Stanisław Jarecki (wojewoda)

Stanisław Jarecki, ps. Jarosław, Ława (ur. 28 sierpnia 1892 w Białymstoku, zm. maj 1955) – działacz niepodległościowy, członek Polskiej Partii Socjalistycznej, żołnierz POW i Pogotowia Bojowego PPS. W II Rzeczypospolitej, wojewoda stanisławowski. Więzień w okresie okupacji hitlerowskiej i w okresie Polski Ludowej. Kawaler Krzyża Srebrnego Orderu Virtuti Militari.

Stanisław Jarecki

Data i miejsce urodzenia	28 sierpnia 1892 Białystok, Imperium Rosyjskie
Data i miejsce śmierci	maj 1955 Polska
Wojewoda stanisławowski
Okres	od 20 stycznia 1939 do 18 września 1939
Poprzednik	Stefan Pasławski
Następca	okupacja sowiecka
Wojewoda kielecki (p.o.)
Okres	od 17 maja 1934 do 9 lipca 1934
Poprzednik	Jerzy Paciorkowski
Następca	Władysław Dziadosz
Odznaczenia

Życiorys

Urodził się 28 sierpnia 1892 r. w Białymstoku, w rodzinie Józefa i Jadwigi z Szamotułłów^[1]. Od 1907 r. był członkiem Związku Młodzieży Postępowo-Niepodległościowej. Od 1910 r. członek Polskiej Partii Socjalistycznej. W 1911 r. ukończył gimnazjum w Białymstoku. Studiował na Wydziale Budowy Maszyn Politechniki Lwowskiej oraz na wydziale prawa Uniwersytetu Petersburskiego. Od 1911 r. działał w organizacji akademickiej „Życie” oraz w Związku Strzeleckim. W latach 1912–1914 był instruktorem i zastępcą komendanta Związku Walki Czynnej w Petersburgu. Po wybuchu I wojny światowej w sierpniu 1914 r. wraz z Tadeuszem Hołówką i Tadeuszem Szturm de Sztremem przybył do Warszawy, próbując zorganizować grupę dywersyjną na tyłach wojsk rosyjskich. Po przejściu przez front emisariuszy Jana Bielawskiego i Józefa Kobiałko wziął udział w akcjach o charakterze dywersyjnym wchodząc od listopada 1914 r. do „Oddziału Lotnego Wojsk Polskich”. Od lutego 1915 objął dowództwo Oddziału Lotnego POW okręgu radomskiego. Za udział w wielu akcjach dywersyjnych, a w szczególności za poświęcenie i bohaterstwo wykazane podczas wysadzania mostu kolejowego pod Tłuszczem, odznaczony został Krzyżem Srebrnym Orderu Virtuti Militari^[2]. Po rozwiązaniu oddziałów lotnych wstępuje do Legionów, służył m.in. w 1 pułku ułanów.

Od listopada 1916 ponownie oddelegowany do POW w okręgu kieleckim. Na początku 1917 r. z inicjatywy PPS, został wyreklamowany z POW i skierowany od działań w Pogotowiu Bojowym PPS. Zadrażnienia pomiędzy PPS a POW spowodowały, że Centralny Komitet Robotniczy PPS postawił przed sądem partyjnym Jareckiego wraz z Józefem Kobiałko, Wacławem Fabierkiewiczem i Tadeuszem Szturm de Sztremem, za kontaktowanie się z POW bez zgody partii, oraz nielegalne akcje ekspropriacyjne. Sąd partyjny zawiesił go w czynnościach członka Wydziału Bojowego^[3].

W styczniu 1918 r. ponownie wszedł do Centralnego Wydziału Pogotowia Bojowego PPS, kierując działem organizacyjnym. Był również instruktorem okręgu łódzkiego. Brał udział w akcjach bojowych m.in. wraz z Józefem Korczakiem w lutym 1918 r. w celu ułatwienia zorganizowania strajku powszechnego w Warszawie, uczestniczył w wysadzeniu transformatora na Woli w Warszawie unieruchamiając komunikacje tramwajową w mieście.

