Squat
Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Squat (spolszczane skłot) – potocznie, opuszczona nieruchomość, zajęta przeważnie bez zgody właściciela.
Ten artykuł od 2013-11 wymaga zweryfikowania podanych informacji.
Opis
Podsumowanie
Perspektywa
Skłotersi albo dzicy lokatorzy (tj. osoby zajmujące taką nieruchomość) mają różne motywacje[2]. Często kierują się potrzebą zapewnienia sobie dachu nad głową w obliczu rosnących kosztów mieszkań. Skłotersi powołują się m. in. na powszechną deklarację praw człowieka, mówiącą o prawie do mieszkania. które jest dla nich ważniejsze od prawa własności[3]. Zajmowanie nieużywanych nieruchomości może być też formą protestu przeciwko polityce urbanistycznej i wykluczeniu mieszkaniowemu. Skłotowanie bywa też częścią szerszych ruchów społecznych, które walczą o prawa lokatorskie, sprawiedliwość społeczną oraz zrównoważony rozwój urbanistyczny, w tym także ruchów anarchistycznych. Skłoty mogą pełnić funkcję miejsc wspólnotowych, gdzie organizowane są wydarzenia kulturalne, artystyczne i edukacyjne, promujące wartości takie jak solidarność i współpraca[4][5][2][3].
Skłoty są zajmowane bez zgody właściciela lub instytucji zarządzających nieruchomością, co w większości krajów jest nielegalne[3][2]. Podejście poszczególnych krajów do skotersów może się jednak różnić. W Wielkiej Brytanii za skłoting grozi kara do 6 lat więzienia i/lub kara pieniężna[6]. W Hiszpanii nie jest on wyraźnie dozwolony, jednak pewne warunki mogą zapewnić skłotersom pewien poziom legitymacji prawnej[7]. W Polsce skłoty są zasadniczo nielegalne, ale podejście władz w poszczególnych przypadkach bywa różne – np. podczas likwidacji skłotu Elba na warszawskim Żoliborzu policja, która spotkała się z oporem skłotersów, użyła przeciw nim gazu; z kolei w przypadku skłotu Wagenburg we Wrocławiu właściciel obiektu dał mieszkańcom czas na opuszczenie miejsca, a Urząd Miasta prowadził z nimi rozmowy na temat możliwości kontynuowania działalności w innym lokalu[3].
Historia
Podsumowanie
Perspektywa
Skłoting, tj. zajmowanie pustostanów lub opuszczonej ziemi należącej do latyfundystów, ziemian i kościoła, jest silnie umocowany w historii. W Anglii jego wyraźne ślady zarysował w XVII wieku ruch „Diggersów” – chłopów bezrolnych uprawiających tereny leżące odłogiem. Kierunek wytyczony m.in. przez Diggersów kontynuuje, wśród innych, powstały w Ameryce Łacińskiej ruch rolników bez ziemi Via Campesina. W Polsce, kwartały miejskie i osady tworzone „na dziko”, powstawały masowo m.in. w dwudziestoleciu międzywojennym, jako wynik zbyt wysokich czynszów nakładanych na rodziny robotników najemnych i stwarzanej przez to tzw. nędzy mieszkaniowej – ogromnego przeludnienia izb mieszkalnych, charakteryzującego duże miasta pozbawione budownictwa komunalnego. Spośród warszawskich dzielnic międzywojnia, skłoting najwyraźniej zarysował się na Powązkach, Młocinach, Elsnerowie i na Paluchu, a także na peryferiach, m.in. w Markach.[potrzebny przypis] Po drugiej wojnie światowej, masowe zajmowanie pustostanów nastąpiło zwłaszcza w miastach zniszczonych – Warszawie, Roterdamie, Londynie, Dreźnie itp.[potrzebny przypis] Posługując się materiałami Biura Odbudowy Stolicy, np. kolektyw Syrena podaje w historii zajętej przez siebie kamienicy (ul. Wilcza 30), iż na przełomie lutego i marca 1945 roku żyło w niej na dziko 50 osób[8]. Także zrujnowana kamienica, w której mieszkała działaczka lokatorska Jolanta Brzeska, zasiedlona była w 1945 roku na dziko przez mieszkańców (m.in. przez jej ojca), którzy odbudowali ją i z czasem otrzymali przydział na lokale komunalne (budownictwo komunalne w Polsce powstało ok. 80 lat po stolicach innych państw europejskich, dopiero w PRL).
