stonką ziemniaczaną w 1951[8]. W sierpniu 1951 stonką zajęło się Ministerstwo Bezpieczeństwa Publicznego[6]. W okresie lat 40. i 50., przed upowszechnieniem się chemicznych środków walki z owadami organizowano akcje zbierania chrząszczy i larw stonki[9]. W następnych latach stosowano środki zawierające DDT.
Występowanie stonki wykorzystywano do propagandy politycznej[10], głównie „mobilizacji mas”. Przez pierwsze dziesięciolecia PRL-u, a szczególnie lata 50., stonka ziemniaczana traktowana była jako główny powód niedoborów na rynku żywności. Występujące wówczas letnie plagi stonki („pasiastego dywersanta”) tłumaczone były społeczeństwu jako dywersja wrogów socjalizmu („Trybuna Ludu” w maju 1950 r. zatytułowała tekst nt. stonki: „Niesłychana zbrodnia imperialistów amerykańskich”), a 18 stycznia 1953 roku rząd PRL podjął uchwałę w sprawie walki społeczeństwa ze stonką ziemniaczaną (ówcześnie nazywanej „żukiem kolorado”).
Remove ads
Jaja stonki ziemniaczanej na liściu ziemniaka
Żerujące larwy
Stonka ziemniaczana - żerujące larwy, późne stadium.- Holenderska kronika filmowa z 1947 o stonce
Ekspansja stonki w Europie w latach 1921-1964
Wikiwand in your browser!
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
Remove ads