Po odzyskaniu niepodległości był szefem sztabu Komendy Głównej Milicji Ludowej PPS. Po upaństwowieniu Milicji Ludowej również objął od grudnia 1918 r. (a formalnie od stycznia 1919 r.) funkcję szefa sztabu w Komendzie Głównej w stopniu podporucznika. Po likwidacji Milicji Ludowej i utworzeniu w lipcu 1919 r. Policji Państwowej, był w grupie oficerów likwidującej Milicję Ludową. Jako ochotnik walczył w wojnie polsko-bolszewickiej. Po demobilizacji w 1925 r. rozpoczął pracę w administracji państwowej. Był naczelnikiem wydziału bezpieczeństwa w urzędach wojewódzkich w Nowogródku i Toruniu.

Wicewojewoda, a od 17 maja 1934 do 9 lipca 1934 r. pełniący obowiązki wojewody kieleckiego. Następnie w Biurze Inspekcyjnym MSW oraz od 20 stycznia 1939 wojewoda stanisławowski. Po agresji ZSRR na Polskę przekroczył granicę polsko-węgierską i działał w piłsudczykowskich organizacjach konspiracyjnych na Węgrzech. Podczas powrotu z wyprawy do okupowanego kraju, aresztowany wiosną 1941 r. przez Niemców i więziony w Nowym Sączu. Po 1945 r. poszukiwany przez władze komunistyczne, ukrywał się pod fałszywym nazwiskiem. Aresztowany w 1952 r. Zmarł w więzieniu w maju 1955 r.

Ordery i odznaczenia

• Krzyż Srebrny Orderu Virtuti Militari nr 7558^[2]
• Krzyż Niepodległości z Mieczami (15 kwietnia 1932)^[4]
• Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski (10 listopada 1928)^[5]
• Krzyż Walecznych^[1]
• Złoty Krzyż Zasługi (11 listopada 1936)^[6]
• Medal Pamiątkowy za Wojnę 1918–1921^[1]
• Medal Dziesięciolecia Odzyskanej Niepodległości^[1]
• Srebrny Medal za Długoletnią Służbę^[1]
• Brązowy Medal za Długoletnią Służbę^[1]

Przypisy

1. Stanisław Łoza (red.): Czy wiesz kto to jest? Uzupełnienia i sprostowania. Warszawa: 1939, s. 119. [dostęp 2021-07-27].
2. Polak (red.) 1993 ↓, s. 80.
3. Artur Leinwand: Pogotowie Bojowe i Milicja Ludowa w Polsce 1917–1919. Warszawa: Wydawnictwo „Książka i Wiedza”, 1972, s. 42.
4. M.P. z 1932 r. nr 92, poz. 124 „za pracę w dziele odzyskania niepodległości”.
5. M.P. z 1928 r. nr 260, poz. 631 „za zasługi na polu pracy narodowej, społecznej oraz w służbie państwowej”.
6. M.P. z 1936 r. nr 263, poz. 469 „za zasługi w służbie państwowej”.

Bibliografia, literatura, linki

• Jarecki Stanisław [w:] Kto był kim w Drugiej Rzeczypospolitej (redakcja naukowa Jacek M. Majchrowski przy współpracy Grzegorza Mazura i Kamila Stepana), Warszawa 1994, wyd. BGW, s. 168. ISBN 83-7066-569-1.
• Jerzy Z. Pająk, Pokolenia przełomu. Środowiska radykalnej inteligencji w Kielcach w latach I wojny światowej, Instytut Historii Uniwersytetu Humanistyczno-Przyrodniczego w Kielcach.
• Bogusław Polak (red.): Kawalerowie Virtuti Militari 1792–1945. T. 2/2. Koszalin: Wydawnictwo Uczelniane Wyższej Szkoły Inżynierskiej w Koszalinie, 1993. ISBN 83-900510-0-1.