Skłoting w czasach współczesnych
Podsumowanie
Perspektywa
Anarchistyczne skłoty
Skłoting stanowi współcześnie także wyraźną część działań ruchu anarchistycznego. W takim ujęciu skłoty częstokroć, oprócz funkcji mieszkalnych, spełniają też inne role: są siedzibami oddolnych związków zawodowych (w Polsce – OZZ Inicjatywa Pracownicza), grup lokatorskich (Warszawskie Stowarzyszenie Lokatorów, Wielkopolskie Stowarzyszenie Lokatorów), zapewniają wsparcie prawne i bezpośrednie w walkach pracowniczych, mieszkaniowych oraz dla więźniów i imigrantów (Anarchistyczny Czarny Krzyż, Migracja to nie zbrodnia). Pełnią także rolę centrów alternatywnej kultury, edukacji itp.[9] Występują w niemal każdym większym mieście Europy.[potrzebny przypis]
Szczególnie dużo skłotów (kilkaset) występuje w Barcelonie i Amsterdamie[10][11]. Czasem skłotowane są całe ulice lub znaczna część domów w jednej dzielnicy – taka sytuacja miała miejsce np. do początku lat dziewięćdziesiątych na berlińskim Kreuzbergu oraz do dziś w kopenhaskiej Christianii, będącej de facto miastem w mieście[12][2].
Prawicowe i nacjonalistyczne skłoty
Od lat 1980 we Włoszech zaczęły powstawać skłoty inspirowane ideami neofaszyzmu i Trzeciej Pozycji[13]. Jednymi z pierwszych skrajnie prawicowych skłotów były założone przez działaczy młodzieżówki prawicowej partii Movimento Sociale Italiano „Il Bartolo”[14] oraz „spazio libero PortAperta”[15] w którym odbywały się koncerty neofaszystowskich zespołów[16]. W 2002 roku powstał CasaMontag[17]. Najbardziej znanym istniejącym obecnie skrajnie prawicowym skłotem jest centrum CasaPound, mieszczące się w kamienicy przy Via Napoleone III w Rzymie. Budynek zajęli w 2003 roku działacze młodzieżówki Fiamma Tricolore, w 2008 roku powołali oni niezależny ruch CasaPound Italia, którego aktywiści zajęli kolejne pustostany na potrzeby prawicowych centrów kultury[18]. W 2017 roku działacze partii Forza Nuova zajęli pomieszczenia w Rzymie, gdzie utworzyli jadłodajnię i lokal partyjnej młodzieżówki[19][20]. Na bazie doświadczeń CasaPound, hiszpańscy nacjonaliści utworzyli ruch HogarSocial[21] i dokonali zajęcia kilku pustostanów w Madrycie[22][23]. Francuscy nacjonaliści związani ze studencką organizacją Groupe Union Défense[24] powołali ruch Bastion Social i zajęli pustostan w Lyonie[25][26][27]. Bastion Social został zdelegalizowany w 2019 roku dekretem Emmanuela Macrona[28]. Francuscy identytaryści zajęli w 2018 roku budynek w Angers i stworzyli centrum społeczne "L'Alvarium"[29][30]. W 2014 roku w trakcie Euromajdanu, ukraińscy nacjonaliści zajęli opuszczony budynek przy ulicy Tarasa Szewczenki w centrum Kijowa. Początkowo był on siedzibą Batalionu Azow, w 2016 budynek zmieniono w młodzieżowe centrum nacjonalistyczne pod nazwą „Dom Kozacki” (ukr. Козацький Дім)[31][32].
W Polsce
W Polsce skłoty znajdują lub znajdowały się m.in. w Poznaniu (Rozbrat ul. Pułaskiego[33][34], odzysk ul. Paderewskiego[35]), Wrocławiu (Kromera[33], Free Dom[33], Kwatera[33], Wagenburg[33], Centrum Reanimacji Kultury[potrzebny przypis], Dom Socjalny im. Piotra Kropotkina, Pandemia[36], Samowolka[37]), Warszawie (Cytadela[33], Czarna Żaba[33], Przychodnia, Syrena, Elba, Fabryka), Krakowie (Carandiru, ul. Wielicka), Gdyni (Brovary Hills), Gliwicach (Krzyk[33][34]), Częstochowie (Elektromadonna)[34], Białymstoku (De Centrum[33][38]), w Grudziądzu (Szach), Sosnowcu (Latryna[33], M9), Gdańsku (Rzeźnia[33], NKS 3-Jan), w Rudzie Śląskiej (Berza), w Białej Podlaskiej (Zakaźny), w Łodzi (Węglowa[33] oraz squat przy ul. Kilińskiego 210[a][39][40]), w Pabianicach (przy ul. Kościuszki), w Lublinie (Tektura, ZA\\TARG), w Andrychowie (Karton[33]) i w Piotrkowie Trybunalskim (Sigmatex).
Zobacz też
Uwagi
- W 1994 r. powstało tam Stowarzyszenie Twórców Kultury Niezależnej K-210.
Przypisy
Linki zewnętrzne
Wikiwand - on
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.